Search results

1

Rok 1920 w zapiskach kronikarskich klasztorów karmelitów bosych w Lublinie i Berdyczowie

100%

Marosz M.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

181-195

PL

Kronikarze z poszczególnych klasztorów karmelitów bosych, nie tylko opisywali to, co się wydarzyło, ale też chętnie dzielili się swoimi opiniami na temat poszczególnych wydarzeń. Czasem są to relacje niezwykle rozbudowane, świadczące o dużej wiedzy i dobrej znajomości bieżącej polityki, czasem krótkie i zdawkowe. Zawsze jednak pisane z punktu widzenia osoby duchownej, pokazujące spojrzenie zakonnika na sprawy zarówno wielkiej polityki, jak i na drobne, codzienne wydarzenia bezpośrednio dotyczące danego klasztoru, lokalnej społeczności, najbliższej okolicy. Wielu karmelitów bosych było wcześniej kapelanami, służąc najpierw w armiach państw zaborczych (rosyjskiej, niemieckiej, austro-węgierskiej), a następnie w Wojsku Polskim. Wiele zabudowań klasztornych było wykorzystywanych jako szpitale, koszary, więzienia dla jeńców wojennych. Karmelici bosi mieli także częsty i żywy kontakt zarówno z władzami państwowymi i wojskowymi, jak i z ludnością cywilną. Ich również dotykały te wszystkie sprawy i problemy, które były wówczas codziennością: radość z odzyskania Niepodległości, niepewność granic państwa, konflikty narodowościowe, nieporozumienia z sąsiednimi państwami, kwestie ustrojowe, wojny z Ukraińcami i bolszewikami. Ale także problemy aprowizacyjne, drożyzna, niedogodności wynikające ze stacjonowania wojska na terenie klasztorów. Wszystkie te wydarzenia, ich opisy i komentarze do nich znajdziemy w zapiskach zakonników.

EN

The chroniclers from various Discalced Carmelites’ monasteries not only described the events that transpired, but also willingly shared their opinions about those events. Sometimes these reports are extraordinarily extensive, testifying to a great deal of knowledge and good understanding of current politics; sometimes short and casual. However, they are always written from the point of view of a clergyman, showing the friar’s view on the matters of both great politics and small, everyday events directly concerning the particular monastery, the local community, and the immediate vicinity. Many of the Discalced Carmelites were formerly chaplains, serving first in the armies of the partitioning powers (Russian, German, Austro-Hungarian), and then in the Polish Army. Many monastery buildings were used as hospitals, barracks, prisons for prisoners of war. The Discalced Carmelites also had frequent and lively contact with both the state and military authorities, as well as with the civilian population. They were also affected by all those issues and problems that were everyday life at the time: the joy of regaining Independence, the uncertainty of state borders, nationality conflicts, misunderstandings with neighbouring countries, political issues, wars with Ukrainians and Bolsheviks. But also the problems with victualling, high prices, the inconvenience of stationing the army in the monasteries. All these events, their descriptions and comments to them can be found in the friars’ records.

2

Dzieje budowlane warszawskiego pałacu Adama Kazanowskiego w świetle badań architektonicznych

100%

Rozbicka M., Kunkel R., Wółkowski W.

Ochrona Zabytków

|

2017

|

issue 1

5-47

PL

Pałac marszałka Adama Kazanowskiego, jedna z największych, a jednocześnie najsłabiej rozpoznanych pod względem dziejów budowlanych rezydencji wazowskiej Warszawy, aż do początku XXI wieku nigdy nie była przedmiotem kompleksowych badań architektonicznych in situ. Badania najcenniejszej części dawnego pałacu, czyli skrzydła wschodniego, udało się wykonać dopiero w 2007 roku podczas prac remontowych prowadzonych przez Caritas Archidiecezji Warszawskiej. Artykuł prezentuje ich wyniki, które pozwoliły na weryfikację licznych hipotez na temat faz budowy i pierwotnego wyglądu rezydencji Kazanowskiego, doprecyzowanie chronologii powstawania poszczególnych elementów budowli, a także zrekonstruowanie układu przestrzennego i funkcjonalnego obiektu w kolejnych etapach jego istnienia. Do najważniejszych ustaleń należy zaliczyć przede wszystkim dokładne określenie zasięgu skrzydła pałacowego oraz budynku arsenału, ustalenie lokalizacji części pierwotnych, XVII-wiecznych otworów okiennych, a także odkrycie reliktów pozwalających na rekonstrukcję unikatowego w skali Warszawy sposobu ukształtowania głównej klatki schodowej pałacu. Za ważne należy również uznać ustalenie charakteru i zakresu przekształceń całego zespołu pałacowego w okresach, gdy był on siedzibą klasztoru Karmelitanek Bosych, a potem Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności.

