Search results

1

Szkolnictwo zawodowe w Częstochowie w latach 1945–1989. Zarys problematyki

100%

Wrona I.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2011

|

issue 27

87-100

EN

The process of making the educational system public and its democratization after the Second World War was reflected, to a large extent, in the vocational education. The development of this kind of education became possible after the state had taken over the basic branches of economy, which had an influence upon easier access to different types and levels of employment. This complex process rendered the social advancement of the working class possible. The beginnings of this professional advancement date back not only to the years of the Second World War but also to the period between the First World War and the Second World War when Janusz Jędrzejewicz passed a bill which changed the attitude towards the vocational education. The social and cultural development of the broad masses removed the obstacles standing in the way to the higher levels of education by making many procedures accessible, among others: free education, development of the system of scholarships and boarding schools, removing blind alleys in the educational system and, first of all, creating a complex system of schools for the working people. The school system which was implemented at that time was treated as an example during the first years after the Second World War.

2

Dzieje instytucji diecezjalnych w Częstochowie (c.d.)

95%

Związek J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2000

|

vol. 7

EN

The article presents the history of the parish of the Assumption of the Most Holy Virgin Mary and St Sigismund's parish in Częstochowa as well as the early years in the history of Częstochowa itself.

PL

Treścią artykuł są dzieje instytucji diecezjalnych w Częstochowie na szerokim tle historycznym.

3

Sprawy zakonne w Zespołach Akt Konsystorskich Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej

84%

Wolnicki P.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2009

|

vol. 92

299-322

FR

Le sujet de réfl exion scientifi que repris dans la présentation de l’article porte sur des actes du dix-neuvième siècle provenant de quelques chancelleries consistoriales et concernant les religieux. Sur le thème de ces actes et de ses possibilités d’utilisation n’est apparue aucune publication jusqu’à ce jour. Cependant, en 1925, ces couvents inclus dans le diocèse de Częstochowa avaient en effet également des religieux masculins ainsi que féminins. La documentation restée après eux n’est pas complète. Elle contient les actes concernant : les religieux de Saint Paul, premier ermite à Częstochowa, à Konopnica, à Lesniow et à Wielgomlyny, les Pères Kartusiens de Gidle, les Prêtres Canoniques Réguliers de Mwstów, les Pères Bernardins de Przyrów, les Prêtres réformateurs de Wieluń. Et parmi les congrégations féminines les actes des Soeurs Mariawitki de Częstochowa et les Soeurs Bernardines de Wieluń. Provenant de quelques chancelleries consistoriales, la documentation a permis de remarquer les affaires relevant de la compétence des évêques dans le rapport des religieux masculins et féminins. Il montre la soumission aux avertissements du pouvoir civil par la hiérarchie ecclésiale du 19e siècle.Elle refl ète les diffi cultés des religieux et ce qui se passait avec leurs propriétés qui furent liquidèes En plus des biens matériels, il y eut les problèmes des vocations à cause du Pouvoir politique civil: il contrôlait le nombre des vocations, décourageait et rendait impossible l’entrée qu couvent des candidates. Ces problèmes ont été actés dans les archives du diocèse. Les couvents étaient continuellement controlés par le pouvoir civil qui observait leurs habitudes, leur vie religieuse et morale. Ces actes ont permis de connaître les plus importants domaines des travaux apostoliques des religieux habitant les couvents, ceux des paroisses et ceux qui aidaient les prêtres diocésains. Cette importante documentation qui a déjà 200 ans devrait être utilisée par les diverses disciplines de l’enseignement.

4

Dzieje instytucji diecezjalnych w Częstochowie

82%

Związek J.

Folia Historica Cracoviensia

|

1999

|

vol. 6

EN

The article presents the history of the parish of the Assumption of the Most Holy Virgin Mary and St Sigismund's parish in Częstochowa as well as the early years in the history of Częstochowa itself.

PL

Artykuł przedstawia historię parafii pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i parafii pod wezwaniem świętego Zygmunta w Częstochowie oraz początki historii miejscowości Częstochowa.

