Search results

1

Michał Walicki (1904-1966)

100%

Bieniecki Z.

Ochrona Zabytków

|

1966

|

issue 4

72-73

2

Crucifixus dolorosus z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu

88%

Łobodzińska P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio L – Artes

|

2017

|

vol. 15

|

issue 1

PL

Krucyfiks z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu, należącego niegdyś do zakonu joannitów, znajduje się dziś w Muzeum Narodowym w Warszawie. Rzeźba jest różnie datowana przez badaczy, od drugiej do czwartej ćwierci XIV wieku. Dokładny opis formalno-stylistyczny figury z kościoła Bożego Ciała pozwala na uchwycenie właściwości wizualnych, które częściowo potwierdzają postulowaną przez badaczy łączność z czternastowiecznym nurtem crucifixi dolorosi.Bliskie formalnie rozwiązania sylwetki Ukrzyżowanego pochodzą z różnych terenów europejskich, jednocześnie jednak dzieło wrocławskie jawi się jako osobne na tle przywołanej grupy rzeźb pod względem stopnia wyniszczenia ciała, silnego przechylenia korpusu w prawą stronę, mocnego podkurczenia nóg i poszczególnych detali rzeźbiarskich. Figura wrocławska nawiązuje do zgeometryzowanych form znanych z krucyfiksów bolesnych z pierwszej połowy XIV wieku i jednocześnie w miękkości wygięcia torsu, w płynności kształtów żeber dostrzec można antycypację stylu pięknego. Zestawienie krucyfiksu z kościoła Bożego Ciała z wybranymi przykładami czternastowiecznej rzeźby śląskiej także wyklucza związki formalno-stylistyczne oraz warsztatowe. Jego wyraz ideowy, pokrewny Piecie z Lubiąża, łączy się ze specyficzną dla drugiej połowy XIII i całego XIV wieku pobożnością, zorientowaną na rozpatrywanie Męki Pańskiej i indywidualne przeżycie religijne. Choć poszczególne detale rzeźbiarskie właściwie figurze z kościoła joannitów, można łączyć z niektórymi wrocławskimi krucyfiksami, tak ekspresyjne ujęcie ciała nie znajduje sobie równych.Crucifixus dolorosus from Corpus-Christi Church in WrocławSUMMARYThe crucifi x from the Corpus Christi church in Wroclaw, which (the church) used to belong to the Hospitallers of St. John of God, is now the property of the National Museum in Warsaw. According to the art theorists, the sculpture is dated from the second to the fourth quarter of the fourteenth century. The detailed, formal and stylistic description of the sculpture from the Corpus Christi church enables the rendering of visual properties which partially confi rm the suggested connection between this fi gure and the fourteenth-century trend in sculpture known as crucifi xi dolorosi. The formally related structural solutions of the silhouette of the Crucifi ed come from different parts of Europe; at the same time, however, the sculpture from Wrocław seems to stand out as compared with the sculptures in question as regards the destroyed body of Christ, the strong inclination of His torso to the right, the squatted legs and particular sculptural details. The fi gure from the church in Wrocław refers to geometrized forms known from crucifi xi dolorosi of the fi rst half of the fourteenth century; at the same time the softness of the curved torso and the smoothness of the ribs anticipate the emergence of the beau style. The comparison of the crucifi x from the Corpus-Christi church with the selected examples of fourteenth- century Silesian sculptures also excludes formal-stylistic and technical connections. Its ideological meaning is close to the Pietà of Lubiąż (Leubus) and is associated with the specifi c type of devotion – typical of the second part of the thirteenth and the whole fourteenth century – oriented towards considering the Passion of Christ, and towards individual religious experiences. Although individual sculptural details characteristic of the Hospitallers of St. John church can be linked with some other Wrocław crucifi xes, the presentation of the body in such an expressive manner is unmatchable.

3

W MUZEUM WSZYSTKO WOLNO, CZYLI PIĘĆ ZMYSŁÓW PARTYCYPACJI

88%

Knapek A.

Muzealnictwo

|

2016

|

vol. 57

139-148

EN

Usually an exhibition takes several years to be created. The curator responsible for it carries out queries and research, thanks to which the topic presented to the guests is presented in a broad historical and cultural context. The exhibition “Anything Goes Museum”, curated by children and organised by the National Museum in Warsaw, was created within six months. The topics chosen by the young curators (aged between 6 and 14 ) are universal questions about the definition of fear, the relationships between people and the world of nature, heroism, and the changes that the world constantly undergoes. The curators prepared this exhibition in an emotional way – it was an entirely novel approach to what an exhibition should look like. This experience allowed both the museum staff and the young curators to get to know each other better and look at each other from a different perspective than usual. This museum and educational experiment is a participatory project which fully empowered the children, who represent the most significant group of museum visitors.

