Search results

1

Listy uwierzytelniające etnografa

100%

Rygielska M.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

28-57

PL

Tekst dotyczy „listów uwierzytelniających” etnografa, czyli źródeł wywołanych przez badacza podczas badań terenowych, z których część pełnić może zarówno funkcję dokumentów legitymizujących etnograficzne analizy, jak i narzędzi badawczych możliwych do wykorzystania bezpośrednio w terenie, np. podczas wywiadów. Ich sporządzenie i opracowanie umożliwia także weryfikację zebranych i uzyskanych od informatorów danych, której mogą dokonać później również inni badacze. Dane statystyczne, tabele synoptyczne i chronologiczne oraz różnego rodzaju zestawienia mogą zostać zamieszczone w monografii terenowej. Uporządkowanie danych oraz ich przedstawienie w formie tabeli bądź wykresu może również posłużyć jako skrótowy wykład ważnych, skomplikowanych koncepcji teoretycznych. Tabele synoptyczne i chronologiczne ułatwiają ponadto czytelnikowi dokonanie syntezy treści monografii, bowiem choć dotyczą zazwyczaj wycinka rzeczywistości kulturowej, to prezentowany jest on w szerokim kontekście i zawsze w odniesieniu do innych, badanych i opisywanych zjawisk. Tylko część „listów uwierzytelniających” została przez Malinowskiego zamieszczona w Argonautach. Była to świadoma decyzja badacza, dzięki której – paradoksalnie – możemy sobie uświadomić, że napisanie najprostszej nawet monografii z badań terenowych wymaga długotrwałych przygotowań oraz wypracowania badawczego zaplecza, uwzględniającego namysł nad metodą badań, dostosowanie technik badawczych, znajomość uprzednich teorii. Znajdujące się w Argonautach i innych dziełach Malinowskiego tabele, tablice, diagramy i rysunki można również zestawić z propozycjami jego poprzedników, np. Edward Burnetta Tylora, prekursora zastosowania metody statystycznej w badaniach kultury, czy Augustusa Henry’ego Lane-Fox Pitt-Riversa, tworzącego klasyfikacje wytworów kultury materialnej. Takie zestawienie ukaże nam wagę badania każdego przedmiotu, elementu, czy aspektu kultury we właściwym mu kontekście. Uwidoczni także odmienność funkcjonalnego podejścia Malinowskiego do badania kultury od wyraźnie atomizujących koncepcji ewolucjonistycznych, czy dyfuzjonistycznych. „Listy uwierzytelniające” mogą być wreszcie potraktowane jako ujęty w graficzną formę (tabeli, wyliczenia, tablic) przewodnik po lekturze Argonautów z uwagi na konkretny problem związany z wymianą kula.

EN

The paper elaborates on the topic of ethnographer’s letters of credence, or the topic of primary sources of an ethnographer obtained during the field work. Part of said sources may function as documents legitimizing the ethnographic analyses, as well as research tools which may be used directly during the field work, for example, while making interviews. Making and compiling them also allows verifying the gathered from the informants data, which can also be verified further by the other researchers. Furthermore statistic data, arrays of synoptic, chronologic arrays and various kinds of configurations may be placed in the field work monograph. Concise arrangement of the data and presenting them as an array or a chart may in addition serve as a brief presentation of the important, complicated theoretical conceptions. Arrays of synoptic and arrays of chronologic improve the process of performing the monograph’s synthesis by a reader. Although, those are usually concerning a certain part of the cultural reality, it is presented referring to the vast cultural context and always applied to other presented and researched phenomenon. Only a certain part of the letters of credence was placed by Malinowski in the Argonauts. It was a conscious choice, which, in paradox, allows to lead the readership to the awareness, that completing even the simplest fieldwork monograph is a process requiring prolonged preparations and creating a certain research background, including reflection upon the research method, adjusting the research techniques, knowledge of the previous theories. Arrays, boards, diagrams, and drawings which can be found in the Argonauts and other Malinowski’s works, can be compared to the propositions of the former researchers. For example, Edward Burnett Tylor, precursor in using the statistic method in cultural studies, or Augustus Henry Lane-Fox Pitt-Rivers, creator of the material culture artefacts classifications. Such combination demonstrates the importance of each artefact, element and aspect of culture, in its proper context. Furthermore, it exposes the uniqueness of Malinowski’s functional method against atomism of evolutionary and cultural diffusionism theories. Letters of credence can be, lastly, an Argonauts guidebook, formulated in graphical representations (charts, enumerations, tables) concerning the kula exchange.

2

Złote runo

100%

Pacukiewicz M.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

150-171

PL

Artykuł stanowi próbę spojrzenia na historię antropologii kultury nie tylko diachronicznie, poprzez pryzmat rozpowszechnionej kategorii „rozwoju nauki”, która ma proweniencje ewolucjonistyczne, ale w sposób synchroniczny, pod kątem trwających w niej i poddawanych przekształceniom pojęć. Istnieje zatem możliwość uznania Argonautów zachodniego Pacyfiku nie tylko za pionierską „monografię terenową” lub zalążek „teorii funkcjonalnej”, ale również za pewien – analogiczny do wizji istnienia mitu w kulturze autorstwa Claude’a Lévi-Straussa – wariant antropologii kultury, ewentualnie jej archiwum (w rozumieniu Michela Foucaulta). Przedmiotem analizy są w tym przypadku relacje pomiędzy pojęciami funkcji i struktury. Okazuje się, że propozycja Malinowskiego nie jest w gruncie rzeczy tak odległa od późniejszych koncepcji strukturalistycznych autorstwa Alfreda Reginalda Radcliffe-Browna i Lévi-Straussa. Dominacja myślenia funkcjonalnego oznacza w tym przypadku położenie nacisku na sposoby wprowadzania w życie i odczuwania konstruktów kulturowych przez tubylców. Dzięki temu Argonauci… stają się przede wszystkim opisem dynamicznej, żyjącej kultury; dlatego też rdzeniem książki – co nietypowe w przypadku prac naukowych z obszaru antropologii – jest podróż ukazująca kulturę w działaniu.