EN

The palace of marshal Adam Kazanowski, one of the largest residences of its kind in Warsaw during the reign of the Vasa dynasty, has also been one of the most mysterious in terms of the history of its construction, since no comprehensive architectural research has been performed on its site until the early 21st century. It was only in 2007 that a survey of the most valuable section of the now-vanished palace – its eastern wing – was performed in the course of renovation works conducted by the Warsaw Archdiocese branch of the Caritas. This article presents the results of this survey which allowed to verify various hypotheses concerning the phases of the construction of the palace as well as its original appearance, to make a more precise determination as to the chronology of the construction of its individual sections as well as to reconstruct the spatial and functional layout during the subsequent phases of its existence. The most significant conclusions include the precise determination of the area covered by the main body of the palace and the arsenal, the determination of the location of original, 17th-c. window openings as well as the discovery of the remnants which allowed to reconstruct the original layout of the main staircase – a truly unique design in its times in Warsaw architecture. Another important issue is the nature and scope of alterations of the palace complex during the times when it served as a Discalced Carmelite convent and, later on, as the seat of the Warsaw Charitable Society.

3

A comparison of approaches to art in the constitutions of the Orders of the Discalced Carmelites and Trinitarians

100%

Sobczyńska-Szczepańska M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2016

|

vol. 22

451-465

EN

The reform process of the Order of the Most Holy Trinity (Trinitarians) developed under the strong influence of the Teresian Carmel, which is reflected in the dependence of the first constitutions of the Discalced Trinitarians (1614) on the statutes of the Spanish Congregation of the Discalced Carmelites (1604). The article discusses the regulations on the artistic activity contained in the aforementioned texts and in the later statutes of both orders (including the unpublished constitutions of the Outside-Spain-Family of the Discalced Trinitarians compiled in 1770) that have as yet not been studied by historians of the Trinitarians Order. The analysis of these provisions leads to the conclusion that Trinitarian approach to art was determined by the legislations of the Spanish Discalced Carmelites and by the third point of the Trinitarian Rule, ordering that their churches were of simple construction. Unlike the Spanish Discalced Carmelites, the Discalced Trinitarians systematically modified their regulations, adapting them to the changing circumstances in which the religious buildings were constructed.

PL

Proces reformy zakonu Trójcy Najświętszej przebiegał pod silnym wpływem terezjańskiego Karmelu, czego wyrazem jest zależność pierwszych konstytucji trynitarzy bosych (1614) od statutów hiszpańskiej kongregacji karmelitów bosych (1604). W artykule zostały omówione przepisy dotyczące kwestii artystycznych zawarte we wzmiankowanych tekstach oraz w późniejszych statutach, w tym w niepublikowanych konstytucjach pozahiszpańskiej rodziny trynitarzy z 1770 roku, które dotychczas nie znalazły się w orbicie zainteresowań historyków zakonu. Analiza tych norm prowadzi do wniosku, że poglądy trynitarzy bosych na sztukę zostały zdeterminowane przez przepisy karmelitańskie oraz trzeci punkt reguły zakonu Trójcy Najświętszej nakazujący, by ich świątynie były prostej struktury. W odróżnieniu od hiszpańskich karmelitów bosych trynitarze bosi systematycznie modyfikowali swoje przepisy, adaptując je do zmieniających się realiów, w których powstawały ich budowle.

