Search results

1

Sonata d-moll op. 9 Karola Szymanowskiego. Geneza – technika kompozytorska – recepcja – opinie

100%

Renat M.

Edukacja Muzyczna

|

2015

|

issue 10

29–58

PL

Artykuł syntetyzuje wszelkie informacje, komentarze, omówienia na temat Sonaty d-moll na skrzypce i fortepian op. 9 Karola Szymanowskiego i prezentuje dokładną analizę formy i języka dźwiękowego tego dzieła. Układ treści zawarty jest w 5 paragrafach: 1) Wstęp, 2) Geneza, 3) Recepcja, 4) Technika kompozytorska, 5) Sonata d-moll w literaturze muzykologicznej. Pierwszy z nich podaje wstępne uwagi o stylu skrzypcowym kompozytora. Drugi przytacza wszystkie dane i okoliczności, dotyczące powstania Sonaty d-moll na podstawie polskiego piśmiennictwa. Trzeci to przegląd recenzji utworu po pierwszych publicznych wykonaniach w Polsce i za granicą. Czwarty paragraf jest centralną częścią artykułu i traktuje o technice kompozytorskiej. Podzielony został na 7 zagadnień: 1. Architektonika, 2. Budowa współczynników formalnych, 3. Technika pracy tematycznej, 4. Plan tonalny utworu, 5. Właściwości melodyki, 6. Faktura a harmonika i tonalność, 7. Relacje interinstrumentalne. Rozważania analityczne ujęte zostały w dwustopniową strukturę, z zaakcentowaniem zagadnień szczegółowych. Analiza formy i środków techniczno-wyrazowych utworu ma na celu ukazanie dojrzałości twórczej tego młodzieńczego dzieła. Ilustrowana jest pięcioma przykładami zapisu nutowego. Ostatni paragraf stanowi przegląd opinii na temat Sonaty d-moll Szymanowskiego, zawartych w literaturze polskiej i obcojęzycznej (niemieckiej, angielskiej, francuskiej), poświęconej biografii i twórczości kompozytora. Problematyka poruszana w artykule poparta jest licznymi cytatami, zaczerpniętymi z monografii badaczy polskich i obcych. Artykuł zwieńczony jest wnioskami końcowymi. Do tekstu dołączono wykaz nagrań płytowych omawianej Sonaty.

EN

The article synthesizes all information, analyses and comments on ‘Sonata in D minor for violin and piano’, op. 9 by Karol Szymanowski, and offers a thorough study of the musical form and language of the work. The content is divided into 5 paragraphs: 1) Introduction, 2) Genesis, 3) Reception, 4) Compositional technique, 5) ‘Sonata in D minor’ in musicological literature. The first of these makes preliminary observations on the composer’s violinistic style. The second lists all the data and circumstances relating to the creation of ‘Sonata in D minor’ on the basis of Polish literature. The third one examines the reviews of the work after the first public performances in Poland and abroad. The fourth section, which constitutes the central part of the article, deals with the composinal technique and has been divided into 7 areas: 1. Architecture, 2. The structure of formal elements, 3. Thematic work technique, 4. The tonal plan of the composition 5. Melody characteristics 6. Texture vs harmony and tonality 7. Interinstrumental relations. Analytical considerations have been included in a two-part structure, detailing the specific issues. The analysis of the form as well as technical and expressive devices of the work aims to show the artistic maturity of this youthful work. It is illustrated with five examples of musical notation. The last section provides an overview of opinions on the ‘Sonata in D minor’ by Szymanowski, expressed in Polish and foreign literature (German, English, French) dedicated to the biography and works of the composer.

2

About Kurpian songs

100%

Gadomski H.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2017

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXI

47-56

PL

Praca odnosi się do zjawiska „odkrycia” pieśni kurpiowskich, zebranych przez ks. Władysława Skierkowskiego w latach 1913–1939. Karol Szymanowski nazwał dzieło ks. Skierkowskiego źródłem „najpiękniejszej być może polskiej ludowej pieśni”. Pieśniami kurpiowskimi zainteresowało się później wielu znanych kompozytorów, a wśród nich Andrzej Panufnik i Henryk Mikołaj Górecki. Także sam ks. Skierkowski wykorzystał je w słynnej sztuce scenicznej Wesele na Kurpiach. Sukces pieśni kurpiowskich tkwi jednak nie tyle w dziele ich upowszechnienia, ile przede wszystkim w samej warstwie muzycznej i sposobie ich wykonywania.

EN

The work refers to the phenomenon of Kurpian songs “discovery”, collected by Fr. Władysław Skierkowski in the years 1913–1939. Karol Szymanowski called the work of Fr. Skierkowski the source of “perhaps the most beautiful Polish folk song”. Later many famous composers got interested in Kurpian song, among them Andrzej Panufnik and Henryk Mikołaj Górecki. Also Fr. Skierkowski himself used them in a famous stage art Wesele na Kurpiach. The success of Kurpian songs, however, is not so much in their dissemination, but above all in the music itself and the way they are performed.

3

Karola Szymanowskiego wizja nowej muzyki polskiej

84%

Kominek M.

Polski Rocznik Muzykologiczny

|

2021

|

vol. 19

104-117

EN

In 19th-century Poland - under Russian, Prussian and Austrian rule at the time – the main goal of music was to promote revival and to stimulate patriotic feelings. Patriotic Polishness drawing on the country’s glorious past was to be the essence of music; modernity of the composer’s language was of secondary importance. Karol Szymanowski unceremoniously criticised this patriotic music as turned towards the provincial Polish tradition. According to Szymanowski, the criterion of Polish and at the same time “civilised musical art” was met only by Chopin. With the regaining of independence Polish art should free itself from patriotic didacticism and pay attention to aesthetic qualities, which was to eliminate the discrepancy between Polishness and Europeanness, between what was national and what was international, universal and European. The figure of Karol Szymanowski links our musical present, symbolised by the Warsaw Autumn International Festival of Contemporary Music, with the first years of independent Poland, for Warsaw Autumn realized Karol Szymanowski’s vision of modern Polish music. In this vision Polish music was a rightful element of European culture.

