Search results

1

Christology and the ‘Scotist Rupture’

100%

Riches A.

Theological Research. A Journal of Systematic Theology

|

2013

|

vol. 1

31-63

EN

This essay engages the debate concerning the so-called ‘Scotist rupture’ from the point of view of Christology. The essay investigates John Duns Scotus’s development of Christological doctrine against the strong Cyrilline tendencies of Thomas Aquinas. In particular the essay explores how Scotus’s innovative doctrine of the ‘haecceity’ of Christ’s human nature entailed a self-sufficing conception of the ‘person’, having to do less with the mystery of rationality and ‘communion’, and more to do with a quasi-voluntaristic ‘power’ over oneself. In this light, Scotus’s Christological development is read as suggestively contributing to make possible a proto-liberal condition in which ‘agency’ (agere) and ‘right’ (ius) are construed as determinative of what it means to be and act as a person.

2

Problem statusu teologii w ujęciu Dunsa Szkota i Tomasza z Akwinu

88%

Sajdek Z.

Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki

|

2015

|

vol. 5

PL

The article tries to answer the question of the status of theology by collating Thomas Aquinas’ with John Duns Scotus’ views. Whereas Thomas Aquinas’ answer to the question: Utrum sacra doctrina sit scientia is unambiguously positive and recognizes “the holy knowledge” as the more honourable than other sciences, Scotus’ answer is negative, at best giving it the status of science sui generis. In the light of Aristotle’s definition, it becomes clear that the two medieval philosophers differed on the question of obviousness and necessity of the subject of theology. An analysis of the first Questio of Summa Theologiae and of the relevant excerpts of Scotus’ writings show that Duns emphasized the “earthly theology”, whereas Thomas by “our theology” understood a mere introduction to the theology of the saved people. Consequently, the differences between Thomas’ and Scotus’ views on theology, thus often accented, appearto be illusory.

3

Prirodzené morálne cnosti podľa Jána Dunsa Scota

75%

Chabada M.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

347-363

EN

The article presents the prerequisites and primary characteristics of Duns Scotus’ understanding of natural moral virtues. It presents the main arguments of Scotus that led to the modification of the Aristotelian approach to moral virtues in the following areas: honing the notion of virtue as the habit of choice, reducing the causal role of virtues, the secondary significance of virtue in the definition of moral good, reducing virtues to modes of willpower, questioning the connection between prudence and moral virtues, the easing of the mutual connection of virtues and, finally, the partialisation of prudence. The context of modification forms the difference between nature and will and the theory of natural law, which establishes the moral good. The article points out the historical and systematic context of Scotus’ ethics and the evaluation of its contribution to the consideration of virtues.

4

The Principle of Individuation in the Constitution of the Human Person

71%

Dadić B.

The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II

|

2017

|

vol. 7

|

issue 1

PL

It is generally considered that the principle of individuation is matter and that this doctrine comes from Aristotle. This paper will examine how medieval philosophers approached this problem and we will show that they offered various theories by which the principle of individuation could be matter, form, combination of matter and form, accidents or some special principle such as haecceitas, which we find in the school of J. Duns Scotus. We will assess how all these theories resolve the problem only partially, and thus indicate the need of a single principle of individuation. This becomes particularly relevant in the context of the metaphysical study of a human person. Our research will show that it is actus essendi, which is not only the act of all acts, but also the principle of all principles.

5

Poznanie, jakim dysponuje dusza oddzielona od ciała po śmierci, według bł. Jana Dunsa Szkota na podstawie analizy Ordinatio IV D. 45 (XIV 135–197)

63%

Salamon G. W.