PL

Zazwyczaj wystawa powstaje kilka lat. Przygotowujący ją kurator prowadzi kwerendy i badania naukowe, dzięki którym prezentowany muzealnym gościom temat można poznać w szerokim kontekście historycznym i kulturowym. Przygotowana przez dzieci wystawa „W Muzeum wszystko wolno” w Muzeum Narodowym w Warszawie powstawała ponad pół roku. Poruszone przez młodych kuratorów (6–14 lat) tematy mają charakter pytań uniwersalnych o to czym jest lęk, jakie relacje łączą ludzi ze światem natury, o bohaterstwo czy też zmiany jakim ciągle podlega świat. Przez kuratorów muzealnych wystawa została przygotowana emocjonalnie – było to spotkanie z zupełnie nowym podejściem do tego jak powinna wyglądać ekspozycja. Doświadczenie pozwoliło zarówno pracownikom muzeum jak i młodym kuratorom poznać się i spojrzeć na siebie z zupełnie innej niż zazwyczaj perspektywy. Ten muzealno-edukacyjny eksperyment to projekt partycypacyjny, który całkowicie oddał moc sprawczą w ręce osób stanowiących największą część muzealnych gości, czyli dzieci.

4

Zapomniany bohater - Jan Morawiński (1907–1949)

88%

Olkowski R.

Muzealnictwo

|

2021

|

issue 62

260-271

PL

Notatki kustosza Muzeum Narodowego opublikowane w 1970 r. w drugim tomie książki Walka o dobra kultury, to jedyne ogólnodostępne świadectwo ratowania zabytków wilanowskich przez Jana Morawińskiego, zapomnianego bohatera z czasów II wojny światowej. Bezcenne ze względu na udokumentowanie przez Morawińskiego grabieży 137 obrazów należących do przedwojennej kolekcji Branickich w Wilanowie. Wspomniane Notatki zostały opublikowane przez Państwowy Instytut Wydawniczy na podstawie rękopisu istniejącego w domowym archiwum córki ich autora, Agnieszki Morawińskiej. Sprawiają jednak wrażenie kartek wyrwanych z notatnika, w którym brakuje wcześniejszego rozdziału. Rozdział ten istnieje, ale z niewyjaśnionych przyczyn został pominięty w dwutomowym dziele pod redakcją prof. Stanisława Lorentza pt. Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945. Niniejszy artykuł opiera się na rękopiśmiennym świadectwie Morawińskiego, popartym archiwalnymi źródłami i wspomnieniami kolegów z Muzeum Narodowego w Warszawie (MNW). Jan Morawiński od sierpnia 1939 r. do sierpnia 1944 r. ratował, wraz z innymi, bezcenne muzealia w gmachu muzeum, a także na terenie stolicy. Pakował zabytki do skrzyń, by przetrwały najcięższy okres i z narażeniem życia gasił pożary budynku muzeum. Ratował zbiory Zamku Królewskiego w czasie najcięższego bombardowania Warszawy, przewożąc je do magazynów w Alejach Jerozolimskich. Za swoje poświęcenie otrzymał z rąk gen. Juliusza Rómmla krzyż Virtuti Militari V klasy. Po kapitulacji Warszawy został mianowany kierownikiem magazynów i inwentarzy MNW – w czasie nieobecności dyrektora Lorentza był jego zastępcą. W pierwszym okresie okupacji odważnie stawiał czoła niemieckim urzędnikom. Kierował tajną akcją inwentaryzacji i dokumentacji zniszczeń i rabunków niemieckich. Wiedza zgromadzona w ten sposób była niezwykle pomocna w restytucji zagrabionych zabytków, nie tylko muzealnych. Brał także udział w dokumentowaniu zniszczeń Zamku Królewskiego. Schwytany przez Niemców, przeszedł przez Gestapo w więzieniu przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie. W późniejszym czasie został kierownikiem Muzeum Dawnej Warszawy na Starym Mieście, a równolegle był także opiekunem zbiorów wilanowskich. Po upadku powstania warszawskiego brał udział w tzw. akcji pruszkowskiej, podczas której został ciężko ranny.

5

WITOLD DOBROWOLSKI (1939–2019)

88%

Żelazowski J.