PL

W Polsce XIX wieku, znajdującej się pod zaborami Rosji, Prus i Austrii, zasadniczym celem muzyki było propagowanie odrodzenia oraz pobudzanie uczuć patriotycznych. Istotą muzyki miała być patriotyczna polskość, czerpiąca ze świetnej przeszłości, nowoczesność języka kompozytorskiego była zaś drugorzędna. Karol Szymanowski tę patriotyczną muzykę bezceremonialnie krytykował jako zwróconą ku prowincjonalnej polskiej tradycji. Kryterium polskiej, a równocześnie „cywilizowanej sztuki muzycznej” spełniał wedle Szymanowskiego wyłącznie Chopin. Wraz z odzyskaniem państwowości sztuka polska powinna uwolnić się od patriotycznej dydaktyki i zwrócić uwagę na jakości estetyczne, co miało skutkować znoszeniem podziałów między polskością a europejskością, między tym, co narodowe a tym, co międzynarodowe, uniwersalne, europejskie. Postać Karola Szymanowskiego wiąże naszą muzyczną współczesność, której symbolem jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, z pierwszymi latami niepodległej Polski. Bo „Warszawska Jesień” zrealizowała Karola Szymanowskiego wizję nowoczesnej muzyki polskiej. W tej wizji muzyka polska była pełnowartościowym elementem kultury europejskiej.

4

Danuta Gwizdalanka, 'Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim' [The Seducer: A Book about Karol Szymanowski], Kraków 2021 Polskie Wydawnictwo Muzyczne, pp. 851. ISBN 978-83-224-0985-5

84%

Bolesławska-Lewandowska B.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 2

180-184

5

Polish music in Zagreb’s concert life between the wars (as exemplified by the Croatian Music Institute)

84%

Guzy-Pasiak J.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 4

115-130

PL

Zagadnienia bilateralnych stosunków dyplomatycznych i gospodarczych w dwudziestoleciu międzywojennym między Polską a Królestwem Serbów, Chorwatów i Słoweńców (od 1929 r. Królestwem Jugosławii) zostały dość dobrze przedstawione w wielu opracowaniach, czego nie można powiedzieć o stanie badań nad relacjami kulturalnymi tych dwóch państw. Jedną z przyczyn może być fakt, że współdziałanie na polu kultury było mniej uchwytne, ponieważ w badanym okresie na ogół podejmowano inicjatywy „oddolnie”, z potrzeby i na odpowiedzialność konkretnych, wybitnych jednostek ze świata artystycznego lub akademickiego, i dopiero stopniowo wdrażano zinstytucjonalizowane formy i mechanizmy współpracy znane z późniejszych dekad. Nie istnieją ani syntetyczne, ani przyczynkowe opracowania współpracy w zakresie życia muzycznego. Niniejszy komunikat, oparty na przeprowadzonych dotychczas przeze mnie badaniach archiwalnych ma na celu przyczynienie się do stopniowego wypełnienia luki w naszej wiedzy dotyczącej recepcji polskiej twórczości, na początek w najważniejszym mieście chorwackim, w Zagrzebiu. Jego założeniem była analiza repertuaru głównej ówczesnej instytucji koncertowej w Zagrzebiu, Chorwackiego Instytutu Muzycznego pod kątem obecności w nim muzyki polskiej. Aneks na końcu tekstu zawiera wszystkie możliwe do odczytania nazwiska naszych kompozytorów wraz z wykazem utworów. Trzon repertuaru stanowiły dzieła XIX-wieczne lub nowsze, ale te zaliczane do raczej konserwatywnych nurtów, a twórczość Karola Szymanowskiego, naszego najwybitniejszego przedstawiciela muzyki współczesnej, pojawiała się co prawda na przestrzeni całego dwudziestolecia, ale ani on sam, ani wymagająca część publiczności chorwackiej, nie była usatysfakcjonowana z obecności jego muzyki w Zagrzebiu. Poza informacją o utworach polskich, jakie rozbrzmiewały w Instytucie wspominam także o wybitnych polskich muzykach koncertujących w największym mieście chorwackim w okresie 1918–1939 i promujących rodzimy repertuar.

EN

Bilateral diplomatic and economic relations between Poland and the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes (from 1929 the Kingdom of Yugoslavia) between the two world wars have been presented quite comprehensively in numerous studies. The same cannot be said, however, about research into cultural relations between the two states. This may be attributable partly to the fact that cultural cooperation is harder to trace, since most of the projects during that period were ‘grassroots’ initiatives undertaken for the benefit of eminent individual artists and academics, and on their responsibility. It was only gradually that institutionalised forms and mechanisms of cooperation familiar from later decades were implemented. There are no synthetic or even fragmentary studies concerning cooperation in the field of music. This report, based on my archive research to date, is intended as a contribution to gradually filling the gaps in our knowledge about the reception of Polish music, starting with Croatia’s main city of Zagreb. I analyse the music presented by the main concert organiser in Zagreb at that time, the Croatian Music Institute, with regard to the presence of Polish works. The appendix contains all the decipherable surnames of Polish composers, with a list of works performed – mainly from the nineteenth century or rather conservative more recent compositions. The music of Karol Szymanowski, Poland’s pre-eminent contemporary composer, was performed throughout this twenty-year period, but neither the composer himself nor the more discerning local music lovers were satisfied with how it was represented in Zagreb. Apart from discussing Polish works presented at the Institute, the author also mentions outstanding Polish musicians who performed in Croatia’s biggest city between 1918 and 1939, promoting Polish repertoire.

6

Dwa Źródła Aretuzy. Semantyka, literackie właściwości i funkcjonowanie aspektów kompozycji Karola Szymanowskiego w sonecie Jarosława Iwaszkiewicza

83%

Kraj Ł.

Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

|

2016

|

issue 4(31)

58-76

EN

The purpose of this article is to define the possible meanings and connotations of musical compositions and their conversion into the lingual substance of poetry. Since the issue is varying internally and always needs particular examples, the undertaken analysis concerns two pieces of art: Fountain of Arethusa by a Polish composer Karol Szymanowski and a sonnet of the same title written by his friend and relative, writer Jarosław Iwaszkiewicz. Firstly, the matter of literary title and its associations is compared in both pieces, which leads to conclusion that while the name of composition generates loose and imprecise connotations, literature requires more specification, nonetheless both the composer and the poet understand mythical subject alike and reception of the work of the latter is based on emotional and semantic qualities similar to those included in the composition. Then, the subject of musical genre is depicted, with emphasis placed on literary connotations and their implications in the process of transcription of music into words. As the poet uses sonnet, which apparently has got poor connections to music, the motives of such choice are enumerated, including significance in European culture and interior dichotomy, both of which one can find in Szymanowski’s work. Further, the article describes relations between music character indications in musical score and particular lexemes in the poem. Musical work can exist in literature in many ways, first of which is being a theme of objective or subjective description. Such illustration of music in the poem is analysed. Then the euphonious and rhythmic features of the text are described in order to prove that music exists in the sonnet in its sound as well as being a scheme which is reinterpreted and imitated by the writer. The analysis shows that although one cannot translate musical matter into words, it is impossible to ignore many intersemiotic correlations between music and literature. Every example of such coexistence– either on the ground of semantics or form – must be studied individually.

7

Konteksty muzyczne w Rymach dziecięcych Kazimiery Iłłakowiczówny

82%

Rosół P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2019

|

vol. 52

|

issue 1

415-423

EN

The topic of this paper is Kazimiera Iłłakowiczówna Children’s Rhymes – a book of poetic miniatures for children, to which Karol Szymanowski composed a set of songs for voice and piano entitled Children’s Rhymes Op. 49 in memory of his late niece Alusia. The author of this paper discusses the circumstances of the work’s composition and recalls the conflict between the poetess and the composer that arose when he got the songs published by the Universal-Edition publishing house without her permission. Next, the autor focuses on an intersemiotic analysis of the musical interpretation of the poems (dynamic, rythmical, agogic and melodic modifications), based on the conception of illustrating text with the use of sounds.

PL

Szkic poświęcony jest Rymom dziecięcym Kazimiery Iłłakowiczówny – tomikowi miniatur poetyckich przeznaczonych dla dzieci, do których Karol Szymanowski skomponował cykl pieśni na głos i fortepian pt. Rymy dziecięce op. 49 zadedykowanych zmarłej siostrzenicy – Pamięci Alusi. Autorka szkicu przywołuje okoliczności napisania cyklu oraz wspomina o konflikcie, jaki powstał między poetką a kompozytorem, który bez zgody autorki wydał pieśni w wydawnictwie Universal-Edition. W dalszej części szkicu Autorka skupia uwagę na intersemiotycznej analizie muzycznego przekładu wierszy (zabiegi dynamiczne, rytmiczne, agogiczne oraz melodyczne), w którym przejawia się kompozytorski zamysł ilustrowania tekstu dźwiękami.

8

Dramaturgia mitu i tragedii: „Król Roger” Karola Szymanowskiego w tyglu

71%

Lisiecka K.

Pamiętnik Teatralny

|

2023

|

issue 2(285)

39-61

EN

This article discusses the tragedic aspects of Karol Szymanowski’s 20th-century opera King Roger op. 46. The work’s dramaturgical design was crucially influenced by ancient models (especially Euripides’ The Bacchae) as well as Friedrich Nietzsche’s concept of tragedy and music drama. The first part of the article presents theatrical aspects of King Roger’s tragedic character, drawing on selected stagings of this opera (by Mariusz Treliński, Krzysztof Warlikowski, and Kasper Holten), which addressed the problems of the disintegration of the world and the crisis of values. It is observed that their dramaturgy centers around the axis of references to the crisis of contemporary culture and questions about the individual’s and the community’s reactions to the threat caused by the Dionysian element. Based on an analysis of the dramatic structure of the libretto and the composer’s statements about his creative process, the author emphasizes the significance of the theatrical aspects of opera. She stresses how important it was for Szymanowski to achieve an adequate compromise within the fusion of arts and horizons, including the Dionysian and Apollonian tendencies in the work’s ideological program.

9

Harmonika Mazurków op. 50 Karola Szymanowskiego — da capo. Do problematyki

71%

Zawadzki M. K.

Aspekty Muzyki

|

2015

|

vol. 5

125-153

EN

This article is a broad and detailed discussion of the complex harmonic issues of Karol Szy- manowski’s Mazurkas Op. 50. It outlines the current state of research on the harmony of the Mazurkas, beginning with the work by Adolf Chybiński (1920s), through the monograph by Stefania Łobaczewska (1950s) (now obsolete), studies by Józef M. Chomiński, articles by Zofia Helman, Antoni Poszowski, and Piotr Dahlig, the monograph of the twentieth century Polish mazurka by Anna Nowak, the great biography of Szymanowski written by Teresa Chylińska and, above all, the classic works by Tadeusz Andrzej Zielinski, fundamental to the issue of the mazurka harmony, the only ones so attentive and so focussed on the detail, and yet formulating such an appropriate and clear conceptual apparatus. The results of Zieliński’s research and analyses make an obvious starting point for contemporary music theorists interested in the issue of harmony throughout the twentieth century. Capturing and naming the entire complex of phenomena encountered in the Mazurkas Op. 50 is not easy. Mazurkas Op. 50 are characterized by a vast variety of har- monic phenomena, innovative treatment of the piano texture and the use of various sound effects stylising the folk music of the Polish Highlands. Moreover, the ways in which the music material is organised often blend with one another or coexist in the course of the piece within the intersect- ing old and new rules (harmonic eclecticism). The article examines a broad spectrum of har- monic phenomena, proposed by Zielinski, occurring in Opus 50. These are: relics of function harmony system, the interaction of the so-called non-function thirds harmony and the ‘sound spot’ technique, tinting chords with dissonances, using multi-tonal saturated chords, percussive use of half-step intervals, using the fourth structures, emancipation of dissonant intervals, various types of ostinato and burdon formulas, repeated chord complexes, the bimodal phenomena, the double- and multilayer harmonic complexes, the parallel intervals and chords, the bitonal co-occurrences of bass fifths and triads. The article gives examples of all the phenomena, but only the selected ones were fully discussed, focusing on other issues: the types of dual melodic lines, formula of half- and whole-step movement between chords, monophonic fragments or the whole tone scale order. The horizontal scale orders were not discussed, unless it was necessary for the understanding of the harmonic issues in question.

