Search results

1

PRAWO DO PRACY I PRAWA PRACOWNICZE A LUDNOŚĆ RDZENNA AMERYKI POŁUDNIOWEJ

100%

Satława A.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2011

|

vol. 19

|

issue 2(72)

47-52

PL

Pomimo licznych gwarancji praw pracowniczych dla ludności rdzennej, faktyczna jej sytuacja odbiega od założonych wzorów. Przyczyny i skutki takiego stanu rzeczy można przedstawić w kontekście dostępu do pracy, wykonywania pracy i zbiorowych praw pracowników.

2

Obraz Indian w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza w kontekście publicystyki „Wędrowca”. Cz. II. Sposoby prezentacji społeczności indiańskiej

86%

Pietrzak M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2018

|

vol. 17

243-259

PL

Celem artykułu jest przedstawienie obrazu rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej, nakreślonego przez Henryka Sienkiewicza w Listach z podróży do Ameryki. Obraz ten był konfrontowany z obrazem Indian przedstawionym w artykułach „Wędrowca”. Analizy dowiodły, że Sienkiewicz szczególnie chętnie opisywał przedstawicieli społeczności indiańskiej z perspektywy ich wyglądu zewnętrznego, uwarunkowań kulturowych oraz cech psychicznych. W mniejszym stopniu interesował go aspekt społeczny, ekonomiczny i religijny. Punkt widzenia Europejczyka jest dominującym w opisie i ocenie Indian zarówno w Listach z podróży, jak i artykułach „Wędrowca”. Przy czym Sienkiewicz starał się stworzyć w miarę zobiektywizowany obraz społeczności indiańskiej. Indianie ukazani byli jako ci, którym zabiera się wolność, a ich głównym wrogiem jest postęp cywilizacyjny. Z kolei w publicystyce „Wędrowca” dominuje obraz Indian jako wrogów cywilizacji, stanowiących zagrożenie dla białych osadników.

EN

The purpose of the article is to present the picture of the indigenous inhabitants of North America painted by Henryk Sienkiewicz in his Letters from a Journey to America. That picture of the Indians was confronted with the one presented in the articles published in ‘Wędrowiec’ [a Polish weekly]. According to the analyses that have been conducted Sienkiewicz quite often described the representatives of the Indians community from the perspective of their external appearance, cultural conditions and psychological features. He was much less interested in the religious and socio-economic aspect. The point of view of the European is dominant in his description and evaluation of Indians both in the Letters from a Journey and in the articles published in ‘Wędrowiec’. On the other hand, Sienkiewicz did his best to create a relatively objective picture of the Indians community. The Indians were portrayed as the ones who had been taken freedom away from, and their main enemy was the civilisational progress. In turn, in ‘Wędrowiec’ the Indians were depicted as enemies of the civilisation and a threat to the settlers.

3

USTAWA O EDUKACJI LUDNOŚCI RDZENNEJ: PANACEUM KANADYJSKICH ABORYGENÓW?

72%

KOZACHUK O.

Acta Scientifica Academiae Ostroviensis. Sectio A, Nauki Humanistyczne, Społeczne i Techniczne

|

2014

|

issue Nr 4(2)

124-134

PL

Artykuł koncentruje się wokół sytuacji Aborygenów kanadyjskich, głównie ich edukacji. Stara się przedstawić kwestię poprawienia edukacji tej ludności poprzez odpowiednie działania rządu federalnego, władz lokalnych, organizacji społecznych, przywódców plemion. Powstała „Ustawa o edukacji ludności rdzennej” być może stanowi panaceum na edukację narodów i może stać się atutem rządu podczas rozwiązywania problemów ludności rdzennej Kanady.

EN

What led to such a low level of indigenous peoples’ education? What are socio-political aspects of this issue? What are the Aboriginals’ demands? What exactly should the Canadian political elite (federal government, local authorities, NGOs, tribal leaders) do to improve the situation in the sphere of education? What are the methods the Canadian government has chosen to implement First Nations Education Act? All of these issues are important and require thorough analysis. It the end, we will try to understand whether the First Nations Education Act is indeed the panacea for Aboriginal Canadians, and if educa-tion could become government’s trump card in the fight against the indigenous peoples problems.