4

Rok 1920 w zapiskach kronikarskich klasztorów karmelitów bosych w Lublinie i Berdyczowie

100%

Marosz M.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

181-195

EN

The chroniclers from various Discalced Carmelites’ monasteries not only described the events that transpired, but also willingly shared their opinions about those events. Sometimes these reports are extraordinarily extensive, testifying to a great deal of knowledge and good understanding of current politics; sometimes short and casual. However, they are always written from the point of view of a clergyman, showing the friar’s view on the matters of both great politics and small, everyday events directly concerning the particular monastery, the local community, and the immediate vicinity. Many of the Discalced Carmelites were formerly chaplains, serving first in the armies of the partitioning powers (Russian, German, Austro-Hungarian), and then in the Polish Army. Many monastery buildings were used as hospitals, barracks, prisons for prisoners of war. The Discalced Carmelites also had frequent and lively contact with both the state and military authorities, as well as with the civilian population. They were also affected by all those issues and problems that were everyday life at the time: the joy of regaining Independence, the uncertainty of state borders, nationality conflicts, misunderstandings with neighbouring countries, political issues, wars with Ukrainians and Bolsheviks. But also the problems with victualling, high prices, the inconvenience of stationing the army in the monasteries. All these events, their descriptions and comments to them can be found in the friars’ records.

PL

Kronikarze z poszczególnych klasztorów karmelitów bosych, nie tylko opisywali to, co się wydarzyło, ale też chętnie dzielili się swoimi opiniami na temat poszczególnych wydarzeń. Czasem są to relacje niezwykle rozbudowane, świadczące o dużej wiedzy i dobrej znajomości bieżącej polityki, czasem krótkie i zdawkowe. Zawsze jednak pisane z punktu widzenia osoby duchownej, pokazujące spojrzenie zakonnika na sprawy zarówno wielkiej polityki, jak i na drobne, codzienne wydarzenia bezpośrednio dotyczące danego klasztoru, lokalnej społeczności, najbliższej okolicy. Wielu karmelitów bosych było wcześniej kapelanami, służąc najpierw w armiach państw zaborczych (rosyjskiej, niemieckiej, austro-węgierskiej), a następnie w Wojsku Polskim. Wiele zabudowań klasztornych było wykorzystywanych jako szpitale, koszary, więzienia dla jeńców wojennych. Karmelici bosi mieli także częsty i żywy kontakt zarówno z władzami państwowymi i wojskowymi, jak i z ludnością cywilną. Ich również dotykały te wszystkie sprawy i problemy, które były wówczas codziennością: radość z odzyskania Niepodległości, niepewność granic państwa, konflikty narodowościowe, nieporozumienia z sąsiednimi państwami, kwestie ustrojowe, wojny z Ukraińcami i bolszewikami. Ale także problemy aprowizacyjne, drożyzna, niedogodności wynikające ze stacjonowania wojska na terenie klasztorów. Wszystkie te wydarzenia, ich opisy i komentarze do nich znajdziemy w zapiskach zakonników.

5

Warszawskie dzieło architektury à la française. Dzieje budowy i geneza fasady kościoła karmelitów bosych

80%

Migasiewicz P., Sito J.

Biuletyn Historii Sztuki

|

2021

|

vol. 83

|

issue 4

883-921

EN

The sumptuous exquisite stone façade of the Church of the Discalced Carmelites in Warsaw was raised in 1761/1762–1779 after the design of Ephraim Schröger (1727-1783). Its architecture with columns and pilasters: rational, moderate, albeit rich in detail, is close to the traditional column façades created in France for churches and secular structures from the first half of the 16th century until the first half of the 18th century. The majority of authors discussing it, as if leaving aside its rooting in this tradition, regarded it to be a leading example of the Warsaw variant of Neo-Classicism gaining its shape in the 1760s as a new stylistic proposal. On the other hand, it was admitted that when designing the Carmelite Church façade, Schröger had applied the model from one or several contemporary French prints (mainly by Blondel). Neither of the stands is correct. Neo-Classicism present in the Warsaw façade was a new style only within the Polish architecture, not the French one where it had been present from Serlio’s times. On the other hand, it would be an excessive simplification to reduce the impact of the French tradition in Schröger to the inspiration drawn only from prints. The paper’s Authors demonstrate that the discussed illustrious Warsaw architect was perfectly familiar with that tradition, possibly much better than any other Polish architect of his generation, and almost as well as French architects were. It may be supposed that he visited France already in the 1750s, where he was educated many years before his famous trip to Western Europe financed by King Stanislaus Augustus in 1766.