Roczniki Filozoficzne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 2

31-58

PL

Artykuł podejmuje problematykę gnozeologiczną w odniesieniu do intelektu duszy oddzielonej od ciała w rozumieniu Jana Dunsa Szkota. Tej problematyce są poświęcone cztery kwestie w Ordinatio IV d. 45. W tej konkretnej sytuacji poznawczej jest możliwe, według Doktora Subtelnego, poznanie nowych istot rzeczy (quiditates), mimo braku poznania zmysłowego. Jest to odejście od poglądu empiryzmu genetycznego i przyznanie intelektowi większych zdolności poznawczych, niż było to w koncepcji Arystotelesa. W stanie po śmierci intelekt dysponuje również pamięcią o istotach rzeczy poznanych w stanie połączenia z ciałem oraz może przypominać sobie konkretne zdarzenia i rzeczy ujęte przez zmysły w ziemskim życiu. Takie ujęcie świadczy o ciągłości poznawczej intelektu ludzkiego po śmierci, o jego niezniszczalności i o zdolności poznawczej przynajmniej takiej, jaką dysponował w stanie życia ziemskiego. Widzimy tu połączenie kwestii filozoficznych i teologicznych, które wzajemnie się przenikają i warunkują. Dla Szkota możliwe jest nie tylko przypominanie sobie przeszłości oraz nabywanie nowego poznania przez intelekt duszy oddzielonej od ciała, ale również możliwe jest dla takiego intelektu poznanie modlitw zanoszonych przez nas do zbawionych w niebie. Takie intelektualistyczne podejście świadczy o silnym wpływie myśli augustyńskiej na epistemologię Jana Dunsa Szkota.

EN

The essay presents some gnoseological themes with reference to the intellect of the separated soul according to John Duns Scotus. Four questions of the Ordinatio IV, d. 45 deal with these themes. In this concret cognitive situation is possible, according to Doctor Subtilis, to get to know the new quiddities of things, in spite of a lack of the empiric cognition. It means leaving behind the conception of generic empiricism and moving to the recognition of more cognitive abilities, as in Aristoteles’s conception. In a post death state (post mortem) intellect continues to have the memory of the quiddities of things known while still connected with the body and can remember concret things and events known by the senses during earthly life. Such a gnoseological notion evidences the cognitive continuity of the human intellect after death, its incorruptibility and cognitive ability at least as such as one had during earthly life. We can see here the connection of philosophic and theological questions, which mutually condition and penetrate each other. According to Scotus it is possible for the intellect of the separated soul to remember the past and to acquire new cognition. Moreover, it is also possible for such an intellect to know the prayers we refer to the blessed in heaven. Such an intellectual approach evidences a strong Augustinian influence on John Duns Scotus’ epistemic conception.

6

La cuestión del sujeto de las virtudes morales en la Ordinatio de Juan Duns Escoto

63%

Cuccia E. J.

Studia Gilsoniana

|

2020

|

vol. 9

|

issue 1

11-31

EN

The article discusses John Duns Scotus’s claim that moral virtues reside in the will as in their subject. It concludes that Scotus represents a position contrary to the common opinion of a large number of his predecessors, not only in relation to virtues but also in relation to the power of the soul and its role in moral life. It also contains a translation of a passage from Ordinatio III, 33, a unique question in which Scotus, after having considered and contested the position of Thomas Aquinas regarding the subject of moral virtues, gives his own opinion on the topic.

7

Wolność osoby ludzkiej w średniowiecznych rozważaniach o małżeństwie niewolników. Na podstawie Summy teologicznej św. Tomasza z Akwinu oraz Ordinatio bł. Jana Dunsa Szkota

62%

Niewiadomski K.

Teologia i Moralność

|

2016

|

vol. 11

|

issue 1(19)

193-210

EN

The article deals with the topic of human freedom based on discussions on marriage of slaves of St. Thomas Aquinas and Blessed John Duns Scotus, contained in the Summa Theologica and Ordinatio. Both authors think that a slave can get married even without the consent of its owner. Moreover they indicate that man has no right to absolute freedom, understood as a negation of moral principles and equitable social contracts. On the other hand, no law or person is allowed to restrict certain space of freedom in man thanks to which he can perform acts of virtue as well as decide to get married.

