Search results

1

Joanna Gorzelana, Swoistość stylistyczno-językowa poezji religijnej okresu oświecenia. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2016, ss. 433

100%

Walczak B.

Slavia Occidentalis

|

2017

|

issue 74/1

174-176

2

Nauczanie prawa czy przepisów prawnych?

100%

Wołodkiewicz W.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

vol. 67

|

issue 1

233-248

PL

W dyskusjach nad modelem studiów prawniczych, od czasów oświecenia aż do dni dzisiejszych, przewija się motyw użyteczności prawa rzymskiego i innych przedmiotów historyczno-prawnych dla edukacji przyszłego prawnika oraz czy studia te powinny przygotowywać jedynie do wykonywania praktycznego zawodu, czy też powinny dawać formację bardziej teoretyczny. Reformatorzy studiów podkreślali zazwyczaj niedostatki dotychczasowego stanu nauczania prawa. Kwestionowali głównie niektóre wykładane przedmioty i postulowali wprowadzenie innych, bardziej ich zdaniem potrzebnych do kształcenia przyszłego prawnika. Stosunkowo wcześnie, bo już w dwa lata po odzyskaniu niepodległości, rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 16 października 1920 r. ujednoliciło studia prawnicze we wszystkich uniwersytetach polskich. Podobnie jak wiele rozwiązań pomyślanych przez twórców jako prowizoryczne, program studiów wprowadzony w 1920 r. przetrwał cały okres dwudziestolecia międzywojennego i w swych podstawowych rozwiązaniach był realizowany jeszcze w Polsce Ludowej. Ten prowizoryczny program – który n.b. dotrwał do roku 1939 i był stosowany jeszcze w pierwszych latach po II wojnie światowej – wywołał żywe polemiki w polskich środowiskach uniwersyteckich. Najbardziej charakterystyczna była w tym względzie dyskusja między dwoma profesorami Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie: historykiem prawa Oswaldem Balcerem i karnistą Juliuszem Makarewiczem.

3

Izaak Gotfryd Goedtke (1691-1765). Z badań nad studiami uniwersyteckimi i karierami prawników doby oświecenia.

100%

Kitowski P.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

vol. 67

|

issue 1

249-257

PL

Osoba Goedtkego jest dobrze znana nie tylko niemieckiej, ale także polskiej (przede wszystkim pomorskiej) historiografii. Pogłębione kwerendy źródłowe, zwłaszcza w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy (w zespole akt miejskich Chojnic), pokazują jednak, że obraz Goedtkego wciąż nie jest pełny i możemy rozwinąć go o wiele nowych, a jednocześnie niezwykle ciekawych kwestii. Warto zatem prześledzić losy jego życia, szczególnie w kontekście badań nad studiami uniwersyteckimi protestanckiej młodzieży z pruskich miasteczek, które nie znalazły dotychczas szerszego zainteresowania w historiografii , jak i późniejszych losów pochodzących z nich absolwentów.

4

Nauczanie prawa w Poznaniu w czasach stanisławowskich

100%

Szafrański W.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

vol. 67

|

issue 1

259-284

PL

Poznań stanowił w czasach stanisławowskich silny ośrodek szkolnictwa w Wielkopolsce i w kraju, co wiązało się gównie z tradycjami nauczania w powstałych jeszcze w XVI w. szkołach: Akademii Lubrańskiego (podległej ówcześnie krakowskiemu uniwersytetowi) oraz Kolegium Jezuickiego założonego przez Jakuba Wujka. Druga połowa XVIII w. stanowiła czas silnej konkurencji obu szkół i walki o przetrwanie choćby jednej z nich poprzez podniesienie jej do rangi uniwersytetu. Znaczącą rolę w tym procesie odgrywała Komisja Edukacji Narodowej, jak i bieżąca polityka państwa, na którą wpływ miała kasata zakonu jezuitów oraz reformy szkolnictwa, w którą uwikłana była Akademia Krakowska – żywotnie zainteresowana utrzymaniem w Poznaniu zaledwie własnej kolonii akademickiej w postaci Akademii Lubrańskiego i zahamowania procesu powstania w tym mieście jakiekolwiek szkoły wyższej.

5

Dlaczego oświecenie? Tomasz Cieślak i Jerzy Wiśniewski rozmawiają z Profesorem Wiesławem Puszem

89%

Cieślak T., Wiśniewski J., Pusz W.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 5

255-266

EN

Interviewed by Tomasz Cieślak and Jerzy Wiśniewski, Professor Wiesław Pusz – an expert in the literature of the Polish Enlightenment – talks about the people of Polish Philology of the University of Lodz, his research passions and favourite reading matters.