10

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana

71%

Figzał-Janikowska M.

Pamiętnik Teatralny

|

2019

|

issue 3-4(271-272)

141-160

EN

The paper addresses the issue of musicality in the theatre of Jan Dorman, in particular his last productions, in which music was a starting point for the staging concept. “Musical” thinking about the theatre always had a strong impact on Dorman’s creative process. His first productions included children’s songs and counting rhymes, and this led to a rhythmisation of the text in the subsequent ones. Composing the spectacle along the lines of a musical score, which became the hallmark of Jan Dorman’s theatre, is especially prominent in his last theatre works inspired by larger musical forms, such as concert, ballet and opera. These performances represent a synthesis of various musical tropes and signs that were so characteristic of Dorman’s theatre at various stages of its development.

11

Mała litania uroczysta Karola Szymanowskiego

67%

Boniecki E.

Polski Rocznik Muzykologiczny

|

2022

|

vol. 20

262-298

EN

“Litany to the Virgin Mary. Two fragments” op. 59 (1930–33) was the last vocal work in Karol Szymanowski’s oeuvre. Its writing marked the end of Szymanowski’s adventure with poetry, which had lasted throughout his activity as a composer. Composed to fragments of Jerzy Liebert’s poem with the same title, from the collection “Gusła” (1930), it was also a tribute to the young poet–who died prematurely of tuberculosis in 1931–paid by Szymanowski, who was moved by Liebert’s fate. Meeting Liebert became one of the most important spiritual experiences for the composer in the last few years of his life. What brought the two men close on the creative level was Franciscanism as striving for simplicity in art and their attitude to artistic craftsmanship, to the “métier”. Liebert, who experienced a fervent religious conversion and who introduced a new tone into Polish religious poetry, touched a religious chord in Szymanowski’s soul and helped him to extract more music from the reserves of his religiosity, apparently already exhausted in the opinion of the author of “Stabat Mater”. In doing so, he contributed to a revitalisation of the composer’s spiritual life and provoked him into carrying out an “examination of conscience”, as it were, which ultimately led to the writing of the “Litany”. A small masterpiece of vocal lyricism showing new perspectives in Szymanowski’s oeuvre and at the same time a prayer, like Gioacchino Rossini’s “Petite messe solennelle”.

PL

„Litania do Marii Panny. Dwa fragmenty” op. 59 (1930–1933) była ostatnim utworem wokalnym w twórczości Karola Szymanowskiego. Na niej zakończył trwającą przez wszystkie lata jego działalności kompozytorskiej przygodę ze słowem poetyckim. Skomponowana do fragmentów wiersza Jerzego Lieberta pod tym samym tytułem, z tomu „Gusła ”(1930), była zarazem hołdem złożonym przedwcześnie zmarłemu na gruźlicę w 1931 roku młodemu poecie przez przejętego jego losem Szymanowskiego. Dla kompozytora spotkanie z Liebertem stało się jednym z najważniejszych duchowych wydarzeń w ostatnim okresie życia. Na płaszczyźnie twórczej zbliżył ich do siebie franciszkanizm, jako dążenie do prostoty w sztuce oraz stosunek do rzemiosła artystycznego, do „métier”. Przeżywający żarliwie nawrócenie religijne Liebert, który do polskiej poezji religijnej wprowadził nowy ton, potrącił religijną strunę duszy Szymanowskiego i pomógł mu wydobyć jeszcze muzykę z wyczerpanych już zdaniem autora „Stabat Mater” pokładów jego religijności. Tym samym przyczynił się do ożywienia życia duchowego kompozytora i sprowokował go do swego rodzaju „rachunku sumienia”, którego owocem była właśnie „Litania”. Małe arcydzieło liryki wokalnej ukazujące nowe perspektywy w twórczości Szymanowskiego, a jednocześnie modlitwa kompozytora, jak „Mała msza uroczysta” Gioacchina Rossiniego.

12

„Tam, gdzie podążał Szymanowski, zmierzam i ja”

67%

Malecka T., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2013

|

vol. 11

EN

There has been no greater contrast of personality, biography, worldview, and lifestyle. And yet there is no end to similarities, proximities, even kinship; great was Górecki’s fascination with Szymanowski.First was the score of Beethoven’s Ninth, bought for the money earned by selling a ping-pong racket; but Górecki then spent his first savings on Chopin’s Impromptus and Szymanowski’s Mazurkas. He would recount later: “I still have these scores, and that is how my strange story begins: Beethoven’s Ninth Symphony, Chopin’s Impromptus and Szymanowski’s Mazurkas.”28 Yet apart from Górecki’s fascination with Szymanowski music and oeuvre, there is another link still. Both artists fell in love with Podhale, the Tatra Mountains and the culture of the region; so much that its main spa, Zakopane, became their second home. This went hand in hand with their fascination with the music of Podhale.The focal point for Szymanowski’s impact on Górecki brings together two masterpieces of sacred music: Stabat Mater and Symphony of Sorrowful Songs.Stabat Mater is one of Szymanowski’s few religious works; Górecki’s Sorrowful Songs are one of the many sacred works written both before and after the Symphony. Yet they are both instances of the highest artistry, of the apogee in their author’s creative achievements.Outside explicit examples of correlation between the work of Szymanowski and Górecki, there is an analogy between them of a more general nature. Taking into account the historical situation in which the two composers lived and worked, and the meanders of Polish music of the 20th centuries, the stylistic breakthrough that took place both in Szymanowski – before his Stabat Mater – and in Górecki – before his Third Symphony – was of tantamount import to establish their rank and their position in the history of Polish music.

