Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 24

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Moskwa
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
PL
W końcu ubiegłego roku ukazały się dwie książki, które choć nie są poświęcone bezpośrednio Karaimom, mogą dostarczyć wielu interesujących informacji o ich losach w Kijowie i Moskwie.
EN
The article gives a brief description of Moscow guide books printed between 1922 and 1991. The retrospective of Soviet texts is preceded by tracing the origins of Moscow travel guides, which goes back to travel notes from the 16th and 17th centuries. The paper presents 34 Soviet itineraries by providing their composition and content summary. Also, it demonstrates and explains the referential and syncretic patterns of Soviet guidebooks, and the shift made at the turn of the NEP era and the 1930s. Tourism evolution, city planning and state censorship are discussed among the factors that influence travel itineraries. The diachronic approach allows to note continuity and transformation elements of Soviet travel guides to Moscow.
5
58%
PL
Urodziła się 9 stycznia (wg nowego stylu) 1906 roku w Moskwie. Była najstarszym dzieckiem Alfreda Elifasa Poziemskiego i Lidii z Łobanosów, trockich Karaimów wówczas od niedawna zamieszkałych w Moskwie.
6
58%
Pamiętnik Teatralny
|
2017
|
vol. 66
|
issue 1/2
67-121
EN
The article and the annex it is supplied with presents a little-known episode in the history of Polish theatre during the First World War. In July 1915, when the German army was drawing close to Warsaw, a part of the population was evacuated to Russia. The refugees included a number of people of the theatre, with such outstanding individuals as Stefan Jaracz, Juliusz Osterwa, Mieczysław Limanowski, Wojciech Brydziński, Wincenty Drabik, Arnold Szyfman, and others. The first Polish theatre was launched in Moscow in September 1915. The present reconstruction of this and other Polish theatre endeavours in Moscow is based on the body of known and published Polish sources as well as on previously unknown and unpublished in Poland Russian press reviews. The annex comprises reviews of Polish theatre premieres and reports about Polish-Russian cultural undertakings that appeared in the following Russian weeklies and dailies: Russkiye vedomosti, Rampa i zhizn, Teatr, Teatralnaya gazeta, and Kievskaya mysl. The last of these, a Russian-language daily published in Kiev, featured a large article about Polish drama, with a special emphasis on Stanisław Wyspiański, written by Yakov Tugenhold. All the texts have been found as a result of on-site library searches of Russian press archives; except for the article by Tugenhold, they have not been reprinted in Russia.
PL
Artykuł oraz załączony do niego aneks przypominają mało znany epizod w historii polskiego teatru z okresu pierwszej wojny światowej. W lipcu 1915 roku, kiedy wojska niemieckie zbliżały się do Warszawy, część ludności została ewakuowana w głąb Rosji. Wśród uchodźców z Królestwa Polskiego znalazło się wielu przedstawicieli świata teatru, w tym tak wybitne postaci, jak Stefan Jaracz, Juliusz Osterwa, Mieczysław Limanowski, Wojciech Brydziński, Wincenty Drabik, Arnold Szyfman i inni. W Moskwie  we wrześniu 1915 roku odbyła się inauguracja pierwszego polskiego teatru. Rekonstrukcja tego i kolejnych polskich przedsięwzięć teatralnych w Moskwie przedstawiona została na podstawie znanych już i publikowanych polskich źródeł oraz nieznanych i dotąd niepublikowanych w Polsce recenzji polskich przedstawień z prasy rosyjskiej. Aneks zawiera recenzje premier w polskich teatrach oraz relacje z udziału Polaków w przedsięwzięciach kulturalnych polsko-rosyjskich pochodzące z następujących gazet i tygodników: „Russkije wiedomosti", „Rampa i żyzń", „Tieatr", „Tieatralnaja gazieta" oraz „Kijewskaja mysl". Z tej ostatniej, wydawanej w Kijowie w języku rosyjskim gazety, pochodzi obszerny artykuł Jakowa Tugendholda, poświęcony polskiemu dramatowi, w szczególności Stanisławowi Wyspiańskiemu. Teksty te zostały zebrane w wyniku kwerend rosyjskiej prasy; nie były one  dotąd (poza tekstem Jakowa Tugendholda) przedrukowywane w Rosji.