5

Piłka nożna w Częstochowie w latach 1919–1927

82%

Krzysztof K.

Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe

|

2019

|

vol. 2

|

issue 4

45-59

PL

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Częstochowa była jednym z największych pod względem liczby ludności miast. W odniesieniu do piłki nożnej była traktowana jako prowincja, a sama dyscyplina sportowa dopiero się rozwijała. Powstanie kilku boisk oraz I Miejskiego Stadionu przeznaczonego do piłki nożnej, wpłynęło na jej upowszechnienie. Liczba klubów z sekcją piłki nożnej zwiększała się w kolejnych latach. W 1923 r. dwa kluby z Częstochowy i jeden z Rakowa utworzyły częstochowską klasę „C”, występując pod egidą Krakowskiego Okręgo-wego Związku Sportowego. Cztery lata później istniały już dwie grupy liczące w sumie czternaście zespołów. Drużyny z Częstochowy brały udział w rozgrywkach kierowanych przez Podokręg Sosnowiec. W latach 1919–1927, żaden z klubów nie awansował do „A” klasy. W 1927 r. powstał Częstochowski Podokręgowy Związek Piłki Nożnej, którego funkcjonowanie wpłynęło znacząco na dalszy rozwój piłki nożnej w Częstochowie. Najlepszymi drużynami tego okresu były Częstochowski Klub Sportowy, Klub Ogólno-Sportowy „Victoria 1922” Częstochowa, Klub Sportowy Częstochowa oraz Klub Sportowy „Warta” Częstochowa”.

EN

After Poland regained its independence, Częstochowa was one of the largest cities in terms of population. In relation to football, it was treated as a province, and the sport discipline itself was just developing. The stadiums were created as well as the 1st Stadium dedicated to football, which influenced the dissemination of this discipline. The number of clubs with the football section increased every year. In 1923, two clubs from Częstochowa and one from Raków formed the Częstochowa ‘C’ division, performing under the auspices of the Krakow Regional Sports Association. Four years later, there were already two groups of fourteen teams in genral. Teams from Częstochowa competed under patronage of Sosnowiec Subdistrict Football Association. Between 1919–1927 neither of teams from Częstochowa got promoted to division “A”. In the year 1927 Częstochowa Sub-District Football Association was estab-lished, whose functioning had a significant impact on the further development of football in Częstochowa. In that period of time the best teams were: Częstochowa Sports Club, “Victoria 1922” Częstochowa Sports Club, Sports Club Czestochowa and Sports Club “Warta” Czestochowa

6

[Recenzja]: "Jasnogórska Hetmanka w polskiej tradycji rycersko-żołnierskiej", Eustachy Rakoczy ZP, Warszawa 1998

82%

Zbudniewek J. H.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2000

|

vol. 73

478-485

7

[Recenzja]: Studia Claromontana, 28 (2010), red. nacz. J. Zbudniewek, Warszawa, Wyd. Zakonu Paulinów, ss. 733, il. ss. 60

77%

Rozen F., Sukiennik E.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2011

|

vol. 95

393-396

8

Ludwik Wawrzynowicz jako organizator życia kulturalnego w regionie częstochowskim

77%

Pietroń K.

Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

|

2021

|

issue 1(48)

31-46

EN

Ludwik Wawrzynowicz was a graduate of the Music Conservatory in Warsaw. He started his professional career in Warsaw as a singer of the Warsaw Opera. In 1902 he came to Częstochowa, where he took the position of artistic director of the "Lutnia" Singing Society and choir conductor. In 1904 he founded the L. Wawrzynowicz Music School in Częstochowa. He ran the facility and was an active teacher for 42 years, until 1946. The school contributed significantly to the flourishing of Częstochowa's musical environment and the city's cultural life. Wawrzynowicz was an animator of musical culture and an organizer of numerous concerts. He has performed as a conductor, pianist, organist and speaker. He was also a journalist and regular music rapporteur for "Goniec Częstochowski" in the years 1906–1939. He also published articles in other periodicals. He was a versatile activist, an active popularizer of musical culture. He exerted a significant influence on the development of the musical life of Częstochowa.