Muzealnictwo

|

2020

|

vol. 61

90-95

PL

Wspomnienie o prof. W. Dobrowolskim analizuje głównie jego działalność w Muzeum Narodowym w Warszawie (1960–2011) i osiągnięcia naukowe. Był twórcą współczesnej etruskologii w Polsce w latach 60. XX w., wydatnie przyczyniając się do upowszechnienia w polskim społeczeństwie wiedzy o cywilizacji etruskiej. Sławę międzynarodową przyniosły mu studia nad dokumentacją grobowców etruskich i ich dekoracji malarskiej w czasach nowożytnych. W. Dobrowolski był też niekwestionowanym ekspertem w zakresie greckiej ceramiki, szczególnie z kolekcji wilanowskiej i gołuchowskiej przechowywanej w Muzeum Narodowym w Warszawie, a swoje pogłębione analizy ikonograficzne umiał także przenosić do muzealnej ekspozycji. Pasjonowała go sztuka grecka jako uniwersalny i ciągle aktualny wzorzec wartości artystycznych i estetycznych, dlatego też z dużym zaangażowaniem zajmował się popularyzacją sztuki antycznej w Polsce jako organizator kilkudziesięciu wystaw w lokalnych muzeach, autor wielu haseł w encyklopediach i rozdziałów w podręcznikach historii sztuki. Był też autorem i kuratorem kilku dużych i ważnych wystaw w Muzeum Narodowym w Warszawie, w którym też bardzo mocno odcisnął swoje piętno przy aranżowaniu stałej ekspozycji Galerii Sztuki Starożytnej istniejącej do 2011 roku. Studia nad polskim kolekcjonerstwem zabytków antycznych w XVIII i XIX w. utorowały mu drogę do ważnych analiz obecności tradycji antyku w kulturze europejskiej i polskiej, które szczególnie go zajmowały w ostatnim okresie życia.

6

Zapomniany bohater – Jan Morawiński (1907–1949). Część druga

88%

Olkowski R.

Muzealnictwo

|

2022

|

vol. 63

214-224

PL

Po opuszczeniu szpitala w styczniu 1945 r. Jan Morawiński został kustoszem nowego Oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie. Jego głównymi zadaniami były opieka nad zbiorami oraz zabezpieczenie pałacu. 13 stycznia 1946 r. wyjechał na placówkę do Polskiej Misji Wojskowej w Berlinie jako specjalista ds. restytucji polskiego mienia kulturalnego z Niemiec. Do zakresu działania Morawińskiego miały należeć przede wszystkim sprawy związane z rewindykacją polskiego mienia kulturalnego, pozyskanie poloników ze zbiorów niemieckich oraz zakupienie dzieł sztuki. Podczas swojej misji działał przede wszystkim w brytyjskiej strefie okupacyjnej Niemiec. Roszczenia polskie przedstawione przez niego stronie brytyjskiej dotyczyły głównie składnicy w Grasleben oraz dzwonów zgromadzonych w Hamburgu. Po wielomiesięcznych zabiegach udało mu się wyjechać do Hamburga i na miejscu stwierdzić obecność ok. tysiąca dzwonów o polskiej proweniencji. Morawiński działał także na terenie radzieckiej strefy okupacyjnej. W Nossen w Saksonii znalazł dziewięć obrazów o proweniencji krakowskiej. Jednym z największych jego sukcesów było uzyskanie zgody Anglików na rewindykację archiwaliów pochodzących z terenu Gdańska, Elbląga, Szczecina i Torunia. Za fundusze otrzymane z Ministerstwa Kultury i Sztuki zakupił m.in. obraz Teodora Lubienieckiego Portret rodziny na tle parku, puchar Augusta II z 1698 r., dwa sztychy przedstawiające Jana III Sobieskiego. Po zakończeniu pracy w Berlinie został szefem Polskiej Misji Wojskowej we francuskiej strefie okupacyjnej w Niemczech. W maju 1949 r. powrócił do kraju, by w październiku, mimo pogarszającego się stanu zdrowia, objąć stanowisko radcy kulturalnego w Ambasadzie RP w Rzymie. Zmarł nagle w Warszawie 13 grudnia 1949 r.

7

PRAKTYKI KURATORSKIE WOBEC „DÓBR PRZEMIESZCZONYCH” W PROJEKTACH MUZEALNYCH PO 1989 ROKU. DWIE WYSTAWY W MUZEUM IM. XAWEREGO DUNIKOWSKIEGO W WARSZAWIE*

75%

Toniak E.

Muzealnictwo

|

2020

|

vol. 61

208-218

PL

Autorka, na przykładzie dwóch wystaw w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie: projektu wystawienniczo-badawczego „Skontrum”, który stanowił rodzaj publicznej inwentaryzacji kolekcji rzeźby (2012) i ekspozycji „Majątek. Rzeźby z kolekcji rodziny von Rose oraz filmy i fotografie z archiwum Zofii Chomętowskiej” (2015) jako case study, analizuje praktyki kuratorskie muzeum wobec zbiorów, których znaczną część stanowią „dobra przemieszczone”, przede wszystkim z tzw. Ziem Odzyskanych. Słowami głównej kuratorki Muzeum w Królikarni od 2011 r. i kuratorki wystaw – Agnieszki Tarasiuk – jest to zbiór kłopotliwy, świadczący o trudnym dziedzictwie i nie poddający się konserwacji. Podstawą metodologiczną artykułu są badania proweniencyjne muzealiów prowadzone przez R. Olkowskiego, L.M. Kamińską i M. Romanowską-Zadrożną, a kontekstem założenia programowe Strategii Działalności i Rozwoju Muzeum Narodowego w Warszawie 2010–2020, przygotowane przez byłego dyrektora MNW Piotra Piotrowskiego. Jednym z jego priorytetów było wyjaśnienie pochodzenia zbiorów o nieznanej proweniencji i rozliczenie się z ich dawnymi właścicielami. Tekst stawia pytanie o konstruowanie genealogii muzeum i pamięci tużpowojennej historii w nowej sytuacji społeczno-politycznej w Polsce po 1989 roku. Utworzone przez P. Piotrowskiego stanowisko ds. badania proweniencji zbiorów zostało po dymisji dyrektora w 2012 r. zlikwidowane. Artykuł stanowi fragment większej całości.