EN

The article is an attempt to look upon the history of anthropology not only through the diachronic lenses, the popular “science development” category, which has evolutionistic provenience, but also synchronic, through the process of moulding and shifting concepts. Thus, it is possible, to claim Argonauts of the Western Pacific not only as a pioneering “fieldwork monograph” or an origin of the “functionalism theory”, but also as – analogous to Claude Lévi-Strauss’ concept on the place of myth in culture – an alternative of cultural anthropology, or, its archive (in the sense explained by Michael Foucault). In this case the analysis is cast upon the relations between structure and function. It appears that in fact Malinowski’s conception is not as far away from the latter structuralist theories of Alfred Reginald Radcliffe-Brown and Lévi-Strauss. The domination of functionalistic thought in this case implies putting an emphasis onto the ways of realising and sensing the cultural constructs by the natives. As a result, the Argonauts… became primarily a description of a dynamic, living culture; for that reason, the core of the book – uncommonly for anthropological scientific works – is a journey showing the culture in action.

3

O podróżniczej i etnograficznej autokreacji?

100%

Buchta K.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

92-110

PL

Artykuł, odnosząc się do pojęcia „etnograficznej autokreacji”, stawia hipotezę interpretacyjną dla Smutku tropików C. Lévi-Straussa. Dzieło francuskiego antropologa, powstałe kilkanaście lat przed publikacją zapisków z Dziennika Malinowskiego, można odczytywać jako autokreację etnograficzną i podróżniczą. Kolejny problemem, na który poszukiwana jest odpowiedź, został sformułowany następująco: dlaczego to intymne zapiski Malinowskiego wywołały takie poruszenie w świecie antropologii, a nie publikacja dzieła Lévi-Straussa? Czy z powodu naiwnej wiary, iż intymne zapiski stanowią rodzaj demaskacji w stosunku do dzieł naukowych, natomiast Smutek tropików jako konstrukcja złożona z różnego typu dyskursów, lecz przemyślana, nie stanowi objawienia prawdy? Okazuje się, iż kluczem do rozwiązania problemu będzie teza, iż strategie narratologiczne w odczytywaniu tekstów antropologicznych pozwalają na odkrywanie znaczeń wcześniej pomijanych. Jednak autorzy takich interpretacji nadmiernie akcentują zabiegi pisarskie i w zasadzie stawiają znak równości pomiędzy literaturą piękną a tekstami antropologicznymi, choć mimo wszystko należą one do innych porządków, a kontekst pozatekstowy w antropologii jest ważniejszy aniżeli warstwa narracyjna.

EN

The article referring to a term “ethnographic self-creation” advances an interpretative hypothesis for Tristes Tropiques by Lévi-Strauss. The work of the French anthropologist, created more than a dozen years ago, before the publication of a Diary by Malinowski, can be understood as self-creation of travels and ethnography. An answer for another problem is also searched. It was formulated as follows: why the intimate notes of Malinowski, and not the publication of the work by Lévi-Strauss, made such a fuss in the world of anthropology? Is it because of the naive belief in the fact that intimate notes are some kind of unmasking in relation to science works, and Tristes Tropiques is a construction formed from different types of discourses but well-considered, and is not a manifestation of truth? It turns out that the solution for this problem is a thesis that narrative strategies, regarding anthropologic texts, allow to discover the meanings that were skipped earlier. However, authors of such interpretations exaggerate in stressing literary measures and they actually put an equals sign between belles-lettres and anthropologic texts, despite the fact that they belong to different orders, and that the extratextual context in anthropology I more important that the narrative layer.

4

Swój i obcy czy swój-obcy – o poznawaniu nieznanego i wyobcowywaniu już poznanego

100%

Kozakowski K.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

146-158

PL

Twierdzenie, iż istnienie obcego i niepoznanego jest podstawą i budulcem antropologii oraz współczesnego kulturoznawstwa zostaje w artykule poparte dziesiątkami przykładów z kręgu kultury polskiej i amerykańskiej. Rozważania na temat przekształceń znaczeniowych związanych z obcym skupiają się w końcu wokół Smutku tropików, gdzie Lévi-Strauss prowadzi narrację ustanawiającą odmienność przestrzenną i czasową w centrum zainteresowań badawczych. Tekst bada jednak przede wszystkim transformacje, niekonsekwencje i zmiany wyobrażeń związanych z figurami konkretnych Obcych. Stara się na przykład wykazać, że początkowo Indianie uznawani byli przez Europejczyków za istoty niegodne miana ludzi, lecz tendencja ta uległa całkowitemu przekształceniu, aż po kreację mitu dobrego, szlachetnego i mistycznego autochtona.

EN

An analysis of the meeting appears together with deliberations considering the dialog philosophy and usually regards interpersonal relations: “man – man” or “God – man”. The most important trend of this reflection have its root in thinkers like Martin Buber or Franz Rosenzweig and later in Emmanuel Levinas. Their contemplation, confronted with the content of Tristes Tropiques and ethnographic procedures of Lévi-Strauss, creates surprising contexts. A similarities emerge, mainly in the ethic field, in the attitude of the researcher and in some elements of meetings, where different relations between their entities appear. It turns out that unveiling the structure and the mechanism doesn’t have to be identified beforehand with taking away an object of the research, with insight. Speech and free will of the other let them speak to me and become silent.