7
Publication available in full text mode
Content available

To, co mało znane i zapomniane

55%
PL
Mija właśnie 35 lat od śmierci Artysty. Cioteczny wnuk przybliża jego postać i twórczość we wspomnieniowym artykule napisanym kilka lat temu z okazji jubileuszu urodzin.
EN
This article deals with the topic of the vision of the Third Rome and its ruler’s special role, which was described by Philotheus (cir. 1465–1542) in his letter titled Message to the Grand Duke Vasili III. In the article the author presents the historical background and alleged reasons  contributing to the growth of power of the Grand Duchy of Moscow in the 15th and 16th century. Furthermore, the author shows how the monk of Pskov, in his letter to Vasili III Ivanovich, portrays him as the only successor of the Orthodox values and what qualities according to Philotheus, the most powerful ruler of the Christian World – the ruler of the Third Rome shall possess.
PL
W artykule została podjęta kwestia wizji Trzeciego Rzymu i szczególna rola jego władcy, którą opisał Filoteusz (ok. 1465–1542) w liście Posłanie do wielkiego księcia Wasyla III. Autorka prezentuje w pracy tło  historyczne i domniemane powody, przyczyniające się do wzrostu potęgi Księstwa Moskiewskiego w XV i XVI wieku. Ponadto przedstawia, jak pskowski mnich w liście do Wasyla III kreuje go na jedynego sukcesora prawosławnych wartości i jakie cechy według Filoteusza powinien mieć najpotężniejszy władca chrześcijańskiego świata – władca Trzeciego Rzymu.
PL
W artykule zostały zaprezentowane sowietyzmy wyekscerpowane z „Trybuny Radzieckiej” – centralnej gazety polskojęzycznej publikowanej w Moskwie w latach 1927-1938, wydawanej przez polskich komunistów przebywających w ZSRR w okresie międzywojennym. Sowietyzmy to jednostki odzwierciedlające nowe, radzieckie realia. W artykule przedstawiono cztery typy sowietyzmów: semantyczne (np. białogwardyjec, czerwony dyrektor), słowotwórcze (np. komsorg, partaktyw, politemigrant), stylistyczne (np. kapitalistyczna sfora) i onomastyczne (np. Leningrod, fabryka „Czerwony Sztandar”). Język „Trybuny Radzieckiej”, tak jak innych wydawnictw polskojęzycznych w ZSRR w dwudziestoleciu międzywojennym, reprezentuje polszczyznę silnie zsowietyzowaną. Świadczą o tym nie tylko licznie zgromadzone sowietyzmy, ale cała „stylistyka radziecka” (slogany, uschematyzowane formuły, stereotypy, sztampowe słownictwo propagandowe) przebijająca się z każdej strony „Trybuny Radzieckiej” .
EN
This article analyses Sovietisms in „Trybuna Radziecka”, i.e. the central Polish newspaper, published in Moscow by Polish communists in the years 1927-1938. Sovietisms are lexemes denoting new objects and phenomena of the Soviet reality, mainly borrowed from Russian. The article describes 4 types of Sovietisms: semantic (e.g. białogwardyjec, czerwony dyrektor), formative (e.g. komsorg, partaktyw, politemigrant), stylistic (e.g. kapitalistyczna sfora) and onomastic (e.g. Leningrod, fabryka „Czerwony Sztandar”). Sovietisms represent a new Soviet style in the language of the newspaper. Their frequent use confirms the process which affected the Polish language in Soviet Russia, namely the Sovietisation of the press language.