9

Geneza i rozwój piłki nożnej w Częstochowie do 1918 roku

77%

Kościański K.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna

|

2018

|

vol. 17

|

issue 2

57-68

PL

Rozkwit gospodarczy Częstochowy na początku XX wieku przyczynił się do rozwoju sportu w mieście i okolicach. Przybycie do częstochowskich fabryk pracowników z różnych regionów i państw zaowocowało powstaniem kilku drużyn piłkarskich. Gdy tylko powstały pierwsze namiastki klubów, mecze rozgrywano również z drużynami z innych miast – m.in. Piotrkowa, Sosnowca czy Łodzi. W tym okresie najwięcej spotkań rozegrały drużyny fabryk: La Czenstochovienne; Motte, Meillassoux et Caulliez; oraz Peltzer et Fils. Również młodzież reprezentująca I Gimnazjum Polskie, Gimnazjum Filologiczne czy byłe Gimnazjum Rządowe rozgrywała mecze piłkarskie. Brak infrastruktury oraz kadry trenerskiej były wyraźnie widoczne w początkowej fazie rozwoju piłki nożnej w Częstochowie.

EN

The economic growth of Czestochowa in the beginning of the XX th century caused the development of sport in the city and it’s vicinity. The arrival of workers from other regions and countries to factories in Czestocowa triggered the formation of several soccer teams. The newly established football clubs began to compete with teams from other cities like Sosnowiec, Piotrkow or Lodz. In that period teams representing factories like La Czenstochovienne, Motte Meillassoux et Caullies and Peltzer et Fils played the highest number of matches. Also the schoolchildren representing the I Polish middle school, Philological middle school or the former Governmental middle school played soccer matches at that time. The lack of infrastructure and coaching staff were visible in the early stage of development of football in Czestochowa.

10

Polska Partia Socjalistyczna w powiecie częstochowskim w latach 1945 – 1948

77%

Szczypka A.

Historia i Świat

|

2014

|

issue 3

231-258

EN

During the first three months after the liberation of the Częstochowa district by the Red Army the structures of the Polish Socialist Party were rebuilt. Its completion was achieved by the time the first town and district congress of PSP took place on 29th April 1945. The function of the provisional town and district president of PSP was entrusted to Jan Kaźmierczak. The socialists from Częstochowa assumed several important positions in the civil service ,e.g. Bronisław Federak became the vice president of Częstochowa and Ferdynand Szmidla was appointed the president of the Municipal National Council. Two parties competed for the influence in the working class community – Polish Workers’ Party and Polish Socialist Party. Due to this political competition some conflicts between these parties arose. One of them became especially conspicuous after the comunists’ loss in the elections to the works councils. However, the mutual antagonism between the two parties abated in connection with the referendum and elections to the Legislative Sejm as . Both parties cooperated with each other in the propaganda actions. After the communists’ win in the Legislative Sejm elections, they started the stage of assuming control over PSP. Their methods included organization of meetings for the activists of both parties during which , those PSP members who were against the communists’ politics were eliminated, often with the help of Secret Service executing frequent arrests. The main goal of all these intimidating actions was to weaken PSP by forcing the socialists to join the Polish Workers’ Party. The decision concerning such a strategy was made during the meeting of the Political Bureau of the Central Committee of the Polish Workers’ Party on 6th March 1948 and it was fulfilled in the middle of December 1948 during the Unification Congress when The Polish United Workers' Party was established.

11

Miejskie szkoły powszechne dla ludności żydowskiej w wielokulturowej Częstochowie okresu międzywojennego

69%

Zalas K.