8

WŁODZIMIERZ PIWKOWSKI (1932–2016)

75%

Czerwińska-Walczak A.

Muzealnictwo

|

2016

|

vol. 57

277-279

EN

Włodzimierz Piwkowski, a great friend of the Museum in Nieborów and Arkadia and an outstanding historian of art passed away on 18 July 2016. He was connected with the National Museum in Warsaw to which he devoted 40 years of his professional and scientific activity, among others by cooperating on the rebuilding and conservation of its branches: the Royal Łazienki, the Królikarnia and the Museum in Nieborów and Arkadia. As a long-term and meritorious curator and director of the Museum in Nieborów and Arkadia, which he ran in 1970– 1994, he contributed greatly to its flourishing by giving his heart and devoting his most significant publications. His initiatives and activity contributed to the palace and garden complex in Nieborów and Arkadia becoming the institution whose functions and role exceed standards of residential museums’ activity. He was a life supporter of the Museum in Nieborów. Even no longer being formally obliged, he cooperated on numerous projects until their execution: e.g. he was present at the ceremony of unveiling of the reconstructed Sepulchre on the Poplar Island in Arkadia on the occasion of the Museum’s 70th anniversary. His scientific achievements were impressive. It is thanks to them that the residence in Nieborów is currently one of the best preserved and studied ones in Poland. His most important publications include monumental monographs of Nieborów Nieborów. Mazowiecka rezydencja Radziwiłłów (2005) and Arkadia Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Studium historyczne (1998). Włodzimierz Piwkowski was a noble, hard-working and commonly admired and respected person. He did not fear novelties or changes. He observed the changing world with trust and confidence. This legendary curator of Nieborów will stay in our hearts forever.

PL

18 lipca 2016 r. zmarł w Warszawie Włodzimierz Piwkowski, wielki przyjaciel Nieborowa i Arkadii, znakomity historyk sztuki związany z Muzeum Narodowym w Warszawie, któremu poświęcił 40 lat swojej działalności zawodowej i naukowej, współpracując przy odbudowie i konserwacji jego oddziałów: Łazienek Królewskich, Królikarni oraz Nieborowa i Arkadii. Jako wieloletni, zasłużony kurator i dyrektor Muzeum w Nieborowie i Arkadii, kierując nim w latach 1970–1994, przyczynił się do rozkwitu muzeum. Na zawsze oddał mu serce i dedykował najważniejsze publikacje. Jego inicjatywy i aktywność sprawiły, że zespół pałacowo ogrodowy w Nieborowie i Arkadii stał się instytucją, której funkcje i rola wykraczały poza standardy definiujące działalność muzeów rezydencjonalnych. Do końca życia był oddany sprawom Nieborowa. Wielu zapoczątkowanym projektom – nie będąc już nawet zobowiązanym formalnie – towarzyszył do momentu realizacji, czego przykładem jest jego zeszłoroczna obecność przy odsłonięciu, z okazji obchodów 70-lecia muzeum, odbudowanego Grobowca na Wyspie Topolowej w Arkadii. Pozostawił imponujący dorobek naukowy, dzięki któremu Nieborów jest obecnie jedną z najlepiej zachowanych i opracowanych rezydencji w Polsce. Najważniejsze publikacje kuratora Piwkowskiego to monumentalne monografie Nieborowa Nieborów. Mazowiecka rezydencja Radziwiłłów (2005) i Arkadii Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Studium historyczne (1998). Włodzimierz Piwkowski był człowiekiem szlachetnym i prawym, niezwykle pracowitym, powszechnie cenionym i szanowanym. Nie bał się nowości i zmian, z ufnością i nadzieją patrzył na zmieniający się świat. Legendarny kurator Nieborowa na zawsze pozostanie w naszych sercach.

9

KRZYSZTOF ZAŁĘSKI (1939–2016)

63%

Grochala A.