EN
Summary This article analyses Sovietisms in „Trybuna Radziecka”, i.e. the central Polish newspaper, published in Moscow by Polish communists in the years 1927-1938. Sovietisms are lexemes denoting new objects and phenomena of the Soviet reality, mainly borrowed from Russian. The article describes 4 types of Sovietisms: semantic (e.g. białogwardyjec, czerwony dyrektor), formative (e.g. komsorg, partaktyw, politemigrant), stylistic (e.g. kapitalistyczna sfora) and onomastic (e.g. Leningrod, fabryka „Czerwony Sztandar”). Sovietisms represent a new Soviet style in the language of the newspaper. Their frequent use confirms the process which affected the Polish language in Soviet Russia, namely the Sovietisation of the press language.
PL
Streszczenie W artykule zostały zaprezentowane sowietyzmy wyekscerpowane z „Trybuny Radzieckiej” – centralnej gazety polskojęzycznej publikowanej w Moskwie w latach 1927-1938, wydawanej przez polskich komunistów przebywających w ZSRR w okresie międzywojennym. Sowietyzmy to jednostki odzwierciedlające nowe, radzieckie realia. W artykule przedstawiono cztery typy sowietyzmów: semantyczne (np. białogwardyjec, czerwony dyrektor), słowotwórcze (np. komsorg, partaktyw, politemigrant), stylistyczne (np. kapitalistyczna sfora) i onomastyczne (np. Leningrod, fabryka „Czerwony Sztandar”). Język „Trybuny Radzieckiej”, tak jak innych wydawnictw polskojęzycznych w ZSRR w dwudziestoleciu międzywojennym, reprezentuje polszczyznę silnie zsowietyzowaną. Świadczą o tym nie tylko licznie zgromadzone sowietyzmy, ale cała „stylistyka radziecka” (slogany, uschematyzowane formuły, stereotypy, sztampowe słownictwo propagandowe) przebijająca się z każdej strony „Trybuny Radzieckiej” .
12
49%
PL
Artykuł przedstawia przegląd zmian zachodzących w Moskwie w okresie postradzieckiej transformacji i związanych z nimi problemów. W skrótowy sposób omawia historyczne i współczesne prace z zakresu geografii społecznej dotyczące stolicy Rosji. Na tym tle autorzy próbują ustosunkować się do współczesnych hipotez związanych z zachodzącymi procesami metropolizacji, w tym społecznej i przestrzennej polaryzacji występującej w miastach globalnych.
EN
The article presents an overview of changes and relevant problems that have occurred in Moscow in the period of post-Soviet transformation. Authors briefly discuss historical and contemporary studies on capital city of Russia in the field of social geography. On this background authors comment on contemporary hypothesis related to metropolisation processes including social and spatial polarization observed in global cities.
EN
Zofia Lissa’s biography contains many well-documented facts, but there are also numerous gaps. These are periods described the least in the known sources: childhood (including her stay in Austria during the First World War) as well as the escape and first months after leaving Lviv (following Germany’s attack on the USSR in 1941). Let us hope that material that will enable us to fill these gaps will be found. However, in addition to complete gaps there is also a lot of incomplete information. It concerns, for example, the period Lissa spent in Moscow. There are more sources dealing with that time, but they have not been studied in detail and this has paved the way for sensational rumours. The present article is an attempt to disperse the fog and clear the atmosphere of mystery surrounding the matter. The thesis of the article is as follows: throughout her stay in Moscow Lissa, with her customary naivety, worked as best as she could for the benefit of Polish music. Her interests were wide-ranging - from early to contemporary music, with the latter being a subject with which she was particularly familiar. In addition to promoting professional music, Lissa tackled questions relating to the dissemination of music in general. She believed that as a musicologist she had a mission and that the best way to accomplish it was to collaborate closely with composers who would “implement” her guidelines in their music. In this context Lissa’s return to Poland may seem as an attempt to put similar ideas into practice on a much broader scale: from then on she would no longer represent herself but the entire Polish musicology, and one composer would be replaced by the entire Polish Composers’ Union.