PL

Nadzwyczaj okazała, wybitnej klasy, kamienna fasada kościoła karmelitów bosych w Warszawie została wzniesiona w latach 1761/1762 – 1779 według projektu Ephraima Schrögera (1727-1783). Jej kolumnowo-pilastrowa architektura – racjonalna, wstrzemięźliwa, choć zarazem bogata w detal – bliska jest tradycji kolumnowych fasad kościelnych i świeckich powstających we Francji od 1. połowy XVI w. po pierwszą połowę wieku XVIII. Większość autorów wypowiadających się na jej temat, abstrahując niejako od jej zakorzenienia w owej tradycji, uznawała ją za czołowy przykład rodzącej się w latach 60. XVIII w. warszawskiej odmiany neoklasycyzmu rozumianego jako nowa propozycja stylowa. Z drugiej strony przyznawano, iż Schröger, projektując fasadę kościoła karmelitów bosych, odwzorował jedną względnie kilka współczesnych rycin francuskich (głównie Blondela). Z oboma stanowiskami nie można się zgodzić. Klasycyzm obecny w warszawskiej fasadzie był stylem nowym jedynie na gruncie polskim, nie zaś francuskim, gdzie obecny był od czasów Serlia. Wielkim uproszczeniem jest także zredukowanie wpływu tradycji francuskiej u Schrögera do inspiracji grafiką. Autorzy tekstu dowodzą, że ten wybitny warszawski twórca doskonale znał i rozumiał ową tradycję, bodaj najlepiej ze wszystkich architektów polskich swojego pokolenia, niemal na równi z architektami francuskimi. Można przypuszczać, iż we Francji przebywał on jeszcze w latach 50. XVIII w., odbierając tam część swej edukacji, na wiele lat przed słynnym wyjazdem do zachodniej Europy sfinansowanym przez króla Stanisława Augusta w 1767 roku.

6

Inwentarze ksiąg biblioteki karmelitów bosych w Czernej, jako przejaw systematyzacji zbiorów klasztornych w XVIII i XIX wieku

80%

Marszalska J. M.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2008

|

vol. 89

263-274

DE

Folgende Inventarverzeichnisse der Bibliothek von Czerna aus dem 18. und 19. Jahrhundert sind erhalten: Cathalogus Librorum Bibliothecae Conventus Eremitici Sancti Eliae Prophetae Carmelitarum Discalceatorum sub A.R.P.N. Gaudentio a Spiritu Sancto protunc Priore. Anno Increatae Sapientiae, in Libro Naturae Humanae Inscriptae 1718, 26 gbris, Cathalogus Librorum qui Reperiuntur In Bibliotheca Carmelitarum Discalceatorum Conventus Czernensis sub titulo S.P.N. Eliae Prophetae, : Catalogus Librorum qui Reperiuntur In Bibliotheca Carmelitarum Discalceatorum Conventus Czernensis sub Titulo S.P.N. Eliae Prophetae, beigefügt zum Inventarverzeichnis des Klosters und der Besitztümer der Barfüßigen Karmeliter in Czerna von 1810 (poln.); Catalogus Librorum qui Reperiuntur In Bibliotheca Carmelitarum Discalceatorum Conventus Czernensis sub Titulo S.P.N. Eliae Prophetae von 1816; Inventarverzeichnis des Klosters der Barfüßigen Karmeliten in Czerna zusammen mit den zu diesem Kloster gehörenden Besitztümern aus dem Jahre 1865 (poln.); Verzeichnis der deutschen Bücher in der Bibliothek zu Czerna von 1975 sowie das Verzeichnis der von dem Hochwürdigen Herrn Prälat Dr. Wincenty Smoczyński, Pfarrer in Tęczynek, [durch P. Romuald od św. Eliasza Kućka] gespendeten Bücher von der Wende des 19./20. Jahrhunderts. Diese Bücherverzeichnisse zeugen von den Bemühungen des Klosters, die Bücher zu registrieren und zu ordnen. Das beste und handwerklich am fachmännischsten gestaltete Inventarverzeichnis ist zweifellos das von 1718. Darin wurden die Wissensgebiete übersichtlich voneinander abgegrenzt und auch eine verlegerische Beschreibung der jeweiligen Bücher beigefügt. Solche Informationen enthalten die Verzeichnisse von 1810, 1816 oder 1865 nicht mehr. Hinsichtlich der Technik der Anordnung und Einteilung der Büchersammlung in Themengebiete ähnelt in sejner Konstruktion dem Katalog von 1718 das Verzeichnis der dem Kloster zu Czerna an der Wende des 19./20. Jahrhunderts von P. Wincenty Smoczyński gespendeten Bücher (Spis ksiąg...).