Muzealnictwo

|

2016

|

vol. 57

149-153

EN

Art historian Krzysztof Załęski was professionally linked with the National Museum in Warsaw (MNW) for over 40 years. He was an expert on the Stanisław August period, the history of modern drawing and Polish painting, Freemasonry and jazz. In 1959–1964, he studied history of art at the University of Warsaw, from which he graduated in 1968 with his thesis entitled The White House in the Łazienki Park written under the supervision of Prof. Stanisław Lorentz. In 1964–1965 he worked for the State Studios for the Conservation of Cultural Property (Warsaw branch). In 1968– 2004 he was employed at MNW, from 1974 as Head of Polish Drawing Cabinet in the Collections of Early Modern Polish Art, from 1977 as Curator and from 1995 as Senior Curator. He was a member of the Association of Art Historians. He was awarded the Gold Cross of Merit in 1989 and in 2002 the Knight‘s Cross of the Order of Polonia Restituta for his services to Polish museology. He wrote numerous articles and entries in exhibition catalogues, and prepared many museum collections related to drawing and Polish painting (including works by Franciszek Smuglewicz, Bernardo Bellotto known as Canaletto, Marcello Bacciarelli, Jan Piotr Norblin, Zygmunt Vogl and Stanisław Noakowski). He also curated and co-organised a number of exhibitions at the MNW and other cultural institutions in Poland and abroad (in the Polish Cultural Institute in London and the Polish Museum in Rapperswil among others). He was a noted Polish expert in Freemasonry who was invited to cooperate on analysing Masonic collections and organising exhibitions devoted to them (“Masonry. Pro publico bono” at the MNW 2014 being one of the last). He was devoted to the history of jazz and its links to the visual arts. He was a museum professional with extended knowledge and experience in the issues of property and provenience of works of art. He paid great importance to the history of collecting, especially to shaping the MNW’s collections. This was also seen in the last exhibition he co-prepared in the National Museum, “Bronisław Krystall. Testament” (19 November 2015 – 6 March 2016) devoted to a generous donor.

PL

Krzysztof Załęski, historyk sztuki, przez ponad 40 lat związany zawodowo z Muzeum Narodowym w Warszawie (MNW), był znawcą epoki stanisławowskiej, dziejów nowożytnego rysunku i malarstwa polskiego, wolnomularstwa i jazzu. W latach 1959–1964 studiował historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, w 1968 r. obronił, napisaną pod kierunkiem prof. Stanisława Lorentza, pracę magisterską zatytułowaną Biały Domek w Łazienkach. W latach 1964–1965 był zatrudniony w PP Pracownie Konserwacji Zabytków (Oddział w Warszawie). W latach 1968–2004 pracował w MNW, od 1974 r. jako kierownik Gabinetu Rysunków Polskich w Zbiorach Sztuki Polskiej Nowożytnej, od 1977 r. na stanowisku kustosza, a od 1995 – starszego kustosza. Był członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Za zasługi dla polskiego muzealnictwa odznaczony został w 1989 r. Złotym Krzyżem Zasługi, a w 2002 – Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Był autorem licznych artykułów oraz haseł w katalogach wystaw i zbiorów muzealnych dotyczących rysunku i malarstwa polskiego (m.in. twórczości Franciszka Smuglewicza, Bernarda Bellota zw. Canaletto, Marcella Bacciarellego, Jana Piotra Norblina, Zygmunta Vogla, Stanisława Noakowskiego), a także kuratorem i współorganizatorem wielu ekspozycji w MNW oraz innych instytucjach kultury w Polsce i za granicą (m.in. w Polish Cultural Institute w Londynie, Muzeum Polskim w Rapperswilu). Był uznanym polskim znawcą problematyki masońskiej, zapraszanym do współpracy przy opracowywaniu zbiorów masoników i organizowaniu wystaw im poświęconych (jedna z ostatnich to „Masoneria. Pro publico bono”, MNW 2014). Zajmował się historią jazzu i jego związkami ze sztukami wizualnymi. Był muzealnikiem o szerokiej wiedzy i doświadczeniu w zakresie problemów własnościowych i proweniencyjnych dzieł sztuki, przywiązywałdużą wagę do historii kolekcjonerstwa, w szczególności kształtowania się zbiorów MNW. Wyrazem tego była również ostatnia współtworzona przez niego wystawa w warszawskim Muzeum Narodowym „Bronisław Krystall. Testament” (19.11.2015 – 6.03.2016), poświęcona zasłużonemu darczyńcy.

10

IRENA JAKIMOWICZ – MUZEALNICZKA DOSKONAŁA

63%

Żakiewicz A.