Podstawy Edukacji

|

2021

|

vol. 14

147-165

EN

In the years 1918–1939, Częstochowa was a multicultural city just like the entire Second Republic was a multicultural country. Groups of people different in the aspects of their ethnic origin, speaking different languages, belonging to different religions, and also representing different cultures co-existed in it; nevertheless, it was Jews that constituted the dominant minority as far as religion was concerned.Economic development, territorial growth, and also increase in the population, observed throughout the period referred to hereinabove, and, first and foremost, a constantly increasing headcount of Jewish minority, rendered it necessary to organise social-cultural and educational institutions, the lion’s share of which were charitable and philanthropic organisations. The demographic structure in the years 1918–1939 determined the educational needs of the city as well. So as to ensure that Jewish population could undergo a compulsory education and complete it, the authorities of the city handed over three municipal primary schools (bearing the following numbers: 12, 13 and 15) to be used only and solely by the members of this very minority.The schools in question constituted an integral element of primary education in the city, and, therefore, suffered from the same difficulties with finding suitable buildings, personnel and organisation. It is, however, worth indicating that, thanks to the grassroots initiatives of the faculty in the aspect of the organisation of upbringing activities, these schools instilled the spirit of respect for the people of all confessions and nationalities, as well as for the state and local community

PL

Częstochowa w latach 1918–1939, podobnie jak cała Rzeczpospolita, była miastem wielokulturowym. Na jej obszarze współistniały grupy ludności różniące się pod względem etnicznym, reprezentujące odmienności językowe, religijne oraz kulturowe, jednak dominującą spośród mniejszości grupę wyznaniową stanowili Żydzi. Rozwój gospodarczy, terytorialny a także demograficzny dokonujący się we wskazanych okresie, a przede wszystkim stale wzrastająca liczba ludności żydowskiej spowodowała konieczność organizowania instytucji społeczno-kulturalnych i oświatowych. Tworzyły je w szczególności organizacje i towarzystwa o charakterze dobroczynnym i filantropijnym. Struktura demograficzna lat 1918–1939 determinowała także potrzeby oświatowe w mieście. W celu upowszechniania obowiązkowej edukacji władze miasta przekazały trzy miejskie szkoły powszechne (nr 12, 13 i 15) wyłącznie na użytek ludności żydowskiej. Szkoły te stanowiły integralny element miejskiego szkolnictwa powszechnego, powielały tym samym trudności lokalowe, kadrowe i organizacyjne. Na uwagę zasługuje jednak fakt, iż dzięki oddolnym inicjatywom kadry pedagogicznej, organizowaniu działań wychowawczych szkoły kształciły w duchu poszanowania ludności wszystkich wyznań i narodowości, szacunku wobec państwa i społeczności lokalnej.

12

Miejsca kultu religijnego a kształtowanie przestrzeni instytucjonalnej miasta na przykładzie Jasnej Góry w Częstochowie

69%

Raczyk A., Frymus K.

Studia Miejskie

|

2019

|

vol. 33

115-126

EN

The aim of the work was to identify patterns in the distribution and generic structure of the institutional space around the Shrine of Our Lady of Jasna Góra in Częstochowa. The spatial scope covered the institutional space of the city of Częstochowa within a radius of 1,100 m from the Shrine. The empirical study was based on the data obtained from the field inventory, as of 2018.The analysis showed a clear relationship between the sacred space and the institutional space of the city. The research allowed distinguishing three of its main dimensions: functional, demand-related and that related to the prestige of the place.

PL

Celem pracy była identyfikacja prawidłowości w rozmieszczeniu i strukturze rodzajowej przestrzeni instytucjonalnej w obszarze wokół Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze. Zakres terytorialny objął przestrzeń instytucjonalną miasta Częstochowy w promieniu 1100 m od sanktuarium. Badania zostały przeprowadzone w końcu 2018 r., a ich podstawą była inwentaryzacja terenowa.Wyniki wskazały na istnienie wyraźnych związków pomiędzy przestrzenią instytucjonalną miasta a przestrzenią sakralną. Badania pozwoliły na wyróżnienie trzech jego zasadniczych wymiarów: funkcjo-nalnego, popytowego oraz związanego z prestiżem miejsca.