7

Karmelici Bosi w kręgu zainteresowań aparatu bezpieczeństwa PRL na terenie województwa krakowskiego w świetle zachowanych sprawozdań kierowanych do MBP i MSW w latach 1947-1970

80%

Marecki J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2004

|

vol. 10

EN

In the times of the Polish People’s Republic, national security issues and, at the same time, surveillance of the society and suppression of many institutions – the Catholic Church included - were in the hands of appropriate services, modelled on the Soviet NKVD. At first this was the Ministry of Public Security and since 1956 the Security Police. The first part of the article presents the organization of security units in the voivodship of Cracow and the distribution of monastic communities, while the second throws light on the activities of these units uh the basis of preserved reports sent from Cracow to the Ministry of Public Security and the Ministry of Internal Affairs. Officials of the Security Police who worked in the voivodship and district departments took a close interest in the Discalced Carmelite monks, taking account of their wartime past, pastoral activity and connections with the Church hierarchy. To ensure influence upon the life of the Discalced Carmelite Province as well as access to information on monastic internal issues they gained several secret collaborators within the congregation itself and its lay associates. The article is the first attempt at showing the methods of the Security Police (SB) and the Security Office (UB) activities directed at monastic orders; methods aiming at subjugating to the authorities not only the orders themselves, but the whole Catholic Church in Poland.

PL

W dniu 21 lipca 1944 roku ustawą wydaną przez Krajową Radę Narodową o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego został powołany Resort Bezpieczeństwa Publicznego. Jego zadania i działalność były w całej rozciągłości wzorowane na radzieckim NKWD. Resort ten - wszelkimi środkami – miał chronić „władzę ludową”, zlikwidować opozycję polityczną i zbrojne podziemie, utrwalić nowy system polityczno-społeczno-gospodarczy, rozbić Kościół katolicki i inne związki wyznaniowe. Resortowi podlegała Milicja Obywatelska, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, więzienia oraz obozy pracy. Z dniem 1 stycznia 1945 roku został przekształcony w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W jego ramach działał w Departamencie V Wydział V, który zajmował się inwigilowaniem Kościoła katolickiego. Reorganizacja Ministerstwa w 1949 roku doprowadziła do utworzenia Departamentu XI, którego zadaniem był nadzór nad Kościołem katolickim. Kolejna reorganizacja MBP miała miejsce w grudniu 1954 roku. Powstał wówczas Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Sprawami Kościoła zajmował się Departament VI Komitetu oraz Wydział V (od 1962 roku Departament IV) Ministerstwa. W listopadzie 1956 roku dokonano kolejnej reorganizacji aparatu bezpieczeństwa, zmieniając nazwę „Urząd Bezpieczeństwa” (UB) na „Służbę Bezpieczeństwa” (SB). Dotychczasową działalność Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego przejęło zreorganizowane Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Departament IV zakończył działalność w 1990 roku.

8

Rewizja prawa własnego Karmelitów Bosych w obecnym czasie

80%

KIWIOR W.

Prawo Kanoniczne

|

2019

|

vol. 62

|

issue 2

75-98

PL

Z procedury legislacyjnej, stosowanej przez Zakon w latach 1968-1986, można wybrać elementy, które są owocne dla rewizji i aktualizacji norm prawa właściwego karmelitów bosych w czasach współczesnych. Poszukiwania i rozeznanie, których wymaga ta praca, powinny - w zależności od przypadku - zachęcić, umocnić lub przekształcić się w teologiczną i medytacyjną lekturę Konstytucji, aby pogłębić swoją tożsamość powołaniową w Kościele i - jak mówi tekst karmelitańsko-teatyńskiej formuły profesji zakonnej - żyć wiernie w zjednoczeniu z Dziewicą Maryją w posłuszeństwie Jezusowi Chrystusowi, oddać się całym sercem rodzinie zakonnej zapoczątkowanej przez Założycieli, oddać się modlitwie wieczystej i apostolskiej służbie Kościoła, aby osiągnąć doskonałą miłość i na wieki wielbić Trójcę Przenajświętszą.Większe uwzględnienie Reguły i Konstytucji - jak przypomina nam św. Jan Paweł II - da zakonnikom "pewne kryterium poszukiwania odpowiednich form świadectwa, które będą umiały odpowiedzieć na potrzeby chwili, nie odchodząc od pierwotnej inspiracji". Pomoże im - na płaszczyźnie osobistej, wspólnotowej i instytucjonalnej - w ciągłej odnowie ich życia zakonnego i w ponownym rozbudzeniu wierności dynamicznej, twórczej i braterskiej.