5

Między świętością a szaleństwem. O podróży Antonina Artauda do Sierra Tarahumara, czyli do ziemi „zmartwychwstania” teatru

100%

Świątek A.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

82-90

PL

Co to znaczy podróżować? Czym jest wyprawa, bycie w drodze? Skąd nieokiełznana potrzeba opuszczenia własnego lądu? Artykuł zajmuje się dwoma podróżami rozumianymi jako wehikuł w Inny, a tym samym pożądany obszar kulturowy. Lévi-Strauss obiera kurs Brazylia, Antonin Artaud Meksyk. Obaj Francuzi opuszczają swą macierzystą ziemię – Europę, by podjąć wyzwanie osadzenia własnego „ja” w nowej konfiguracji świata. Konsekwencją tej decyzji będą zwielokrotnione znaki zapytania inicjujące kolejną podróż, która raz rozpoczęta nigdy się nie kończy. Tekst Między świętością a szaleństwem rekonstruuje drogę Artauda do rdzenia własnego bytu i próbuje dowieść, że siła oddziaływania wizji autora Sobowtóra i jego teatru tkwi w jego przesłaniu, które zaprasza do samotnej wędrówki w głąb siebie. Jego idea przestanie być utopią, gdy człowiek poszukujący własnej istoty, nie bierny bezosobowy widz, zderzy swój impuls wewnętrzny z ofiarowanym impulsem zewnętrznym. Lévi-Strauss odkrywa za to swoje „fizycznie i moralnie udręczone przez zmęczenie, głód, niewygody” „ja”, by powrócić do swego matecznika i powiedzieć nam u kresu swej drogi, że „człowiek nie jest bardziej sam we wszechświecie, niż jednostka jest sama w grupie, a społeczeństwo – samo wśród innych społeczeństw”.

EN

What does it mean to ravel? What is an expedition, being on your way? Where does the wild need to leave one’s land come from? The article deals with two travels understood as a vehicle that may take you to the Other, and at the same time desired cultural field. Lévi-Strauss goes to Brazil and Antonin Artaud to Mexico. Both Frenchmen leave their homeland – Europe in order to take a challenge of finding their new “I” in a new configuration of the world. Multiplied question marks triggering new travels, that when once started – never end, are the consequence of that decision. Between sanctity and madness reconstruct Artaud’s way to the core of his own existence and tries to prove that the power of influence of the Theatre and Its Double author’s vision lays in its message that invites for the lonely travel inside oneself. Its concept will stop resembling a utopia when a man looking for its being, not a passive and impersonal observer, collides their inner impulse with an offered outer impulse. Lévi-Strauss discovers his “physically and morally buffeted by exhaustion, hunger and a sense of discomfort” “I”. He comes back to his lair and tells us that “a man is not more alone in the universe than an individual in a group or a society between other societies”.

6

Nienapisany Smutek tropików. Claude Lévi-Strauss a Joseph Conrad

100%

Pacukiewicz M.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

19-35

PL

Autor stawia sobie za cel namysł nad granicznością Smutku tropików wychodząc od pewnego tropu literackiego, a raczej literackiego mitu. Lévi-Strauss za jedną z wymarzonych, ale nienapisanych książek uznaje… Smutek tropików. Przyznaje się bowiem do ogromnej fascynacji Josephem Conradem, którego określa swoim ulubionym pisarzem; antropolog stwierdza nawet, że chciałby napisać jego książki. W efekcie Smutek tropików miał być pierwotnie „conradowską” powieścią; antropolog planował opisać klasyczną, można by powiedzieć, dla angielskiego pisarza intrygę: tubylcy zwodzeni są przez białych dźwiękiem patefonu jako głosem duchów. Z planowanej powieści zostały ostatecznie w książce tylko fragmenty opisujące zachód słońca, a zatem równie klasyczny „conradowski” fragment. Artykuł odpowiada na pytanie, w jakim kierunku prowadzą nas dylematy przez ów zachód słońca przedstawione; pokazuje, że zostały one wyrażone już we wcześniejszych rozdziałach książki francuskiego antropologa i powracać będą w następnych. Realne zagrożenie zapowiadane przez ułudę przedstawienia może przyjmować różne fabularne imiona i formy: mogą to być Indianie Munde, tak dzicy, że aż niepoznawalni; może to być „pogoń za mocą” prowadząca nas ku granicom po to jedynie, byśmy mogli później pochwalić się albumem fotosów; jest to też „entropologia” badająca w istocie procesy dezintegracji kultur i przestrzegająca przed nimi.

EN

Author’s aim is to contemplate the boundaries of Tristes Tropiques starting with one of the literary trails, or rather literary myths. Lévi-Strauss considers Tristes Tropiques to be his one of the dream but unwritten books. He admits to his fascination with Joseph Conrad, and describes him as his favorite writer; the anthropologist even claims that he would like to write his books. As a result Tristes Tropiques at the beginning was meant to be a “Conrad-like” novel. He planned to describe, let’s say, an intrigue that would be classical for an English writer: the natives are misled by white people using the sounds made by a pathé that resemble those made by ghosts. From the planned novel there are only fragments describing sunsets which are classical “Conrad-like” fragments. The article answers the question in which directions the dilemmas presented by the sun set lead us; shows that they were already expressed in the previous chapters of the book and that they will be coming back in the next chapters. Real threat announced by the deception of presentation may have different fiction names and forms: they can be Munde Indians that are so wild that they aren’t recognizable; it can be a “chase after power” leading us to the boundaries just in order to give us the opportunity to boast with a great album of photographies; it is also “enthropology” examining the processes connected with disintegration of cultures and warning against them.

7

Legendary literature w League of the Iroquois Lewisa H. Morgana. Przyczynek do problemu

100%

Gęsikowska K.