4

„INDIANIN” W ŚWIETLE PRAWA

72%

KRYSIŃSKA-KAŁUŻNA M.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2013

|

vol. 21

|

issue 1(79)

107-119

PL

Artykuł wskazuje, w jaki sposób akty prawne o charakterze międzynarodowym i krajowym, bezpośrednio lub pośrednio definiują pojęcie „Indianin”. Okazuje się, że kwestią problematyczną i dotychczas nieuzgodnioną ostatecznie, jest zdefiniowanie kategorii nadrzędnej, jaką jest funkcjonujące w międzynarodowej przestrzeni prawno-politycznej określenie tubylec. Omawiane kraje radzą sobie z tą kwestią na różne sposoby, odnosząc się do niej w swych ustawach zasadniczych, aktach prawnych o mniejszej wadze, a także tworząc kryteria przyjmowane dla przeprowadzania powszechnych spisów ludności. Wnioski wynikające z relacji pomiędzy kryteriami i wynikami spisów, dobitnie świadczą, iż język używany w przestrzeni społecznej jest samospełniającą się przepowiednią kształtującą rzeczywistość.

EN

The article analyzes how the international and national legal acts, directly or indirectly, define the term “Indian”. It turns out that defining a parent category which is native, operating in the international legal and political space, is a problematic issue which has not yet been settled. The mentioned in the article countries deal with this issue in different ways, referring to it in their constitutions, legal acts of less importance, as well as creating criteria for conducting population censuses. The relationship between the criteria and the results of these censuses clearly shows that the language used in the social space is a self-fulfilling prophecy shaping the reality.

5

Los ritos, los curanderos y la ley

72%

Krysińska-Kałużna M.

Sztuka Ameryki Łacińskiej

|

2020

|

issue 10

139-160

PL

Odmienność ontologiczna, na jakiej opiera się prawo stanowione i tubylcze prawo zwyczajowe w Ameryce Łacińskiej, jest jednym z ważniejszych problemów występujących w polu konfliktu prawnego pomiędzy obydwoma systemami. Odmienność ontologiczna świata tubylczego widoczna jest m.in. w sposobach wydawania i wykonywania wyroków. Kara ma często charakter rytualny, ponownie włączający osobę karaną do społeczności. W wielu kulturach, w których czary są zjawiskiem powszechnym, wyroki wydawane są przez szamanów i uzdrowicieli. Ilustrując powyższe stwierdzenia przykładami z różnych kultur tubylczych Ameryki Łacińskiej, artykuł wykazuje, że prawo oparte na wizji świata zachodniego niejednokrotnie nie może być adekwatną odpowiedzią na różne wydarzenia mające miejsce w światach tubylczych. Dzieje się tak choćby dlatego, że w świecie racjonalności pozytywistycznej wydarzenia te lub zjawiska po prostu nie istnieją.

EN

The ontological difference on which positive law and indigenous customary law in Latin America are based is one of the most important problems in the field of legal conflict between both systems. The ontological difference of the indigenous world is visible, among others, in the ways of passing and executing sentences. Punishment is often ritualistic and reintegrates the punished person into the community. In many cultures where witchcraft is a common phenomenon, sentences are given by shamans and healers. Illustrating the above statements with examples from various Latin American indigenous cultures, the article shows that law based on the vision of the Western world often cannot be an adequate response to some events taking place in indigenous worlds. This is not least because in the world of positivist rationality these events or phenomena simply do not exist.

6

POLITYKA RZĄDU SEBASTIANA PIÑERY WOBEC MAPUCZÓW

72%

Gulczyński M.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2014

|

vol. 22

|

issue 1(83)

58-73

PL

Indianie stanowią ponad 8% mieszkańców Chile. Mimo to wiele ich problemów wciąż pozostaje nierozwiązanych. Niniejszy artykuł ma na celu dokonanie oceny działań rządu Sebastiana Piñery na podstawie oświadczenia specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. praw człowieka i zwalczania terroryzmu Bena Emmersona, sprawozdań rządowych oraz artykułów prasowych.

EN

The indigenous people account for at least 8% of the inhabitants of Chile. Nevertheless, a lot of their problems remain unsolved. The aim of this article is to evaluate the actions of Sebastián Piñera's government on the base of the statement of special rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while counter-terrorism, Ben Emmerson, reports of the government and press articles.

7

Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej na drodze do odzyskania praw do reprezentacji i zarządzania własnym dziedzictwem kulturowym

72%

Wiącek E.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 41

|

issue 2/2

243-274

EN

This article aims to present the main problems related to the representation of North American Indians and the management of their cultural heritage. Particular attention will be given to the Ganondagan State Historic Site run by the Seneca community. The critical methodology of research on visuality was used in the analysis of the exhibition.

