Search results

1

Istota natchnienia biblijnego według J. E. Kuhna – przedstawiciela szkoły tybińskiej

100%

Martzall E.

The Biblical Annals

|

1974

|

vol. 21

|

issue 1

95-101

PL

Das Problem des Schriftinspiration, welches zum Wesen der Offenbarungstheologie gehört, war in der Geschichte der katholischen Theologie oft der Gegenstand zahlreicher Forschungen. Eine Lösung die der berühmte Tübinger Theologe J. E. Kuhn 1859 darlegte, verdient sicher eine breitere Veröffentlichung. Der Ausgangspunkt für J. E. Kuhn war die Offenbarungstat Gottes, in welcher Kuhn zwei Strukturelemente unterscheidet: die äussere Manifestation Gottes und das Verständnis dieser Manifestation durch den Menschen. Beide sind für die Existenz der Offenbarung unbedingt notwendig. In der bischerigen Problemstellung wurde die Inspiration stets als Schriftinspiration betrachtet. Kuhn dagegen verbindet die Inspiration mit dem Moment des Verstehens der äusseren Manifestation Gottes in der Geschichte. Ausserdem betont der Tübinger Theologe, dass die Inspiration ein kollektiven und nicht personalen Charakter hat. Als entscheidenen Moment der Inspiratosübertragung auf die Apostel betrachtet Kuhn den Pfingstsonntag, den man auch als Anfang des andauernden Inspirationsprozesses erklären kann.

2

Nauka a nuda – spojrzenie z perspektywy filozoficznej

84%

Mączka D.

Stan Rzeczy

|

2016

|

issue 2(11)

149-165

PL

W artykule tym staram się przeanalizować obecność fenomenów nudy i znudzenia w nauce i odpowiedzieć tym samym na pytanie, czy nauka musi (bądź czy powinna) być nudna. Przedstawione zostają przykłady z socjologii, antropologii i historii nauki, wskazujące na to, że nuda w istocie niejednokrotnie towarzyszyła zakończonym sukcesem badaniom naukowym. Koncepcja nauki normalnej zaproponowana przez Thomasa Kuhna zostaje użyta do wytłumaczenia obecności nudy w nauce i do argumentacji na rzecz tezy o nierozłączności nudy i zaawansowanych badań. Przepro-wadzone rozważania pozwalają sformułować wnioski dotyczące zarówno nudy, jak i nauki. Wbrew temu, co mogłaby sugerować filozofia nauki, istotnym elementem poznawania świata okazują się monotonne, nieinteresujące, przyczynkarskie i nudne badania. Nuda ujawnia tymczasem swoją moc katalizowania zmiany i intelektualnego ruchu. Zauważona zostaje również różnica pomiędzy poczuciem znudzenia i wartości wykonywanego nudnego działania.

EN

In this paper the author tries to analyze the presence of boredom in science and, at the same time, to answer the question of whether science has to be boring (or if it should be boring). Examples from sociology, anthropology, and the history of science are presented. These examples suggest that boredom has repeatedly accompanied successful scientific endeavors. The idea of normal science, as proposed by Thomas Kuhn, is used to explain the presence of boredom in science and to argue that boredom and advanced scientific research are in fact inseparable. The analysis makes it possible to draw conclusions about science as well as about boredom. Contrary to what might be suggested by the philosophy of science, monotonous, uninteresting, or fragmentary research turns out to play an impor-tant role in science. At the same time, boredom can be seen as a catalyst of change and intellectual advancement. The difference between the feeling of boredom and the value of boring activity is also observed.

3

Społeczne funkcjonowanie wiedzy i nauki w filozofii Paula Feyerabenda – ideologie, interakcje i kosmologie

84%

Lampart J.

Folia Philosophica

|

2021

|

vol. 46

1-19

EN

In his article, Jakub Lampart addresses the social, cultural, and historical functions of various forms of knowledge (and of science in particular) as they can be reconstructed on the basis of the few descriptive remarks found in Paul Feyerabend’s works in the three periods of his scholarly career: moderate, transitional, and radical. Lampart interprets Feyerabend’s views on the relationship between knowledge and society as influenced by the following: the early concepts of Karl Popper (in the moderate period), some of the theses of Benjamin L. Whorf and the late Ludwig Wittgenstein (in the radical period). The article also contains: a) a juxtaposition of Feyerabend’s views with the theories of these thinkers; (b) an attempt to explain Feyerabend’s use of the term “ideology”; (c) a description of two trends characterizing different systems of knowledge: isolation and interaction; d) a description of the two types of ideal members of a given tradition: rationalists and pragmatists.