Laboratorium Kultury

|

2014

|

vol. 3

191-202

PL

Artykuł jest próbą analizy terminu legendary literature pojawiającego się w League of the Ho-de’-no-sau-nee or Iroquois Lewisa Henry’ego Morgana. Autorka rozważa poszczególne elementy tworzące legendarną literaturę: bajki (fables), legendy (legends) i przekazy historyczne (historical traditions) oraz ich znaczenie dla funkcjonowania kultury irokeskiej według Morgana. Otrzymany w wyniku analizy schemat obrazuje wzajemne położenie wobec siebie tych elementów oraz ich funkcję w wyobrażeniach Irokezów.

EN

This article attempts to analyse the therm legendary literature which appears in Lewis Henry Morgan’s League of the Ho-de’-no-sau-nee or Iroquois. Author considers individual elements forming the legendary literature: fables, legends and historical traditions and their meaning for operation of the Iroquois culture according to Morgan. The scheme obtained as result of the analysis illustrates the mutual position of those elements towards each other and their function in the Iroquois imagery.

8

„Demony” Malinowskiego, czyli o czarownikach i wiedźmach z obszaru Nowej Gwinei

100%

Kozakowski K.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

216-232

PL

Strach jest uczuciem towarzyszącym człowiekowi zawsze, niezależnie od epoki oraz kultury, w której żyje. W swojej pracy chciałbym, opierając się na badaniach Bronisława Malinowskiego, przeanalizować czego i kogo boją się tubylcy z obszaru Nowej Gwinei oraz jak budowane są lęki wyspiarzy. W swoich rozważaniach skupię się w sposób szczególny na dwóch istotach, czarownikach bara’u i czarownicach mulukwausi, albowiem poza straszeniem tubylców pełnią oni również ważne funkcje społeczne w swoich wspólnotach. Zbadanie demonologii obszaru Nowej Gwinei będzie dla mnie również punktem wyjścia do zderzenia kultury wyspiarzy z kulturą europejską, w celu wyciągnięcia pewnych inwariantów, wspólnych kulturze pojmowanej w sposób atrybutywny prawideł i mechanizmów dotyczących strachu. Inspiracją metodologiczną dla tej pracy jest strukturalizm w rozumieniu Claude’a Lévi-Straussa.

EN

Fear is ever-present in man’s history feeling, regardless of their époque or culture. In my paper I would like to examine what and whom the natives of the New Guinea fear as well as how the fears of the Islanders are constructed, basing my reflection upon Bronislaw Malinowski’s research. In my research I will focus particularly on two beings, sorcerers bara’u and witches mulukwausi, for they perform important civil functions in their communities. Researching upon New Guinea’s demonology will be a step further in my attempt to compare the Islander’s culture and the European culture, in order to bring out some invariant rules and mechanisms concerning fear, mutual to attributive culture. This paper has been inspired by Claude Lévi-Strauss’ structuralism.

9

Smutek tropików, czyli o radości spotkania z innym

100%

Filipowicz P.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

70-81

PL

Analiza spotkania pojawia się przy okazji rozważań na gruncie filozofii dialogu i dotyczy zwykle relacji międzyosobowej: „człowiek – człowiek” lub „Bóg – człowiek”. Rzadziej i nie tak jednoznacznie w opisach i rozważaniach pojawia się również relacja „człowiek – świat”. Najważniejszy nurt tej refleksji bierze swój początek od takich myślicieli jak Martin Buber czy Franz Rosenzweig, a później Emmanuel Levinas. Ich namysł, skonfrontowany z treścią Smutku tropików i procedurami etnograficznymi Lévi-Straussa, tworzy niespodziewane konteksty. Ujawniają się podobieństwa, głównie w sferze etycznej, postawie podmiotu poznającego (badacz) oraz w elementach spotkania, w którym zachodzą różne związki pomiędzy jego podmiotami. Okazuje się, że odsłanianie struktury, odsłanianie mechanizmu, nie musi być z góry utożsamiane z zawłaszczaniem przedmiotu badania, z pojmowaniem. Mowa oraz wolna wola innego pozwala mu przemówić do mnie oraz zamilknąć.

EN

Tristes Tropiques, about the joy of getting familiar with the other. An analysis of the meeting appears together with deliberations considering the dialog philosophy and usually regards interpersonal relations: “man – man” or “God – man”. The most important trend of this reflection have its root in thinkers like Martin Buber or Franz Rosenzweig and later in Emmanuel Levinas. Their contemplation, confronted with the content of Tristes Tropiques and ethnographic procedures of Lévi-Strauss, creates surprising contexts. Patryk Filipowicz/Smutek tropików czyli o rados´ci... Bibliografia: M. Buber, Problem człowieka, przeł. R. Reszke, Fundacja Aletheia – Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1993. G. Charbonnier, Rozmowy z Claude Lévi-Straussem, przeł. J. Trznadel, Czytelnik, Warszawa 2000. Fenomen radości, pod red. A. Grzegorczyk, J. Grada, P. Szkudlarek, Wydawnictwo UAM, Poznań 2007. T. Hawkes, Strukturalizm i semiotyka, przeł. I. Sieradzki, PWN, Warszawa1988. M. Janion, Humanistyka: poznanie i terapia, PIW, Warszawa 1982. J. Kłoczkowski, Filozofia dialogu, Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”, Poznań 2005. C. Lévi-Strauss , Smutek tropików, przeł. A. Steinsberg, PIW, Warszawa 1960. E. Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, PWN, Warszawa 2002. Radość i cierpienie, pod red. H. Romanowskiej-Łakomy, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2000. F. Rosenzweig, Gwiazda Zbawienia, przeł. T. Gadacz, Wydawnictwo Znak, Kraków 1998. K. Skurjat, Znaczenie i wartość. Studia z polskiej filozofii kultury XX wieku, Wydawnictwo AR, Wrocław 2002. J. Tischner, Filozofia dramatu, Wydawnictwo Znak, Kraków 1998. 81 Laboratorium Kultury 1 (2012) Similarities emerge, mainly in the ethic field, in the attitude of the researcher and in some elements of meetings, where different relations between their entities appear. It turns out that unveiling the structure and the mechanism doesn’t have to be identified beforehand with taking away an object of the research, with insight. Speech and free will of the other let them speak to me and become silent.