PL

Artykuł ten ma na celu przedstawienie głównych problemów związanych z reprezentacją Indian Ameryki Północnej oraz zarządzaniem ich dziedzictwem kulturowym. Szczególna uwaga zostanie poświęcona Ganondagan State Historic Site prowadzonemu przez społeczność narodu Seneca. W analizie ekspozycji została zastosowana krytyczna metodologia badań nad wizualnością.

8

Amazońskie plemię Sateré-Maué – między akulturacją a asymilacją

58%

Sobczyński M., Uniwersytet Łódzki W. N. G.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2013

|

vol. 2

EN

In the article the processes of the assimilation and acculturation occurring among representatives of the Amazonian tribe Sateré-Mawé, which until recently remaining in isolation from the main society of the Brazil were analyzed. In the study were included both the part of tribe still living in the core area and part of them which migrated to the neighbourhood of the main urban centres of the Amazonia. Field observation was conducted in November 2006 in the area around the city of Manus and in a tribal village in municipality Iranduba on the Ariaú river which is a tributary of Rio Negro.

PL

W artykule zanalizowano procesy akulturacji i asymilacji zachodzące pośród przedstawicieli amazońskiego plemienia Sateré-Maué, pozostającego do niedawna w izolacji od głównej masy społeczeństwa Brazylii. Badaniem objęto zarówno część plemienia nadal żyjącą na obszarze rdzennym, jak i tę część, która migrowała w okolice dużych ośrodków miejskich Amazonii. Obserwację terenową prowadzono w listopadzie 2006 r. w okolicach Manaus oraz w wiosce plemiennej w gminie Iranduba nad rzeką Ariaú, dopływem Rio Negro.

9

Bird vs. Anczyc. Dwugłos na temat portretów Indian w powieści „Nick of the Woods” Roberta Montgomery’ego Birda i jej tłumaczeniu/adaptacji – „Duchu puszczy” Władysława Ludwika Anczyca

58%

Bobowski S., Perlinski P.

Filoteknos

|

2019

|

issue 9

378–390

PL

Wszyscy znawcy zachodniej literatury amerykańskiej i kina zachodniego wiedzą, że amerykański pisarz – Robert Montgomery Bird – stał się sławny, między innymi, dzięki pełnym nienawiści, a nawet rasizmu, przedstawieniom rdzennych Amerykanów w swoich dziełach. Z tej strony znana jest jego powieść Nick of the Woods (1837). Jeśli chodzi o polskich czytelników powieści o Dzikim Zachodzie, mogą czuć się oni nieco zdezorientowani, gdy słyszą lub czytają, że Bird był „indianożercą”, ponieważ jego najsłynniejsze dzieło, tj. Nick of the Woods, przetłumaczone na język polski przez Władysława Ludwika Anczyca w 1872 r. (Duch Puszczy), nie przedstawia amerykańskich Indian jako potworów. W niektórych częściach tłumaczenia – całkiem przeciwnie. Przyczyna tkwi w tym, że dzieło Anczyca stanowi adaptację powieści Birda. Polski pisarz interpretował powieść Nick of the Woods w czasach, gdy Polacy łatwo identyfikowali swój los podbitego narodu ze stanem rdzennych Amerykanów. W pierwszej części artykułu S. Bobowskiego i P. Perlińskiego czytelnik znajdzie prezentację sposobu przedstawiania Indian przez Anczyca, w drugiej zaś – sposoby, w jaki czyni to Bird, oraz przyczyny jego stosunku do rdzennych mieszkańców Ameryki.

EN

All connoisseurs of western American literature and western cinema know that American writer – Robert Montgomery Bird – got famous because of, among other things, full of hatred and even racism portraying Native Americans in his works. From this side his novel Nick of the Woods (1837) is well known. As far as Polish readers of novels of the wild West are concerned, they can feel a bit confused when they hear or read that Bird was such an “Indian-eater”, because his most famous work, i.e. Nick of the Woods, translated into Polish by Władysław Ludwik Anczyc in 1872 (Duch Puszczy), does not present American Indians as monsters. In some parts of the translation – quite oppositely. The point is that the Anczyc’s work is just an adaptation of Bird’s novel. Polish writer was interpreting Nick of the Woods in the times when the Poles easy identified their fate of the conquered nation with the condition of Native Americans. In the first part of the article by S. Bobowski and P. Perlinski a reader will find the presentation of Anczyc’s way of portraying Indians, and in the second – the way of Bird’s with explaining the causes of his attitude towards the American Natives.

10

Niezapomniana lekcja historii początków Ameryki Łacińskiej

58%

Liszka P.