PL

Artykuł podejmuje temat wolności człowieka na podstawie rozważań o małżeństwie niewolników św. Tomasza z Akwinu i bł. Jana Dunsa Szkota, zawartych w Summie teologicznej i Ordinatio. Obaj autorzy uważają, że niewolnik może zawrzeć małżeństwo nawet bez zgody swojego właściciela. Przy okazji wykazują, że człowiek nie ma prawa do wolności absolutnej rozumianej jako negacja zasad moralnych i sprawiedliwych umów społecznych. Z drugiej jednak strony żadnemu prawu ani osobie nie wolno ograniczać pewnej przestrzeni wolności w człowieku, dzięki której może on wykonywać akty cnót i w której także zapada decyzja o małżeństwie.

8

Free Will and Moral Evil: John Duns Scotus’s Theory

51%

Koszkało M.

Rocznik Tomistyczny

|

2020

|

vol. 2

|

issue 9

89-106

PL

W artykule przedstawiam analizy Jana Dunsa Szkota dotyczące związku woli, wolności i zła moralnego. Koncentruję się zwłaszcza na zagadnieniu, czy stworzona wola może grzeszyć ze względu na zło i w jaki sposób można rozumieć akty woli, które mają charakter aktów „ex malitia”. Najpierw prezentuję koncepcję grzesznego aktu moralnego według Akwinaty. Taki akt musi spełniać następujące warunki: sprawca czyni moralnie złe rzeczy celowo, zdecydowanie i bez żalu, ma świadomość popełnianego zła, a akt ten nie jest wynikiem nieuporządkowania emocjonalnego. Na tym tle analizuję koncepcję Dunsa Szkota, pytając z jednej strony o to, czy wola może wydać akt chcenia zła, z drugiej strony, czy ma możliwość chcenia zła w aspekcie zła. Przedstawiam również analizy Szkota dotyczące rodzaju wolności (wolność w ogóle) i gatunków wolności (wolność bezwzględna i wolność ograniczona) oraz poruszam zagadnienie współdziałania woli Boga i woli stworzonej w akcie woli stworzonej, który jest zły moralnie. Ukazuję, że Szkot nie udziela jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy wola może pragnąc zła jako zła. Z jednej strony bowiem twierdzi on, że wola może chcieć tylko dobra, a zła jedynie ujmując je w aspekcie dobra, z drugiej strony uznaje, że jest możliwe chcenie zła jako zła w jednej sytuacji: w akcie nienawiści, który jest skierowany do Boga (absolutnego dobra). W swojej argumentacji Szkot odnosi się do przykładu z dziedziny teologii, powołując się na przykład upadłego anioła, którego akt woli trzeba zinterpretować jako akt „sub ratione mali”, ponieważ nie można ująć nienawiści do Boga jako czegoś dobrego, zwłaszcza dysponując poznaniem, które posiada duch czysty. W artykule ukazuję również związki między etyką Szkota a jego teologią moralną w odniesieniu do aktu woli popełnianego „ex malitia”. Z punktu widzenia teologicznego odróżnienie grzechu z wyboru (pragnienia zła) od grzechu z niewiedzy i grzechu ze słabości pozwala według Szkota sprecyzować i zrozumieć rodzaje grzechów popełniane w odniesieniu do poszczególnych Osób w Trójcy Świętej.

9

Philosophie des Mittelalters: Eine Einführung by Hannes Möhle

51%

Welter B.

Studia Gilsoniana

|

2020

|

vol. 9

|

issue 1

191-197

EN

This paper is a review of the book: Hannes Möhle, Philosophie des Mittelalters: Eine Einführung (Berlin: Springer, 2019). The author highlights that Möhle’s book (1) examines a range of key medieval philosophical issues, and illustrates how philosophy stood separately from theology even while heavily influenced by Church and theological matters, and (2) provides readers with a better grounding in many of the longstanding or urgent concerns of medieval philosophy from the perspective of some of the era’s central thinkers.