PL
W życiorysie Zofii Lissy jest wiele faktów dobrze udokumentowanych, lecz także sporo niemal białych plam. Są to okresy najsłabiej opisane w znanych źródłach: dzieciństwo (wraz z pobytem w Austrii podczas I wojny światowej) oraz ucieczka i pierwsze miesiące po opuszczeniu Lwowa (po ataku Niemców na ZSRR w roku 1941). Trzeba mieć nadzieję, że odnajdą się materiały, które pozwolą na uzupełnienie tych luk. Obok plam białych mamy jednak w tej biografii również różne odcienie szarości. Dotyczy to m.in. okresu spędzonego przez Lissę w Moskwie. Tu źródeł jest więcej, jednak są słabo opracowane, a to stworzyło pożywkę dla żądnej sensacji powszechnej wyobraźni. Niniejszy artykuł to próba rozwiania unoszącej się nad tematem mgły i atmosfery tajemniczości. Teza artykułu brzmi następująco: przez cały pobyt w Moskwie, z właściwą sobie naiwnością, Lissa pracowała najlepiej jak umiała dla dobra muzyki polskiej. Zakres jej zainteresowań był szeroki - od muzyki dawnej po współczesną, przy czym w problemach nowej twórczości orientowała się znakomicie. Równolegle do propagowania muzyki profesjonalnej zajmowała się zagadnieniami upowszechnienia muzyki. Wierzyła, że ma tu do spełnienia misję jako muzykolog i że najlepiej ją wypełni, blisko współpracując z kompozytorem, który jej wskazówki będzie „wcielał” w muzykę. W tym kontekście jej powrót do Polski może się jawić jako próba wprowadzenia w życie podobnych idei na daleko szerszej płaszczyźnie: odtąd ona nie będzie już reprezentowała siebie, ale całą muzykologię polską, zaś jednego kompozytora zastąpi cały Związek Kompozytorów Polskich.
EN
The article is the review of the book by Paweł Siemionowicz Riejfman, historian of press and literature, Cenzura w doriewolucyonnoj, sowietskoj i postsowietskoj Rossii. T. 1. Cenzura w doriewolucyonnoj Rossii (Censorship in pre-revolutionary, Soviet and post-Soviet Russia, vol. 1. Censorship in pre-revolutionary Russia), published in Moscow in 2017. This is the third number of this first volume. There will be two volumes in total, consisting of lectures given by Riejfman in the years 2001-2003 at the university in Tartu. This number refers to the period from the Alexander II accession to the throne up to the end of the Nicholas II ruling. The author focuses on the authorities’ control of the press at that time. This is a compilation work, as Riejfman did not any own studies on censorship.
PL
Artykuł poświęcony jest sposobom przenoszenia słów i zwrotów określających rzeczy, zjawiska i przedmioty typowe dla życia, codziennej rutyny i kultury mieszkańców Moskwy w pierwszych dekadach władzy radzieckiej, które posłużyły do przetłumaczenia powieści "Mistrz i Małgorzata" na języki południowosłowiańskie (bułgarski, serbski, chorwacki, słoweński). Złożoność struktury artystycznej powieści, połączenie kilku tradycji kulturowych, historycznych i religijnych, warstw stylistycznych i językowych, sprawiają, że to bardzo trudne zadanie dla tłumaczy. Jednym z warunków koniecznych do jego rozwiązania jest obecność w przetłumaczonym wydaniu komentarzy referencyjnych, wyjaśniających trudne fragmenty.  
EN
The article deals with the ways of transferring words and phrases naming things, phenomena, and objects typical for life, daily routine and culture of the Muscovites during the first decades of Soviet power, used for translation of the novel “The Master and Margarita” into South Slavic (Bulgarian, Serbian, Croatian, Slovenian) languages. The complexity of the novel’s artistic structure, the combination of several cultural, historical and religious traditions, stylistic and linguistic layers, possess a very difficult task for translators. One of the necessary conditions for its solution is the presence in the translated edition a reference device (reference comments) explaining difficult passages.