13

UDZIAŁ KOBIET W WYBORACH DO SEJMU USTAWODAWCZEGO NA ŁAMACH PRASY LOKALNEJ. WYBRANE PRZYKŁADY

69%

BAUCHROWICZ-TOCKA M.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2019

|

issue 1(6)

54-72

PL

Artykuł na podstawie publikacji prasowych prezentuje postawy kobiet wobec wyborów do Sejmu Ustawodawczego. Jedną z ośmiu posłanek Sejmu Ustawodawczego była urodzona w Łomży Maria Moczydłowska. O mandat posłanki ubiegała się w okręgu częstochowskim. Postać Moczydłowskiej była pretekstem do zbadania i przedstawienia zaangażowania kobiet w wybory w oddalonych od centrum ośrodkach, takich jak Łomża i Częstochowa. Artykuł ukazuje także obecność tematyki wyborczej na łamach regionalnej prasy.

EN

Based on press publications, the article presents the women’s attitude towards the Legislative Sejm elections. Maria Moczydłowska, born in Łomża, was one of eight female members of the Legislative Sejm. She sought the mandate in the Częstochowa constituency. The example of Moczydłowska was the pretext to analyse and present how women were involved in the elections in such small centers as Łomża and Częstochowa, away from the capital. The article also covers the presence of the electoral topic in the regional press.

14

Ile jest Częstochowy w Częstochowie? Nazewnicza tożsamość miasta

69%

Jaros V.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/2

105–120

PL

Przedmiotem oglądu uczyniono nazwy własne funkcjonujące w przestrzeni społecznej Częstochowy, wywołujące skojarzenia z jej historią i topografią. Celem opisu jest charakterystyka językowa częstochowskich urbanonimów z ich konkretnymi odniesieniami kulturowymi, które kreują przestrzeń lokalną, zapobiegając wszechogarniającemu wpływowi globalizacji. Scharakteryzowane urbanonimy łączą dwa konteksty – przestrzeń fizyczną i społeczną – i pełnią różne funkcje: służą orientacji w topografii miasta i regionu, oddają współczesną i przechowują pamięć dawnej struktury architektonicznej i właściwości terenu, upamiętniają sylwetki zasłużonych częstochowian, a przede wszystkim zapewniają identyfikację z miastem i umacnianie odrębności przestrzeni lokalnej oraz kształtują tożsamość zbiorową jego mieszkańców.

EN

The article reviews proper names functioning in the social space of Częstochowa, evoking associations with its history and topography. Its purpose is to provide a linguistic description of Częstochowa’s urbanonyms with their specific cultural references, which create local space, limiting the overwhelming influence of globalization. The characterized urbanonyms combine two contexts – physical and social space – and perform various functions: they serve as points of reference in the topography of the city and the region; they reflect the contemporary architectural structure and properties of the area and preserve the memory of the past ones; they commemorate distinguished residents of Częstochowa; and above all, they ensure identification with the city and strengthen distinctiveness of local space, shaping the collective identity of its inhabitants.

15

Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej* Część pierwsza

69%

Arkabus A.

Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media

|

2018

|

issue 4(31)

115-147

PL

Opracowanie Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej ma formę spisu bibliograficznego zawierającego opisy druków zwartych, artykułów z czasopism, źródeł elektronicznych oraz multimedialnych, dostępnych w różnych bibliotekach częstochowskich. Przewodnik został opracowany zgodnie z założeniami podstaw programowych z 1999 i 2008 r. i stanowi pomoc dla nauczycieli w wyborze źródeł przydatnych w edukacji regionalnej.

EN

The bibliographical guide for the teachers and the librarians of Często- chowa and its environs to the sources of regional information has the form of a bibliographical register which contains descriptions of non-serial publications; articles published in periodicals; electronic and multimedia sources which are available in various Częstochowa-based libraries. The Guide was developed according to the core curriculum issued in 1999 and in 2008, and it aids teachers in the selection of sources which are of utility in regional education.