10

Kontyngencja, wolność, indywidualność — Jan Duns Szkot a tradycja arystotelesowska

51%

KOSZKAŁO M.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 4

37-59

PL

Celem artykułu jest ukazanie zasadniczych różnic między rozumieniem pojęć kontyngencji, wolności, indywidualności w filozofii Szkota w odniesieniu do tradycji arystotelesowskiej. Podkreślam, że istotnymi elementami koncepcji Szkota, będącymi wyraźnym odejściem od klasycznego arystotelizmu, są: (1) odrzucenie zasady pełności, (2) interpretacja teraźniejszości jako niekoniecznej, (3) rozwinięcie pojęcia synchronicznej kontyngencji, (4) zerwanie związku między niezmiennością i koniecznością. W swej antropologii Szkot kładzie nacisk na (1) pojęcie wolnej woli jako władzy autonomicznej i zdolnej do samodeterminacji, (2) przypisuje woli racjonalność, która nie polega na zależności woli od intelektu czy wiedzy, (3) odchodzi od arystotelesowskiego eudajmonizmu. Boga traktuje jako zdolnego do poznania i miłowania jednostkowych, kontyngentnych bytów. W swej aksjologii podkreśla pozytywny wymiar indywidualności, wielości i niepowtarzalności jednostek.

EN

The aim of the paper is to show the main differences between the concepts of contingency, free will and individuality in John Duns Scotus and in the Aristotelian tradition. I outline the parts of Scotus’s view, which constitute a clear departure from the traditional Aristotelian outlook: (a) the rejection of the principle of plenitude; (b) the construal of the present as contingent; (c) the development of the notion of synchronic contingency; and (d) the separation between immutability and necessity. In his anthropology Scotus emphasizes: (1) the notion of free will as autonomous and self-determining; (2) the rationality of the will, which consists in its dependence on the intellect or knowledge; and (3) the rejection of Aristotelian eudaimonism. God is treated by Scotus as capable of knowing and loving individual, contingent beings. In his axiology Scotus stresses positive aspects of the individuality, plurality and uniqueness of each individual being.

11

Wcielenie w świetle teologów scholastycznych. Próba współczesnej relektury

45%

Koper D.

Teologia w Polsce

|

2014

|

vol. 8

|

issue 1

133-151

EN

The God’s will is unchangeable. It cannot be changed by sin, neither by people’s prayers nor gifts giving for God. The Jesus’ Incarnation is wanted by God even before the sin. But this thesis was not so sure, because there is no full answer to this theese in the Bible. We can try to find out the answer in the two major theological schools: tomistic’s and fraciscan’s. But unfortunatelly, there is a huge problem, because both of them state two very different answers. Today it is also very important question what caused the Incarnation, especially for theology. It is more proper to teach theology in a positive key, instead of thinking that all God’s actions are motivated by human’s sin.

PL

Wola Boża jest niezmienna. Nie może na nią wpłynąć tak arbitralne wydarzenie historyczne, jakim jest grzech. Nie może jej zmienić także modlitwa ani ofiary składane Trójjedynemu Bogu. Dlatego Wcielenie, jako odwieczne zamierzenie Stwórcy, nie mogło być umotywowane grzechem. Twierdzenie to jednak nie było w teologii oczywiste od zawsze. W ciągu niespełna dwóch tysięcy lat formowania się chrystologii pojawiły się różne stanowiska na ten temat, ścierały się wielkie szkoły teologiczne − tomistyczna i franciszkańska. Słowa Pisma Świętego nie dają bowiem jasnej odpowiedzi na temat motywu Inkarnacji.

12

Wcielenie w świetle teologów scholastycznych. Próba współczesnej relektury

45%

Koper D.

Teologia w Polsce

|

2014

|

vol. 8

|

issue 1

133-151

PL

Wola Boża jest niezmienna. Nie może na nią wpłynąć tak arbitralne wydarzenie historyczne jakim jest grzech. Nie może jej zmienić także modlitwa, ani ofiary składane Trójjedynemu Bogu. Dlatego Wcielenie, jako odwieczne zamierzenie Stwórcy, nie mogło być umotywowane grzechem. Twierdzenie to jednak nie było w teologii oczywiste od zawsze. W ciągu niespełna dwóch tysięcy lat formowania się chrystologii pojawiły się różne stanowiska na ten temat, ścierały się wielkie szkoły teologiczne: tomistyczna i franciszkańska. Słowa Pisma Świętego nie dają bowiem jasnej odpowiedzi na temat motywu Inkarnacji.