RU
В статье рассматриваются способы передачи слов и словосочетаний, называющих предметы, явления, объекты, характерные для жизни, быта и культуры москвичей первых десятилетий советской власти, при переводе романа «Мастер и Маргарита» на южнославянские (болгарский, сербский, хорватский, словенский) языки. Сложность художественной структуры романа, соединение в нем нескольких культурных и историко-религиозных традиций, стилистических и языковых пластов ставит перед переводчиками весьма трудную задачу. Одним из необходимых условий ее решения является наличие в переводном издании справочного аппарата, разъясняющего трудные для понимания пассажи.  
EN
This research aims to investigate Turkey and Russia’s primary energy sources and the importance of its relations in the energy sector. Turkey and Russia’s balance of power rely on its energy needs. Turkey’s geopolitical location and Russia’s rich sources make both countries essential trade partners. They both depend on each other in terms of energy. Despite the political problems, the major pipeline projects, in a growing number of fields, including nuclear power, the Turkish government and operators are developing an energy partnership with Russia, affecting both countries economically.
PL
Artykuł ma na celu przedstawienie głównych źródeł zasobów energii Turcji i Rosji oraz omówienie znaczenia bilateralnych relacji tych państw w sektorze energetycznym. Równowaga sił Turcji i Rosji zależy od potrzeb energetycznych tych państw. Położenie geopolityczne Turcji i bogate zasoby surowcowe Rosji sprawiają, że oba kraje są dla siebie ważnymi partnerami handlowymi. Są od siebie również zależne energetycznie, dlatego mimo problemów politycznych, realizowane są projekty rurociągów w ramach projektów partnerstwa energetycznego Turcji i Rosji.
EN
The article is an attempt to answer the question of the way noir functions in the contemporary prose devoted to Moscow and the extent to which it affects the city’s literary image. The paper interprets selected works by Vladimir Sorokin, Roman Senchin and Sergei Kuznetsov. The analysis conducted by the author of the paper leads to the conclusion that the presence of the so-called “black naturalism” in the Moscow texts does not spoil the image of Russia’s capital, but complements it with new elements (previously hidden, but present since the old days). Therefore, Moscow becomes more real, tangible, flesh and blood as well as suitable for the worldwide tendency to create megapolises.
EN
Text is a novel of manners with elements of a thriller, a noir, and a detective novel (but the above-mentioned complementary elements fulfill only a supportive role, because the criminal intrigue exposed at the very beginning is treated marginally amounts to a starting point for deeper considerations of the psychological and sociological nature). Due to the peculiar presentation of the image of the Center (here: Moscow), Text fits into the vision of Moscow as the core of Russian predatory capitalism, exuberant consumerism, glitz, semblance and ruthless struggle for recognition in the ranking of successful people, which is presented in contemporary Russian literature. Its fundamental value is the fact that the realization of the author's idea is mainly due to the confrontation of megalopolis with images of the periphery, which can be regarded as satellite cities of the capital. In his perception of Russia, Glukhovsky is close to Roman Senchin and, similarly to the latter, he believes that the traditionally understood center-periphery, city-village conflict is disappearing, because eventually it turns out that (despite the spatial and social diversity) none of these places (mainly because of conspicuous regressive tendencies) does not give a person a chance for free development and self-realization.
EN
On 14 September 1514, in the vicinity of the town of Orsha, the combined Lithuanian-Polish forces defeated the Muscovian army. Among many texts commemorating the battle are maps published between 1526 and the mid-seventeenth century. The author argues that each cartographical representation of the battle can be interpreted as an example of Renaissance politics of memory. The struggle could be an element of the Jagiellonian dynastic propaganda, an argument in the competition between the Lithuanian Ruthenia and Muscovy, a fragment of the republican discourse or a part of narration about the great past of the Grand Duchy of Lithuania.