PL

There has been no greater contrast of personality, biography, worldview, and lifestyle. And yet there is no end to similarities, proximities, even kinship; great was Górecki’s fascination with Szymanowski.First was the score of Beethoven’s Ninth, bought for the money earned by selling a ping-pong racket; but Górecki then spent his first savings on Chopin’s Impromptus and Szymanowski’s Mazurkas. He would recount later: “I still have these scores, and that is how my strange story begins: Beethoven’s Ninth Symphony, Chopin’s Impromptus and Szymanowski’s Mazurkas.”28 Yet apart from Górecki’s fascination with Szymanowski music and oeuvre, there is another link still. Both artists fell in love with Podhale, the Tatra Mountains and the culture of the region; so much that its main spa, Zakopane, became their second home. This went hand in hand with their fascination with the music of Podhale.The focal point for Szymanowski’s impact on Górecki brings together two masterpieces of sacred music: Stabat Mater and Symphony of Sorrowful Songs.Stabat Mater is one of Szymanowski’s few religious works; Górecki’s Sorrowful Songs are one of the many sacred works written both before and after the Symphony. Yet they are both instances of the highest artistry, of the apogee in their author’s creative achievements.Outside explicit examples of correlation between the work of Szymanowski and Górecki, there is an analogy between them of a more general nature. Taking into account the historical situation in which the two composers lived and worked, and the meanders of Polish music of the 20th centuries, the stylistic breakthrough that took place both in Szymanowski – before his Stabat Mater – and in Górecki – before his Third Symphony – was of tantamount import to establish their rank and their position in the history of Polish music.

13

„Litania do Marii Panny” Jerzego Lieberta w kantacie Karola Szymanowskiego

67%

Szczurko E., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2017

|

vol. 15

EN

The subject of the article is Litany to Virgin Mary op. 59 by Karol Szymanowski, written to excerpts of a poem by Jerzy Liebert. The author starts by concentrating on the characteristics of the works of Liebert, who was a leading representative of religious‑philosophical poetry during the period between the two world wars. She also discusses the evolution of the poet’s religious‑philosophical views and the way in which they influenced his literary activity. The analysis begins with Liebert’s lyrical poem Litany to the Virgin Mary, a poem of great simplicity yet symbolically charged, constituting an example of the kind of poetry where the subject “becomes locus transcendentiae”. The context for the poem is provided both by liturgical litany and poetic litany, with examples of poems written by Liebert prior to the Litany. In the later part of the article the author focuses on the attributes of Szymanowski’s cantata, which the composer himself regarded as “perhaps the best work he had ever written”. Having indicated the reasons why Liebert’s poem was the source of inspiration, and having described the circumstances under which the work was composed, the author moves on to characterise the constitutive features of the cantata, identifying them at the level of style and aesthetics, in the relation between words and music, and the symbolism of the imagery and expressive figures. In the interpretation of the work she refers to analyses by other authors, including Mieczysław Tomaszewski’s conception which depicts the Litany as an embodiment of the “Franciscan” idiom.

PL

Przedmiotem artykułu jest Litania do Marii Panny op. 59 Karola Szymanowskiego, napisana do fragmentów wiersza Jerzego Lieberta. Autorka koncentruje się najpierw na cechach twórczości Lieberta, jako czołowego przedstawiciela poezji religijno‑filozoficznej dwudziestolecia międzywojennego, wskazując także na ewolucję poglądów filozoficzno‑religijnych poety, determinujących jego aktywność literacką. Analizie poddany jest najpierw pełen prostoty, nacechowany symbolicznie liryk Lieberta Litania do Marii Panny, stanowiący przykład poezji, w której podmiot „staje się locus transcendentiae”. Kontekst dla wiersza stanowi zarówno litania liturgiczna, jak i litania poetycka, z przykładami wierszy napisanych przed Litanią Lieberta. W dalszej części artykułu autorka skupia się na walorach kantaty Karola Szymanowskiego, uznanej przez samego kompozytora za „może najlepszy utwór, jaki napisał”. Wskazując najpierw na przyczyny inspiracji wierszem Lieberta oraz okoliczności powstania dzieła, autorka przechodzi do charakterystyki cech konstytutywnych kantaty, odnajdując je na poziomie stylu i estetyki, w relacji słowa i muzyki oraz symbolice figur obrazowych i wyrazowych. W interpretacji dzieła pojawiają się odniesienia do analiz innych autorów, m.in. koncepcji Mieczysława Tomaszewskiego, przedstawiającego Litanię jako wcielenie idiomu „franciszkańskiego”.