EN

The God's will is unchangeable. It cannot be changed by sin, neither by people's prayers nor gifts giving for God. The Jesus' Incarnation is wanted by God even before the sin. But this thesis was not so sure, because there is no full answer to this theese in the Bible. We can try to find out the answer in the two major theological schools: tomistic's and fraciscan's. But unfortunatelly, there is a huge problem, because both of them state two very different answers. Today it is also very important question what caused the Incarnation, especially for theology. It is more proper to teach theology in a positive key, instead of thinking that all God's actions are motivated by human's sin.

13

Scholastic Sources of Gottfried Wilhelm Leibniz’s Treatise Disputatio metaphysica de principio individui

38%

Koszkało M.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 2

23-55

EN

The object of this article is the scholastic inspirations found in the metaphysical disputation De principio individui by Gottfried Wilhelm Leibniz. The purpose of this study was, on one hand, a reconstruction of Leibniz’s theory concerning the principle of individuation, and on the other hand, a presentation of some texts by medieval scholastic authors (Henry of Ghent, Peter of Falco, Thomas Aquinas, Aegidius of Rome, Robert Kilwardby, William of Ockham) to whose ideas Leibniz refers in the named work, even though he had, for the most part, only second-hand information concerning them. In his juvenile treatise, Leibniz states that the individuating principle has to be universal, which means relevant to all kinds of being; it has to be metaphysical in character and not merely epistemological. He regards individuality as synonymous with unity combined with difference. He resolutely takes sides with nominalism and rejects the reality of all kinds of universal beings and beings whose unity is weaker than numerical unity. As a consequence of this assumption, he rejects the conceptions in which the principle of individuation is formed by: double negation, existence or the haecceity. By contrast, he embraces the solution (close to the tradition originated by Ockham and also related to Suárez), according to which the whole entity (tota entitas) of an individual thing is the principle of individuation. In effect, for Leibniz, any real thing is simply singular, which comes down to the thesis that a thing is singular owing to its own metaphysical subcomponents, which are singular by themselves.

PL

Przedmiotem artykułu są scholastyczne inspiracje zawarte w dyspucie metafizycznej De principio individui Godfryda Wilhelma Leibniza. Celem artykułu jest, z jednej strony, rekonstrukcja stanowiska Leibniza dotyczącego zasady jednostkowienia, z drugiej zaś strony przedstawienie tekstów średniowiecznych autorów (Henryka z Gandawy, Piotra z Falco, Tomasza z Akwinu, Idziego Rzymianina, Henryka z Gandawy, Roberta Kilwardby’ego, Wilhelma Ockhama), do których poglądów Leibniz się odnosi, a które najczęściej znał z drugiej ręki. W swym młodzieńczym dziele Leibniz deklaruje, że zasada jednostkowienia ma być uniwersalna, to znaczy dotyczyć wszystkich rodzajów bytów oraz musi mieć charakter metafizyczny, a nie epistemologiczny. Indywidualność z kolei traktuje jako synonim jedności i różnicy. Opowiada się po stronie nominalizmu, odrzucając istnienie jakichkolwiek form bytów ogólnych, czy bytów o jedności słabszej niż numeryczna. W związku z tym odrzuca koncepcje, w których zasadę jednostkowienia stanowi: podwójna negacja, istnienie czy haecceitas, przyjmując rozwiązanie (bliskie tradycji Ockhama i odnosząc się do Suáreza), według którego cała bytowość (tota entitas) indywiduum jest zasadą jednostkowienia. W efekcie według niego rzecz jest jednostkowa po prostu, co sprowadza się do tezy, że jest jednostkowa dzięki swym subkomponentom bytowym, które same są jednostkowe.

14

Přirozená subjektivní práva mezi středověkem a novověkem

32%

Šejvl M.

