Search results

1

Hydra czy hybryda? Liberatura jako gatunek (jednak) literacki

100%

Bazarnik K.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

The purpose of the article is to locate liberature within a greater historical and theoretical framework, and to propose an understanding of liberature as a genre. For many years, materiality of literature has been excluded from literary studies, finding its shelter either in library and information studies or among editors. Recently, this tendency has been changing rapidly, as the variety of studies and theories on electronic literacy, new media literacy or the visual aspects of widely recognised works do not cease to prove. Liberature is no exception in this matter. It is argued that the increasing interest in liberature, along with its reception, provides a fertile ground for reading it as an independent genre. With this assumption in mind, the very notion of genre should no longer be perceived as a fixed collection of bounding rules and categorising devices, but rather as the dialogic and creative space aiming at influencing and referring to other texts. In this sense, such a position of liberature, already recognised in Polish literary criticism, might genuinely serve its predominant purpose to explore the refreshing and effective methods of reading, which apply- but are not limited-to the germinating liberary tradition. In fact, they may stimulate new interpretations of diverse preceding texts, whose both materiality and visuality have been repressed.

PL

Celem niniejszego artykułu jest ulokowanie liberatury w szerszej perspektywie historycznej i teoretycznej oraz zaproponowanie jej rozumienia jako gatunku. Przez wiele lat, materialność literatury nie była pełnoprawnym przedmiotem badań literackich, znajdując schronienie jedynie w bibliotekoznastwie, badaniach nad informacjami, czy znajdując zainteresowanie u redaktorów. W ostatnim czasie, ten trend uległ gwałtownym przemianom, głownie dzięki licznym teoriom elektronicznej literackości, literackości nowomedialnej czy wizualnych aspektów dzieł literackich, a także licznym studiom badawczym traktującym o powyższych tematach. Liberatura nie jest w tej kwestii wyjątkiem. Rosnące zainteresowanie nią i jej repcja dostarczają obiecującej przestrzeni czytania jej jako samodzielnego gatunku. Podążając za takim założeniem, musimy jednak przemyśleć kategorię gatunku na nowo, nie jako zbiór wiążąchych reguł i porządkujących kategorii, a raczej jako dialogiczną i twórczą sferę wpływów i odniesień do innych teekstów. Tym smym, liberatura, zauważona poprzez polską krytykę literacką, może służyć swojemu najistotniejszemu celowi: odkrywania odświeżających i efektywnych metod czytelnicznych, które obejmują tradycję liberacką (choć nie tylko ją). W gruncie rzeczy, mogą one stymulować nowe interpretacje licznych, już istniejących tekstów, których aspekty wizualne i materialne były dotychczas niezauważalne.

2

Korekta za pomocą literówki. Liberatura w kontekście rozważań genologicznych

100%

Chawrilska I.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

The main emphasis of the article is on the genological analysis of liberature, characterised as the “total literature,” and proposed by Zenon Fajfer in 1999. The argument consists of three layers. Firstly, the author discusses the terms in which one can speak of liberature as a literary movement. This thesis, however, remains highly problematic, since it entails an unclear relation between liberature understood as a pioneering project (inaugurated by Zenon Fajfer and Katarzyna Bazarnik), and an element within the greater historical perspective, inspired by such “proto-liberary” writers as William Blake, George Herbert or Stephané Mallarmé. Secondly, liberature is theorised as an independent genre, which has emerged due to the increasing value of the formal and material dimensions of literary texts. Finally, bearing in mind the intersection of the semantics and the materiality of the medium taking place in “liberary” works, the author poses the problem of their ontological hybridity. As the article points out, in this case, liberature, with its ephemeral, singular and heterogeneous texts, may be regarded as the system consisting solely of differences.

PL

Głównym punktem zainteresowania niniejszego artykułu jest genologiczna analiza liberatury, terminu zaproponowanego przez Zenona Fajfera w 1999 roku i zjawiska opisywanego jako "literatura totalna". Wywód składa się z trzech części. Najpierw, autorka rozważa, w jakim stopniu możemy mówić o liberaturze jako ruchu literackim. Teza ta jest jednak wysoce problematyczne, ponieważ zakłada niejasny związek między liberaturą rozumianą jako pionierski projekt (rozpoczęty przez Zenona Fajfera i Katarzynę Bazarnik) oraz element szerszej historycznej panoramy, zainspirowany przez takich "proto-liberatów", jak William Blake, George Herbert czy Stephané Mallarmé. Następnie, liberatura jest rozpatrywana jako niezależny gatunek, wyrosły dzięki rosnącej wartości formalnego i materialnego wymiaru dzieła literackiego. W końcu, autorka podnosi problem ontologicznej hybrydyczności dzieł liberackich, mając na uwadze przecinanie się semantyki i materialności medium charakterystyczne dla tych dzieł. Jak wskazuje, liberatura i jej efemeryczne, osobliwe i heterogeniczne wytwory, w tym wypadku, mogą być rozpatrywane jako system składający się wyłącznie z różnic.