Muzealnictwo

|

2020

|

vol. 61

110-116

PL

Irena Jakimowicz (1922–1999) studiowała historię sztuki na tajnych kompletach UW w latach 1943–1944, dyplom uzyskała w 1951 roku. W latach 1945–1991 pracowała w Muzeum Narodowym w Warszawie, początkowo w Dziale Oświatowym, od 1953 r. w Dziale Grafiki Polskiej, a w 1958 r. wydzieliła zeń prace wykonane po 1914 r., z których stworzyła Dział Grafiki i Rysunków Współczesnych i objęła jego kierownictwo jako kustosz. Do początku 1982 r. Dział był częścią Galerii Sztuki Współczesnej, a następnie usamodzielnił się jako Gabinet Grafiki i Rysunków Współczesnych z Ireną Jakimowicz jako kuratorem. I. Jakimowicz zorganizowała kilkadziesiąt wystaw, głównie monografii polskich artystów współczesnych, m.in.: Bronisława Wojciecha Linkego (1963), Zygmunta Waliszewskiego (1964), Feliksa Topolskiego (1965), Wacława Wąsowicza (1969), Tadeusza Kulisiewicza (1971), Konstantego Brandla (1977), Henryka Gotliba (1980), Stanisława Ignacego Witkiewicza (1989/1990). Wszystkim ekspozycjom towarzyszyły katalogi rozumowane. Ponadto I. Jakimowicz była autorką wystaw przekrojowych: „W kręgu Rembrandtowskiej tradycji” (1956), „Od Młodej Polski do naszych dni” (1959), „Polska grafika współczesna 1900–1960” (1960), „Formiści” (1985), „Pięć wieków grafiki polskiej” (1997). W 1970 r. obroniła rozprawę doktorską poświęconą kolekcjonerowi Tomaszowi Zielińskiemu. Jest ponadto autorką wielu artykułów, recenzji i książek, m.in.: Witkacy – Chwistek – Strzemiński (1976), Witkacy Malarz (1985), Jerzy Mierzejewski (1996). Była wspaniałą Szefową – wymagającą od innych, ale i od siebie. Dbała o rozwój zawodowy pracowników, potrafiła docenić i wykorzystać ich predyspozycje z pożytkiem dla nich samych oraz instytucji. Ci, którzy mieli zaszczyt i przyjemność z nią współpracować, do dziś wspominają ją z sympatią i podziwem.

11

WALKA O TZW. REWINDYKACJĘ WILEŃSKICH DÓBR KULTURY PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

51%

Olkowski R.

Muzealnictwo

|

2017

|

vol. 58

195-207

EN

The article describes the so-called requisition campaign carried out in Vilnius city and region and Kaunas, Lithuania, the aim of which was to recover the cultural heritage which was supposed to stay abroad as a result of the change of borders after World War II for the Polish State and its citizens People connected with the Cultural Department established by the Polish Committee of National Liberation in 1944 at the Office of the Chief Plenipotentiary for Evacuation in the Lithuanian Soviet Socialist Republic. The Cultural Department carried out this activity under the Agreement between the Polish Committee of National Liberation and the Government of the Lithuanian Soviet Socialist Republic regarding the evacuation of Polish citizens from Soviet Lithuania and Lithuanian citizens from Poland concerning the mutual repatriation of peoples. The article aims to recall the private collections and most important cultural institutions in Vilnius from the period before 1939 which failed to be transported from Vilnius to Poland, despite the great efforts of many people. However, regardless of the result, the actions described and those who conducted them deserve to be recalled and mentioned in the subject-matter literature.

PL

Tematem artykułu są działania tzw. akcji rewindykacyjnej prowadzone na terenie Wilna, Wileńszczyzny i tzw. Litwy Kowieńskiej, których celem było uratowanie dla Państwa Polskiego i jego obywateli dorobku kulturalnego, mającego pozostać poza obszarem kraju na skutek zmiany granic po II wojnie światowej. Ratowaniem zabytków, archiwów i bibliotek zajmowały się osoby związane z Wydziałem Kultury utworzonym przez Rząd PKWN w 1944 r. przy Urzędzie Głównego Pełnomocnika do Spraw Ewakuacji w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Wydział Kultury prowadził działalność w następstwie podpisania Układu pomiędzy Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego a Rządem Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej dotyczącego ewakuacji obywateli polskich z terytorium Litewskiej SSR i ludności litewskiej z terytorium Polski, mówiącego o wzajemnej repatriacji ludności. Zamiarem artykułu jest przywołanie kolekcji prywatnych i najważniejszych instytucji kulturalnych Wilna sprzed 1939 r., których mimo ogromnego wysiłku wielu osób, w większości nie udało się przewieść z Wilna do Polski. Jednak – niezależnie od wyników – opisane działania i przeprowadzające je osoby zasługują na ich przypomnienie i utrwalenie w literaturze przedmiotu.

12

Rycerz na służbie sztuki. Wspomnienie o Hannie Benesz (1947–2019)

51%

Romanowska-Zadrożna M.