PL
14 września 1514 r. w okolicach miasta Orsza połączone siły polsko-litewskie pokonały wojska moskiewskie. Wśród wielu tekstów upamiętniających bitwę znajdują się również mapy, wydane drukiem między rokiem 1526 a połową XVII w. Autor dowodzi, że każde odwzorowanie kartograficzne bitwy może być interpretowane jako przykład renesansowej polityki pamięci. Bitwa mogła być elementem propagandy dynastycznej Jagiellonów, argumentem w rywalizacji między Rusią Litewską a Moskwą, fragmentem dyskursu republikańskiego lub częścią narracji o wielkiej przeszłości Wielkiego Księstwa Litewskiego.
PL
W okresie wyprawy moskiewskiej królewicza Władysława Wazy największe natężenie działań militarnych przypadło na lipiec-październik 1618 r. W walkach z Rosjanami uczestniczyła wówczas nie tylko armia polsko-litewska pod komendą hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, lecz także Kozacy zaporoscy pod wodzą hetmana Piotra Konaszewicza Sahajdacznego. Przez prawie całe lato siły polsko-litewskie, liczące około 14 tys. żołnierzy, ścierały się z wojskami moskiewskimi pod Możajskiem, po czym we wrześniu ruszyły w kierunku stolicy państwa carów. Jednocześnie pod koniec czerwca 1618 r. w południowo-zachodnie regiony Państwa Moskiewskiego wkroczyła 20-tysięczna armia kozacka. Po połączeniu się pod Tuszynem siły polsko-litewsko-kozackie w nocy z 10 na 11 października 1618 r. przypuściły szturm Moskwy, który zakończył się niepowodzeniem. Rosjanie zgodzili się jednak przystąpić do rokowań. W ich wyniku podpisano 11 grudnia 1618 r. w wiosce Dywilino (Deulino) rozejm na 14 i pół roku, który miał obowiązywać od 4 stycznia 1619 do 5 lipca 1633 r.
EN
During the Moscow expedition of Prince Ladislaus Vasa, the greatest intensity of military operations occurred in July – October 1618. Not only the Polish-Lithuanian army, under command of the Great Lithuanian Hetman Jan Karol Chodkiewicz, but also Zaporozhian Cossacks led by Hetman Petro Konashevych Sahaidachny, participated in the fighting with the Russians. For almost all summer Polish-Lithuanian forces, numbering around 14 000 soldiers, clashed with the Moscow army near Mozhaysk, and then in September they moved towards the capital of the state of the tsars. At the same time, at the end of June 1618, a Cossack army of 20 000 men entered the southwestern regions of Moscow State. After the merger near Tushino, Polish-Lithuanian-Cossack forces stormed Moscow on the night of October 10-11, 1618, which ended in failure. However, the Russians agreed to enter into negotiations. As a result, on December 11, 1618, a truce was signed in the village of Dywilino (Deulino) for 14 and a half years, which was to apply from January 4, 1619 to July 5, 1633.
RU
Во время московской экспедиции королевича Владислава Васы наибольший накал военных действий пришелся на июль-октябрь 1618 года. В сражениях с москалями участвовали не только польско-литовское войско под командованием великого литовского гетмана Яна Кароля Ходкевича, но и запорожские казаки под руководством гетмана Петра Конашевича Сайдачного. Почти все лето польско-литовские войска численностью около 14000 солдат, столкнулись с московской армией под Могайском, а затем в сентябре отправились в сторону столицы царского государства. В то же время в конце июня 1618 года 20-тысячное казачье войско вошло в юго-западные районы Московского государства. После слияния под Тушином польско-литовско-казачьи войска в ночь с 10 на 11 октября 1618 года предприняли штурм Москвы, но безуспешно. Русские, однако, согласились вступить в переговоры. В результате 11 декабря 1618 года в селе Дивилино (Деулино) было подписано перемирие на 14 с половиной лет, которое должно было действовать с 4 января 1619 года по 5 июля 1633 года.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.