Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: Mniszchowie

Sort By:

Limit search:

Rękopisy ze zbioru Józefa Wandalina Mniszcha (1670–1747), marszałka wielkiego koronnego

100%

Matwijów M.

Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

2022

vol. 16

issue 1

9-31

The article concerns the manuscript books from the collection of Józef Wandalin Mniszech (1670–1747), Grand Marshall of the Crown in the years 1713–1742, and Cracow castellan from 1742. It was one of the largest collections of that kind, developed in the Saxion times by a State dignitary; it amounted to approximately 50–60 manuscripts. The studies, mostly from autopsy, are concluded with the statement that the core of the collection consisted of manuscripts concerning current public life, as well as those relevant for Mniszech’s official functions, wrote in his environment since at least the 20ties of the 18th century, but also acquired by donations (presumably also purchases) from different persons. Moreover, a valuable part of the collection includes manuscripts from the 16th–17th centuries inherited from his father, Jerzy Jan (died 1692), Volyn voivode, concerning mostly historical and political topics. The main part of this collection is now stored in the Ossoliński National Institute Library in Wrocław, the Scientific Library of the Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences in Cracow, and in Central State Historical Archives of Ukraine in Kyiv

Artykuł dotyczy kolekcji książek rękopiśmiennych, znajdujących się w posiadaniu Józefa Wandalina Mniszcha (1670-1747), w latach 1713-1742 marszałka wielkiego koronnego, a od 1742 r. kasztelana krakowskiego. Była to jedna z większych kolekcji tego rodzaju, zgromadzona w czasach saskich przez dygnitarza państwowego; liczyła około 50-60 ręko-pisów. Badania, oparte na przede wszystkim rozpoznaniu rękopisów z autopsji, pozwoliły ustalić, że trzon kolekcji stanowiły rękopisy zawierające materiały dotyczące bieżącego życia publicznego oraz przydatne Mniszchowi do pełnienia funkcji urzędowych, tworzone w jego otoczeniu co najmniej od lat 20. XVIII w., a także pozyskiwane drogą darów (a możliwe, że także zakupów) od różnych osób. Poza tym cenną część kolekcji stanowiły rękopisy z XVI-XVII w. oddziedziczone po ojcu, Jerzym Janie (zm. 1693), wojewodzie wołyńskim, głównie o tematyce historycznej i politycznej. W głównym zrębie rękopisy te znajdują się obecnie w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Bibliotece Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krako-wie oraz w Centralnym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie.

Drudzy po królu. Marszałkowie koronni jako fundatorzy i właściciele rezydencji – inicjatywy warszawskie z XVII–XVIII wieku

62%

Barczyk A.

TECHNE. Seria Nowa

2022

issue 9

155-183

Thanks to their political and social position and financial resources, Crown Marshals were able to undertake extensive architectural investments. They were also aware of the importance of visual and ceremonial setting. The profiles of individual magnates (who performed this honourable function), as well as specific individual buildings, have been discussed in detail. The patronage of Stanisław Herakliusz Lubomirski – which manifested itself in the creation of the famous Łazienka (bath house) at Ujazdów – or the activity of Franciszek Bieliński, who ordered the design of the boudoir from J.A. Meissonier, can be mentioned here. However, no attempt has been made to indicate the features common to the marshals’ foundation mechanisms, or to answer the questions as to whether – and, if so, how - the marshal’s office determined the intensification or change of its foundation policy. The main goal of this article is an attempt at a synthetic and cross-sectional view of the activity of Crown Marshals in the space of the Royal City of Warsaw. Three important ways of marking their presence in urban space can be distinguished: establishing and taking over juridical estates (e.g. Bielino), founding monuments (e.g. the statue of St. John of Nepomuk at Three Crosses Square), and erecting or transforming residences and gardens. Interesting conclusions are also provided by an analysis of the location of Marshal’s palaces, most of which were situated near royal residences (the Castle, Saxon Palace), and at the same time near main transport arteries (e.g. on the road from Wola or on Nowy Świat Street). The choice of location was certainly not accidental – especially with regard to palaces performing various ceremonial functions. Reflection on the specific nature of the founding activity of the Lubomirski, Bieliński and Mniszech families and the ways in which they annexed urban space allows for a closer look at both the ambitions of the marshal’s families and the spatial development of Warsaw.

Marszałkowie koronni dzięki swojej pozycji polityczno-społecznej i możliwościom finansowym byli w stanie podejmować pełne rozmachu inwestycje architektoniczne. Nie bez znaczenia pozostawała świadomość, jak ważnym elementem kreującym wizerunek jest oprawa wizualna i ceremonialna. Dokładnego omówienia doczekały się sylwetki poszczególnych magnatów (pełniących tę zaszczytną funkcję), a także konkretne, pojedyncze obiekty. Wspomnieć można chociażby mecenat Stanisława Herakliusza Lubomirskiego – którego przejawem było powstanie słynnej Łazienki w Ujazdowie – czy działalność Franciszka Bielińskiego, zamawiającego projekt buduaru u J.A. Meissoniera. Nie podjęto się natomiast wskazania cech wspólnych dla mechanizmów fundacyjnych marszałków, a także udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy – i ewentualnie w jaki sposób – urząd marszałkowski determinował wzmożenie lub zmianę prowadzonej polityki fundacyjnej. Głównym celem niniejszego artykułu jest próba syntetycznego i przekrojowego spojrzenia na aktywność marszałków koronnych w przestrzeni królewskiego miasta Warszawy. Wyróżnić można trzy istotne sposoby zaznaczania swej obecności w przestrzeni urbanistycznej: zakładanie i przejmowanie jurydyk (np. Bielino), fundowanie pomników (np. figura św. Jana Nepomucena przy Placu Trzech Krzyży); wznoszenie lub przekształcanie pałaców i założeń ogrodowych. Interesujących wniosków dostarcza także analiza rozlokowania siedzib marszałkowskich, które w większości znajdowały się przy rezydencjach królewskich (Zamku, Pałacu Saskim), a zarazem przy głównych arteriach komunikacyjnych (np. przy drodze z Woli, na Nowym Świecie). Wybór lokalizacji z pewnością nie był przypadkowy – zwłaszcza w odniesieniu do pałaców pełniących różnorodne funkcje ceremonialne. Refleksja nad specyfiką aktywności fundatorskiej Lubomirskich, Bielińskich i Mniszchów oraz sposobami anektowania przestrzeni urbanistycznej pozwala na przybliżenie zarówno ambicji rodów marszałkowskich, jak i rozwoju przestrzennego Warszawy.

Refine search results

1 TECHNE. Seria Nowa

1 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

1 Barczyk A.

1 Matwijów M.

2 2022

Search results

Rękopisy ze zbioru Józefa Wandalina Mniszcha (1670–1747), marszałka wielkiego koronnego

Drudzy po królu. Marszałkowie koronni jako fundatorzy i właściciele rezydencji – inicjatywy warszawskie z XVII–XVIII wieku