Muzealnictwo

|

2021

|

issue 62

274-283

PL

Hanna Benesz była absolwentką Instytutów: Historii Sztuki oraz Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Całe swoje życie zawodowe od 1975 r. związała z Muzeum Narodowym w Warszawie, w którym pracowała w Galerii Sztuki Europejskiej opiekując się kolekcją sztuki flamandzkiej i holenderskiej. Przeszła wszystkie szczeble kariery od asystenta do kustosza. Uważała, że podstawą działań muzealnika jest doskonała znajomość kolekcji. Dzięki badaniom prowadzonym nad obrazami zgromadzonymi w magazynach MNW w przypadku dużej liczby dzieł ustaliła ich atrybucję i proweniencję. Badała ikonografię stosując metody badawcze wypracowane przez ikonologię. Zwracała uwagę na stan techniczny obrazów, dzięki czemu dochodziło do tak spektakularnych „przywróceń”, jak odkrycie – w obrazie zapomnianym i uważanym za kopię – autentycznego dzieła Opłakiwanie Chrystusa Abrahama Janssensa (ok. 1575–1632). Była autorką i współautorką wielu wystaw. Współpracowała z muzealnikami z całego świata. Z wystawą o sztuce baroku dotarła nawet do Japonii. Obrazy z kolekcji MNW starała się prezentować nie tylko poprzez kontakt widzów z dziełami sztuki, ale także przez publikacje, i to głównie anglojęzyczne, oraz internet. Od momentu gdy została kustoszem, rozpoczęła wraz z Marią Kluk opracowywanie katalogu rozumowanego Early Netherlandish, Dutch, Flemish and Belgian Paintings 1494–1983 in the Collections of the National Museum in Warsaw and the Palace at Nieborów. Complete Illustrated Summary Catalogue, który ukazał się w 2016 roku. Rok później został uhonorowany główną nagrodą w konkursie „Sybilli” w dziedzinie „Publikacje”, a król Niderlandów przyznał Hannie Benesz rycerski order Oranje- -Nassau V klasy. Dekoracji nim dokonał ambasador Królestwa Niderlandów podczas 20. kongresu CODART w pałacu łazienkowskim w Warszawie. Hanna Benesz była nie tylko wspaniałym muzealnikiem i naukowcem, ale też wypróbowanym przyjacielem i człowiekiem niezwykle ciepłym, wrażliwym na krzywdy bliźnich.

13

Depozyty sakiewkowe z Ukrainy z dawnych zbiorów Józefa Choynowskiego, w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie

51%

Romanowski A., Adaszewska I., Krytsuk R.

Wiadomości Numizmatyczne

|

2021

|

vol. 65

215-237

EN

In the collection of the National Museum in Warsaw there are four small sets, originating from the eastern lands of the former Polish-Lithuanian Commonwealth. They had belonged to the collection of Józef Choynowski and, as a deposit of the Society for the Encouragement of Fine Arts, in 1923 became a part of the Museum’s collection. They represent quite a wide time horizon, dated from the beginning of the 16th century to the half of the 17th century. Their compositions are similar to deposits from the same period, and size allow to determine them as content of purses. The older hoards are homogeneous in nature, while the later ones are more varied, including, among others, many counterfeit coins. The circumstances of their deposition are unknown.

PL

W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajdują się cztery niewielkie zespoły, pochodzące ze wschodnich ziem dawnej Rzeczpospolitej. Należały one do zbioru Józefa Choynowskiego i jako depozyt Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, trafiły w 1923 r. do kolekcji Muzeum. Reprezentują one dość szeroki horyzont czasowy, od początków wieku XVI do połowy XVII. Ich składy są podobne do skarbów z tego okresu, a wielkość pozwala określić je jako zawartość sakiewek. Starsze ze skarbów mają homogeniczny charakter, późniejsze są bardziej zróżnicowane, zawierając m.in. wiele monet fałszywych. Okoliczności ich depozycji nie są znane.

14

A knight in the service of art. Hanna Benesz in memoriam (1947–2019)

32%

Romanowska-Zadrożna M.

Muzealnictwo

|

2021

|

issue 62

13-22

PL

Hanna Benesz była absolwentką Instytutów: Historii Sztuki oraz Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Całe swoje życie zawodowe od 1975 r. związała z Muzeum Narodowym w Warszawie, w którym pracowała w Galerii Sztuki Europejskiej opiekując się kolekcją sztuki flamandzkiej i holenderskiej. Przeszła wszystkie szczeble kariery od asystenta do kustosza. Uważała, że podstawą działań muzealnika jest doskonała znajomość kolekcji. Dzięki badaniom prowadzonym nad obrazami zgromadzonymi w magazynach MNW w przypadku dużej liczby dzieł ustaliła ich atrybucję i proweniencję. Badała ikonografię stosując metody badawcze wypracowane przez ikonologię. Zwracała uwagę na stan techniczny obrazów, dzięki czemu dochodziło do tak spektakularnych „przywróceń”, jak odkrycie – w obrazie zapomnianym i uważanym za kopię – autentycznego dzieła Opłakiwanie Chrystusa Abrahama Janssensa (ok. 1575–1632). Była autorką i współautorką wielu wystaw. Współpracowała z muzealnikami z całego świata. Z wystawą o sztuce baroku dotarła nawet do Japonii. Obrazy z kolekcji MNW starała się prezentować nie tylko poprzez kontakt widzów z dziełami sztuki, ale także przez publikacje, i to głównie anglojęzyczne, oraz internet. Od momentu gdy została kustoszem, rozpoczęła wraz z Marią Kluk opracowywanie katalogu rozumowanego Early Netherlandish, Dutch, Flemish and Belgian Paintings 1494–1983 in the Collections of the National Museum in Warsaw and the Palace at Nieborów. Complete Illustrated Summary Catalogue, który ukazał się w 2016 roku. Rok później został uhonorowany główną nagrodą w konkursie „Sybilli” w dziedzinie „Publikacje”, a król Niderlandów przyznał Hannie Benesz rycerski order Oranje- -Nassau V klasy. Dekoracji nim dokonał ambasador Królestwa Niderlandów podczas 20. kongresu CODART w pałacu łazienkowskim w Warszawie. Hanna Benesz była nie tylko wspaniałym muzealnikiem i naukowcem, ale też wypróbowanym przyjacielem i człowiekiem niezwykle ciepłym, wrażliwym na krzywdy bliźnich.