EN

From the legislative procedure, used by the Order in the years 1968-1986, one can choose elements that are fruitful for the revision and updating of the norms of the proper law of the Discalced Carmelites in today's time. The research and discernment required by this work should - depending on the case - encourage or strengthen or turn into a theological and meditative reading of the Constitutions in order to deepen one's vocational identity in the Church and - as the text of the Carmelite-Theresian formula for religious profession says - to live faithfully in union with the Virgin Mary in obedience to Jesus Christ, to give oneself wholeheartedly to the religious family initiated by the Founders, to devote oneself to perennial prayer and to the apostolic service of the Church, to attain perfect charity and to glorify the Most Holy Trinity for all eternity.A greater consideration for the Rule and the Constitutions - as Saint John Paul II reminds us - will offer religious "a sure criterion for seeking appropriate forms of witness that know how to respond to the needs of the moment without departing from the initial inspiration". It will help them - on a personal, community and institutional level - in the continuous renewal of their religious life and in relaunching a dynamic, creative and fraternal fidelity.

9

Grenzstreiten der Zisterzienser von Zyrich (Szczyrzyc) mit kleinpolnischen Klöstern verschiedener Ordensobservanz (Chorherren vom Heiligen Geist, Dominikaner, Unbeschuhte Karmeliten) vom 15. bis zum Ende des 18. Jhs.

71%

Marszalska J. M.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2021

|

vol. 28

|

issue 2

95-112

FR

The preserved archival sources, old chronicles, and documents of the Cistercian monastery in Szczyrzyc reveal, apart from many aspects of religious and economic activity, also the issues of disputes. The invasions on the monastery property, destruction of property (arson of farm buildings or collections) were not only carried out by dissatisfied and demanding neighbours, whose property bordered on the Szczyrzyc Cistercians' property, but also by orders of various observances. As evidenced by surviving documents, any way of defending their own properties or their borders was acceptable to the disputing clerics, which many a time was a violation of the ethical, fraternal attitude. The right to property granted by the founder was sacred and inviolable there. This cannot be said in the context of the moral attitude of the monks themselves, who defended their property in a ruthless manner, often using force (Br. Baltazar of St. Agnes, a Discalced Carmelite), lies or concealment of facts (Abbot Mikołaj Romiszowski), as well as a morbid overzealous guardianship of the property rights of their monastery (Mateusz Regiomontanus, a provost of the Krakow clergy), not to mention notorious violations of judicial decisions in almost every pending case. This was true of all the convents in question. Dislike between convents of different observances on the material level also translated into difficult relations between their subjects, who inflicted harm on each other. These were not edifying examples of a sometimes-difficult neighbourhood in past centuries, where cunning and often physical violence in asserting one's right to property was the order of the day.

EN

Zachowane źródła archiwalne, stare kroniki i dokumenty klasztoru cystersów w Szczyrzycu, ujawniają oprócz wielu aspektów działalności religijno-gospodarczej również kwestie sporów. Najazdy na dobra klasztorne, niszczenie mienia (podpalenia zabudowań folwarcznych czy zbiorów) były dokonywane nie tylko za sprawą niezadowolonych i roszczeniowych sąsiadów, których dobra graniczyły z dobrami cystersów szczyrzyckich, ale też za sprawą zakonów różnych obserwancji. Jak poświadczają zachowane dokumenty, każdy sposób na obronę własnych dóbr czy ich granic był dla konwentów toczących spory do przyjęcia, co wielokrotnie było naruszeniem etycznej, braterskiej postawy. Prawo własności z nadania fundatora było tutaj święte i nietykalne. Nie można już tego powiedzieć w kontekście postawy moralnej samych zakonników broniących swych dóbr w sposób bezwzględny, często przy użyciu siły (br. Baltazar od św. Agnieszki, karmelita bosy) czy posługując się kłamstwem, bądź zatajeniem faktów (opat Mikołaj Romiszowski) a także chorobliwą nadgorliwością strzegąc prawa własności swego klasztoru (prepozyt duchaków krakowskich Mateusz Regiomontanus) nie wspominając notorycznego łamania wydawanych postanowień sędziowskich niemal w każdym toczącym się procesie. Dotyczy to wszystkich omawianych konwentów. Niechęć między konwentami zakonnymi na płaszczyźnie materialnej różnych obserwancji przekładała się również na trudne relacje między ich poddanymi, którzy wyrządzali sobie wzajemnie krzywdy. Nie były to budujące przykłady wzajemnego, nieraz trudnego sąsiedztwa w ciągu minionych wieków, gdzie przebiegłość a często również fizyczna przemoc w dochodzeniu swojego prawa własności była na porządku dziennym.