3

Liberatura, literatura i książka artystyczna: kontekst, treść i istotne znaczenie materiału

100%

Bodman S.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

Revolving around the concept of the so-called artist’s book, the article compares liberary works with the artist’s books created by several authors. Sarah Bodman analyses the artistic creations of three main book-artists: the American authors Sally Alatalo and John McDowall, and Elisabeth Tonnard from the Netherlands. The main similarity between liberary works and the artist’s books is discovered in the physical side of the two, particularly in the meticulous designing and careful publishing of the work, which takes into consideration the size, material and appearance of the work envisaged by its author. Bodman indicates the distinction between liberature and the artist’s books in the different main foci of the two. According to her, book-artists focus on the book as an object of artistic value where every other element, including the text, is subordinate to the book-format while liberary authors create works which are primarily literary and textual in their essence.

PL

Niniejszy artykuł porównuje dzieła liberackie z książkami artystycznymi wybranych autorów, oscylując właśnie wokół pojęcia tzw. książki artystycznej. Sarah Bodnam analizuje artystyczne wytwory trzech głównych autorów tego gatunku: amerykańskich autorów Sally Alatalo i Johna McDowalla oraz holenderki Elisabeth Tonnard. Główne podobieństwo między obiemy kategoriami możemy odnaleźć w ich fizycznym nośników, a w szczególności w tym, z jaką dbałością o szczegóły i uważnością są owe dzieła publikowane realizując namysł autora nad rozmiarem, fizycznym wyglądem książki, a także materiałem, z jakiego jest wykonana. Bodman zaznacza, że różnicy między liberaturą a książką artystyczną należy szukać gdzie indziej. Jak twierdzi, autorzy tych drugich skupiają się na książce jako przedmiocie artystycznym, gdzie każdy pozostały element, wliczając w to sam tekst, jest podporządkowany formatowi książki; w odróżnieniu do nich, liberaci tworzą dzieła, których najważniejszym komponentem mimo wszystko wciąż pozostaje tekst i literackość.

4

Wśród przeczytanych łąk, asonansów... O literaturze totalnej trochę innym głosem

100%

Fajfer Z.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

Authored by the proposer and theorist of liberature, the article discusses the idea of liberature and connects its theory and practice in an innovative manner. Contrary to the Author’s previous elucidations, the focus is not so much on the physical form of the liberary work but on the essential position of the voice in the reading of liberature, which, until recently, was lost among textual elements of such a work. Fajfer underlines the idea of a total, bodily work which is planned in its entirety and whose body is able to “speak” to its readers. This speaking is especially noticeable in the spectacle called The View from a Deep Tower [Widok z głębokiej wieży], directed by Teresa Nowak, which moves towards the “theatricality” of poetry. Fajfer describes this spectacle as a new experience for a poet whose main purpose used to be the visual presentation of a textual form. In this new, aural quality of poetry, the author notices a new dimension of the total literature.

PL

Niniejszy artykuł teoretyka i inicjatora liberatury podejmuje się opisu tego pojęcia i połączenia jego teorii i realizacji w innowacyjny sposób. Co istotne, tekst skupia się nie tylena fizycznej formie dzieła liberackiego, jak miało to miejsce we wcześniejszych tekstach autora, ile na kluczowej roli głosu w procesie lektury dzieła literackiego, który dotychczas był pomijany na rzecz innych tekstualnych elementów tych prac. Totalne, ucieleśnione dzieło, w całości zaplanowane, a jednak zdolne "mówić" do czytelnika: ku temu właśnie kieruje się Fajfer w swoim artykule. Owo mówienie najdobitniej możemy zauważyć w spektaklu zatytułowanym Widok z głębokiej wieży, w reżyserii Teresy Nowak, nakierowanym na "teatralność" poezji. Fajfer opisuje ten spektal jako nowe doświadczenie dla poety, którego głównym celem jest nadanie wizualnej prezentacji formie tekstualnej. Tym samym, ta nowa, słyszalna jakość poezji staje się dla autora nowym wymiarem literatury totalnej.

