Prezentowana praca ukazuje mało znany aspekt myśli Czesława Białobrzeskiego, jednego z najwybitniejszych polskich fizyków pierwszej połowy XX wieku. Relacje między nauką a religią stanowią interesujący punkt przemyśleń Białobrzeskiego, stanowiąc element w precyzyjnie konstruowanym, ogólnym opisie rzeczywistości. Godnym podkreślenia jest także niezwykle nowoczesny charakter spostrzeżeń polskiego fizyka w tym zakresie. Niemniej warta podkreślenia jest próba usytuowania relacji nauka wiara w kontekście społecznym.
EN
This paper presents not very-well known aspect of Czesław Białobrzeski’s ideas, who was one of most prominent physicists in Poland in first half of XX Century. The relations between science and religion are very interesting subject of his reflection. It is also an element of his general description of reality, the description of very precise construction. The very modern character of remarks of the polish physicist in this area is also to be emphasized, as well as an attempt of location of relations between religion and science in social context.
Artykuł składa się z dwóch części. W części pierwszej rekonstruuję filozoficzne poglądy polskiego filozofującego fizyka Czesława Białobrzeskiego, a w drugiej części przedstawiam jego biografię oraz wkład w rozwój fizyki. Filozoficzne rozważania Białobrzeskiego kształtowały się na bazie wiodących problemów w fizyce końca XIX i przede wszystkim XX wieku; Białobrzeski prowadził te rozważania w ścisłym związku ze swoją praktyką naukową. Działalność polskiego uczonego przypada na okres powstawania i rozwoju mechaniki kwantowej. Białobrzeski – jak wielu innych ówczesnych fizyków – był świadomy konieczności spójnego wyjaśniania fundamentalnie nowych zjawisk świata atomowego. Jego wyjaśnienie jest oryginalne – odwołał się mianowicie w nim do klasycznej, filozoficznej teorii kategorii i zaproponował jej własną ontologiczną interpretację.