14

Muzycy i muzyka w kręgu rodziny Węsławskich w Wilnie

67%

Piekarski M.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 2

63-90

EN

For more than half a century, up to 1939, the Węsławski family’s home in Vilnius was a place of unique importance to the city, one of the Second Polish Republic’s most important private music salons, where works by Young Poland composers were frequently performed. The address was also associated with earlier musical traditions initiated by Stanisław Moniuszko, and for a hundred years (1840–1940) those traditions constituted the genius loci of that tenement house in Vilnius. Both the physician Witold Węsławski and his son, the lawyer Stanisław Węsławski, pursued an interest in music. The latter was also a well-known Vilnius columnist, composer and organiser of musical life. The salon that he ran with his wife Ada (née Hryszkiewicz) was a meeting place for the elite of the Vilnius interwar musical and artistic world, which included Witold Hulewicz, Tadeusz Szeligowski and Ludomir Sleńdziński. Special guests included Karol Szymanowski. Three books of music from the Węsławski family collection have been preserved to our times, including two collections of Polish music from the late nineteenth and early twentieth century. The works by Karol Szymanowski and Ludomir Różycki which they contain prove that, despite the provincial character of this city, on the periphery of Poland at that time, Vilnius kept a close eye on the latest achievements of Polish composers, both before 1918 and afterwards (when the university was restored). Whether the Węsławski salon was a notable exception in this respect is hard to judge from today’s perspective. What is certain is that interest in contemporary Polish music was passed down in that family from one generation to the next. Since the Węsławskis’ home was open to many representatives of the Polish interwar elite in Vilnius, besides the household members, numerous guests also had the chance to hear works that were rarely or never performed in public. For this reason, the Węsławski family home was much more than a mere conventional salon.

PL

Rodzina Węsławskich tworzyła w Wilnie przez ponad pół wieku dom o wyjątkowym znaczeniu dla tego miasta. Do 1939 r. mieszkanie Węsławskich stanowiło jeden z najważniejszych prywatnych salonów muzycznych w II RP, w którym często brzmiały utwory kompozytorów Młodej Polski. Sam adres Węsławskich wiązał się z wcześniejszymi tradycjami muzycznymi zapoczątkowanymi przez Stanisława Moniuszkę, tworząc w ciągu stu lat (1840–1940) genius loci tej wileńskiej kamienicy. Muzyką interesował się zarówno Witold Węsławski (z zawodu lekarz), jak i jego syn Stanisław Węsławski (z zawodu prawnik), który był też znanym w Wilnie publicystą, kompozytorem i organizatorem życia muzycznego. W jego salonie, który prowadził wraz z żoną Adą z Hryszkiewiczów, spotykała się wileńska elita świata muzyki i sztuki II RP z Witoldem Hulewiczem, Tadeuszem Szeligowskim, Tadeuszem Sleńdzińskim i innymi. Do wyjątkowych gości należał Karol Szymanowski. Z muzykaliów rodziny Węsławskich do dziś zachowały się trzy zeszyty, w tym dwa zbiory muzyki polskiej z końca XIX w. i pierwszych dwóch dekad XX wieku. Zachowane kompozycje Karola Szymanowskiego czy Ludomira Różyckiego wskazują na to, że w Wilnie pilnie śledzono najnowsze osiągnięcia kompozytorów polskich. Działo się tak mimo prowincjonalizmu i peryferyjności Wilna – zarówno przed 1918 r., jak i po tej dacie (choć stało się na nowo miastem uniwersyteckim). Czy dom Węsławskich był pod tym względem chlubnym wyjątkiem, trudno dziś jednoznacznie stwierdzić. Z pewnością zainteresowanie współczesną muzyką polską przekazywane było w tej rodzinie z pokolenia na pokolenie. Ponieważ dom był otwarty dla wielu przedstawicieli polskich elit międzywojennego Wilna, poza samymi domownikami również liczni goście mieli okazję usłyszeć tam utwory nieraz rzadko lub nigdy nie prezentowane podczas koncertów publicznych. W ten sposób ranga domu Węsławskich znacznie wykraczała poza typową konwencję salonu towarzyskiego.

15

Dramaturgia mitu i tragedii: „Król Roger” Karola Szymanowskiego w tyglu (pop)kultury

67%

Lisiecka K.

Pamiętnik Teatralny

|

2023

|

vol. 72

|

issue 2

39-61

EN

This article discusses the tragedic aspects of Karol Szymanowski’s 20th-century opera King Roger op. 46. The work’s dramaturgical design was crucially influenced by ancient models (especially Euripides’ The Bacchae) as well as Friedrich Nietzsche’s concept of tragedy and music drama. The first part of the article presents theatrical aspects of King Roger’s tragedic character, drawing on selected stagings of this opera (by Mariusz Treliński, Krzysztof Warlikowski, and Kasper Holten), which addressed the problems of the disintegration of the world and the crisis of values. It is observed that their dramaturgy centers around the axis of references to the crisis of contemporary culture and questions about the individual’s and the community’s reactions to the threat caused by the Dionysian element. Based on an analysis of the dramatic structure of the libretto and the composer’s statements about his creative process, the author emphasizes the significance of the theatrical aspects of opera. She stresses how important it was for Szymanowski to achieve an adequate compromise within the fusion of arts and horizons, including the Dionysian and Apollonian tendencies in the work’s ideological program.

PL

Studium dotyczy tragediowych aspektów dwudziestowiecznej opery Król Roger op. 46 Karola Szymanowskiego. Kluczowy wpływ na projekt dramaturgii dzieła miały wzorce antyczne (szczególnie Bachantki Eurypidesa) oraz koncepcja tragedii i dramatu muzycznego Friedricha Nietzschego. W pierwszej części artykułu teatralne aspekty tragizmu Króla Rogera zostały ukazane na przykładzie wybranych inscenizacji tej opery (Mariusza Trelińskiego, Krzysztofa Warlikowskiego i Kaspera Holtena), podejmujących problem rozpadu świata i kryzysu wartości. Ich główną osią dramaturgiczną okazały się odwołania do kryzysu kultury współczesnej oraz pytania o reakcje jednostki i wspólnoty na stan zagrożenia wywołany przez dionizyjski żywioł. Na podstawie analizy struktury dramatycznej libretta i wypowiedzi kompozytora o procesie twórczym uwypuklono znaczenie teatralnych aspektów opery. Podkreślono, jak istotny był według kompozytora odpowiedni kompromis w ramach fuzji sztuk i horyzontów, w tym między innymi dionizyjskich i apollińskich tendencji w programie ideowym dzieła.

