Search results

1

Uwarunkowania rozmieszczenia usług turystycznych na Huculszczyźnie

100%

Kibycz A.

Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego

|

2010

|

vol. 16

218-225

EN

In the article the level and conditions of development of tourist services in Hutsulshchyna is considered. The environmental and cultural potential of this mountain territory seems to be entirely unique in the 21st century. Historical, natural, and cultural conditions, and development of transport infrastructure are important in forming modern basic tourist infrastructure. As for today, tourist infrastructure and services are better developed in the Galicia district of Hutsulshchyna, where first-ever tourist cells were concentrated and a transport system is better developed. The Galicia district of Hutsulshchyna practically provides 70% of tourist services.

2

Foki Szumejowego podróże do źródeł. Pępek ziemi w ujęciu Stanisława Vincenza

61%

Żmidziński J.

Góry, Literatura, Kultura

|

2017

|

vol. 11

179-196

EN

Continuing Jacek Kolbuszewski’s exegesis of the spatial orders in Stanisław Vincenz’s Na wysokiej połoninie (On the High Mountain Pastures), the author of the article attempts to recreate the “philosophy of space” as formulated by the Homer of the Hutsuls. He carries out a detailed analysis of two fragments of the Hutsul epic: Maksym the seer’s story of a rock church from Barwinkowy wianek (Periwinkle Wreath) and Foka Szumejowy’s expedition to the navel of the earth described in Zwada (Squabble). In both case inspirations from Dante’s Divine Comedy can be seen primarily in the expansion of space: on the one hand to include the world of the dead and on the other — the universe understood in Platonic terms. Both journeys also have many characteristics testifying to their initiation-related nature. Particularly important in this respect is the expedition undertaken by Foka and his friends to the source of the Cheremosh River deep inside the Palenica Mountain, on top of which Wincenty Pol placed the point where the borders of three countries — Poland, Hungary and Romania — met. Although in the light of modern research such a location of the old border between the three states is wrong, this is precisely where Vincenz places the navel of the earth. It appear as a distant echo of the omphalos stone from Delphi; a mystical place marked by extraordinarily dense symbolism: centre of the world, bringing together the heavenly and the earthly orders, the living and the dead, and annihilating the temporal dimension. The interpretation of the symbolism of Vincenz’s navel of the world is complemented by Klucz (Key), which opens Zwada and in which the author suggests a universal dimension of the history of culture, and, at the same time, mystery-like nature of art, especially literature.

3

Huculszczyzna w II Rzeczpospolitej Polskiej. Romantyczny mit „Nowej Arkadii” w racjonalnym społeczeństwie

61%

Osadczy W.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2022

|

vol. 1

287-299

PL

Huculszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej ukazywana była jako kraina półdzika, malownicza, osnuta ludową mitologią i magią. Postrzegana była jako ośrodek życia nieskażonego cywilizacją posiadający wielką energię i żywiołowość. Wytworzył się swoisty stereotyp Huculszczyzny jako wyidealizowanej ziemi gdzie najlepsze przymioty charakteryzujące tereny, ludzi i tradycję połączyły się w bardzo atrakcyjny wzór życia społecznego. Walory Huculszczyzny odsłaniały się dla Polaków na różnych obszarach zainteresowania społecznego: turystyka, sztuka, podróży itd.

4

Geographical Names of the Hutsul Region in the First Volume of the Novel “On the High Uplands” by S. Vincenz (In Light of S. Hrabec’s Research)

57%

Włoskowicz W.

Onomastica

|

2019

|

vol. 63

157-180

EN

Geographical Names of the Hutsul Region in the First Volume of the Novel “On the High Uplands” by S. Vincenz (In Light of S. Hrabec’s Research) The aim of the paper is to discuss the linguistic and onymic properties of the geographical names of the Hutsul region (Гуцульщина, Ukraine) used by Stanisław Vincenz in the first volume (“Prawda starowieku”) of his tetralogy “Na wysokiej połoninie” (“On the High Uplands”). The volume was first published in 1936. The second edition appeared in 1980 in Poland and was the one which had the greatest impact on the reception of the Vincenz’s work in the Polish readership after WW2. This is why the 1980 edition has been used as the source of analysed toponymic material. The main finding is that the analysed toponymy is of heterogeneous and (to a certain extent) hybrid nature, combining Polish, Ukrainian, and dialectal Hucul linguistic properties, which perfectly coincides with general tendency in the use of geographical names of the Hucul region in texts produced in the Polish language from the mid-19th century. The names used by Vincenz in the book written in the period 1930–1936 seem to faithfully reflect some specific characteristics of Hutsul toponymy in the 1930s (as discussed by the linguist Stefan Hrabec in his dissertation). Finally, some instances of toponyms’ declension present in “Prawda starowieku” are discussed together with some examples of (partially folk) etymologies codified by Vincenz in his work.

5

Fłojera grała pierwsza. Muzyka w Na wysokiej połoninie Stanisława Vincenza a muzyka huculska

51%

Żmidziński J.

