Search results

1

Eugenia Żmijewska’s trilogy as an example of a psychological novel

100%

Banot A.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

286-286

EN

The trilogy of Eugenia Żmijewska (Little Flame, Fate, Sweetheart), published in the years 1907–1911, is a part of the popular novel at the beginning of the twentieth century about women growing to maturity. According to Grażyna Borkowska, the writer also emphasizes the topics of psychosexual maturation. The visibility of this aspect of maturation determines the originality of Żmijewska and her sense of modernist conventions, although the writer does not use such terms as intimate, corporal, or sexual. It is these problems that I look at in my article. I am interested in a much broader context of psychological (e.g. emotional, social) development during adolescence and early adulthood. I want to pay attention not only to the normative aspect of the process, but also to difficulties and disorders. Perhaps Żmijewska was an average writer, but she had good knowledge of the psychology of maturing girls and young women, especially at a time when psychology was a fairly new discipline of science.

2

Trylogia Eugenii Żmijewskiej jako przykład powieści psychologicznej

100%

Banot A.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

270-286

PL

Eugenii Żmijewskiej, żyjącej na przełomie XIX i XX wieku pisarki i publicystki, próżno szukać w wielotomowych słownikach biograficznych. Polski Słownik Biograficzny nie zawiera tomu z ostatnią literą polskiego alfabetu, hasła „Eugenia Żmijewska” nie ma także w żadnym z tomów Bibliografii Literatury Polskiej (tzw. Nowym Korbucie) ani w serii Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Niewielkie wpisy znajduję jednak w Starym Korbucie1 z 1931 roku oraz w drugim tomie encyklopedycznej Literatury Polskiej2 i w przewodniku Pisarski współczesne3 – publikacjach wydanych pod koniec XX wieku. Dwa pierwsze hasła informują o datach i miejscach urodzenia i śmierci pisarki (ur. ok. 1865, Ukraina – zm. 1923, Warszawa), wymieniają jej najważniejsze utwory (m.in. trylogię: Płomyk, Dola, Serduszko) i zaznaczają główny obszar zainteresowań (problemy emancypacji kobiet), a także opisują jej działalność dziennikarską, związaną z pracą redakcyjną i publicystyczną m. in. w „Słowie”, „Kurierze Polskim”, „Bluszczu”. Spełniając swoją funkcję informacyjną, nie przedstawiają szczegółowo tematyki poruszanej przez Żmijewską ani nie dokonują oceny jej twórczości. Taką próbę podejmuje Grażyna Borkowska w krótkim omówieniu wymienionej trylogii. Badaczka zauważyła, że proza Żmijewskiej wpisuje się w popularny na początku XX wieku nurt powieści o dojrzewaniu kobiety, a autorka Młodych akcentuje także wątki dotyczące dojrzewania psychoseksualnego. Wyeksponowanie tego aspektu dojrzewania stanowi o oryginalności Żmijewskiej i jej wyczuciu modernistycznych konwencji, choć pisarka nie używa takich określeń, jak erotyczne, seksualne, cielesne, intymne4. Nie zmienia to faktu, że jej talent literacki postrzegany był w niejednoznaczny sposób. W ocenie wartości artystycznej trylogii Żmijewskiej Borkowska posługuje się wypowiedzią Elizy Orzeszkowej, która w liście do Tadeusza Bochwica przyznała, że na autorkę Płomyka szkoda „czasu i atłasu”5. Co ciekawe, Orzeszkowa w Przedmowie do drugiego wydania Doli z 1910 roku zaprzecza swojej wypowiedzi, pisząc o Żmijewskiej jako o „utalentowanej autorce”6. Podobną opinię wyraziła kilka lat wcześniej, oceniając Płomyka. W liście do Żmijewskiej z 25 maja 1904 roku pisała o rzadkim wyrazie artystycznym, który został nadany historii Doli7. Być może te rozbieżności w postrzeganiu talentu młodszej koleżanki po piórze wynikały z ostrożności doświadczonej pisarki, jej kultury i taktu – nie chciała urazić Żmijewskiej ani zrazić jej do dalszych prób literackich. Być może jednak Orzeszkowa uznała, że Dola jest słabszą powieścią niż pierwsza część trylogii.

3

Elżbieta Oraczowa / Elizaweta Oracz. Eugenia Żmijewska wobec Elizy Orzeszkowej

89%

Budrewicz T.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2020

|

vol. 38

|

issue 2

EN

Eugenia Żmijewska (1865–1923) wrote the short story Dwa spotkania [Two Meetings], from an idea which was provided to her by Eliza Orzeszkowa. The article presents the relations between the writers: 1) on the biographical level (correspondence, critical and literary articles and memoirs); 2) at the textual level (analysis of Two Meetings and Żmijewska’s novel Jutro [Tomorrow], whose protagonist is Orzeszkowa). The analysis of the first editions and reprints of Żmijewska’s works shows frequent rewriting. This makes us doubt the theory of the faithful fulfilment of Orzeszkowa’s testament as a writer. A comparison between Żmijewska’s journalism and her novels proves that through the literary creation of the character of Orzeszkowa she presented her own views.

FR

bbb

PL

Eugenia Żmijewska (1865–1923) napisała opowiadanie Dwa spotkania, do którego pomysł dała jej Eliza Orzeszkowa. Artykuł przedstawia relacje obu pisarek:1) w płaszczyźnie biograficznej (korespondencja, artykuły krytycznoliterackie i wspomnieniowe); 2) w płaszczyźnie tekstowej (analiza Dwóch spotkań i powieści Żmijewskiej Jutro, której bohaterką jest Orzeszkowa). Analiza pierwodruków i przedruków utworów Żmijewskiej wykazuje częste przeredagowania. Każe to wątpić w tezę o wiernym wypełnieniu pisarskiego testamentu Orzeszkowej. Porównanie publicystyki Żmijewskiej z jej powieściami dowodzi, że przez kreację literacką postaci Orzeszkowej prezentowała własne poglądy.

Refine search results

2 Świat i Słowo

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

2 Banot A.

1 Budrewicz T.

3 2020

Eugenia Żmijewska’s trilogy as an example of a psychological novel

Trylogia Eugenii Żmijewskiej jako przykład powieści psychologicznej

Elżbieta Oraczowa / Elizaweta Oracz. Eugenia Żmijewska wobec Elizy Orzeszkowej