PL

W rozmowie z Tomaszem Cieślakiem i Jerzym Wiśniewskim profesor Wiesław Pusz, badacz literatury polskiego oświecenia opowiada o środowisku łódzkiej polonistyki, swoich badawczych pasjach i lekturach.

6

Spór o filozoficzne źródła politycznej teorii wojny Carla von Clausewitza. W kręgu interpretacji współczesnych

88%

Winczewski D.

Historia i Polityka

|

2019

|

issue 29 (36)

113-128

EN

The aim of this article was to discuss basic concepts of Clausewitz philosophy of war. At first, I wanted to present and criticize some older interpretations of philosophical assumptions which founded theoretical schema of On war. In the next part, I presented some recent interpretations based on the distinction between “early” and “old” (or “mature”) Clausewitz. They gave us new look on few theoretical problems included in Prussian’s general works and his attitude to many important Enlightenment philosophers like Kant and Hegel. Finally, I tried to prove that Clausewitz theory has dialectical character, which makes it open and worth further developments.

7

Kryzys metafizyki a lyotardowska koncepcja ponowoczesności

88%

Chromik K.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2012

|

vol. 9

|

issue 9

31-37

PL

Artykuł prezentuje związek pomiędzy głównymi koncepcjami ponowoczesności Jean-Francois Lyotarda a wieszczonym końcem metafizyki w filozofii współczesnej. Pokazuje on zmieniające się nastawienie do metafizyki począwszy od Kanta, przez Nietzschego i Hedeggera aż do kryzysu i przypuszczalnego końca filozofii pierwszej w czasach ponowoczesnych. Szczególny nacisk został położony na zmieniającą się rolę metafizyki w epoce Oświecenia i na to, co Lyotard nazwał „upadkiem wielkich narracji” w czasach, które nastąpiły później: prawdopodobnemu końcowi idei wykraczających poza istniejącą rzeczywistość oraz były przyczynkiem wielkich zmian w historii. Tego typu zmiany były możliwe dzięki filozofii definiującej samą naturę ludzkiego istnienia i przez naukę, która w wieku rozumu w dużym stopniu przejęła rolę narzędzia do badania zasad rządzących światem. Wraz z nadejściem kapitalizmu rola metafizyki ponownie została zepchnięta na margines, jako że nie mogła dostosować się do rzeczywistości rządzącej się innym zestawem wartości i zasad; jednocześnie zmianie uległa sama definicja filozofii.

8

Prawda jako narzędzie transgresji. Parezja a postawa nowoczesności w filozofii Michela Foucaulta

75%

Kowalczyk M.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2019

|

issue 44 (1)

EN

In the article I analyze the idea of the Enlightenment in Michel Foucault’s philosophy. Also, I analyze a few possible practices of parrhesia which Foucault has been studying during his career. I try to show up the connections that in my opinion exist between these two issues. I describe the idea of ethos of modernity as the „methodological frame”, which can be analyzed as a kind of „clue” for the subjective action in modernity. Parrhesia, then, can be a specific action that we can practice as the ethos of modernity.

PL

Niniejszy artykuł został opracowany na podstawie mojej pracy licencjackiej Oświecenie według Michela Foucaulta - uwagi w sprawie koncepcji etosu nowoczesności napisanej pod promotorstwem dr Marcina Marii Bogusławskiego, obronionej 13.07.2018 w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego. Większość fragmentów widocznych w artykule zaczerpnąłem z owej pracy, zmieniając je nieznacznie ze względu na wymogi formalne obecnego tekstu.

9

Oświeceniowy rebus polityczny. O ukrytych w akrostychach nazwiskach wodzów targowickich

75%

Maksimowicz K.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2011

|

issue 17

111-121

EN

Acrostics, works belonging to the mainstream of artistic poetry, were particularly popular in the Middle Ages and the Baroque era, but also enjoyed success in other periods of literature. The simplest form of this statement was to enter author’s personal data in the work, but there were more complex literary puzzles, such as logogryf in which the syllables of words are read from the hidden content. Many acrostics include elaborately arranged compliments (e. g. titles of recipients), thanks, greetings, requests, etc., and even insults. Being the subject of this study acrostics relate to commanders of Targowica — Stanisław Szczęsny Potocki and Szymon Marcin Kossakowski. Attractive form of text, most likely was an incentive to read, and perhaps made it easier to memorize rhymes. Although the poems themselves were not outstanding, they can capture images of traitors in a slightly different way than usual: short, more interesting and quite ingeniously, which resulted from the same assumptions of the genre.