PL

W artykule przedstawiono obraz społecznego, kulturowego i historycznego funkcjonowania różnych form wiedzy (w szczególności nauki), jaki daje się zrekonstruować na podstawie nielicznych opisowych uwag Paula Feyerabenda pojawiających się w jego pracach w trzech okresach twórczości: umiarkowanym, przejściowym i radykalnym. Poglądy Feyerabenda na relację wiedzy i społeczeństwa zostają zinterpretowane jako ukształtowane pod wpływem: wczesnych koncepcji Karla Poppera (okres umiarkowany), następnie niektórych tez Benjamina L. Whorfa i późnego Ludwiga Wittgensteina (okres radykalny). W artykule zaprezentowano ponadto: a) zestawienie poglądów Feyerabenda z koncepcjami wymienionych myślicieli; b) próbę wyjaśnienia użycia przez Feyerabenda słowa „ideologia”; c) opis dwóch tendencji cechujących różne systemy wiedzy: izolacji, interakcji; d) opis dwóch typów idealnych członków danej tradycji: racjonalistów, pragmatyków.

4

Longino’s concept of values in science

84%

Vacura M.

Teorie vědy (Theory of Science)

|

2021

|

vol. 43

|

issue 1

3-31

EN

While classical neo-positivists reject any role for traditionally understood values in science, Kuhn identifies five specific values as criteria for assessing a scientific theory; this approach has been further developed by several other authors. This paper focuses on Helen Longino, who presents a significant contemporary critique of Kuhn’s concept. The most controversial aspect of Longino’s position is arguably her claim that the criterion of empirical adequacy is the least defensible basis for assessing theories. The de- -emphasizing of the importance of external consistency as a value and the introduction of socio-political considerations into the processes of an assessment of scientific theories are also considered problematic issues. I provide arguments against Longino’s conception, identify some of its problems, and argue for refusal of her approach.

CS

Zatímco klasičtí novopozitivisté odmítají jakoukoli roli tradičně chápaných hodnot ve vědě, Kuhn identifikuje pět konkrétních hodnot jako kritéria pro hodnocení vědeckých teorií a jeho přístup byl dále rozvinut několika dalšími autory. Tento příspěvek se zaměřuje na Helen Longino, která představila jednu z nejvýznamnějších současných kritik Kuhnova pojetí. Nejkontroverznějším aspektem její koncepce je pravděpodobně tvrzení, že kritérium empirické adekvátnosti je nejméně obhájitelným základem pro hodnocení teorií. Za problematické je považováno také snížení významu externí konzistence jako hodnoty a zavedení sociálně-politických úvah do procesu hodnocení vědeckých teorií. V příspěvku přináším argumenty proti koncepci Helen Longino, identifikuji některé slabiny jejího přístupu a argumentuji pro jeho odmítnutí.

5

Wybrane teorie leżące u podstaw współczesnego paradygmatu wojny

83%

Bubak-Mazur M., Jagielloński U.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2015

|

vol. 30

EN

This article will try to indicate the most important theories which constitute the modern paradigm of the war. The theory of the war is an important issue in political philosophy because it accentuates how the boundaries of the existence and the functioning of the state are drawn. Seeking works that form the basis of the paradigm, one should begin with presenting a specific structure of the theory proposed by T. Kuhn. On this basis the article will be divided into three parts. The first part is focused on the construction of Kuhn’s scientific paradigm. Additionally in order to prove the meaningful use of paradigmatic structure in issues connected to humanities and philosophy Giorgio Agamben thesis will also be presented. The next part will expose the main elements of Carl von Clausewitz's theory of war. The most important of these is an assumption that war is the continuation of political action that seeks to compel the enemy to fulfill “our will”. The second element to be tested will be a political concept of Carl Schmitt along with its specific categories of the enemy and the friend. The second element to be tested will be Carl Schmitt’s the Concept of the political with its specific categories: the enemy and the friend. The third part of the paper will present the concept of Jerzy Wiatr. Its task will be to supplement the paradigm by showing that the parties of the war may be a “political community” and not only the state. This will help to extend the applicability of the paradigm in various fields of the social sciences. The ultimate aim will be to convince the reader that these theories are the most important part of the paradigm. Moreover, there is a high probability that they became the basis for the modern paradigm of the war.