10

The Novena to Saint Teresa of Jesus and the work of Prague composers around 1720:

61%

Kapsa V., Hague B.

Hudební věda (Musicology)

|

2020

|

vol. 57

|

issue 3

254-290

EN

The Novena to St Teresa of Jesus, a nine-day public devotion with a significant element of figural music, was first performed by the Discalced Carmelite nuns in Graz in 1718. The chronicle of the local convent contains an account of the origin of the Novena and how the music for the festivity was acquired by the Prior of Our Lady Victorious in Malá Strana from Joseph Brentner (1689–1742). His nine litanies and antiphons to St Teresa have been preserved in an anonymous and incomplete copy in Budapest and in a number of other copies and versions. Antonín Reichenauer (c. 1696–1730) also composed the music to the Novena in Prague before 1724. Around the middle of the 18th century, Carmelite P. Ildephonsus acquired new compositions for the Novena in Prague by Johann Adam Scheibl (1710–1773) of St. Pölten. Brentner’s and Reichenauer’s antiphons, which were written over the course of several years in the same place and for the same purpose, have opened up the possibility of considering the existence of a local creative dialogue, ongoing stylistic changes or differences in the abilities of the two composers. Compared with Brentner, Reichenauer had a greater command of the instrumental ritornello and he had a more innovative approach to the rhythmic structure of his compositions. Both composers sought a wider application of their works, which were disseminated with more universal texts; the transformations of the compositions offer an insight into the contemporary strategies of their creators and the subsequent fates of their work. Although Brentner comes off the worse when comparing compositional abilities, his compositions have become much more widespread. Music for the Novena to St Teresa and its context open a hitherto unknown chapter in the history of sacred music in Prague, confirm the relationship between Brentner and the Discalced Carmelites that was previously suspected by Emilián Trolda and point to the importance of the Carmelite Churches of Our Lady Victorious and St Joseph in the history of Prague’s music in the 18th century, which has not yet been further examined.

CS

Novéna k svaté Terezii od Ježíše, devítidenní veřejná pobožnost s významným podílem figurální hudby, byla poprvé uskutečněna bosými karmelitkami ve Štýrském Hradci v roce 1718. Kronika tamního kláštera obsahuje zprávu o vzniku novény i o tom, že hudbu ke slavnosti obstaral převor u Panny Marie Vítězné na Malé Straně od Josefa Brentnera (1689–1742). Jeho devět litanií a antifon ke sv. Terezii se dochovalo v anonymním a neúplném opisu v Budapešti a v řadě dalších opisů a úprav. V Praze ještě před rokem 1724 komponoval hudbu k novéně také Antonín Reichenauer (cca 1696–1730). Kolem poloviny 18. století obstaral pro novénu v Praze nové skladby karmelitán P. Ildephonsus od Johanna Adama Scheibla (1710–1773) ze St. Pölten. Brentnerovy a Reichenauerovy antifony vzniklé v rozmezí několika let na stejném místě a za stejným účelem umožňují uvažovat o existenci lokálního tvůrčího dialogu a jejich srovnání zároveň obnažuje probíhající stylové změny i rozdílnou úroveň obou skladatelů. Reichenauer oproti Brentnerovi dovedněji pracoval s instrumentálním ritornelem a invenčněji zacházel s rytmickým plánem svých kompozic. Oba skladatelé usilovali o širší uplatnění svých děl, která byla šířena s univerzálnějšími texty; proměny skladeb nabízejí vhled do dobových strategií tvůrců i osudů jejich tvorby. Ačkoli Brentner vychází ze srovnání kompoziční úrovně hůře, jeho skladby doznaly výrazně většího rozšíření. Hudba pro novénu k svaté Terezii a její kontexty otevírají dosud zcela neznámou kapitolu dějin pražské chrámové hudby, potvrzují Brentnerův vztah k bosým karmelitánům tušený Emiliánem Troldou a ukazují na význam karmelitánských kostelů Panny Marie Vítězné a sv. Josefa v dějinách hudební Prahy 18. století, který dosud nebyl blíže specifikován.

