Oto pytanie, które tu podejmuję: czy w swej istocie proces tworzenia polega na wykonywaniu czy na odczuwaniu, po której stronie dokonuje się twórczy akt artysty? Bronić będę prymatu odczuwania („od-czuwania”, brak mi lepszego słowa). Twierdzę, że w sztuce (jeśli nie „w ogóle”) podstawowym, właściwym elementem procesu twórczego jest zawsze odczuwanie, także wówczas, gdy splata się z równoczesnym robieniem, ze sporządzaniem czegoś.
EN
This is the question I undertake: does – in its essence – the creative process consist in performing or in-feeling sympathy? On which side is one to locate the creative act? I shall defend the position of the in-feeling (the lack of a better form). I state that this is the most primordial attitude not limited to art only.
W artykule podejmuję próbę określenia jednego z kluczowych dla semiotyki i zarazem najbardziej wieloznacznego, pojęcia symbolu. Czynię to w odniesieniu do “późnej” twórczości współtwórcy tartuskomoskiewskiej szkoły semiotyki Jurija Łotmana. Zastąpienie przez Łotmana modelu wyjaśniającego różnorodne zjawiska kultury, opartego na rozróżnieniu pierwotnych i wtórnych systemów modelujących koncepcją “semiosfery” pozwala wyjaśnić charakterystyczne dla doświadczenia symbolu “napięcie” związane z nieprojekcyjnością planu wyrażania na plan treści. Chcąc dookreślić zjawisko doświadczanego za każdym razem w symbolu “napięcia”, podejmuję próbę ulokowania go w strukturze procesów zachodzących w uniwersum semiotycznym. W tym celu rozważam: problem definicji “semiosfery” i struktury jej organizacji.
W artykule omówiono poglądy estetyczne Krzysztofa Pendereckiego wyrażone na łamach licznych czasopism, w książce kompozytora "Labirynt czasu. Pięć wykładów na koniec wieku" oraz książce P. Ćwiklińskiego i J. Ziarno "Pasja o Krzysztofie Pendereckim". Mimo widocznej, w niektórych aspektach, ewolucji - stosunek do muzyki romantycznej, awangerdy muzycznej, częściowo też koncepcja dzieła muzycznego - w ogólnym zarysie poglądy te wydają się spójne. Poświadczają też wyjątkową samoświedomość twórczą kompozytora i jego wyczulenie na procesy zachodzące w sztuce.
EN
Aesthetic views of Krzysztof Penderecki are reconstructed in the present article. The basis of the reconstruction come from his books (for instance, "Five lectures on the end of century") and papers. In spite of the various views on music Penderecki`s concept of the musical work of art seems to be coherent and unified.
A review of a poetic performance Widok z głębokiej wieży (A View from a Deep Tower) by Zenon Fajfer, dir. Teresa Nowak, Hipertekstowo project, Kinoteatr Rialto, Katowice, 25 April 2015 r.
PL
Recenzja poetyckiego performansu Zenona Fajfera, pt. Widok z głębokiej wieży, reż. Teresa Nowak, Projekt Hipertekstowo, Kinoteatr Rialto, Katowice, 25.04.2015.