Góry, Literatura, Kultura

|

2015

|

vol. 9

205 - 224

EN

The author draws on Andrzej Hejmej’s concepts of three types of musicality in literature. Although all three types can be found in Stanisław Vincenz’s Na wysokiej połoninie, the author focuses on type II, i.e. descriptions of music, especially music made by people. In his entire Hutsul tetralogy Vincenz describes various kinds of music: from Hutsul music to Mozart, the sound of harmony, Jewish, Gypsy and Hungarian music, sporadically also mentioning devilish and heavenly music. On the other hand, the article does not examine the extraordinary wealth of descriptions of the sounds of nature. Hutsul music is evoked in a radical manner by Vincenz, who places sheet music before several chapters of Volume I. In addition, he frequently cites songs, both traditional Hutsul songs as well as their compilations and his own original poetry. Another way of evoking music is through frequent references to Hutsul instruments with their rich symbolism. The most important instrument in the tetralogy is the floyera. This edge-blown pipe known in various variants from East Asia to indigenous Indian cultures is perhaps the most primeval, traditional shepherds’ instrument among the Hutsuls. Almost all important characters in the tetralogy play the floyera masterfully: the hoodlums Ołeksa Dobosz and Dmytro Wasyluk, the farmer Foka Szumej and story-teller Andrijko, the legendary headman and the greatest of them, Dmytro’s friend, Kudej. In Vincenz’s vision each of them uses his musical skill and magical or even mystical properties of the sounds and of the instrument itself in a different way. There are references to the myth of Orpheus and the parable of Job. Although the floyera is primarily a solo instrument, it can initiate song and takes its own songs from the murmur of the forest or sizzling of fire. Playing the instrument can make a space sacred, thus it expresses the whole gamut of the player’s emotions: from joy and rapture to sadness and grief. The descriptions of music in Vincenz’s work are decidedly poetic, they do not refer to specific compositions and the writer makes the description even more vivid by changing the perspective: from a description of sounds entering into dialogue with nature and other instruments, through a description of the musician’s behaviour and the listeners’ reactions, to the symbolic dimension of sound and its impact on its surroundings. The power of the floyera is shown to the full in the story of the Syrojida. Its main protagonist, Kudil, was able, thanks to the “divine music” of the floyera, to inspire a desire for freedom in the enslaved swinemen, and restore their original, plant nature to their tormentors. Ultimately, the symbolism of the instrument draws on the Cross and the Holy Spirit.

6

Praktyki apotropeiczne dotyczące owiec w pasterstwie huculskim Tradycja i współczesność

51%

Zacharek N.

Studia Etnologiczne i Antropologiczne

|

2018

|

vol. 18

67-81

EN

Until the beginning of the 20th century, animal husbandry in the pastoral community in the vicinity of Werchowyna was one of the main axes of the organization of the year of farm work. Nowadays, the role of animals in this region is still important, and animal farming is one of the main factors of the local economy. Basing on the source materials collected by Polish and Ukrainian researchers, the article presents the most important practices for the old Hutsul community, which were often of magical character and aimed at protecting animals, and socio-economicmotives that were the inspiration in the old sheep farming during summer grazing. All these have constituted the historical background for compiling information that enable determining the contemporary image of sheep in the community of Hutsulshepherds

7

Teoria uzusu toponimicznego – główne założenia

51%

Włoskowicz W.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 1

13-25

PL

Celem artykułu jest omówienie najważniejszych elementów i założeń nowo zaprojektowanej teorii uzusu toponimicznego objaśniającej mechanizmy rozpowszechniania się określonych wariantów nazw geograficznych. Prezentowana teoria wprowadza pojęcia uzusu toponimicznego,uzusu indywidualnego i uzusu zbiorowego. Zawiera ponadto inwentarz indywidualnych i zbiorowych czynników kształtujących uzus toponimiczny. Oddziaływanie wybranych czynników zilustrowano przykładami kilku wybranych nazw geograficznych z obszaru Huculszczyzny obecnych w tekstach języka polskiego:Pop Iwan,Żabie/Werchowyna,Rafajłowa,Stoh/Stóg,Hnitessa.

EN

The aim of this paper is to discuss the most important elements and theses of the newly developed theory of toponymic usus which explains the mechanisms of dissemination of various variants of geographical names. The presented theory introduces the concepts of toponymic usus, individual usus and collective usus. The theory includes an inventory of individual and social factors forming the toponymic usus. The influence of the selected factors has been illustrated with examples of several geographical names form the Hutsul region which are present in texts in Polish: Pop Iwan, Żabie/Werchowyna, Rafajłowa, Stoh/Stóg, Hnitessa.

8

Wciąż terra incognita? Turystyka górska w Karpatach Wschodnich w okresie autonomii galicyjskiej

51%

Dabrowski P. M.

Góry, Literatura, Kultura

|

2018

|

vol. 12

237-249

EN

Early mountain climbing in the distant, expansive, and wild Eastern Carpathians in a far corner of Galicia (then part of Austria-Hungary, today in Ukraine) looked rather different from that practiced in the Tatra mountains. This is attested to by the near universal use of the services of the local Hutsul highlanders with their horses in order to cover the greater distances from the piedmont localities, reachable by carriage or railway, to the mountain peaks. The present article — based on descriptions of expeditions in newspapers and specialized journals, books, and memoirs — considers the experience of various individuals and groups that conquered or attempted to conquer the peaks of Czarnohora from about 1873 to to the first years of the 20th century. Among the climbers of the period one finds Tatra Society activists, students from the Galician capital of Lwów/Lemberg/L’viv, as well as a young Scotchwoman. Among other things, the article analyzes the challenges of the expeditions and the motivation and impressions of the participants in order to better understand why, despite the passage of time as well as the experiences of earlier mountain climbers, the peaks of Czarnohora in this period long remained only lightly frequented.

9

Ferdynand Antoni Ossendowski o Hucułach

51%

Tałuć K.

Góry, Literatura, Kultura

|

2015

|

vol. 9

225 - 236

EN

The article examines the image of the Hutsuls in Ferdynand Antoni Ossendowski’s oeuvre. The author analyses the writer’s monograph Huculszczyzna, Gorgany i Czarnohora, reportage writing, articles (published by Kurier Warszawski), so-called Hutsul novels (Postrach gór [The Terror of the Mountains]), examining the use of traditional stereotypes forming part of the cultural heritage of a given ethnic group and referring to e.g. perception of other nationalities, and ways of combining them with individual opinions stemming from observation and personal experience. She points to the symbiosis between the apologetic and Romantic concepts of the folk hero with nationhood ideas of Ossendowski’s times using e.g. the principles of inter-war regionalism.

10

Transgresyjna „europeizacja” karpackiej puszczy: rozwój uzdrowisk na Huculszczyźnie przed pierwszą wojną światową

51%

Dabrowski P. M.