5

Liberackość nasza współczesna. Od teorii liberackiej do zwrotu interfejsologicznego w literaturoznawstwie

100%

Przybyszewska A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

As its point of departure the article takes the intensifying tendency of contemporary art to conjoin the so-called classical literacy with the refreshing capabilities provided by the new media. It is argued that both new media works and the classical literary ones adapted to them-along with new types of books such as audiobooks or e-books, and the new theories recognising their difference-result in a paradigm shift due to which the very category of medium might seem obsolete. Consequently, the article proposes to withdraw from it and privilege the interface instead. It is through this revitalising trope that material traits of liberary works may be affirmed in the way they influence the perceptive, temporal, spatial and sensory capacities of the “reader.” Following this observation, liberature may be regarded as the constitutive element of our epoch. Regardless of whether it is only a fashionable category or an actual break, liberature marks the importance of the material aspect of communication. This pioneering term in turn becomes the part of a greater set of phenomena constructing our already trans-medial everydayness.

PL

Punktem wyjścia niniejszego artykułu jest zyskująca na znaczeniu tendencja współczesnej sztuki do łączenia tzw. klasycznie rozumianegoczytelnictwa z innowacyjnymi możliwościami, jakie niosą nowe media. Zarówno dzieła nowomedialne, jak i klasyczne dzieła literackie zaadaptowane pod ich możliwości (nie wspominając już o nowych typach książki, takich jak audiobooki czy e-booki, a także o nowych teoriach rozróżniających ich inność) świadczą o zmianie paradygmatu, w perspektywie której pojęcie medium wydaje się anachroniczne. Tym samym, niniejszy artykuł proponuję zarzucić tę kategorią i skupić się na pojęciu interfejsu. Ten obiecujący trop pozwala nam dostrzec i afirmować materialne aspekty dzieła liberackiego, pozwalając nam dostrzec jego wpływy na percepcyjne, temporalne, przestrzenne i zmysłowe możliwości "czytelnika". W związku z tym, liberatura może zostać uznana jako konstytutywne element epoki, w której żyjemy. Niezależnie czy jest ona jedynie modną kategorią czy świadczy o właściwym przełomie, liberatura uwydatnia rolę materialnego aspektu komunikacji i staje się częścią większego zbioru zjawisk, konstytutywnych dla naszej już transmedialnej codzienności.

6

„Uksiążkowić świat”, czyli kilka słów o liberaturze

85%

Rybarczyk A.

Biblioteka

|

2012

|

issue 16(26)

337-351

EN

The article attempts to introduce the reader to some issues concerning a new phenomenon in literature – liberature – though the phenomenon is deeply rooted in the past. My intention is to show and discuss not only the basic tenets of liberature, such as the perception of the work as an integral entity in which the word and the space merge into indivisible wholeness, but also to present a particular evolution of various literary forms that eventually effected in an inception of a new literary current. The core element of this process is to emphasize and highlight the coexistence of the form and the content, i.e., something that was already present in visual poetry stemming from the ancient and medieval times and became increasingly powerful in the output of authors associated with the twentieth-century avantgarde movements. The “total” perception of literature has been most interestingly expressed in the output of authors-liberates: Zenon Fajfer, Katarzyna Bazarnik and Radosław Nowakowski (both authors and theoreticians of liberature), whose profiles are outlined in the present article.

PL

Celem artykułu jest przybliżenie kwestii dotyczących nowego zjawiska w literaturze, choć swymi korzeniami sięgającego czasów bardzo odległych, mianowicie liberatury. Przedstawiam nie tylko podstawowe tezy związane z liberaturą, np. postrzeganie utworu jako integralnej całości, w której następuje stopienie słowa i przestrzeni, ale także swoistą ewolucję form literackich, prowadzącą do narodzin nowego nurtu. Sednem tego procesu jest położenie nacisku na współistnienie formy i treści, obecne już w poezji wizualnej wywodzącej się ze starożytności i średniowiecza, a przybierające na sile w twórczości autorów związanych z XX-wiecznymi ruchami awangardowymi. „Totalne” myślenie o literaturze zyskało najciekawszy wyraz w twórczości autorów liberatów: Zenona Fajfera, Katarzyny Bazarnik i Radosława Nowakowskiego (zarówno praktyków, jak i teoretyków liberatury), których sylwetki oraz dzieła przedstawiam pokrótce w niniejszym artykule.