10

Podróże współczesnego Guliwera – ślady utopii i dystonii w Smutku tropików C. Lévi-Straussa

100%

Gajos R.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

112-121

PL

Artykuł śledzi różne poziomy, na których funkcjonować może utopijność w Smutku tropików. Poziomem pierwszym byłby poziom świata przedstawionego, czyli świat „dzikich” i obcych kultur, z którymi dane było się zetknąć Levi-Straussowi. Czy w zestawianiu tego co Tu i Tam, Levi-Strauss dokonuje porównania marzeń człowieka Zachodu i człowieka „dzikiego”?Stawiając pytanie prościej: czy kultury zamieszkujące Amerykę południową i Indie (oraz stronice książki Levi-Straussa) mają utopie? Drugi poziom to poziom przedstawienia, czyli pytanie o konstruowanie egzotycznych światów Smutku tropików za pomocą pewnych konwencji charakterystycznych dla utopii bądź dystopii. Natomiast na poziomie najwyższym, autor zadaje pytanie o utopijność samej teorii Levi-Straussa. Rozważania prowadzą do wniosku, iż dzisiaj utopia teorii Levi-Straussa jest już nieaktualna, lecz odegrała swoją rolę w procesie dziejowym najpierw będąc marzeniem, które trzeba realizować, a później stając się rzeczywistością, z której trzeba się wydostać. Pozostał po niej jedynie ślad, którego trwałość zależy od tego, ile osób chociaż przez chwilę postanowi nim podążać wzdłuż morza wolnej gry i nieograniczonej semiozy.

EN

The article follows different levels, which the utopia in Tristes Tropiques can function on. The first one would be the level of the world presented, i.e. the world of the “wild” and foreign cultures that Lévi-Strauss met. Does Lévi-Strauss, comparing things Here and There, liken dreams of the man of the West with those of the “wild” man? Making the question clearer: do the cultures existing in Southern America and India (as well as on the pages of Lévi-Strauss’s book) have utopias? The second level is the one of the presentation, i.e. a question about constructing the exotic worlds of Tristes Tropiques by using particular conventions characteristic for utopias or dystopias. On the highest level the author asks whether the theory of Lévi-Strauss is utopian. Deliberations lead to the conclusion that today the Lévi-Strauss’s theory of utopia is out-of-date, but it played its role in the history, at first being a dream which must be realized, and later becoming a reality that must be escaped. There is only a trace, whose durability depends on how many people will decide to follow it along the sea of free existence and unlimited semiosis.

11

Syndrom Don Kichota. Smutek tropikówlub walka z wiatrakami

100%

Pisarek A.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

56-69

PL

Punktem wyjścia artykułu jest trop będący wielkim myślowym wyzwaniem dla każdego, kto czyta francuskiego strukturalistę i chce zrozumieć jego twórczość. W wywiadzie-rzece Z bliska i oddali C. Lévi-Strauss zdradza klucz do swojej duszy: mówi, że jego umysłem rządzi Don Kichot. Po tak jasnej deklaracji oczywista staje się perspektywa interpretacyjna Smutku tropików, w której jedną z podstawowych figur stanie się Błędny Rycerz. Ostatecznie okazuje się, iż Don Kichot podróżuje, by aktywnie wpływać na otaczającą go rzeczywistość. Wyobrażenie przeszłości nakłada się w jego umyśle na teraźniejszość i zmusza do działania, ignoruje granice. Przez to staje się szaleńcem. Lévi-Strauss podróżuje, by cofnąć się w czasie. Rola etnografa usprawiedliwia to równie ekstrawaganckie przedsięwzięcie. Narzucone przez naukę procedury tworzą niezbędny dystans, ale jednocześnie stają się źródłem niespełnienia. Artykuł stara się odpowiedzieć na pytanie czy Don Kichot – jego myśli i czyny wywierają wpływ na rzeczy; czy stanowią jedność, Tego Co Analogiczne? A jeśli tak, czym byłoby wielkie marzenie antropologa, którego umysłem rządzi Błędny Rycerz?

EN

A starting point of this article is a trace which is a huge intellectual challenge for everybody that reads the French structuralist and wants to understand his creation. In an extended interview Conversations with Claude Lévi-Strauss, he reveals the key to his soul saying that his mind is led by Don Quixote. After such a clear declaration, the interpretative perspective of Tristes Tropique – where a knight-errant evolves into one of the fundamental figures – becomes obvious. Eventually, it turns out that Don Quixote travels in order to influence the surrounding reality actively. In his mind, the reflection of past overlays the presence and impels him to act, ignores the boundaries. Because of that he becomes a madman. Lévi-Strauss travels In order to move back In time. An etnographer role excuses this eccentric undertaking. Procedures imposed by science create the necessary distance but at the same time they become the source of non-fulfillment. The article attempts to answer a question whether Don Quixote – his thoughts and actions influence the things; whether they are a union of That What is analogical. If the answer was yes, what would be the great anthropologist’s dream, whose mind is controlled by a knight-errant?