Góry, Literatura, Kultura

|

2017

|

vol. 11

267-274

EN

The development of resorts and spas in the Hutsul region before World War I has been a blank spot in Polish and Ukrainian historiography. This chapter presents the state of current research. Development in the region began for good after 1894, the year the Stanisławów-Körösmezö railway was opened. Built by the Austrian authorities with military and strategic aims in mind, the railway nonetheless made this beautiful but wild borderland region accessible to masses of guests from the cities of Eastern Galicia who sought to breathe the fresh highland air, take baths of various kinds as well as relax and vacation. This chapter focuses on the activities of a series of entrepreneurial individuals who revolutionized the region by building villas and hotels, establishing restaurants and stores as well as supplying the high-altitude resorts with the necessary infrastructure — whatever was needed to create resorts on a “European” level. This rapid “europeanization” of the Carpathian wilderness was transgressive in that it violated the status quo and turned local norms upside down. This had implications for ethnic relations in the region, with Ukrainians and Hutsuls as well as Poles, Jews and Germans involved.

11

Zesłanie jako wyzwolenie - narracje z Huculszczyzny.

51%

Teleżyńska I. A.

Lud

|

2018

|

vol. 102

PL

Artykuł oparty na badaniach przeprowadzonych na Huculszczyźnie koncentruje się na narracjach osób zesłanych na Sybir w latach 1946-1952. Wyróżniam konstruowany przez rozmówców schemat narracyjny: (1) ukazanie życia przed wywózką jako bardzo ciężkiego i pozbawionego sprawczości ze względu na zmagania ruchu partyzanckiego z radzieckim okupantem, (2) moment wywózki opisywany zdawkowo, jako „ucięcie nożem“ i przeniesienie do nowej rzeczywistości, (3) przedstawienie codzienności na zesłaniu jako z początku niezwykle trudnej, ale z czasem, za pośrednictwem pracy, okiełznanej, gdzie można wieść jak najbardziej „normalne“, a nawet dostatnie życie. Wskazuję również przyczyny, ze względu na które te narracje są tak odmienne od opowieści o represjach sowieckim spotykanych na gruncie polskim, skupiających się na traumie i martyrologii.

12

Turystyka jako główna forma rozwoju społeczno-gospodarczego Huculszczyzny w okresie II Rzeczpospolitej Polskiej

43%

Piekarski S., Oleksiejuk J.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2018

|

vol. 16

|

issue 2

87-100

EN

One of the more fascinating cultural and climatic regions of the II Republic of Poland was Hutsul region located in Stanisławów Voivodeship. Initially, the region was outside the circle of interests of tour operators. Only just the early thirties of the twentieth century was considered that Hutsul region should become an important element of Polish tourism and sport policy. First and foremost the contemporary Ministry of Military Affairs was designated to accomplish this task. An important role also come, on established in 1932, Friends of Hutsul Region Association. In the years 1933–1935 – in the summer time – nationwide „Hutsul Festivals” were organized. Its „winter” counterpart was the Winter Marches of Hutsul’s Rout of the II Brigade of Polish Legions. Tourist-sport events, largely of political and propaganda character, were accompanied by a fight to improve the tourist infrastructure. The main aspect of this was uprising in 1935–1938 the magnificent – even monumental – Hutsul Museum in Żabie. As a result – at the end of the interwar period – Hutsul region became a region competing with Tatra Mountains and Zakopane for the primacy in tourist aspect.

PL

Jednym z bardziej fascynujących regionów kulturowo-klimatycznych Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej była Huculszczyzna, położona w województwie stanisławowskim. Początkowo region ten pozostawał poza kręgiem zainteresowań organizatorów działalności turystycznej. Dopiero na początku lat trzydziestych XX wieku uznano, że Huculszczyzna powinna stać się ważnym elementem polskiej polityki turystyczno-sportowej. Do realizacji tego zadania skierowano przede wszystkim ówczesne Ministerstwo Spraw Wojskowych. Ważna rola przypadła też utworzonemu w 1932 roku Towarzystwu Przyjaciół Huculszczyzny. W latach 1933–1935, w okresach letnich, organizowano ogólnopolskie Święta Huculszczyzny. Ich zimowym odpowiednikiem były Zimowe Marsze Huculskim Szlakiem II Brygady Legionów Polskich. Imprezom turystyczno-sportowym, w dużej mierze o charakterze polityczno-propagandowym, towarzyszyła walka o poprawę infrastruktury turystycznej. Głównym tego przejawem było zbudowanie w latach 1935–1938 okazałego Muzeum Huculskiego w Żabiem. W efekcie, pod koniec międzywojnia, Huculszczyzna stała się pod względem turystycznym regionem konkurującym o pierwszeństwo z Tatrami i Zakopanem.

13

Jasina – cerkiew Strukowska z Listy UNESCO na tle innych świątyń huculskich

41%

Witkowski W.

