Search results

1

Nazwy odcieni barwy zielonej w kategorii „proza” Narodowego Korpusu Języka Polskiego

100%

Stanulewicz D.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2018

|

vol. 17

315-331

PL

Celem tego artykułu jest omówienie występowania nazw odcieni barwy zielonej w tekstach zgromadzonych w Narodowym Korpusie Języka Polskiego (NKJP), dostępnym pod adresem http://www.nkjp.pl, a dokładniej, w kategorii „proza” w podkorpusie zrównoważonym. Dane językowe zostały wyekscerpowane przy pomocy wyszukiwarki PELCRA. Analiza materiału wykazuje, że z występujących w tekstach NKJP dziewięciu nazw odcieni barwy zielonej najczęściej notowany jest przymiotnik seledynowy, którego prozaicy używają m.in. w opisach światła i nieba. Jednak jego frekwencja jest stosunkowo niska – w polu zieleni zdecydowanie dominuje nazwa podstawowa, zielony. Ani seledynowy, ani żadna z innych nazw barw w tym polu nie pełni tak istotnej roli jak błękitny w polu barwy niebieskiej.

EN

The aim of the article is to present the uses of selected names of shades of green in the texts collected in the National Corpus of Polish (NKJP), which is available at http://www.nkjp.pl – to be more precise, in the category “prose” of its balanced sub-corpus. The linguistic data have been excerpted with the search engine PELCRA. The analysis of the uses of nine names of shades of green found in the texts of NKJP has revealed that the most frequent adjective is seledynowy ‘celadon’ which is employed by writers, inter alia, in descriptions of the sky and light. Yet, its frequency is relatively low, and the basic term, zielony, is overwhelmingly dominant in the set of words for green. Neither seledynowy nor any other colour term plays such an important role as błękitny ‘light blue’ does in the set of words for blue.

2

Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego

100%

Kępińska A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2013

|

vol. LIX

91-105

PL

Celem artykułu jest przedstawienie rejestru typowych polskich cech dialektalnych obecnych w źródłach pełnego Narodowego Korpusu Języka Polskiego, reprezentujących współczesną polszczyznę potoczną. Celem jest także ustalenie frekwencji wybranych leksemów zawierających cechy dialektalne oraz ocena ich wartości stylistycznej i funkcji, jaką pełnią w tekście. Praca ma charakter jedynie sondażowy. Leksemy, w których są poświadczone cechy dialektalne, we współczesnej polszczyźnie standardowej są wykorzystywane w ramach stylizacji. Mają nacechowanie ujemnie albo wnoszą pewną wartość stylistyczną, sygnalizując nonszalancki stosunek nadawcy wypowiedzi do rzeczywistości pozajęzykowej i samego języka. W ten sposób są głównie wykorzystywane wyraziste fonetyczne cechy dialektalne, takie jak labializacja nagłosowego o- (np. łojciec, łoczywiście, łostatnio, łobywatelski) czy wąska realizacja dawnych samogłosek pochylonych a oraz e, np. wsiok, biedok i bidok, kobita, chlyb i chlib, przy czym niektóre ekspresywne nazwy osób mają tylko postać z samogłoską o, typu głupol, kibol, psychol czy ćwok. Spośród cech fleksyjnych większą frekwencję ma jedynie końcówka 2. os. lm. -ta. W wypadku niezgodnych z normą końcówek rzeczowników trudno jednoznacznie określić, czy dany morfem pochodzi z gwary, czy realizuje określoną tendencję językową, jak tzw. deprecjatywne formy M., B. i W. lm. rzeczowników męskoosobowych typu chłopy, dziady, pany czy ministry, dyrektory, politykiery.