Teologia w Polsce

|

2015

|

vol. 9

|

issue 2

23-35

PL

Teologia – w świetle Objawienia – może zajmować się wszystkim, może być np.: teologia sportu, lotów kosmicznych, teologia historii, polityki, narodu. Interesująca jest teologia poszczególnych kontynentów. Artykuł podejmuje refl eksję teologiczną nad początkami zjawiska kulturowo-geografi cznego, które nosi nazwę Ameryka Łacińska. Podobnie jak w odniesieniu do Ameryki Północnej ideą przewodnią jest nowy początek ludzkości, nowy raj. Budowanie nowego świata zależy od ludzi, którzy go kolonizują. Ważny jest kontekst społeczny, kulturowy, polityczny i gospodarczy tego kraju, który dokonuje kolonizacji. Ameryka Łacińska budowana była przez Hiszpanię, a następnie przez Portugalię, czyli kraje Półwyspu Pirenejskiego, kraje katolickie, pod wieloma względami różniące się od protestanckiej Anglii, kolonizującej Amerykę Północną. Kontekst religijny widoczny jest w podejściu do ludzkości miejscowej i w widzeniu doczesnego i zbawczego sensu przyszłości.

EN

The inhabitants of the sun-scorched rocky Pyrenean peninsula could at least in some of the terrain of South America discover a new paradise, lost arcadia, a land of primevalbliss. The very names of the cities seem to bear out this impression: Buenos Aires (Good Air) or Costa Rica (Rich Coast). Still, it was the idea of continuity, i.e. building the new world with the cultural roots in the old, on the old continent. Both Spanish scholars and ecclesiastical authorities favoured this idea. The indigenous population was recognised as citizen with full rights and who as such were deemed able to take over the Spanish cultural heritage and enrich it with their own. This ideal design failed to be completed for a variety of reasons. The political stage in Europe absorbed the strength and attention that could otherwise have been directed to America. The golden age of cultural and economic development in Spain was followed by years of drawbacks, decline and implosion. America lacked the support from the old continent that it needed. No wonder then that the sinful side of the human nature took the upper hand over the virtues: these included greed and competition for power. The newcomers from Spain would attain affl uence at the cost of the Indians turning them into serfs. Nowadays their offspring has long been free, but they have also remained destitute. On the contrary, the America settled by Anglo-Saxons has always been the America of free colonisers. The Iberian America is a mix of colonisers and indigenous peoples, of the descendants of the free and the enslaved

11

Osnowa i wątek w grafikach Andrzeja Łabuza

58%

Pacukiewicz M.

Laboratorium Kultury

|

2014

|

vol. 3

271-285

PL

Grafiki, na których Andrzej Łabuz przedstawia i przekształca wizerunki Indian oraz ślady ich egzystencji, takie jak np. koce, pobudzają do przemyślenia na nowo kilku antropologicznych kwestii. Doszukiwanie się w nich jedynie formy estetycznej lub prostych kulturowych klisz łatwo może zagłuszyć toczący się tu międzykulturowy dialog. Tradycja Indian północnoamerykańskich zapisana w wizerunkach twarzy i śladach przedmiotów jest osnową umożliwiającą artyście prowadzenie wątku wypowiedzi graficznej.

EN

Graphics, on which Andrzej Łabuz depicts and morphs images of Native Americans as well as traces of their existence, such as plaids, inspire to rethink some of anthropological issues. Seeking only for esthetic forms or simplistic cultural cliches can easily stifle the ongoing intercultural dialog. Native American tradition recorded in depictions of faces and traces of objects is a warp enabling the artist conduction of the thread of imagery expression.

12

Niezapomniana lekcja historii początków Ameryki Łacińskiej

58%

Liszka P.

Teologia w Polsce

|

2015

|

vol. 9

|

issue 2

23-35

EN

The inhabitants of the sun-scorched rocky Pyrenean peninsula could at least in some of the terrain of South America discover a new paradise, lost arcadia, a land of primeval bliss. The very names of the cities seem to bear out this impression: Buenos Aires (Good Air) or Costa Rica (Rich Coast). Still, it was the idea of continuity, i.e. building the new world with the cultural roots in the old, on the old continent. Both Spanish scholars and ecclesiastical authorities favoured this idea. The indigenous population was recognised as citizen with full rights and who as such were deemed able to take over the Spanish cultural heritage and enrich it with their own. This ideal design failed to be completed for a variety of reasons. The political stage in Europe absorbed the strength and attention that could otherwise have been directed to America. The golden age of cultural and economic development in Spain was followed by years of drawbacks, decline and implosion. America lacked the support from the old continent that it needed. No wonder then that the sinful side of the human nature took the upper hand over the virtues: these included greed and competition for power. The newcomers from Spain would attain affluence at the cost of the Indians turning them into serfs. Nowadays their offspring has long been free, but they have also remained destitute. On the contrary, the America settled by Anglo-Saxons has always been the America of free colonisers. The Iberian America is a mix of colonisers and indigenous peoples, of the descendants of the free and the enslaved.