7

Liberackie ciało i jego „Oka-leczenie”

80%

Matuszyk Ł.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

Focusing on Zenon Fajfer and Katarzyna Bazarnik’s “model” liberary piece entitled Oka-leczenie ((v)eye/olation, first published in 2000), the article argues that the widely-understood physical shape of a liberary work is inevitable for its proper reading and comprehending. In this paper liberature is discussed as a total literature because of the fact that not only the text and additional visual elements are essential for the reading process, but also because the physical aspects of a work, e.g. empty or cut places, convey the message and express certain senses by means of their silent presence. The liberary body is described as one which may be hurt, destroyed, or even dead. Moreover, liberature is presented as a literature which not only records and conveys a certain content but also shows it through its very specific body and the content that was inscribed in it.

PL

Niniejszy artykuł skupia się na modelowym tekście liberackim, Oka-leczenie autorstwa Zenona Fajfera i Katarzyny Bazarnik, opublikowanym w 2000 roku i pokazuje, iż szeroko rozumiana fizyczność dzieła liberackiego jest niezbywalnym elementem czytania i rozumienia go. Tym samym, liberatura jest tu opisywana jako literatura totalna, nie tylko dlatego, że zarówno tekst, jak i elementy wizualne są kluczowe dla procesu czytelniczego, ale także dlatego, że fizyczne aspekty dzieła, np. puste lub wycięte miejsca, są nośnikami znaczenia i wyrażają określone sensy za pomocą swojej cichej obecności. Ciało liberackie to ciało, które może być zranione, zniszczone, czy nawet martwe. Co więcej, liberatura pokazana zostaje jako literatura, które nie tylko przechowuje i komunikuje określoną treść, ale także dosłownie pokazuje ją za pomocą nośnika - ciała - na którą treść została naniesiona.

8

Multimedialny widok z głębokiej wieży

80%

Matuszyk Ł.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

A review of a poetic performance Widok z głębokiej wieży (A View from a Deep Tower) by Zenon Fajfer, dir. Teresa Nowak, Hipertekstowo project, Kinoteatr Rialto, Katowice, 25 April 2015 r.

PL

Recenzja poetyckiego performansu Zenona Fajfera, pt. Widok z głębokiej wieży, reż. Teresa Nowak, Projekt Hipertekstowo, Kinoteatr Rialto, Katowice, 25.04.2015.

9

Er(r)go...

80%

Kalaga W.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

The editor-in-chief’s preface devoted to the key ideas for the contemporary literary and cultural theory, which introduces the debates foregrounded in this issue.

PL

Wstęp autorstwa redaktora naczelnego wprowadzający kluczowe zagadnienia dla współczesnej teorii literatury i kultury, a także komentujący zagadnienia, którym poświęcony jest niniejszy numer.

10

Strona tytułowa i spis treści

80%

Er(r)go R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

Title page and letter of contents.

PL

Strona tytułowa oraz spis treści.

11

ER(R)GO nr 32 (1/2016) - liberatura (pod redakcją gościnną Katarzyny Bazarnik)

80%

Er(r)go R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

Full issue of the journal.

PL

Kompletny numer periodyku.

12

Streszczenia w języku angielskim / Summaries in English

80%

Er(r)go R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 32

EN

Summaries of research articles in English.

PL

Streszczenia w języku angielskim artykułów zawartych w niniejszym numerze.

Refine search results

11 ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

1 Biblioteka

3 Er(r)go R.

2 Matuszyk Ł.

1 Bazarnik K.

1 Bodman S.

1 Chawrilska I.

1 Fajfer Z.

1 Kalaga W.

1 Przybyszewska A.

1 Rybarczyk A.

11 2016

1 2012

Hydra czy hybryda? Liberatura jako gatunek (jednak) literacki

Korekta za pomocą literówki. Liberatura w kontekście rozważań genologicznych

Liberatura, literatura i książka artystyczna: kontekst, treść i istotne znaczenie materiału

Wśród przeczytanych łąk, asonansów... O literaturze totalnej trochę innym głosem

Liberackość nasza współczesna. Od teorii liberackiej do zwrotu interfejsologicznego w literaturoznawstwie

„Uksiążkowić świat”, czyli kilka słów o liberaturze

Liberackie ciało i jego „Oka-leczenie”

Multimedialny widok z głębokiej wieży

Er(r)go...

Strona tytułowa i spis treści

ER(R)GO nr 32 (1/2016) - liberatura (pod redakcją gościnną Katarzyny Bazarnik)

Streszczenia w języku angielskim / Summaries in English