16

„Cały dzień żyję jakimś zdaniem muzycznym…”. Muzyka jako pasja życia i motyw przewodni pisarstwa Anny Iwaszkiewiczowej

67%

Baranowski T.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 4

60-73

EN

This article discusses the role of music in the life and work of writer and translator Anna Iwaszkiewicz, who was first and foremost a music connoisseur and amateur pianist, a person for whom contact with music was the essence of her everyday life. Though she was educated at home and never attended school, she grew up to become a person of unusually broad intellectual horizons and great musical culture. In music historiography, she is remembered mostly as the person who discovered for Poland the music of Alexander Scriabin, whose Poem of Ecstasy, heard in Moscow in 1917, she hailed as an artistic and spiritual revelation; on her return to Poland a year later, she became a fervent promoter of the Russian composer’s music. Anna Iwaszkiewicz’s diaries and memoirs contain many thoughts on music, which she listened to every day, as well as frequently playing piano, often four handed with Karol Szymanowski, her husband’s cousin, with whom she maintained very warm relations. Her comments quoted in this article confirm her profound sensitivity to the music of great composers from the past, particularly Bach, Beethoven, Chopin and Wagner. There are also critical remarks, aimed mostly at the music of the so-called French impressionists, Debussy and Ravel. Iwaszkiewicz also emerges from her diaries and memoirs as an expert on musical interpretation. Her private reviews of numerous concerts and operas contribute to the history of Warsaw’s musical life during the first half of the twentieth century.

PL

Tematem artykułu jest rola muzyki w życiu i twórczości Anny Iwaszkiewicz – pisarki i tłumaczki, a nade wszystko wytrawnej melomanki i pianistki-amatorki, dla której obcowanie z muzyką stanowiło w istocie treść codziennego życia. Pomimo iż jej dorastanie upłynęło jedynie pod znakiem edukacji domowej (nigdy nie uczęszczała do żadnej szkoły), wyrosła na osobę o niezwykle szerokich horyzontach intelektualnych i wielkiej kulturze muzycznej. W polskiej historiografii muzycznej zapisała się przede wszystkim jako odkrywczyni muzyki Aleksandra Skriabina, którego Poemat Ekstazy, usłyszany w Moskwie w roku 1917, uznała za artystyczno-duchowe „objawienie”; po powrocie do Polski rok później stała się żarliwą propagatorką twórczości rosyjskiego kompozytora. W swoich Dziennikach i wspomnieniach Anna Iwaszkiewicz zawarła wiele refleksji na temat muzyki, której na co dzień słuchała, a także często wykonywała na fortepianie, grywając często na cztery ręce z Karolem Szymanowskim – kuzynem jej męża, z którym pozostawała w bardzo serdecznych stosunkach. Zacytowane w artykule wypowiedzi dają świadectwo wielkiej wrażliwości Anny Iwaszkiewicz na muzykę wielkich kompozytorów przeszłości, tj. przede wszystkim Bacha, Beethovena, Chopina i Wagnera. Nie brak tu przy tym uwag krytycznych, jakie kierowała głównie pod adresem tzw. impresjonistów francuskich, czyli Debussy’ego i Ravela. Ponadto Anna Iwaszkiewicz – w świetle Dzienników i wspomnień – dała się poznać jako znawczyni arkan interpretacji muzycznej; jej prywatne recenzje z licznych koncertów i przedstawień operowych wydają się stanowić przyczynek do kroniki życia muzycznego Warszawy pierwszej połowy minionego stulecia.

17

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana

67%

Figzał-Janikowska M.

Pamiętnik Teatralny

|

2019

|

vol. 68

|

issue 3/4

141-160

EN

The paper addresses the issue of musicality in the theatre of Jan Dorman, in particular his last productions, in which music was a starting point for the staging concept. “Musical” thinking about the theatre always had a strong impact on Dorman’s creative process. His first productions included children’s songs and counting rhymes, and this led to a rhythmisation of the text in the subsequent ones. Composing the spectacle along the lines of a musical score, which became the hallmark of Jan Dorman’s theatre, is especially prominent in his last theatre works inspired by larger musical forms, such as concert, ballet and opera. These performances represent a synthesis of various musical tropes and signs that were so characteristic of Dorman’s theatre at various stages of its development.

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie muzyczności w teatrze Jana Dormana, ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich przedstawień reżysera, w których muzyka staje się punktem wyjścia dla inscenizacyjnej koncepcji. „Muzyczne” myślenie o teatrze towarzyszyło Dormanowi od początku jego artystycznej działalności. O dźwiękowym charakterze pierwszych inscenizacji reżysera decydowały przede wszystkim dziecięce piosenki i wyliczanki, w kolejnych funkcję taką zaczęła pełnić również ścisła rytmizacja tekstu. Komponowanie spektaklu na wzór muzycznej partytury, które staje się znakiem rozpoznawczym teatru Jana Dormana osiąga swój najpełniejszy wymiar w inscenizacjach inspirowanych wielkimi formami muzycznymi – koncertem, baletem i operą. Powstają one w końcowym okresie twórczości artysty, stanowiąc jednocześnie syntezę rozmaitych tropów muzycznych, obecnych i rozpoznawanych w teatrze Dormana na różnych etapach jego rozwoju.

18

Mazurków Chopina i Szymanowskiego rezonans w twórczości następców. Wybrane przykłady

59%

Zawadzki M. K.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2016

|

vol. 37

|

issue 2

173-186

EN

This article attempts to provide a possibly broad and diverse perspective on piano mazurkas by Polish composers, from Żeleński to Kilar, inspired by the works of the two greatest composers of this genre – Chopin and Szymanowski. The analysis is based on thirty-one, subjectively chosen, artistic piano miniatures from the period of 1880-2006. Utilitarian and, with very few exceptions, salon pieces, have been left out. The author focuses on the aspects of harmony and melody which, in his opinion, best expose the presence of the processed elements of the folk origin, as well as the mutual relationships between the sphere of influences and inspirations and that of the individual and innovative trends. The musical pieces have been divided into five groups: (1) mazurkas inspired by the Chopin idiom and/or those influenced by the utilitarian and salon needs, (2) mazurkas inspired by the Polish highlands folk idiom, (3) mazurkas inspired by two different sources, (4) mazurkas revealing the influence of past inspirations on individual compositional techniques, (5) mazurkas dominated by individual composing techniques of the authors.