16

Biskupa Zdzisława Golińskiego koncepcja Archiwum Diecezjalnego w Częstochowie

69%

Wolnicki P.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2011

|

vol. 96

209-225

EN

Bishop prof. dr hab. Z. Goliński’s legacy, preserved in the Archive of Metropolitan Curia in Częstochowa, revealed the sphere of his influence hitherto unknown. As a professor of moral theology, he felt responsible for the archive material relating to the past of the Diocese of Częstochowa. He was involved in collecting material concerning the history of the mentioned diocese. He also valued the latest documentation produced by the Diocesan Curia in Częstochowa. In his opinion it should not only be collected but also properly organized. Bishop Goliński learnt the respect for the archive material in his family and that is why he paid so much attention to the way this material was kept. He created the department for archive and entrusted it with the coordination of the archival tasks. He also built the necessary plan of the records of the Curia Archive and the relevant archival regulations for the Church of Częstochowa. The Bishop controlled this area personally with the help of the Chancellor issuing orders which were to improve archival activities of the Curia and Diocese. He had his concept of the archive for a Particular Church, based probably on the family experiences and the practice in running the personal archive. Bishop prof. dr hab. Zdzisław Goliński certainly stood out from the members of the Polish episcopate. He paid a great deal of attention to the competence of people employed in church archives and to the role of these structures in Curia and the whole Particular Church.

17

Dzieje kamienicy „Dom Księcia” w Częstochowie (1912-1939) jako przykład budynku osadzonego w kontekście politycznym, społecznym i historycznym miasta

69%

Korneluk P., Desperak O.

Facta Simonidis

|

2022

|

vol. 15

|

issue 2

29-49

EN

This article concerns the history of the construction of one of the most important buildings in Częstochowa and the changes it has undergone in its its appearance and meaning. The Prince’s House, built by Grand Duke Michael Romanov, reflects the difficult history of the city’s Russification and re-Polonization. The building is deeply set in the historical and symbolic space of whole Częstochowa. It was an embarrassing reminder of the Romanow family, and in the interwar period it was the subject of legal disputes between the city and Michael Romanov’s widow. At that time, the building gained a new appearance and became an architectural monument to Marshal Józef Piłsudski. Today, the house is neglected and abandoned, and so far no monographic work discussing its history in a broad historical, political and social context has been published. The article aims to fill this research gap and determine the exact time of the building’s reconstruction.

PL

Niniejszy artykuł dotyczy historii powstania i przemian wizualnych oraz znaczeniowych jednego z ważniejszych częstochowskich budynków. Kamienica „Dom Księcia” zbudowana przez Wielkiego Księcia Michała Romanowa skupia trudne dzieje miasta poddawanego rusyfikacji, a potem polonizacji. Budynek jest osadzony głęboko w przestrzeni historycznej i symbolicznej całej Częstochowy. Był kłopotliwą pamiątką po rodzinie Romanowów, a w okresie międzywojennym stanowił przedmiot procesów sądowych miasta i wdowy po Michale Romanowie. W tym czasie obiekt zyskał nową szatę wizualną i stał się architektonicznym pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obecnie budynek jest zaniedbany i opuszczony. Do dziś nie opublikowano pracy monograficznej ukazującej jego dzieje w szerokim kontekście historycznym, politycznym i społecznym. Artykuł ma na celu wypełnienie tej luki badawczej oraz określenie dokładnego czasu jego przebudowy.

18

Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej Część druga

69%

Arkabus A.

Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media

|

2019

|

issue 1(32) Bezpieczeństwo i ochrona zbiorów bibliotecznych i archiwalnych

149-171

PL

Opracowanie Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej ma formę spisu bibliograficznego zawierającego opisy druków zwartych, artykułów z czasopism, źródeł elektronicznych oraz multimedialnych, dostępnych w różnych bibliotekach częstochowskich. Przewodnik został opracowany zgodnie z założeniami podstaw programowych z 1999 i 2008 r. i stanowi pomoc dla nauczycieli w wyborze źródeł przydatnych w edukacji regionalnej.

