Search results

1

Czy Mikołaj Rej jest autorem prozatorskiej parafrazy Psałterza Dawidowego? O dylematach badacza w ustalaniu autorstwa dawnych tekstów

100%

Kowalska D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 6: Językoznawstwo

133-147

PL

Celem artykułu jest poruszenie problemu autorstwa anonimowej prozatorskiej parafrazy Psałterza Dawidowego przypisywanej Mikołajowi Rejowi. Omówiono w nim również trudności, jakie napotykają uczeni podczas ustalania autorstwa dawnych tekstów, co jest wynikiem niewystarczających metod naukowych, opartych na analizie całości tekstu (metoda częstości, test leksykalny). Często zdarza się, że takie trudności pojawiają się w sytuacji, w której tekst jest heterogeniczny, powstały w wyniku współpracy wielu autorów. Analizy pokazują, że najskuteczniejszą metodą naukową dotyczącą anonimowego Psałterza jest użycie stylometrycznej metody Gustava Herdana i kompilacja słowników częstotliwości oddzielnie dla każdego z psalmów. Co więcej, cechy syntaktyczne poszczególnych psalmów można by opracować za pomocą badań statystycznych. Zastosowanie metody stylometrycznej jest uzasadnione, a wręcz niezbędne, by zweryfikować wcześniejsze, czasami sprzeczne rezultaty pracy naukowców, sformułowane na podstawie intuicyjnych obserwacji.

EN

The aim of the article is to address the problem of the authorship of the anonymous prose paraphrase of David’s Psalter, ascribed to Mikołaj Rej. It also deals with scholars’ difficulty of establishing the authorship of old texts, which is the result of insufficient scientific methods, based on the analysis of the whole text (the frequency method, the lexical test). It is often the case that such difficulties arise in a situation in which the text is heterogeneous, created by the cooperation of a number of authors. The analyses show that the most effective scientific method concerning the anonymous Psalter is the use of Gustav Herdan’s stylometrical method and the compilation of frequency dictionaries, separately for each of the psalms. Moreover, the syntactic features of particular psalms could be dealt with by means of a statistic research. It proves justifiable and necessary to use the stylometrical method in order to verify the previous, sometimes contradictory results of scholars, formulated on the basis of intuitive observations.

2

Reminiscencje szlacheckiej wspólnoty kulturowej w „Psałterzu Dawidowym” Mikołaja Reja

100%

Kowalska D.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2014

|

vol. LX (60)

139-152

PL

Psałterz Dawidów Mikołaja Reja to prozatorska parafraza Księgi Psalmów, której głównym celem było uprzystępnienie biblijnego tekstu XVI-wiecznemu odbiorcy. Dążność do konkretyzacji przyczyniła się do nieustannych ingerencji tłumacza w warstwę semantyczno-stylistyczną tekstu, zmianę obrazowania i „wymianę” realiów, co zaowocowało przedostaniem się do polskiego przekładu licznych reminiscencji szlacheckiej wspólnoty kulturowej. Są one obecne zarówno w planie treści: odwoływanie się do wspólnego dla szlacheckiego środowiska systemu wartości (rustykalność, służba ojczyźnie, przekonanie o uprzywilejowanej pozycji stanu szlacheckiego), jak i w planie języka: włączanie do tekstu elementów XVI-wiecznej etykiety językowej, typowej dla socjolektu szlacheckiego, oraz leksyki i frazeologii, znanej z codziennej mowy szlacheckiej wspólnoty.

EN

“David’s Psalter” by Mikołaj Rej is a prose paraphrase of The Book of Psalms whose main aim was to make the biblical text approachable to a 16th-century recipient. The pursuit of the concretization contributed to the continuous interference of the translator in the semantic and stylistic layer of the text, the change in imagery and the ‘exchange’ of reality. This cleared the way for the appearance in the Polish translation numerous images of the noble cultural community. They are present in both the plan of the stylistic layer: references to the system of values common for the nobility (rusticity, national service, the belief of the superiority of the nobility), and in the plan of the language: the inclusion in the text of the elements of 16th-century language etiquette typical of the sociolect of the nobility, as well as the lexicon and the phraseology known from the everyday speech of the nobility.

3

Kształt stylistyczny człowieczej rozmowy z Bogiem w modlitwach Psałterza Dawidowego Mikołaja Reja

100%

Kowalska D.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2017

|

vol. 51

|

issue 2

55-70

EN

The article deals with issues connected with chosen stylistic characteristics of prayers in the paraphrase of David’s Psalter by Mikołaj Rej. The analyses aim to determine the stylistic features of the prayer and to point out the features which give it a unique character. Rej’s prayers are kept in the poetics and conventions of a psalm. They make use of the biblical imagery, at the same time complementing the preceding psalms. Emotional epithets, accumulated through synonymous attributes, play an important role in the stylistic shape of the text. Rej uses means characteristic of the elevated style: evaluating epithets, numerous periphrastic expressions and distinguished metaphors of the biblical origin. On the other hand, Rej’s writing witnesses visible instances of crossing the boundaries of the familiar biblical style. The analyzed texts often assume a conversational character and each request is expressed in an individual, spontaneous way by means of different syntactic structures and emotive lexicon.

PL

-

4

O stylu biblijnej prozy Mikołaja Reja (na podstawie Psałterza Dawidowego)

84%

Kowalska D.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2019

|

vol. 5

209-223

EN

The article aims to present the most important features of the biblical prose of Mikołaj Rej on the basis of David’s Psalter. The subject of the analyses has not been chosen randomly, as David’s Psalter belongs to ‘pure’ religious texts and it refers to the tradition of free translation, grounded in Poland by the work of Walenty Wróbel. Although it was created in the beginnings of the writer’s works, this literary piece shows stylistic maturity. The analyses indicate that the style of translation is the result of Rej’s conscious, artistic work, who maintained some of the features of the traditional Psalter style.

PL

Celem artykułu jest wskazanie najważniejszych cech biblijnej prozy Mikołaja Reja na podstawie parafrazy Psałterza Dawidowego. Wybór przedmiotu analiz nie jest przypadkowy, Psałterz należy do „czystych” tekstów religijnych i nawiązuje do tradycji przekładu swobodnego, ugruntowanej w Polsce tłumaczeniem Walentego Wróbla. Utwór, choć powstał na progu twórczości pisarza, odznacza się stylistyczną dojrzałością. Analizy pokazują, że styl przekładu jest wynikiem świadomej, artystycznej pracy Reja, w której zauważalna jest dbałość o zachowanie niektórych cech tradycyjnego stylu psałterzowego.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

1 Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

1 Roczniki Humanistyczne

1 Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

4 Kowalska D.

1 2019

2 2017

1 2014

Czy Mikołaj Rej jest autorem prozatorskiej parafrazy Psałterza Dawidowego? O dylematach badacza w ustalaniu autorstwa dawnych tekstów

Reminiscencje szlacheckiej wspólnoty kulturowej w „Psałterzu Dawidowym” Mikołaja Reja

Kształt stylistyczny człowieczej rozmowy z Bogiem w modlitwach Psałterza Dawidowego Mikołaja Reja

O stylu biblijnej prozy Mikołaja Reja (na podstawie Psałterza Dawidowego)