EN

The aim of the present paper is creating a record of typical Polish dialectal features representing contemporary colloquial Polish language which can be found in the sources of the full version of the Polish National Corpus. Another target of the paper is to verify the frequency of selected lexemes containing dialectal features and to assess their stylistic value and role which they play in texts. The project described in the paper has been only a survey. The lexemes containing attested dialectal features are used in contemporary Polish in order to achieve stylisation. They are negatively marked or convey a specific stylistic value by means of displaying a nonchalant attitude of the speaker towards the extralinguistic reality and towards the language itself. Among the distinct dialectal phonetic features used in the above-described manner are: the labialisation of the beginning o- (as in łojciec, łoczywiście, łostatnio, łobywatelski) or the narrow pronunciation of old long vowels a and e, e.g.: wsiok, biedok and bidok, kobita, chlyb and chlib. However, some expressive names of people are only of the following kind: głupol, kibol, psychol and ćwok. As far as the inflectional features are concerned, only the plural 2nd person -ta is of higher frequency. In the cases of noun endings which are incompatible with the norm it is difficult to state clearly whether a given morpheme originates in a dialect or displays a certain language tendency, as in the case of deprecating forms of the nominative, accusative and vocative of plural masculine personal nouns of the following type: chłopy, dziady, pany or ministry, dyrektory, politykiery.

3

Koordynacja leksykalno-semantyczna w systemie współczesnej polszczyzny (na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego)

100%

Przepiórkowski A., Patejuk A.

Język Polski

|

2014

|

vol. 94

|

issue 2

104-115

EN

The aim of this paper is to refute the thesis by Zygmunt Saloni that structures such as “Kto, co i komu dał?” (“Who gave what to whom?”, literally: “Who, what and whom gave?”) do not belong to the system of contemporary Polish and that their conjunctionless counterparts (here: “Kto co komu dał?”, literally: “Who what whom gave?”) should be used instead. We show that the discussed phenomenon, called lexico-semantic coordination, is frequent in the National Corpus of Polish and that it occurs in a variety of genres and with a variety of pronouns — not just wh-words, but also n-words, various kinds of indefinites, pronouns expressing universal quantification, etc. Moreover, relevant examples may be found in a number of linguistic works, where they are cited as grammatical, without any comment on their possible unacceptability. All this leads to the conclusion that lexico-semantic coordination belongs both to the norm and to the system of contemporary Polish.

4

Leksem błękitny w polskiej prozie (badania korpusowe)

100%

Stanuleiwcz D.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2017

|

vol. 16

237-253

PL

Celem artykułu jest omówienie występowania przymiotnika błękitny w tekstach zgromadzonych w Narodowym Korpusie Języka Polskiego (NKJP), dostępnym pod adresem www.nkjp. pl. Pod uwagę brana jest kategoria „proza” w podkorpusie zrównoważonym, a dane zostały wyekscerpowane przy pomocy wyszukiwarki PELCRA. Jak pokazuje analiza materiału wyekscerpowanego z podkorpusu zrównoważonego NKJP, błękitny używany jest w prozie częściej niż w tekstach innych, nieliterackich kategorii. Dane korpusowe przemawiają za tym, by uważać to słowo za wyszukane, „książkowe”. Dane korpusowe dostarczyły materiału pozwalającego na wychwycenie różnic – nie tylko frekwencyjnych – w stosowaniu przez prozaików przymiotników błękitny i niebieski. Ten pierwszy częściej używany jest w opisach nieba, wody, dymów i mgieł, natomiast drugi służy do deskrypcji ubrań i oczu.

EN

The purpose of the article is to discuss the occurrence of the adjective błękitny in the texts collected in the category “prose” of the National Corpus of Polish, available at www.nkjp.pl. The data have been excerpted from the balanced subcorpus with the search engine PELCRA. As the analysis demonstrates, błękitny is used in prose more frequently than in other texts, non-literary categories, and that is why, this word should be regarded as sophisticated and bookish. The corpus data allow for identifying differences not only in the frequency but also in the use of the words błękitny and niebieski by prose writers. Błękitny is used more often to describe the sky, water, smoke and mist, whereas niebieski, which is the basic term for blue in Polish, is employed to describe clothes and eyes.

Refine search results

2 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

1 Język Polski

1 Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

1 Kępińska A.

1 Patejuk A.

1 Przepiórkowski A.

1 Stanuleiwcz D.

1 Stanulewicz D.

1 2018

1 2017

1 2014

1 2013

Nazwy odcieni barwy zielonej w kategorii „proza” Narodowego Korpusu Języka Polskiego

Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego

Koordynacja leksykalno-semantyczna w systemie współczesnej polszczyzny (na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego)

Leksem błękitny w polskiej prozie (badania korpusowe)