EN

The publication contains materials intended for teachers who realise a curriculum devoted to regional education in schools at all stages of education. The work entitled Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej [A bibliographical guide to the sources of regional information about Częstochowa and its environs intended for teachers and librarians] – has the form of a bibliographical listing which contains description of non -serial publications, articles from periodicals, electronic and multimedia sources which are available in various libraries in Częstochowa. The Guide was developed in accordance with the core curricula of 1999 and 2008, and it aids teachers in the task of selecting sources which are useful in the regional education.

19

Ochrona operacyjna dużych zakładów przemysłowych przez aparat bezpieczeństwa PRL. Przykład huty żelaza w Częstochowie 1950–1990

69%

Sikora M.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2022

|

issue 20

15-81

EN

The subject of this article is the protection by the Ministry of the Interior’s Security Service of an industrial facility that was important for the economy of the Polish People’s Republic, namely the Bolesław Bierut Steelworks in Częstochowa. The actions taken by the Security Service against the Steelworks’ staff, the legal basis for these actions and the surveillance methods used are presented. The author’s overview of the Security Service’s activity begins with the Stalinist era and leads the reader through the social revolts of the late 1960s and early 1970s as well as the year 1976 to the turbulent 1980s. Thanks to the documents preserved in the Archive of the Institute of National Remembrance, we can follow the unrest in the workers’ environment, the opposition of its representatives to the authorities of the Polish People’s Republic, and the mutual friction within the triangle of the steelwork’s blue-collar workers, supervisors and administration. Irregularities and ‘threats’ of a political, social (strikes) and economic (especially mismanagement) nature, including economic crime and espionage incidents, were the main areas of the analytical, operational and investigative activities of the communist security and repression apparatus. A reconstruction of the history of the operational control of the HBB Steelworks allows us to draw several general conclusions. These include the conclusion that the Security Service’s tasks in large state-owned workplaces were part of the range of tasks posed to secret services in modern states in general (including democratic ones), which were related to the protection of the economic interests of the state as such. At the same time, the Secret Service was also determined to carry out its political police function, persecuting workers for their views. A surprising conclusion from the author’s statistical measurements is the low rate of reclassification of exploratory cases into investigative cases. The Secret Service was generally unable to gather convincing evidence for the prosecution or the court, so convictions for hostile activities (with the exception of martial law) and for criminal and economic offences were rare.

PL

Tematem artykułu jest zabezpieczenie przez Służbę Bezpieczeństwa MSW ważnego dla gospodarki PRL obiektu przemysłowego, jakim była Huta im. Bolesława Bieruta w Częstochowie. Zaprezentowano czynności podejmowane przez SB wobec załogi huty, podstawy prawne tych działań, a także stosowane metody inwigilacji. Przegląd aktywności SB autor rozpoczyna od czasów stalinizmu i poprzez bunty społeczne przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych oraz rok 1976 prowadzi czytelnika do burzliwych lat osiemdziesiątych. Dzięki zachowanym w Archiwum IPN dokumentom możemy śledzić niepokoje w środowisku robotniczym, sprzeciw jego przedstawicieli wobec władz PRL, a także wzajemne tarcia w trójkącie pracownicy fizyczni – nadzór – administracja huty. Nieprawidłowości i „zagrożenia” o charakterze politycznym, społecznym (strajki) oraz gospodarczym (zwłaszcza niegospodarność), z przestępczością gospodarczą i incydentami na tle szpiegowskim włącznie, to główne obszary działań analitycznych, operacyjno-rozpoznawczych i śledczych komunistycznego aparatu bezpieczeństwa i represji. Rekonstrukcja historii ochrony operacyjnej HBB daje podstawy do wysnucia kilku generalnych wniosków, m.in. takiego, że zadania SB w dużych państwowych zakładach pracy wpisywały się w wachlarz zadań stawianych służbom specjalnym w nowoczesnych państwach w ogóle (także demokratycznych), co było związane z ochroną interesów ekonomicznych państwa jako takiego. Zarazem SB z determinacjąrealizowała funkcję policji politycznej, prześladując pracowników za ich poglądy. Zaskakującym wnioskiem z dokonanych przez autora pomiarów statystycznych jest niski współczynnik przekwalifikowywania spraw o charakterze rozpoznawczym na sprawy śledcze. SB na ogół nie potrafiła zgromadzić przekonującego prokuraturę lub sąd materiału dowodowego, toteż wyroki skazujące za wrogą działalność (z wyjątkiem stanu wojennego) oraz za przestępstwa kryminalne i gospodarcze były rzadkością.