12

Antropolog, czyli gość. O badaniach terenowych Bronisława Malinowskiego jako formie kontaktu

100%

Pisarek A.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

60-90

PL

Artykuł wpisuje się w myślenie o antropologicznej rzeczywistości terenowej w jej interakcyjnym charakterze ustrukturowanym m.in. przez kształt kontaktu kulturowego. Zestawienie wiedzy zawartej w Dziełach Bronisława Malinowskiego ze szczegółowymi informacjami z dzienników, notatek terenowych i listów pozwoliło na opisanie zarówno wzoru idealnego, jak i zbliżenie się do wzoru rzeczywistego relacji, jaka wykształciła się między antropologiem a tubylcami. Pytanie tylko, w jaki sposób konfrontacja kilku systemów praktyk i wyobrażeń wpłynęła na proces badawczy i kształt antropologicznej wiedzy? Wychodząc od analizy tendencji współczesnej antropologii do dyskursywizacji problematyki spotkania, autor stara się prześledzić różne aspekty antropologicznego kontaktu kulturowego Bronisława Malinowskiego z Massimami, co ma pomóc we wskazaniu najważniejszych kulturowych i historycznych uwarunkowań kształtu relacji pomiędzy antropologiem a „jego ludem”.

EN

The article fits into thinking about the fieldwork’s reality in its interactive nature, structured by, among others, the form of the cultural contact. Bringing together the knowledge collected in Bronisław Malinowski’s Dzieła and detailed information gathered in diaries, fieldwork notes and letters, allows to perform a reconstruction of an ideal pattern, approximate to real pattern, of the relation which was born between the anthropologist and the natives. The question is, how did the confrontation of multiple systems of praxis and beliefs affect the research and nature of anthropological knowledge? Beginning with the analysis of the meeting subject discourse present in modern anthropology, the author tires to investigate various aspects of Bronislaw Malinowski fieldwork. He attempts to construct an analysis which would pinpoint cultural and historical conditionings of the nature of relation between the anthropologist and “his people”.

13

Jak połamać sobie zęby? Analiza polskiego dyskursu nt. twórczości fotograficznej Bronisława Malinowskiego

100%

Dziewit J.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

92-117

PL

Tekst zawiera analizę dyskursu nt. twórczości fotograficznej Bronisława Malinowskiego, który w latach 1914–1918 prowadził badania terenowe na Trobriandach. Zdjęcia wykonane przez niego w trakcie tych badań zebrane są w archiwum London School of Economy i udostępnione na stronach internetowych biblioteki tej szkoły. Analizując teksty komentatorów wywodzących się ze środowiska antropologicznego, autor porządkuje zagadnienia i problemy pojawiające się przy dyskusji o fotografiach polskiego antropologa.

EN

The text is an analysis of the discourse upon pohotographic activity of Bronislaw Malinowski, who’s been performing field work on Trobriand Islands in years 1914–1918. Set of photographs taken by him during his research can be found in London School of Economy, and is available on the Internet site of the school’s library. Analysing text by commentators derived from the anthropologists environment, author organises questions and problems concerning discussions upon the polish anthropologist’s photographs.

14

Witaj, Smutku!

100%

Kosowska E.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

6-17

EN

Collection of fundamental questions that accompanied Lévi-Strauss during his writing of “ethnographic memories,” a character of doubts and a size of disappointment place his anthropological prose on the side of existential anthropocentricism. During his travels around the world, and especially while visiting “tristes tropiques”, he could see the same invariants that influenced the shape of his “family Europe.” However, if anyone today is willing to get rid of, at least for a moment, existential boringness and discouragement – a trace of past epoch – and devote oneself to the joy of searching, in the work of Lévi-Strauss, for inspiration and motivation to carry on the process of getting familiar with oneself through the Other, they have every right to do so. If the satisfaction coming from gradual familiarization, reading and interpretation can be shared, if a conversation is able to create a possibility to better understanding and agreement, it is definitely worth making use of that opportunity. This “Laboratory of Culture” issue gives you this chance.

PL

Katalog pytań zasadniczych, jakie towarzyszyły Claude’owi Lévi-Straussowi podczas spisywania „wspomnień etnograficznych”, charakter wątpliwości i rozmiary rozczarowania sytuują jego prozę antropologiczną po stronie antropocentryzmu egzystencjalnego. Podróżując po świecie w poszukiwaniu materiałów etnograficznych, a zwłaszcza odwiedzając „smutne tropiki”, dostrzegał w nich te same inwarianty, które kształtowały jego „rodzinną Europę”. Jeżeli jednak dzisiaj ktokolwiek ma ochotę porzucić na moment przynajmniej egzystencjalną nudę i zniechęcenie – ślad niedawno minionej epoki – i oddać się radości poszukiwania w dziele Lévi-Straussa inspiracji i motywacji do dalszego poznawania siebie za pośrednictwem Innego – ma do tego pełne prawo. Jeśli satysfakcja, płynąca z etapowego poznawania, czytania i interpretacji może być dzielona, jeśli spotkanie w rozmowie może stwarzać szansę na lepsze zrozumienie i porozumienie, warto taką okazję wykorzystać. Ten numer „Laboratorium kultury” taką możliwość daje.

15

Bronisław Malinowski – nauczyciel przyszłych badaczy

100%

Miśkiewicz P.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

174-194

PL

Artykuł poświęcony jest inspirowanej strukturalizmem analizie wypowiedzi dydaktycznych z rozdziału Introduction. The subject, method and scope of this inquiry będącego wstępem do książki Argonauts of the Western Pacific. An account of native enterprise and adventures in the Archipelagoes of Melanesian New Guinea. W pracy wskazane zostały kolejne etapy uczenia się (uczenie się zachowawcze przerywane szokami oraz uczenie się innowacyjne), przez które Malinowski pomaga przejść przyszłym etnografom. Na podstawie analizy tekstu wykazane zostały sposoby przekazywania informacji oraz typy wiedzy, które wykorzystuje Bronisław Malinowski. Autorka nawiązuje też do retorycznych umiejętności zdobytych przez polskiego badacza w czasie studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim.