Právník. Teoretický časopis pro otázky státu a práva (The Lawyer - Scientific Review for Problems of State and Law)

|

2017

|

vol. 156

|

issue 5

416-452

EN

This article focuses on different conceptions of natural rights in scholars of the high Middle Ages (Henry of Ghent,Duns Scotus, Ockham,Marsilius of Padua,Gerson, Summenhart) and of early Modernity (Vitoria, Suárez,Grotius). First the opinions of these scholars’ on natural law are presented, then their „definitions“ of ius as right, their use of permissive natural law and finally their conceptions of natural rights are analysed (natural right to private property is used to demonstrate the last point). Instead of the „dividing line“ between medieval and modern ideas on natural rights the paper argues for the continuity that lies in the fact that the same or similar concepts are reinterpreted and used to build new theoretical constructions. It tries to show that various natural „rights“ (in Henry of Ghent, Marsilius of Padua and William of Ockham) are in fact Hohfeldian liberties and not Hohfeldian claims and in this sense they are not rights. It criticizes the thesis which is still common (at least in the Czech and Slovak literature) that natural rights theories were triggered by the development of metaphysical nominalism and voluntarism in the high Middle Ages. Instead it tries to find reasons for the development of particular natural rights theories in various ways the scholars reacted on the particular problems of their times.

CS

Tento článek se pokouší zmapovat různé názory na přirozená práva myslitelů vrcholného středověku (Jindřich z Gentu, Duns Scotus, Ockham, Marsilius z Padovy, Gerson, Summenhart) a raného novověku (Vitoria, Suárez,Grotius) tak, že nejdříve představí jejich názory na přirozené objektivní právo, jejich vymezení ius jakožto subjektivního práva, operace s permisivním přirozeným objektivním právem a konečně jejich koncepce přirozených práv (k jejichž demonstraci používá především právo na soukromé vlastnictví). Místo někdy postulovaného předělu mezi středověkem a novověkem ukazuje naopak kontinuitu v názorech, která podle autora spočívá v tom, že často stejné či podobné koncepty jsou různými autory reinterpretovány a použity v nových kontextech. Ukazuje, že přirozená „práva“ u některých myslitelů (Jindřich z Gentu,Marsilius, Ockham) nejsou hohfeldovskými nároky (claims), a tedy subjektivními právy, ale hohfeldovskými volnostmi (liberties). Kritizuje také (minimálně v tuzemské literatuře převládající) tradiční přístup hledající spojitost mezi koncepcemi přirozených práv a nástupem metafyzického nominalismu či voluntarismu. Naopak hledá důvody pro partikulární rozvinutí koncepce přirozených práv v tom, jak zde představení myslitelé reagují na problémy, které před ně postavila doba, v níž žili.

Refine search results

Christology and the ‘Scotist Rupture’

Problem statusu teologii w ujęciu Dunsa Szkota i Tomasza z Akwinu

Prirodzené morálne cnosti podľa Jána Dunsa Scota

The Principle of Individuation in the Constitution of the Human Person

Poznanie, jakim dysponuje dusza oddzielona od ciała po śmierci, według bł. Jana Dunsa Szkota na podstawie analizy Ordinatio IV D. 45 (XIV 135–197)

La cuestión del sujeto de las virtudes morales en la Ordinatio de Juan Duns Escoto

Wolność osoby ludzkiej w średniowiecznych rozważaniach o małżeństwie niewolników. Na podstawie Summy teologicznej św. Tomasza z Akwinu oraz Ordinatio bł. Jana Dunsa Szkota

Free Will and Moral Evil: John Duns Scotus’s Theory

Philosophie des Mittelalters: Eine Einführung by Hannes Möhle

Kontyngencja, wolność, indywidualność — Jan Duns Szkot a tradycja arystotelesowska

Wcielenie w świetle teologów scholastycznych. Próba współczesnej relektury

Wcielenie w świetle teologów scholastycznych. Próba współczesnej relektury

Scholastic Sources of Gottfried Wilhelm Leibniz’s Treatise Disputatio metaphysica de principio individui

Přirozená subjektivní práva mezi středověkem a novověkem