PL

Teologia – w świetle Objawienia – może zajmować się wszystkim, może być np.: teologia sportu, lotów kosmicznych, teologia historii, polityki, narodu. Interesująca jest teologia poszczególnych kontynentów. Artykuł podejmuje refleksję teologiczną nad początkami zjawiska kulturowo-geograficznego, które nosi nazwę Ameryka Łacińska. Podobnie jak w odniesieniu do Ameryki Północnej ideą przewodnią jest nowy początek ludzkości, nowy raj. Budowanie nowego świata zależy od ludzi, którzy go kolonizują. Ważny jest kontekst społeczny, kulturowy, polityczny i gospodarczy tego kraju, który dokonuje kolonizacji. Ameryka Łacińska budowana była przez Hiszpanię, a następnie przez Portugalię, czyli kraje Półwyspu Pirenejskiego, kraje katolickie, pod wieloma względami różniące się od protestanckiej Anglii, kolonizującej Amerykę Północną. Kontekst religijny widoczny jest w podejściu do ludzkośći miejscowej i w widzeniu doczesnego i zbawczego sensu przyszłości.

13

WYBRANE STRATEGIE SPOŁECZNE I POLITYCZNE GRUP INDIAŃSKICH W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ BOLIWII JAKO SPOSÓB ADAPTACJI DO SPOŁECZEŃSTWA NARODOWEGO

58%

Ziółkowska-Kuflińska M.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2012

|

vol. 20

|

issue 2(76)

99-111

PL

Obecna sytuacja grup indiańskich zamieszkujących północno-wschodnią Boliwię jest ściśle związana z historią tego regionu. Od kilku dekad społeczności indiańskie realizują szereg rozwiązań służących ich adaptacji do społeczeństwa boliwijskiego. Do najważniejszych przejawów owej strategii przystosowawczej można zaliczyć: działalność w organizacjach indiańskich, marsze protestu, program TCO, program zrównoważonego rozwoju. Indianie w większości przypadków dostrzegają wartość swojej tożsamości tubylczej i podejmują działania wspierające jej rozwój.

EN

Current situation of indigenous groups inhabiting the north-eastern Bolivia is closely connected with the history of this region. For several decades, Native American communities carry out several solutions to their adaptation to Bolivian society. The most important strategies of adaptive manifestations of this are (we can indicate the most important strategies for adaptation): activities in Indian organizations, protest marches, TCO program, a program of sustainable development. The Indians, in most cases recognize the value of their indigenous identity and they support its development.

Refine search results

PRAWO DO PRACY I PRAWA PRACOWNICZE A LUDNOŚĆ RDZENNA AMERYKI POŁUDNIOWEJ

Obraz Indian w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza w kontekście publicystyki „Wędrowca”. Cz. II. Sposoby prezentacji społeczności indiańskiej

USTAWA O EDUKACJI LUDNOŚCI RDZENNEJ: PANACEUM KANADYJSKICH ABORYGENÓW?

„INDIANIN” W ŚWIETLE PRAWA

Los ritos, los curanderos y la ley

POLITYKA RZĄDU SEBASTIANA PIÑERY WOBEC MAPUCZÓW

Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej na drodze do odzyskania praw do reprezentacji i zarządzania własnym dziedzictwem kulturowym

Amazońskie plemię Sateré-Maué – między akulturacją a asymilacją

Bird vs. Anczyc. Dwugłos na temat portretów Indian w powieści „Nick of the Woods” Roberta Montgomery’ego Birda i jej tłumaczeniu/adaptacji – „Duchu puszczy” Władysława Ludwika Anczyca

Niezapomniana lekcja historii początków Ameryki Łacińskiej

Osnowa i wątek w grafikach Andrzeja Łabuza

Niezapomniana lekcja historii początków Ameryki Łacińskiej

WYBRANE STRATEGIE SPOŁECZNE I POLITYCZNE GRUP INDIAŃSKICH W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ BOLIWII JAKO SPOSÓB ADAPTACJI DO SPOŁECZEŃSTWA NARODOWEGO