EN

The article is on the subject of analysis inspired by structuralism, of didactic statements in the chapter Introduction. The subject, method and scope of this inquiry which is an entry to the book Argonauts of the Western Pacific. An account of native enterprise and adventures in the Archipelagoes of Melanesian New Guinea. There are shown subsequent stages of learning (conservative learning interrupted by shocks, innovative learning), through which Malinowski helps future ethnographers to go without major difficulties. Based on analysis of the text there are pointed out ways of passing on information and kinds of knowledge used by Bronislaw Malinowski. Author refers to rhetorical abilities of formulating the text that polish researcher gained during his studies at Jagiellonian University.

16

Noh-yeh, to znaczy matka. Liga Irokezówjako archiwum dyskursu o pokrewieństwie

100%

Pisarek A.

Laboratorium Kultury

|

2014

|

vol. 3

157-189

PL

Artykuł dotyczy procesu kształtowania się podstawowych narzędzi studiów nad pokrewieństwem – dziedziny refleksji naukowej „wynalezionej” przez Lewisa Henry’ego Morgana. Autor bada ciągłość konceptualnego instrumentarium służącego systematyzacji wiedzy w badanym obszarze dyskursu antropologicznego. Poszukuje ukrytych instancji zapewniających porządek i trwałość owego dyskursu nawet wtedy, gdy część aksjomatów lub nawet cała teoria zostają odrzucone. Punkt wyjścia dla analizy stanowi tabela terminów pokrewieństwa umieszczona przez Morgana w jednym z przypisów Ligi Ho-de’-no-sau-nee, czyli Irokezów. Okazuje się, że jest w nią wpisana zarówno specyficzna logika listy leksykalnej, jak i diagramu drzewa ukorzenionego, a połączenie tych dwóch modeli prowadzi autora Systems of consanguinity and affinity of the human family do odkrycia „nowego narzędzia etnologii”.

EN

This article refers to a process of development of basic research tools regarding kinship – a field of scientific reflection “discovered” by Lewis Henry Morgan. Author examines the continuity of conceptual instruments used to systematize knowledge in the area of studied anthropological discourse. He seeks out hidden instances which ensure order and consistency of said discourse even if some of provided axioms or the whole theory are refuted. The starting point of analysis is a table of kinship terminology listed by Morgan in one of footnotes to The League of the Ho-de-no-sau-nee or Iroquois. It appears that, written in it, are both specific logic of lexical lists, as well as a diagram of rooted tree. Merging those two models led the author of Systems of consanguinity and affinity of the human family to discovery of a “new instrument in ethnology”.

17

W poszukiwaniu straconego stanu

100%

Pospieszałowska M.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

122-129

PL

Artykuł broni tezy, iż stan natury wymaga ofiary złożonej z kultury, w której żyjemy. Może to być dobrowolne, lecz tylko częściowe wycofanie się poza obszar społeczeństwa, jak u Henry’ego Davida Thoreau. Może również wiązać się z próbą dotarcia do samego kresu ludzkości, jak u Lévi-Straussa. Oto stajemy twarzą w twarz ze strukturalną opozycją natury i kultury. Musimy się ustosunkować wobec gorzkiej prawdy, że powszechnie pożądane i wytrwale poszukiwane Elizjum jest możliwe do osiągnięcia jedynie w wyniku degeneracji, wycofania, które nie odrzuca, ale niszczy kulturę. Połączenie myśli Prousta, Henry’ego Davida Thoreau i Lévi-Straussa prowadzi do niespodziewanych wniosków i sugeruje przewartościowanie wyobrażeń rządzących naszą kulturą.

EN

The article defends a thesis that the state of nature demands sacrificing culture, in which we live. It may be a free-will but only partial withdrawal from the field of society as in Henry David Thoreau. It also may be connected with an attempt to get to the end of humankind as in Lévi-Strauss. Here we stand face to face with the structural opposition of nature and culture. We have to make our mind considering the bitter truth which says that the commonly desired and persistent search for Elysium is possible to achieve only as a result of degeneration, withdrawal that doesn’t reject but destroys culture. Joining the thoughts of Proust, Henry David Thoreau and Lévi-Strauss leads to unexpected conclusions, and suggests to revalue the ideas that rule our culture.

18

Malinowski w „Żółtym Prostokącie”, czyli po co nam antropologia? O interpretacji dzieł antropologicznych w pismach popularnonaukowych

100%

Orzeł Z.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

234-254

PL

Artykuł ogniskuje się wokół zagadnień badań antropologicznych Bronisława Malinowskiego i ogólnego celu antropologii jako nauki, zestawiając je z problemem upraszczania idei antropologicznych przez media popularne oraz ich głównych odbiorców (widzów i czytelników). W pracy omawiany jest problem turystyki pod kątem głównych powodów, dla których ludzie podróżują w miejsca nieznane, a także kryzys w mediach popularnych (programach turystycznych, czasopismach popularnonaukowych oraz w literaturze podróżniczej). Współcześnie postulaty Malinowskiego, by zrozumieć inną kulturę, sprowadzane bywają do ekspozycji jaskrawych różnic przy równoczesnym zaprezentowaniu ich w formie stylizowanej na fachowy dyskurs naukowy. Według autorki owo przesunięcie znaczenia powoduje skupienie się przez odbiorców na powierzchownym, tanim orientalizmie i egzotyce. Dzieje się tak, ponieważ wielu współczesnych podróżników i odbiorców mediów realizuje schemat Baumanowskiego „ponowoczesnego turysty”, który w czasie podróży poszukuje z góry określonych, wręcz stereotypowych zjawisk i nie wiąże ich z intensywnym poznaniem nowej kultury oraz jej członków. Zagadnienia te prowadzą do pytania: czy główne cele antropologii są wciąż aktualne?