Ochrona Zabytków

|

2015

|

issue 2

7-39

EN

In 2013, the tserkva dedicated to the Ascension, and traditionally called the Strukivska tserkva, in Yasinia, in the district of Rakhiv, in the Transcarpathian area, in the Hutsul Lands, was inscribed on the UNESCO World Heritage List, together with fifteen other wooden tserkvas in Polish and Ukrainian Carpathian region. Due to his long-lasting supervision over inventory measurements of the Hutsul folk architecture and wooden sacred architecture in the Hutsul Lands and in the Pokuttya region, the author makes a detailed presentation of this temple, which is known in Poland mainly in tourist and sightseeing circles, and compares it with other Hutsul tserkvas with similar plan characteristics. The article contains presentation of the history of this tserkva, which was built in 1824. Its traditional name is supposed to originate from the surname of a Hutsul shepherd, Ivan Struk, who probably founded it as a votive offering for a miraculous rescue of a flock of sheep in winter, which is a theme of a legend that is popular in this part of the Hutsul Lands. On the basis of the field studies that – among others – resulted in making measurement documentation by architecture students from the Lodz University of Technology, under the supervision of the author, there are discussed characteristics of the log construction, with consideration given to the use of squared timber, corners with dovetail joints and cut endings of logs, which is common among others in wooden sacred architecture in the Transcarpathian area, but more seldom in the Galician Hutsul Lands. The temple has no choir gallery over the vestibule for women, which is atypical in Hutsul tserkvas, yet here it is a result of very small sizes of the object. In the tserkva there has been preserved a valuable baroque iconostasis, unfortunately with icons that have been painted on the former paintings recently. A high artistic value is represented by a few other elements of the decor: single icons, processional crosses and banners. Another interesting element is a severe decoration of wooden construction arches at the junction of nave square and side arms, with the characteristic wooden volutes, which is unique for the Hutsul Lands but known for example in the Podhale region. It is one of the two tserkvas of the Hutsul type situated on the South of the Carpathian arch. Other wooden tserkvas in this area belong to totally different types of spatial forms, which are not related to the Hutsul Lands. Due to its plan and shape the one-dome Strukivska tserkva may be classified to the group of a dozen or so recognised wooden temples mainly from the Galician Hutsul Lands and the Pokuttya region that are based on a spatial pattern of a central building on the Greek cross plan, which is composed of five squares, with the middle one being bigger than the remaining ones. This group may comprise both elder (the end of the 18th c. – the beginning of the 19th c.) traditional one-dome Hutsul tserkvas, such as: Deliatyn (1785, extended in 1894, 1902, 1911- -1912), Velyka Kam’yanka (1794), Zelena, the district of Nadvirna (1796, later extended), Zhabye Slupeyka (about 1800, extended in 1850, does not exist), Dora (1823, extended in 1844), Lojeva (1835), Bili Oslavy (called the lower one, 1835), and fivedome objects from the 2nd half of the 19th c.: Tlumachyk (1852, does not exist), Knyazhdvir (1864, does not exist), and Havrylivka (1862, not examined by the author yet), and also the threedome tserkva in Hvizdets (1855), in which the side arms are narrower (rectangular, not square). Whereas, three temples from the parish of Mykulychyn, designed by professionals: Mykulychyn (1868, designed by the architect J. Czajkowski), Tatariv (1912, designed by the architect Franciszek Mączyński from Cracow, polychromes made by the painter Karol Maszkowski, also from Cracow) and Polyanytsya Popovichivska (1912, does not exist), the so called new tserkva in Vorokhta (the 30s of the 20th c.), the tserkva in Zarichchya (1943, designed by the architect Lev Levyns’kyi), are creative interpretations of the original pattern. The two latter ones may be classified simultaneously to a large group of tserkvas in the national Ukrainian style. Similar characteristics are probably to be found in the tserkva in Tysmyenichany (1865), not examined by the author yet. A few tserkvas were extended from the classic three-part plan to the ‘cross’ plan with an enlarged nave square by means of adding side arms; for example: Krasne, the district of Rozhniativ, earlier the county of Kalush (about 1840, extended, 1899 rebuilt) and Chornyi Potik, (the 19th c?). The Strukivska tserkva is decidedly the smallest one in the discussed group (side of the nave log construction is about 5 metres long), which may be explained by the fact that it was a private, peasant foundation. Tserkvas that belong to the pattern described above are situated in a quite compact group in a relatively small geographical area, which may be basically associated mainly with the upper Pruth valley from Vorokhta to Zabolotiv. Some of them are located by roadsides that lead to major tracts or to the Pruth valley. The river and trade routes at its banks contributed to spreading of the pattern, yet it did not spread beyond these tracts. Maybe, in the course of some further studies in the areas of Pokuttya, at the North of the Pruth river, which have been less explored yet, it will happen to find some other examples of objects with the same original plan. The pattern of the tserkva at the Greek cross plan with enlarged nave square was present (though very rare) not only in other regions of former Galicia, but also in Northern, middle, and Eastern lands of Ukraine. However, tserkvas of this type did not exist in a compact group in such a small area as in the discussed region of the Hutsul Lands and Pokuttya. Due to its morphology the group described as the cruciform tserkvas with enlarged nave square presents a set that may be distinguished from the remaining types of wooden temples in the Hutsul Lands and Pokuttya, and may be referred to as Western or – to be more precise – North-Western type the Hutsul wooden tserkva with two variants and older and younger variations. It is not only the fact of identical scheme of groundfloor plan and similar sizes that is significant here, but also the time when the temples were built (the end of the 18th c. – the beginning of the 2nd half of the 19th c.). An additional fact that in this area there were built a few other tserkvas the forms of which present an interpretation of the original pattern indicates that the pattern was so marked in the described area that it was also observed by professionals, who as early as in the 2nd half of the 19th c. and the beginning of the 20th c. wanted to respect consciously the local building traditions, which presented an inspiration for them. The Strukivska tserkva in Yasinia constitutes a very important element in this interesting group of temples. It is an ‘import’ of the pattern of ‘cruciform’ tserkva from the Galician Hutsul Lands to the Transcarpathians. It was built at the same time when the model of ‘cruciform’ tserkvas with enlarged nave square was spreading to the North from the main Carpathian arch. It represents a high level of building technique, with some distinct features that were characteristic of the area. It has been preserved in a relatively pure form, not ‘spoiled’ (as some other Hutsul tserkvas) with extending, rebuilding, or changing materials for covering walls and roofs. At present, it does not demand any important conservatory works. The inscription of this tserkva on the UNESCO World Heritage List seems thoroughly justified. In the group of eight Ukrainian wooden tserkvas that are inscribed on the List, as many as two come from the Hutsul Lands and Pokuttya, which is a clear evidence for the role of this region for the Ukrainian culture. Translated by Joanna Witkowska

14

Muzyczne inspiracje w Prawdzie starowieku – pierwszej części tetralogii Stanisława Vincenza

41%

Tkaczuk T.