20

Częstochowa i okolice w twórczości wybranych poetów przełomu XX i XXI wieku

69%

Hurnik E.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

|

2021

|

issue 1(61)

144-157

EN

The article is dedicated to the works of selected writers who manifest their relations with a particular place – Częstochowa and its environs in their poetic texts This are the places where they spent the early years of their lives or settled down in as adults. Selected poetic works show how a place important for an author shapes his or her view on life, the sphere of values and imagination. The wording used in the title encompasses the achievements that go beyond the narrowly understood regionalism; they preserve the traces of places and at the same time give them deeper meanings.

PL

Przedmiotem uwagi w artykule jest twórczość wybranych pisarzy, którzy w tekstach poetyckich manifestują związki z określonym miejscem – Częstochową i jej okolicami, gdzie spędzili wczesne lata życia lub osiedlili się tu w wieku dojrzałym. Na przykładzie utworów poetyckich wybranych twórców prześledzono, w jaki sposób miejsce ważne dla twórcy kształtuje jego światopogląd, sferę wartości, wyobraźnię. Użyta w tytule szkicu formuła obejmuje tu dokonania, które wykraczają poza wąsko rozumiany regionalizm; utrwalają ślady miejsc, a jednocześnie nadają im głębsze znaczenia.

Refine search results

Szkolnictwo zawodowe w Częstochowie w latach 1945–1989. Zarys problematyki

Dzieje instytucji diecezjalnych w Częstochowie (c.d.)

Sprawy zakonne w Zespołach Akt Konsystorskich Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej

Dzieje instytucji diecezjalnych w Częstochowie

Piłka nożna w Częstochowie w latach 1919–1927

[Recenzja]: "Jasnogórska Hetmanka w polskiej tradycji rycersko-żołnierskiej", Eustachy Rakoczy ZP, Warszawa 1998

[Recenzja]: Studia Claromontana, 28 (2010), red. nacz. J. Zbudniewek, Warszawa, Wyd. Zakonu Paulinów, ss. 733, il. ss. 60

Ludwik Wawrzynowicz jako organizator życia kulturalnego w regionie częstochowskim

Geneza i rozwój piłki nożnej w Częstochowie do 1918 roku

Polska Partia Socjalistyczna w powiecie częstochowskim w latach 1945 – 1948

Miejskie szkoły powszechne dla ludności żydowskiej w wielokulturowej Częstochowie okresu międzywojennego

Miejsca kultu religijnego a kształtowanie przestrzeni instytucjonalnej miasta na przykładzie Jasnej Góry w Częstochowie

UDZIAŁ KOBIET W WYBORACH DO SEJMU USTAWODAWCZEGO NA ŁAMACH PRASY LOKALNEJ. WYBRANE PRZYKŁADY

Ile jest Częstochowy w Częstochowie? Nazewnicza tożsamość miasta

Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej* Część pierwsza

Biskupa Zdzisława Golińskiego koncepcja Archiwum Diecezjalnego w Częstochowie

Dzieje kamienicy „Dom Księcia” w Częstochowie (1912-1939) jako przykład budynku osadzonego w kontekście politycznym, społecznym i historycznym miasta

Przewodnik dla nauczycieli i bibliotekarzy Częstochowy i okolic po źródłach informacji regionalnej Część druga

Ochrona operacyjna dużych zakładów przemysłowych przez aparat bezpieczeństwa PRL. Przykład huty żelaza w Częstochowie 1950–1990

Częstochowa i okolice w twórczości wybranych poetów przełomu XX i XXI wieku