EN

The article is focusing upon anthropological research of Bronislaw Malinowski and the general purpose of anthropology as a science, in comparison to the problem of reducing anthropological theories by the media and their main public (audience and readership). The paper focuses upon the main purposes behind travelling to the unknown places, and a crisis in the media (travel programs, popular science magazines and travel literature). Nowadays, Malinowski’s postulate of an in-depth insight into a culture has been brought to the maximal exposition of most vivid differences and simultaneously presenting it stylised on proper scientific discourse. Thus, the author concludes, that this transfer of senses causes the recipients focusing on the shallow, superficial orientalism and expected exotics. It happens, because many nowadays travellers carries out Bauman’s conception of the “postmodernist tourist”, who seeks certain, stereotypical, phenomenon during their journey and does not connect them with an intense experiencing the culture and its members. Those questions lead to an attempt of defining if the main criteria of anthropology are still up-to-date.

19

W głąb Brazylii, w głąb etnologii

100%

Rygielska M.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

36-55

PL

Treścią tego artykułu są problemy nurtujące po dziś dzień badaczy kultury, bez względu na ich uwikłanie w poszczególne szkoły czy nurty badawcze. Lévi-Strauss snuje nieustannie refleksję nad istotą etnologii, nad celowością i etyką etnologicznych badań, a także nad metodami ich przeprowadzania. Pewne wątki obecne w Smutku tropików, układające się w spójną całość i wciąż, w różnych odsłonach, powracające na kartach książki, odczytywać można „jako metodologiczne – i etyczne – rozważania nad naturą studiów najpierw podróżniczych, a potem już ujętych w ramy nowoczesnej nauki, etnologii”. Podróż w głąb etnologii, dla której pożywką stała się realna podróż badawcza do Brazylii, odbywa się wielotorowo. Jej szlak wytyczają nie tylko lektury, ale także elementy kultury materialnej, zachowania i instytucje, które Lévi-Strauss porównuje częstokroć ze znanymi mu, wcześniejszymi opisami indiańskich plemion.

EN

This article deals with the matter of problems pervading culture researchers up to date despite their belonging to different schools or researching trends. Lévi-Strauss continuously cherishes his reflections connected with the essence of ethnology, purposefulness and ethics of ethnological research and with the methods that are used in conducting them. Some of the notions present in “Tristes Tropiques”, creating a unified wholeness and still coming back in the book, can be perceived as “methodological – and ethical – deliberations over the nature of studies at first linked to travels, and later put into a framework of modern science – ethnology.” A travel inwards ethnology, which was triggered by a real research travel to Brazil, is multipronged. Its route is marked not only by readings, but also by some elements of material culture, various behaviors and institutions that are often compared by Lévi-Strauss to prior descriptions of Indian tribes.

20

Historia pewnego małżeństwa

100%

Gęsikowska K.

Laboratorium Kultury

|

2013

|

vol. 2

264-272

PL

W niniejszym omówieniu autorka przedstawia Historię pewnego małżeństwa, pozycję obejmującą zbiór listów Bronisława i Elsie Malinowskich. W artykule wskazano na pewne specyficzne formy wykorzystane w tej korespondencji oraz zwrócono uwagę na ich zakorzenienie m.in. w kontekście badań antropologicznych i kariery naukowej Malinowskiego. Ważny kontekst dla małżeństwa stanowi epoka, w której przyszło im żyć, ale również badania obcych kultur i nieustająca prawie przez całe życie autorów podróż. Małżeństwo, a raczej specyficzny charakter, jaki nadali mu Bronio i Elsie, jest swoistym pryzmatem, przez który oglądamy ich świat.

EN

In the following analysis the author presents The story of a marriage, a collection of letters exchanged between Bronislaw and Elsie Malinowski, in order to show a character of their correspondence. In the paper author points out some specific forms used in the aforementioned correspondence and highlights its embedment not only in the context of anthropologic research and scientific career of Malinowski. The age they live in, the press, cities, but also foreign culture research and constant travels during their lives are just as important context. The marriage, or rather specific nature it was given by Bronio and Elsie, is a window that allows us to look into their world.

Refine search results

Listy uwierzytelniające etnografa

Złote runo

O podróżniczej i etnograficznej autokreacji?

Swój i obcy czy swój-obcy – o poznawaniu nieznanego i wyobcowywaniu już poznanego

Między świętością a szaleństwem. O podróży Antonina Artauda do Sierra Tarahumara, czyli do ziemi „zmartwychwstania” teatru

Nienapisany Smutek tropików. Claude Lévi-Strauss a Joseph Conrad

Legendary literature w League of the Iroquois Lewisa H. Morgana. Przyczynek do problemu

„Demony” Malinowskiego, czyli o czarownikach i wiedźmach z obszaru Nowej Gwinei

Smutek tropików, czyli o radości spotkania z innym

Podróże współczesnego Guliwera – ślady utopii i dystonii w Smutku tropików C. Lévi-Straussa

Syndrom Don Kichota. Smutek tropikówlub walka z wiatrakami

Antropolog, czyli gość. O badaniach terenowych Bronisława Malinowskiego jako formie kontaktu

Jak połamać sobie zęby? Analiza polskiego dyskursu nt. twórczości fotograficznej Bronisława Malinowskiego

Witaj, Smutku!

Bronisław Malinowski – nauczyciel przyszłych badaczy

Noh-yeh, to znaczy matka. Liga Irokezówjako archiwum dyskursu o pokrewieństwie

W poszukiwaniu straconego stanu

Malinowski w „Żółtym Prostokącie”, czyli po co nam antropologia? O interpretacji dzieł antropologicznych w pismach popularnonaukowych

W głąb Brazylii, w głąb etnologii

Historia pewnego małżeństwa