Poradnik Językowy

|

2022

|

vol. 790

|

issue 1

289-299

EN

The works by S. Vincenz are a phenomenon from the borderline of cultures, a testimony of the expansion of Ukrainian-Polish cultural and literary connections. The tetralogy Na wysokiej połoninie (On the high meadow) presents a wide panorama of the Hutsul region, the harmony of coexistence of representatives of different ethnic groups on the background of the untouched nature, which is mythologised, becomes an active participant in the life of the inhabitants of the Carpathians. Intermediality is dominant in the tetralogy Na wysokiej połoninie, because the combination of different arts (including music and painting) facilitates a better disclosure of the unique folk customs and rituals, the ontology of life, the history of Hutsul folk instruments and the specifi c characteristics of their use, symbolism, folk dances, the role played by sounds of nature, mystical meaning of the natural phenomena that have surrounded the human being since ancient time. The paper deals with the analysis of the specifi c characteristics of the writer’s use of musical and pictorial paintings in the work, the use of linguistic means with which the author creates rhythmic prose, captures the sound vibrations of the nature of the Carpathians as a unique space existing in harmony with the human being, which was an innovative phenomenon at the beginning of the 20th century. It was established that musicality in the tetralogy Na wysokiej połoninie is constructed through onomatopoeia, mythologisation of the natural elements, is an important part of the Hutsuls’ traditions, history, life, is a manifestation of the love of nature as a source of a unique polyphony, harmony, silence, promotes the opening of space-time to the macrocosm, and emphasises the uniqueness of the greatness of the Carpathian region and its inhabitants.

PL

Twórczość S. Vincenza jawi się jako fenomen pogranicza kultur pogłębiający ukraińsko-polskie relacje kulturalne i literackie. W pierwszej części tetralogii Na wysokiej połoninie została nakreślona szeroka panorama Huculszczyzny, pełne harmonii współistnienie przedstawicieli różnych grup etnicznych na tle natury, która – poddana mitologizacji – staje się ważną częścią życia mieszkańców Karpat. Dominująca intermedialność w utworze, wynikająca z połączenia muzyki, malarstwa i sztuk plastycznych, sprzyja lepszemu ujawnieniu unikatowych, ludowych obyczajów i obrzędów, ontologii, historii tworzenia ludowych huculskich instrumentów muzycznych i specyfi ki ich wykorzystania, symboliki, huculskich tańców, roli dźwięków natury, mistycznego sensu zjawisk przyrody, które otaczały człowieka od wieków. Celem niniejszej analizy uczyniono próbę ukazania specyfi ki wykorzystania w utworze przez pisarza muzycznych i artystycznych obrazów, użycia środków językowych, za pomocą których autor konstruuje prozę rytmizowaną, rejestruje dźwiękowe wibracje natury Karpat, jakby unikatowego kosmosu harmonizującego z egzystencją człowieka, co niewątpliwie było nowatorskim zjawiskiem na początku XX wieku. Muzyczność w analizowanym utworze jest oddawana za pomocą onomatopei, mitologizacji żywiołów natury, mistyki. Muzyczność została zapisana w tradycjach Hucułów, ich historii, bycie, zamiłowaniu do natury, która jest źródłem tworzenia polifonii, połączenia milczenia i ciszy, sprzyja rozszerzeniu przestrzeni i czasu do wszechświata.

15

Instrumentarium huculskie w sztuce polskiej XIX i XX wieku – wybrane przykłady

41%

Błażejewska A.

TECHNE. Seria Nowa

|

2023

|

vol. 1

|

issue 11

43-75

EN

This article aims to explore the musical themes prevalent in the traditional culture of the Hutsul region, and how they have influenced Polish art during the 19th and 20th centuries. The study involves an examination of selected works of art, with a focus on the characteristic instrumentation representative of the discussed region, including the violin, pipes, cimbalom, trombita, horn, and hurdy-gurdy. These instruments have been classified and described in terms of their construction and function. The analysis of works of art in the main body of the article focuses on topics related to the music practiced and created by the Hutsuls. Iconographic motifs have been taken into account and classified into nine groups. The artistic achievements of artists who were active at the turn of the 19th and 20th centuries have been discussed in order to assess the influence of ethnomusicological threads in art depicting the Hutsul region and its inhabitants, particularly in painting inspired by folk culture. Through this exploration, the article seeks to shed light on the impact of Hutsul music on Polish art, and to demonstrate how ethnomusicological themes can be integrated into artistic expression.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wątków muzycznych, które są obecne w tradycyjnej kulturze Huculszczyzny, oraz ich wpływu na sztukę polską w XIX i XX wieku. W ramach opracowania omówiono wybrane dzieła sztuki, skupiając się na charakterystycznym instrumentarium reprezentatywnym dla omawianego regionu. Skrzypce, fujarki, cymbały, trembita, róg oraz lira korbowa zostały sklasyfikowane i opisane pod względem budowy oraz funkcji. Główny element pracy stanowi analiza dzieł sztuki, które poruszają tematy związane z muzyką uprawianą i tworzoną przez Hucułów. Uwzględniono motywy ikonograficzne, które zostały podzielone na dziewięć grup. Omówiony dorobek artystyczny twórców działających na przełomie XIX i XX wieku pozwala ocenić, w jaki sposób obecność wątków etnomuzykologicznych w sztuce przedstawiającej Huculszczyznę i jej mieszkańców wpłynęła na malarstwo inspirowane ludowością.

16

Dr Zofja Marja Bessażanka – nieznana polska poetka z Kołomyi. Między literaturą Kresów i/czy patriotyzmem lokalnym?

41%

Monolatii I.

Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne

|

2022

|

vol. 8

|

issue 1

33-56

PL

Artykuł poświęcony badaniu poetyckiej spuścizny nieznanej polskiej poetki okresu międzywojennego Zofji Marji Bessażanki, prawdopodobnie rodem z Kołomyi lub rejonu Kołomyjskiego w zakresie historii etnicznej i politologii, literatury, kultury pamięci. Dziś nie da się ustalić miejsca jej narodzin i śmierci, wiadomo jednak, że w końcu lat dwudziestych i w pierwszej połowie lat trzydziestych XX w. zajmowała się literaturoznawstwem, w szczególności obroniła rozprawę z historii literatury polskiej, pracowała w szkolnictwie polskim w Kołomyi, podróżowała Pokuciem i Huculszczyzną oraz innymi rejonami II Rzeczypospolitej. Mając na myśli interdyscyplinarne podejście zastosowane w artykule, autor, opierając się na współczesnych dyskursach interpretacji literatury kresowej (Alexander Fiut) i typologiach patriotyzmu (Piotr Bugalski, Stanisław Ossowski), sugeruje zinterpretować poezje Z. M. Bessażanki jako swego rodzaju manifestację „nacjonalizmu opiekuńczego”, który był po części odzwierciedleniem kultury stosunków międzyetnicznych w Galicji Wschodniej (Małopolska Wschodnia) w okresie międzywojennym. Jednocześnie autor proponuje zrozumienie twórczości poetki jako swoistego „echa” od twórczości wybitnego poety-modernisty Jana Kasprowicza (aluzja, parafrazy), także została określona intertekstualna podstawa jej wierszy – z uwagi na zaangażowanie ku polskim romantyków (Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicza), częściowo niemieckim (Heinrich Heine). Stwierdza się, że spuścizna poetycka Z. M. Bessażanki jest dość oryginalną, choć oryginalną ekspresją własnego etnicznego „ja”, swoistą mapą świata galicyjskiej i polskiej sfery etnopolitycznej okresu międzywojennego.

EN

The article is devoted to the study of the poetic heritage of the unknown Polish poetess of the interwar period Zofja Marja Bessażanka, a probable native of Kolomyia or Kolomyia region in terms of ethnic history and political science, literature, culture of memory. Today it is impossible to establish the place of her birth and death, but it is known that in 1920 – 1930 she was engaged in literary studies, in particular defended a dissertation on the history of Polish literature, was active in Polish schools in Kolomyia, travelled to Pokuttya and Hutsul and other regions of the II Polish Republic. Given the interdisciplinary approach used in the article, the author, based on modern discourses in interpretations of literature of the Kresy (Alexander Fiut) and typologies of patriotism (Piotr Bugalski, Stanisław Ossowski), suggests interpreting Z. M. Besssażanka’s poetry as a kind of manifestation of “protective nationalism”, which was partly a reflection of the culture of interethnic relations in Eastern Galicia (Małopolska Wschodnia) in the interwar period. At the same time, the understanding of the poetess work as a kind of “echo” of an outstanding modernist Polish poet Jan Kasprowicz (allusions, paraphrases) was proposed, the intertextual basis of her poems was stated – given the involvement of Polish romanticists (Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz), partly German (Heinrich Heine). It is concluded that the poetic heritage of Z. M. Bessażanka is an original, albeit original expression of the ethnic “I”, a kind of picture of the world of the East Galician and Polish ethno-political sphere of the interwar period.

17

Między stereotypem a mitem – huculski Józef Wittlin

36%

Choroszy J. A.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2021

|

vol. 6

|

issue 16

35-48

UK

У двох повістях Юзефа Віттліна, в «Солі землі» та у збереженому фрагменті «Здорової смерті», знаходяться численні посилання на гуцульську тематику (Гуцульщина та її мешканці гуцули). Письменник застосував стереотипи і міфи, які вже використовувалися у ХІХ столітті, переносячи їх на дві постаті головних героїв. В післявоєнній кореспонденції з Станіславом Вінцензем, автором циклу «На високій полонині», ці згадки та звертання до Гуцульщини, Віттлін пов’язує з власною особистою ситуацією на еміграції. Автор статті ставить питання про зв›язок, який існує між гуцульськими мотивами в текстах, що належать вже до історії літератури і цих мотивів в егодокументах. Це метод, що дозволяє проаналізувати цю взаємозалежність є антропологією пережитого і походить з герменевтики Вільгельма Дільтея, удосконалений Едвардом М. Брунером.

EN

Two novels by Józef Wittlin: Sól ziemi (The Salt of the Earth) and the preserved fragment of Zdrowa śmierć (Healthy Death) contain numerous references to the Hutsul motifs (The Hutsul Land and the Eastern Carpathian highlanders). The writer applied the stereotype and the myth established in the 19th century onto to the two main characters. In the post-war correspondence with Stanisław Vincenz, the author of the series Na wysokiej połoninie (On the High Uplands), Wittlin connects the allusive references with his personal situation in exile. The author of the paper poses questions about the connection among the Hutsul topics in the texts from the history of literature and egodocuments, describing it through the lenses of the anthropology of experience derived from Wilhelm Dilthey’s hermeneutics, further developed by Edward M. Bruner.

PL

W dwóch powieściowych dziełach Józefa Wittlina, w Soli ziemi i zachowanym fragmencie Zdrowej śmierci, znajdują się liczne odniesienia do tematyki huculskiej (Huculszczyzny i wschodniokarpackich górali). Pisarz wykorzystał stereotyp i mit wypracowane w XIX wieku, przenosząc je na dwie postaci głównych bohaterów. W powojennej korespondencji ze Stanisławem Vincenzem, autorem cyklu Na wysokiej połoninie, aluzyjne odwołania do Huculszczyzny Wittlin wiąże z własną sytuacją osobistą na emigracji. Autor opracowania stawia pytanie o związek, jaki istnieje między wątkami huculskimi w tekstach należących do historii literatury i w egodokumentach. Metodą, która pozwala opisać tę relację, jest antropologia doświadczenia wywodząca się z hermeneutyki Wilhelma Diltheya, a rozwinięta przez Edwarda M. Brunera. W dwóch powieściowych dziełach Józefa Wittlina, w Soli ziemi i zachowanym fragmencie Zdrowej śmierci, znajdują się liczne odniesienia do tematyki huculskiej (Huculszczyzny i wschodniokarpackich górali). Pisarz wykorzystał stereotyp i mit wypracowane w XIX wieku, przenosząc je na dwie postaci głównych bohaterów. W powojennej korespondencji ze Stanisławem Vincenzem, autorem cyklu Na wysokiej połoninie, aluzyjne odwołania do Huculszczyzny Wittlin wiąże z własną sytuacją osobistą na emigracji. Autor opracowania stawia pytanie o związek, jaki istnieje między wątkami huculskimi w tekstach należących do historii literatury i w egodokumentach. Metodą, która pozwala opisać tę relację, jest antropologia doświadczenia wywodząca się z hermeneutyki Wilhelma Diltheya, a rozwinięta przez Edwarda M. Brunera.