10

Bez winy i wstydu. Seksualność w polskiej poezji obscenicznej o tematyce erotycznej doby Oświecenia

75%

Wolska B.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2012

|

issue 18

59-88

EN

The article is devoted to the strategies used in Polish playful poems, adapted from French and Italian literature (Boccaccio, Ariosto, La Fontaine) for the witty, pleasant in perception performance of sexual vitality of men and women. Those works revealed current manifestations and mechanisms of sexual morality of people of different status, condition, age and gender, not excluding secular clergy, monks and nuns of various orders (“hoods, hairshirts, cassocks, scapulars”). The following issues has been analysed: numerous metaphorical approaches derived from different layers of literary tradition and folklore, and the author’s of these poems creativity, an interesting plot and moral realities (Polish: “medieval” royal court, Sarmatian province; or Italian), a theme of travel rich in erotic adventures, avoiding obscene words, and above all, witty, humorous perspective (in the narrative and linguistic content) to sensitive, from the point of view of morality, taboo issues (like: sexuality — in general, erotic desire as a natural need; young people’s interest in eroticism, sexual performance and its sources; adultery not only in case of marriages unequal regarding the age; lifestyle of clerics seducing married women and hypocrisy; promiscuity at courts and in orders, etc.). All those factors constrain the poems ("Słowik", "Czyściec", "Pielgrzym", "Hilary"), attributed to Adam Naruszewicz, a Jesuit and a diocesan bishop, entertaining not only a group of writers on Thursday dinners, organised at the court of the King Stanisław August, but also contributed to a great readership in the manuscripts’ circulation, what is certified by noble 'sylwy'. The taboo was disarmed by laughter and emphasising the universality of sexual behaviours, officially hidden, and maybe also by a caricaturing–grotesque image of erotic struggles at times. Reading was probably accompanied by laughter, amusement, which accompany us today, too. In the analysis of the above mentioned scenes of sexual problems, the examined texts can also be situated within the erotic literature, briefly referred to heterogeneous, diverse criteria used for identifying the types, including: the realm of language, another time the themes (the so–called dominant topic or “erotic portions”), ethical and moral meaning of sexual contents contained in the works, their functions carried out in the reception of texts, as well as the aim of the authors (the mocking, acceptance, and fun).

11

Wcielenie i zmartwychwstanie - intellectus quaerens fidem

75%

Janka F.

Filozofia Chrześcijańska

|

2013

|

vol. 10

187-209

EN

This article discusses two events from Jesus Christ’s life: incarnation and resurrection. They constitute a problem in philosophy. These events in the light of Christian faith do not require the type of epistemological reasons, because it is the mystery of faith. In philosophy, however, up to this day they are analyzed by many philosophers and are getting rationalization. These events are a scandal for the modern philosophy, in the words of Pope Benedict XVI in his book Jesus of Nazareth, and counterpoint to the contemporary, as Cardinal Gianfranco Ravasi said.

12

Zjawisko sodomii w polskiej poezji erotycznej XVIII wieku. Wstępne rozpoznanie problemu

75%

Dąbrowski S. P.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2012

|

issue 18

37-57

EN

The ways of understanding the phenomenon of sodomy by Enlightenment love poetry authors is the subject for reflection in the article. The first part is concentrated on the frequency and comprehension of toponyms “Sodom” and “Gomorrah” in the studied texts, as well as the word “sodomy” and words derived. Due to the fact that in European culture this term often occurred as descriptive for homosexual behaviour, in the second part of the study all the allusions and presentations of a homoerotic character in reference to differences in the perception of the sphere of human sexuality in the 18th century and today have also been traced. This dissertation contains also a range of detailed rapprochements of analysed poems, including the famous "Oda Pirona do Priapa" by Stanisław Trembecki and not less obscene work, differently named by researchers — "Burdel", "Pochwała bordelu", "Pieśń weselna" by Stanisław Kostka Potocki. The analysis of selected texts brings closer the repertoire, imaging methods and aim of presenting sexual behaviour in the texts from the period in the context of reflection on some aspects of Enlightenment morality — the time of enormous mental transformation inspired by libertine tendencies, among others, which were also present in the native poetry.