EN

Hanna Benesz graduated from the Institutes: of Art History and of Applied Linguistics at the University of Warsaw. Her whole career launched in 1975 remained inseparably connected with the National Museum in Warsaw, where she worked at the Gallery of European Art curating the Flemish and Dutch collections. She followed all the promotion steps: from assistant to curator. Benesz strongly believed that museum curator’s job was grounded in a perfect knowledge of the collection. Thanks to her research conducted into the paintings amassed in National Museum’s storerooms, she successfully attributed a substantial number of works and identified provenance of many. She studied iconography applying research methods worked out by iconology. Moreover, she focused on the paintings’ technical condition, this occasionally leading to spectacular ‘restorations’, e.g. the identification of a genuine work by Abraham Janssens (ca 1575–1632) the Lamentation of Christ in a forgotten work, previously considered to be a copy. Author and co-author of many exhibitions, she cooperated with museum curators around the world. Her exhibition on Baroque art reached as far as Japan. Benesz’s intention was not only to present the paintings from the National Museum’s collections through a direct contact of visitors with the works, but also in publications, mainly in English and online. As soon as she became curator, together with Maria Kluk she focused on working out the reasoned catalogue Early Netherlandish, Dutch, Flemish and Belgian Paintings 1494–1983 in the Collections of the National Museum in Warsaw and the Palace at Nieborów. Complete Illustrated Summary Catalogue, published in 2016. A year later, the Catalogue was honoured with the main prize in the Sybilla Competition in the category for publications, while the King of the Netherlands awarded Hanna Benesz with the chivalric Order of Orange-Nassau (Oranje-Nassau) of the 5th grade; she was decorated with it by the Ambassador of the Kingdom of the Netherlands during the 20th CODART Congress held at the Warsaw Łazienki Palace. Not only was Hanna Benesz an outstanding museum curator and scholar, but also a trusted friend and a warm empathetic person, sensitive to other people’s misfortunes.

Refine search results

11 Muzealnictwo

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio L – Artes

1 Ochrona Zabytków

1 Wiadomości Numizmatyczne

3 Olkowski R.

2 Romanowska-Zadrożna M.

1 Adaszewska I.

1 Bieniecki Z.

1 Czerwińska-Walczak A.

1 Grochala A.

1 Knapek A.

1 Krytsuk R.

1 Romanowski A.

1 Toniak E.

1 Łobodzińska P.

1 Żakiewicz A.

1 Żelazowski J.

1 2022

4 2021

3 2020

2 2017

3 2016

1 1966

Michał Walicki (1904-1966)

Crucifixus dolorosus z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu

W MUZEUM WSZYSTKO WOLNO, CZYLI PIĘĆ ZMYSŁÓW PARTYCYPACJI

Zapomniany bohater - Jan Morawiński (1907–1949)

WITOLD DOBROWOLSKI (1939–2019)

Zapomniany bohater – Jan Morawiński (1907–1949). Część druga

PRAKTYKI KURATORSKIE WOBEC „DÓBR PRZEMIESZCZONYCH” W PROJEKTACH MUZEALNYCH PO 1989 ROKU. DWIE WYSTAWY W MUZEUM IM. XAWEREGO DUNIKOWSKIEGO W WARSZAWIE*

WŁODZIMIERZ PIWKOWSKI (1932–2016)

KRZYSZTOF ZAŁĘSKI (1939–2016)

IRENA JAKIMOWICZ – MUZEALNICZKA DOSKONAŁA

WALKA O TZW. REWINDYKACJĘ WILEŃSKICH DÓBR KULTURY PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

Rycerz na służbie sztuki. Wspomnienie o Hannie Benesz (1947–2019)

Depozyty sakiewkowe z Ukrainy z dawnych zbiorów Józefa Choynowskiego, w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie

A knight in the service of art. Hanna Benesz in memoriam (1947–2019)