18

Galicyjska przestrzeń włożona w przestrzeń praską. Szkice Honoraty z Wiśniowskich o Hucułach i Rusinach znad Prutu

36%

Tarajło-Lipowska Z.

Porównania

|

2013

|

vol. 12

153-162

EN

Honorata z Wiśniowskich Zapová (1825–1856) was a Polish noblewoman from western Ukraine whose marriage with the Czech official Karl Vladislav Zap brought her to Prague. She published texts in Czech in which she described the space of her childhood. She gave them the character of ethnographic essays presenting Galicia and Ukraine, lands inhabited by Slavic brothers very much different from the Czechs. These works emanate with a longing for the lost land, its idealization and evaluating it higher than the Prague space which she infiltrated. The Prague space disappointed her but the writer aimed at enrich it not only by her own memories but also through her continuous work in the realms of literature, pedagogy and society.

PL

Honorata z Wiśniowskich Zapová (1825–1856) była polską szlachcianką z zachodniej Ukrainy, którą małżeństwo z czeskim urzędnikiem Karlem Vladislavem Zapem zawiodło do Pragi. Po czesku publikowała utwory, które charakteryzowały przestrzeń jej dzieciństwa, nadawała im charakter szkiców etnograficznych zapoznających z Galicją i Ukrainą, krajem zamieszkałym przez bardzo różniących się od Czechów słowiańskich pobratymców. Przez te utwory jednak prześwieca tęsknota za utraconą krainą, idealizacja jej, stawianie wyżej niż praska przestrzeń, w którą weszła. Praska przestrzeń ją rozczarowała, ale pisarka dążyła do wzbogacenia jej nie tylko dzięki własnym wspomnieniom, ale także przez usilną działalność na niwach: literackiej, pedagogicznej, a nawet towarzyskiej.

19

Górale huculscy w wojskowej propagandzie na rzecz przysposobienia społeczeństwa do wojny u schyłku Drugiej Rzeczypospolitej (Wybrane problemy badawcze)

36%

Kasprzyk A.

Res Historica

|

2019

|

issue 48

EN

The article discusses research findings on issues related to the preparations for defending the country taken at the end of the 1930s by the leadership of the Polish armed forces. Although the current historiography contains a great number of studies and articles dealing with this subject, the impression is that the role played by military propaganda in these preparations received too little emphasis. Propaganda for the defence of the state was intended to include as many citizens of Polish society as possible, also from ethnically and geographically diverse backgrounds. Therefore, the article contains an analysis of extensive propaganda activities, which after 1935 were implemented by the Polish military authorities in the face of the growing threat of war, carried out mainly on the basis of archives from the resources of the Central Military Archives (Centralne Archiwum Wojskowe) in Warsaw. The essence of the discussion is the question why the military authorities of that time insisted that highlanders living in the Eastern Carpathians, primarily the Hutsuls, be involved in the defence preparations of the country. In the first place, propaganda measures were considered, with the help of which the army's leadership tried to influence the civilian population. Trying to explain why the use of the most effective propaganda tools, such as the press, radio and sound film turned out to be ineffective towards highlanders living in the furthest corners of the Carpathians, among other things, the lack of a well-developed communication network in that area was indicated. It was established that in the present situation the military authorities managed to involve the Hutsuls, Lemkos and Boykos in the life of the current state only thanks to the annual organisation of the ‘Mountain Festival’. The celebrations organised in order to unite all highlanders who lived in the territory of the Polish state were also conducive to carrying out effective military activities by the armed forces against the Polish population most distant from civilisation. Research has shown that this type of activities was of great importance for the development of the situation in the Eastern Lesser Poland dominated by Ukrainian nationalists. Attention was drawn to the extremely valuable assets of the Hutsul region. It was an exceptionally attractive area in terms of tourism, sports and health. Thus, it had the chance to attract crowds of tourists from all over the country, which would strengthen the Polish element in the whole region. Hutsuls, however, were sceptical about the Ukrainian national movement, which made the army's leadership recognise them as an element easy to bind with the Polish state. Thereby, the inhabitants of the Hutsul region could be a counterbalance to the anti-state Ukrainian movement in Eastern Lesser Poland – an area of strategic importance! Unfortunately, advanced and properly conducted works were interrupted by the outbreak of the Second World War.

PL

Druga połowa lat trzydziestych upływała pod znakiem nasilającego się zagrożenia wojennego. Władze wojskowe Drugiej Rzeczypospolitej usiłowały objąć propagandą na rzecz obrony kraju, zróżnicowane pod wieloma względami społeczeństwo polskie. Z powodu napiętej sytuacji w Małopolsce Wschodniej, kierownictwu sił zbrojnych bardzo zależało, aby w przygotowania wojenne zaangażować górali zamieszkujących najdalsze zakątki Karpat, w szczególności Hucułów. Brak odpowiednio rozbudowanej sieci komunikacyjnej na terenie Karpat Wschodnich, nie pozwolił na zastosowanie najskuteczniejszych narzędzi propagandowych, jakimi wówczas były prasa, radio oraz film dźwiękowy. Zainteresowanie sprawami państwa wśród Hucułów, Łemków i Bojków – górali najbardziej oddalonych od cywilizacji, wzbudziło dopiero organizowane co roku (1935–1938) „Święto Gór”. Współpraca górali huculskich z armią, ułatwiała walkę z antypaństwowym ruchem ukraińskim w Małopolsce Wschodniej. Do wzmocnienia polskości w tym regionie przyczynić się miało również odpowiednie wykorzystanie nieocenionych walorów Huculszczyzny.