13

Hannah ARENDT, Wykłady o filozofii politycznej Kanta; Manfred GAWLINA, Grundlegung des Politischen in Berlin. Fichtes späte Demokratie-Theorie in ihrer Stellung zu Antike und Moderne

75%

Hanuszkiewicz W., Arendt H., Gawlina M.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2013

|

vol. 3

|

issue 1

199-204

14

Prawda jako narzędzie transgresji. Parezja a postawa nowoczesności w filozofii Michela Foucaulta

75%

Kowalczyk M.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2019

|

vol. 44

|

issue 1

66-85

EN

In the article I analyze the idea of the Enlightenment in Michel Foucault’s philosophy. Also, I analyze a few possible practices of parrhesia which Foucault has been studying during his career. I try to show up the connections that in my opinion exist between these two issues. I describe the idea of ethos of modernity as the „methodological frame”, which can be analyzed as a kind of „clue” for the subjective action in modernity. Parrhesia, then, can be a specific action that we can practice as the ethos of modernity.

PL

Niniejszy artykuł został opracowany na podstawie mojej pracy licencjackiej Oświecenie według Michela Foucaulta - uwagi w sprawie koncepcji etosu nowoczesności napisanej pod promotorstwem dr Marcina Marii Bogusławskiego, obronionej 13.07.2018 w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego. Większość fragmentów widocznych w artykule zaczerpnąłem z owej pracy, zmieniając je nieznacznie ze względu na wymogi formalne obecnego tekstu.

15

Filozofia Oświecenia: społeczeństwo – umowa społeczna – własność – władza

71%

Sznajderski T. K.

Horyzonty Polityki

|

2020

|

vol. 11

|

issue 34

49-65

EN

Research objective: The purpose of the work is to characterise the concept of the law of nature, society, social contract, ownership and political power developed by the main philosophers of Enlightenment, J. Locke and J. J. Rousseau. The research problem and methods: The research topics presented in the paper are exploratory and answer the following questions: What are the main elements of Enlightenment as a philosophical era? What were the concepts of society and social contract developed by J. Locke and J.J. Rousseau? What were the theories of ownership and political power developed by both philosophers? The research method was based on the analysis of texts by J. Locke and J.J. Rousseau. The process of argumentation: The article consists of two parts. The first contains the characteristics of the Enlightenment period. The second presents the characteristics of society, social contract, ownership and political power developed by both thinkers. Research results: The author shows that the concepts of both Locke and Rousseau emphasise the independence of the world of nature, society and a human subject in comparison with the earlier philosophical and social theories. The laws of nature and social contracts are the basis of moral norms. Conclusions, innovations and recommendations: The two Enlightenment concepts of man and society are based on the concept of nature and the laws of nature created by God. Nature is a primary, exemplary, perfect period. Ownership, egoistic relations between people and power impede human life and development.

PL

CEL NAUKOWY: Celem pracy jest charakterystyka koncepcji prawa natury, społeczeństwa, umowy społecznej, własności głównych filozofów Oświecenia J. Locke’a i J.J. Rousseau. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problematyka badań zaprezento‑ wana w pracy ma charakter eksploracyjny i odpowiada na następujące pytania: Jakie są główne elementy Oświecenia jako epoki filozoficznej? Jakie były kon‑ cepcje społeczeństwa i umowy społecznej J. Locke’a oraz J.J. Rousseau? Jakie były teorie własności w teoriach obu myślicieli ?Metodę badawczą oparto na analizie poglądów i fragmentów tekstów głównych prac J. Locke’a i J.J. Rousseau. PROCES WYWODU: Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej zawarta jest charakterystyka okresu Oświecenia. Druga obejmuje charakterystykę spo‑ łeczeństwa, umowy społecznej, własności i władzy politycznej obu myślicieli. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Autor przedstawia, że obie koncepcje Locke’a i Rousseau uznają za najistotniejsze: samodzielność świata przyrody, społeczeństwa i podmiotu ludzkiego w porównaniu z wcześniejszymi teoriami filozoficzno-społecznymi. Prawa natury i umowy społeczne są podstawą norm moralnych. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Obie przedstawione oświeceniowe koncepcje człowieka i społeczeństwa oparte są na koncepcji na‑ tury i praw natury stworzonych przez Boga. Natura jest okresem pierwotnym, wzorcowym, doskonałym. Własność, relacje egoistyczne między ludźmi i władza utrudniają życie i rozwój człowieka. Na podstawowych ideach teorii filozoficz‑ nych Locke’a i Rousseau zbudowane zostały fundamenty całej epoki Oświecenia.

16

Demokracja i mizantropia. Przemiany wyobrażeń na temat ludu a problem intelektualnego uprawomocnienia demokracji

71%

Nowak L.