11

Stare druki z księgozbiorów klasztornych w zbiorach Biblioteki Prowincjalnej Franciszkanów w Gnieźnie. Apendyks do katalogu starych druków

61%

Joskowski Z.

Hereditas Monasteriorium

|

2014

|

vol. 5

303-327

EN

The article presents 40 early printed books, acquired from different monasteries, which currently belong to the collection of the Franciscan Provincial Library in Gniezno. Initially, they were handed over from dissolved monasteries to – among other institutions – the Archdiocesan Archive Library and the Seminary Library in Gniezno, where they remained between 1836 and 1975. In 1975, the then Gniezno-Warszawa metropolitan archbishop, cardinal Stefan Wyszyński, returned to the Gniezno Franciscans the early printed books which they had been in possession of before the 1831 suppression. However, seven manuscripts and 63 incunabula remained in the libraries of the Gniezno Archdiocese. The manuscripts have been recorded in the catalogues of the seminary library prepared by Tadeusz Trzciński, Arkadiusz Marian Lisiecki, and Jadwiga Rył. The incunabula from the seminary library of the cathedral library in Gniezno are present in the catalogue created by Fr Leon Formanowicz before World War II, and supplemented in the 1960’s by Fr Julian Wojtkowski. Further information on the incunabula of the Franciscan monastery library in Gniezno can be found in a catalogue prepared by Jadwiga Rył. By way of compensation for these manuscripts and incunabula, the Gniezno monastery received 58 early printed books of different provenance from the duplicates owned by the Archdiocesan Archive Library and the Seminary Library. Among them there were items from dissolved Greater Poland monasteries as well as from Polish and private foreign book collections. Moreover, in 2008–2013, the author – librarian at the Franciscan Provincial Library in Gniezno – incorporated 17 early printed books, a bibliophile inheritance from the deceased fellow brothers, and books personally acquired at fairs from private collectors, into the library’s special collection section. Bibliographic descriptions presented in the catalogue of early printed books have been compared with foreign central catalogues available online. Descriptions of individual features of the items have been prepared in compliance with the Polish version of the international standard of early printed books description ISBD(A).

Refine search results

Rok 1920 w zapiskach kronikarskich klasztorów karmelitów bosych w Lublinie i Berdyczowie

Dzieje budowlane warszawskiego pałacu Adama Kazanowskiego w świetle badań architektonicznych

A comparison of approaches to art in the constitutions of the Orders of the Discalced Carmelites and Trinitarians

Rok 1920 w zapiskach kronikarskich klasztorów karmelitów bosych w Lublinie i Berdyczowie

Warszawskie dzieło architektury à la française. Dzieje budowy i geneza fasady kościoła karmelitów bosych

Inwentarze ksiąg biblioteki karmelitów bosych w Czernej, jako przejaw systematyzacji zbiorów klasztornych w XVIII i XIX wieku

Karmelici Bosi w kręgu zainteresowań aparatu bezpieczeństwa PRL na terenie województwa krakowskiego w świetle zachowanych sprawozdań kierowanych do MBP i MSW w latach 1947-1970

Rewizja prawa własnego Karmelitów Bosych w obecnym czasie

Grenzstreiten der Zisterzienser von Zyrich (Szczyrzyc) mit kleinpolnischen Klöstern verschiedener Ordensobservanz (Chorherren vom Heiligen Geist, Dominikaner, Unbeschuhte Karmeliten) vom 15. bis zum Ende des 18. Jhs.

The Novena to Saint Teresa of Jesus and the work of Prague composers around 1720:

Stare druki z księgozbiorów klasztornych w zbiorach Biblioteki Prowincjalnej Franciszkanów w Gnieźnie. Apendyks do katalogu starych druków