20

Образи неба й небесних світил у новелістиці Василя Ткачука

36%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2023

|

vol. 11

|

issue 2

103-115

EN

Images of the sky and celestial bodies – sun, moon, stars – play an important role in the works of the little-explored Ukrainian writer from the 1930s, Vasyl Tkachuk. They are the result of Tkachuk’s combining both folk-poetic elements and original ones in his short stories. Above all, the images of the sky, the sun, the moon, and the stars in his texts are an integral part of the landscape of Hutsulshchyna and Pokuttia, functioning as components of the Hutsul landscape discourse but also as a part of the boundless cosmic space. The writer appears here as a master of drawing the picturesque landscapes of Hutsulshchyna and Pokuttia, where he was born and raised. In addition, the celestial space in Tkachuk’s works is an inseparable element of the lives of the Carpathian highlanders. Its elements accompany the characters in their daily joys and sorrows and thus become an integral part of their existence and beliefs. Finally, images of the sky and celestial bodies are an important factor in forming the plot and thus constitute a key element in the construction of individual writings by this Pokuttian writer. The highly original personified images, anthropomorphized comparisons, and authorial metaphors (which include the analyzed images of the sky, sun, moon, and stars) deserve special attention. Taken as a whole, the individual images of celestial space in Tkachuk’s works are part of the highly original tradition of novelistic discourse aptly described by Tkachuk’s contemporaries as “poetry in prose” (along with the concepts of “chichka”, “wind’ and “storm” analyzed earlier). In addition, the individualized images of the sky, sun, moon and stars have become an important component of Tkachuk’s conceptual model of the world. They also co-create a philosophy of nature and confirm the writer’s deep respect, attachment, and undying love for Hutsulshchyna, Pokuttia, and his native Ukraine.

PL

Obrazy nieba i ciał niebieskich – słońca, księżyca, gwiazd – odgrywają w twórczości mało zbadanego ukraińskiego nowelisty lat 30. XX w. Wasyla Tkaczuka istotną rolę i są efektem wykorzystania przez pisarza zarówno pierwiastków ludowo-poetyckich, jak i tych indywidualnych, autorskich. Przede wszystkim, wizerunki nieba, słońca, księżyca i gwiazd w krótkiej prozie Tkaczuka stanowią nieodłączny element krajobrazu Huculszczyzny i Pokucia, funkcjonują jako komponenty huculskiego dyskursu krajobrazowego, ale też jako część bezkresnej przestrzeni kosmicznej. Nowelista jawi się tu jako mistrz kreślenia malowniczych krajobrazów Huculszczyzny i Pokucia, gdzie się urodził i wychował. Ponadto przestrzeń niebieska w utworach Tkaczuka jest nieodłącznym pierwiastkiem życia karpackich górali, jej elementy towarzyszą bohaterom w codziennych radościach i smutkach, a zatem stanowią integralną część ich egzystencji i wierzeń. Obrazy nieba i ciał niebieskich są wreszcie czynnikiem fabułotwórczym, a więc ważnym elementem konstrukcji poszczególnych utworów. Tradycyjnie dla tego nowelisty na szczególną uwagę zasługują niezwykle oryginalne, spersonifikowane obrazy, zantropomorfizowane porównania i autorskie metafory, w skład których wchodzą analizowane wizerunki nieba, słońca, księżyca i gwiazd. Poszczególne wizerunki przestrzeni niebieskiej w utworach Tkaczuka wpisują się, obok analizowanych wcześniej obrazów (konceptów) „cziczki”, „wiatru” i „burzy”, w niezwykle oryginalną tradycję dyskursu nowelistycznego słusznie określanego jeszcze przez współczesnych Tkaczukowi krytyków mianem poezji w prozie. Są również składnikami konceptualnego modelu świata nowelisty, współtworzą bliską mu filozofię przyrody, potwierdzają jego głęboki szacunek, przywiązanie i niekłamaną miłość do Huculszczyzny, Pokucia i ojczystej Ukrainy.

Refine search results

Uwarunkowania rozmieszczenia usług turystycznych na Huculszczyźnie

Foki Szumejowego podróże do źródeł. Pępek ziemi w ujęciu Stanisława Vincenza

Huculszczyzna w II Rzeczpospolitej Polskiej. Romantyczny mit „Nowej Arkadii” w racjonalnym społeczeństwie

Geographical Names of the Hutsul Region in the First Volume of the Novel “On the High Uplands” by S. Vincenz (In Light of S. Hrabec’s Research)

Fłojera grała pierwsza. Muzyka w Na wysokiej połoninie Stanisława Vincenza a muzyka huculska

Praktyki apotropeiczne dotyczące owiec w pasterstwie huculskim Tradycja i współczesność

Teoria uzusu toponimicznego – główne założenia

Wciąż terra incognita? Turystyka górska w Karpatach Wschodnich w okresie autonomii galicyjskiej

Ferdynand Antoni Ossendowski o Hucułach

Transgresyjna „europeizacja” karpackiej puszczy: rozwój uzdrowisk na Huculszczyźnie przed pierwszą wojną światową

Zesłanie jako wyzwolenie - narracje z Huculszczyzny.

Turystyka jako główna forma rozwoju społeczno-gospodarczego Huculszczyzny w okresie II Rzeczpospolitej Polskiej

Jasina – cerkiew Strukowska z Listy UNESCO na tle innych świątyń huculskich

Muzyczne inspiracje w Prawdzie starowieku – pierwszej części tetralogii Stanisława Vincenza

Instrumentarium huculskie w sztuce polskiej XIX i XX wieku – wybrane przykłady

Dr Zofja Marja Bessażanka – nieznana polska poetka z Kołomyi. Między literaturą Kresów i/czy patriotyzmem lokalnym?

Między stereotypem a mitem – huculski Józef Wittlin

Galicyjska przestrzeń włożona w przestrzeń praską. Szkice Honoraty z Wiśniowskich o Hucułach i Rusinach znad Prutu

Górale huculscy w wojskowej propagandzie na rzecz przysposobienia społeczeństwa do wojny u schyłku Drugiej Rzeczypospolitej (Wybrane problemy badawcze)

Образи неба й небесних світил у новелістиці Василя Ткачука