PL

Artykuł podejmuje próbę możliwie szerokiego i różnorodnego spojrzenia na twórczość mazurkową kompozytorów polskich od Żeleńskiego do Kilara, zrodzonej z impulsu, który wyszedł od dwóch największych twórców tego gatunku w historii muzyki – Chopina i Szymanowskiego. Posłużył temu subiektywny wybór trzydziestu jeden utworów fortepia¬nowych z przedziału czasowego 1880-2006, zawierający przykłady z muzyki artystycznej. Twórczość użytkowa i, z niewielkimi wyjątkami, również salonowa, została pominięta. Autor skupia się na zagadnieniach harmo¬niki i melodyki, które – jego zdaniem – są w stanie najpełniej ukazać obecność prze¬two¬¬rzo¬nych elementów pochodzenia ludowego oraz wzajemne relacje sfery wpły¬wów i inspiracji w stosunku do tendencji indywidualnych i nowatorskich. Utwory zostały podzielone na pięć grup: (1) mazurki inspirowane idiomem chopinowskim i/lub o cechach użytkowo-salonowych, (2) mazurki inspirowane idiomem góralskim, (3) mazurki o inspiracjach płynących z dwóch różnych źródeł, (4) mazurki zdradzające oddziały¬wanie inspiracji przeszłości na indywidualny warsztat kompozytorski, (5) mazurki z dominującymi cechami autorskiego warsztatu kompozytorskiego.

19

„Głos” Karola Szymanowskiego w muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego, Zbigniewa Bujarskiego i Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil. Muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce. Rekonesans

51%

Stojewska A., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2016

|

vol. 14

EN

In the text „Vioce” of Karol Szymanowski in the music of Henryk Mikołaj Górecki, Zbigniew Bujarski and Grażyna Pstrokońska-Nawratil. Music in the music – music from the music – music about the music. Reconnaissance, the author attempts to hear voices of Karol Szymanowski, manifesting at various levels of musical work (a methodological base: intertextuality suggested by Mieczysław Tomaszewski, understood as music in the music – music from the music – music about the music). She presents three chosen musical pieces with the messages of religious, where the influence of the attitude of the composer is most significant. These are: Symphony no. 3 Symphony of sorrowful songs Opus 36 – H. M. Górecki (1976), Stabat Mater to a mixed choir and symphony orchestra – Z. Bujarski (2000) and Magnificat to the soprano vioce, a mixed choir and a symphony orchestra – G. Pstrokońska-Nawratil (2004).

PL

W tekście pt. „Głos” Karola Szymanowskiego w muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego, Zbigniewa Bujarskiego i Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil. Muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce. Rekonesans autorka podejmuję próbę wysłyszenia głosów Karola Szymanowskiego, przejawiających się na różnych poziomach dzieła muzycznego (podstawa metodologiczna: intertekstualność zaproponowana przez Mieczysława Tomaszewskiego, rozumiana jako muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce). Przedstawia trzy wybrane utwory o przesłaniach religijnych, w których wpływ postawy kompozytora jest najbardziej znaczący. Są to: III Symfonia „Pieśni żałosnych” op. 36 H. M. Góreckiego (1976), Stabat Mater na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną Z. Bujarskiego (2000) oraz Magnificat na sopran, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną G. Pstrokońskiej-Nawratil (2004).

20

“At the Bescribbled Rock”: Tadeusz Miciński's ‘Blood-red Snow’ as a ‘poème à clef’

42%

Czabanowska-Wróbel A., Czabanowska-Wróbel A.

Ruch Literacki

|

2020

|

issue 3

Refine search results

Sonata d-moll op. 9 Karola Szymanowskiego. Geneza – technika kompozytorska – recepcja – opinie

About Kurpian songs

Karola Szymanowskiego wizja nowej muzyki polskiej

Danuta Gwizdalanka, 'Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim' [The Seducer: A Book about Karol Szymanowski], Kraków 2021 Polskie Wydawnictwo Muzyczne, pp. 851. ISBN 978-83-224-0985-5

Polish music in Zagreb’s concert life between the wars (as exemplified by the Croatian Music Institute)

Dwa Źródła Aretuzy. Semantyka, literackie właściwości i funkcjonowanie aspektów kompozycji Karola Szymanowskiego w sonecie Jarosława Iwaszkiewicza

Konteksty muzyczne w Rymach dziecięcych Kazimiery Iłłakowiczówny

Dramaturgia mitu i tragedii: „Król Roger” Karola Szymanowskiego w tyglu

Harmonika Mazurków op. 50 Karola Szymanowskiego — da capo. Do problematyki

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana

Mała litania uroczysta Karola Szymanowskiego

„Tam, gdzie podążał Szymanowski, zmierzam i ja”

„Litania do Marii Panny” Jerzego Lieberta w kantacie Karola Szymanowskiego

Muzycy i muzyka w kręgu rodziny Węsławskich w Wilnie

Dramaturgia mitu i tragedii: „Król Roger” Karola Szymanowskiego w tyglu (pop)kultury

„Cały dzień żyję jakimś zdaniem muzycznym…”. Muzyka jako pasja życia i motyw przewodni pisarstwa Anny Iwaszkiewiczowej

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana

Mazurków Chopina i Szymanowskiego rezonans w twórczości następców. Wybrane przykłady

„Głos” Karola Szymanowskiego w muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego, Zbigniewa Bujarskiego i Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil. Muzyka w muzyce – muzyka z muzyki – muzyka o muzyce. Rekonesans

“At the Bescribbled Rock”: Tadeusz Miciński's ‘Blood-red Snow’ as a ‘poème à clef’