6

The Origin of Modern Physical Science: Some Passages from A Theory of Wonder

60%

Munévar G.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2022

|

vol. 19

|

issue 2

1-41

EN

The triumph of the Copernican revolution is commonly associated with the introduction of the scientific method, mainly by Galileo. The nature of science presumably depends on the way observation passes judgment on theory. This is how, according to empiricism, the practice of science improves our worldviews. Some historically inclined philosophers of science, most notably Kuhn and Feyerabend, have insisted on paying attention to what Galileo actually said and did. Shockingly, he drives a dagger through the heart of empiricism: observation does not have such priority over theory, because observation itself assumes theory. This is what he argues when dismantling Aristotle’s Tower Argument, according to which a stone dropped from a tower falls straight down to the base of the tower. If this is so, the Earth cannot rotate, for it would carry the tower with it, making our observation of the stone’s flight wildly different. According to Galileo, to conclude that the stone really falls vertically requires the assumption that the Earth does not move – the theoretical issue in question. Given Galileo’s proper understanding of the nature of science, I view Feyerabend’s principle of proliferation as the realization that a good strategy for the latter is to elaborate radical alternatives and, on their basis, reconsider what counts as evidence. Moreover, a science produced by human brains should be analyzed on the basis of evolutionary theory and neuroscience. From that perspective, we may be able to defend a sensible notion of relativism. These considerations have led me to the main arguments of my new book, A Theory of Wonder: Evolution, Brain, and the Radical Nature of Science (Philosophy of Science, Vernon Press, Wilmington - Malaga 2021). I hope to entice the reader into a discussion of some of the issues developed there.

7

Humanistyczne „zwroty” w perspektywie metodologicznej

59%

Strzelecki R.

Dydaktyka Polonistyczna

|

2022

|

issue 8 (17)

183-221

PL

Artykuł dotyczy „zwrotów” kształtujących oblicze dzisiejszej humanistyki i ujmuje ich specyfikę w perspektywie i ocenie metodologicznej. „Zwroty” zostały odniesione do ich najbliższego kontekstu badawczego, czyli nowej filozofii nauki: Poppera, Lakatosa, Laudena, Feyerabenda i Kuhna. Wykazano wszelkie zbieżności i uchybienia orientacji „zwrotów” wobec przyjętych tam założeń. Okazało się, że realizują te założenia w niewielkim stopniu. Zostały również przybliżone ujęcia „zwrotów” dokonane przez innych badaczy. Ponadto wykazano ich stosunek do tradycji humanistyki i uchybienia wobec tej tradycji. Jednak kluczową cechą „zwrotów” jest ich odejście od współczesnej logiki nauki, racjonalności i rozumności poznania naukowego oraz od zasad ogólnej metodologii nauk. Zostały też omówione najważniejsze przykłady redukcjonizmu ontologicznego i naruszania statusu bytowego człowieka. Nadużycia te przedstawiono na przykładzie czterech wybranych „zwrotów”: performatywnego, „ku rzeczom”, biologicznego i cyfrowego w wersji transhumanistycznej.

EN

The paper deals with ”turns” that shape the face of today’s humanities, and captures their specificity in perspective and provides methodological evaluation of them. The ”turns” were referred to their immediate research context, i.e. the new philosophy of science: Popper, Lakatos, Lauden, Feyerabend, and Kuhn. All convergences and irregularities in the orientation of ”turns” in relation to the assumptions made there were shown. It turned out that they implement these assumptions to a limited extent. The approaches to ”turns” proposed by other researchers were also broadly discussed. Moreover, their attitudes to the tradition of the humanities and breaches from this tradition were demonstrated. However, a key feature of ”turns” is their departure from the modern logic of science, rationality of scientific cognition, and the principles of the general methodology of science. The most important examples of the ontological reductionism and of the violation of the ontological status of man were also discussed. These abuses are illustrated based on four selected ”turns”: performative, ”towards things”, biological and digital in the transhumanist version.

8

Popper : dogmatyzm : dialektyka

43%

Kościuszko K.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2015

|

issue 21

9-24

PL

W artykule udowadniam tezę, że Popper - mimo programowych haseł swego krytyczne go racjonalizmu - jest dogmatykiem, że ma np. dogmatyczno-negatywne podejście do dialekty- ki. Choć krytykuje dialektykę sam jest dialekty- kiem. Widać to w Popperowskiej filozofii ma tematyki. Również jego falsyfikacjonizm jest stanowiskiem dogmatycznym. Powołuję się przy tym na Feyerabenda, Kuhana i Lakatosa.

EN

In this article I justify the thesis that K. R.Popper - in spite of the policy statement of his critical rationalism - is a dogmatist, e.g. his approach to the dialectics is dogmatically negative. Although he criticises the dialectic, he is a dialectician himself. It is evident in his phi losophy of mathematics. His falsificationism is a dogmatic attitude, too. In the argumentation, I refer to Feyerabend, Kuhn, and Lakatos.

Refine search results

1 Dydaktyka Polonistyczna

1 Filozoficzne Aspekty Genezy

1 Folia Philosophica

1 Humanistyka i Przyrodoznawstwo

1 Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

1 Stan Rzeczy

1 Teorie vědy (Theory of Science)

1 The Biblical Annals

1 Bubak-Mazur M.

1 Jagielloński U.

1 Kościuszko K.

1 Lampart J.

1 Martzall E.

1 Munévar G.

1 Mączka D.

1 Strzelecki R.

1 Vacura M.

1 2023

1 2022

2 2021

1 2017

1 2016

1 2015

1 1974