Horyzonty Polityki

|

2020

|

vol. 11

|

issue 34

13-26

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The purpose of this article is to analyse the relationship between ideas of philosophical anthropology and the problem of intellectual legitimacy of democracy. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: In the article I am trying to answer the question, what is the relationship between views on human nature and attitude to democracy. I analyse this problem by interpreting classic works of political thought. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point is the statement: aversion to democracy arose largely from misanthropy. Democracy was not considered as intellectually legitimate regime, because it was not believed in the rationality of an ordinary person and his ability to participate responsibly in public life. This situation changes during the Enlightenment, when anthropological pessimism was undermined, and the theories underlying the idea of the intellectual legitimacy of democracy were formulated. The later course of events largely questioned these theories, but nevertheless democracy in the West is considered as the only legitimate form of government. RESEARCH RESULTS: This leads me to a view on the paradoxical nature of modern democracy. On the one hand, there is a consensus regarding the intellectual legitimacy of democracy. On the other hand, in theory and practice, the ability of ordinary people to participate reasonably in public life is commonly questioned. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The results of the analysis should prompt the political scientist to change the way of understanding the nature of modern democracy. This system is called democracy, but it seems to have less and less to do with the hopes of those authors who formulated its intellectual assumptions.

PL

CEL NAUKOWY: Celem tego artykułu jest analiza związku między wy‑ obrażeniami z zakresu antropologii filozoficznej a problemem intelektualnej prawomocności demokracji. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie, jaki jest związek między poglądami na temat natury ludzkiej a sto‑ sunkiem do demokracji. Analizuję ten problem interpretując klasyczne dzieła z zakresu myśli politycznej. PROCES WYWODU: Punktem wyjścia jest konstatacja: niechęć wobec demo‑ kracji wyrastała w dużej mierze z mizantropii. Demokracja nie była uznawana za ustrój godny poparcia, ponieważ nie wierzono w racjonalność zwykłego czło‑ wieka i jego zdolność do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym. Ta sytuacja zmienia się w epoce Oświecenia, kiedy to podważono pesymizm antropologiczny i sformułowane zostały teorie stanowiące podstawę dla idei intelektualnej prawomocności demokracji. Późniejszy bieg wypadków w du‑ żym stopniu te teorie zakwestionował, ale mimo to demokracja na Zachodzie uznawana jest za jedyną prawomocną formę rządu. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza prowadzi do sformułowania poglądu o paradoksalnym charakterze współczesnej demokracji. Z jednej stro‑ ny, istnieje konsensus co do intelektualnej prawomocności demokracji, z dru‑ giej – w teorii i praktyce powszechnie kwestionowana jest zdolność zwykłego człowieka do rozumnego uczestnictwa w życiu publicznym. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki analizy powinny skłonić politologa do zmiany sposobu rozumienia charakteru współczesnej demo‑ kracji. Ustrój ten nosi nazwę demokracja, ale wydaje się mieć coraz mniej wspól‑ nego z nadziejami tych autorów, którzy sformułowali jej intelektualne założenia.

17

Globalizacja i regionalizacja. Zjawiska kształtujące rzeczywistość kulturowo-cywilizacyjną i gospodarczą Gdańska od XIII do XVII wieku

63%

Mencel M. T.

Cywilizacja i Polityka

|

2020

|

vol. 18

|

issue 18

81-151

EN

The globalisation processes emerging at the end of the Middle Ages under the influence of the cultural and civilization progress did not omit Gdańsk. The geographic location fundamentally affected the city’s port and merchant nature: on the one hand, the demand for natural products from the Polish territories was reported by highly developed Western European countries, and on the other hand, the port at the Motława River became a place of redistribution of products produced in the area of the Republic of Poland, delivered at the cheapest way then, was the ravages of the Vistula River and its basins. The development of trade the Gdańsk with the West favoured cultural exchange, technical progress and growth of the prosperity of the inhabitants of the city. Despite the limited influence of Gdańsk on the globalisation processes taking place worldwide, its importance is seen in indirect phenomena that allow for the growth of the global activity of major political entities. It is noted that these processes and phenomena shaped Gdańsk as a centre of asymmetric economic as well as cultural and civilisation exchange between Western Europe and Poland, which is the subject of this lecture.

PL

Procesy globalizacji ujawniające się u schyłku średniowiecza pod wpływem postępu kulturowo-cywilizacyjnego nie ominęły Gdańska. Położenie geograficzne zasadniczo wpłynęło na portowo-handlowy charakter miasta: z jednej strony zapotrzebowanie na produkty gospodarki naturalnej pochodzące z terenów Polski zgłaszały, stojące na wyższym poziomie rozwoju, państwa Europy Zachodniej, z drugiej zaś port nad Motławą stał się miejscem redystrybucji produktów wytworzonych na terenach Rzeczypospolitej, dostarczanych najtańszym wówczas sposobem, jakim były spływy Wisłą i jej dorzeczami. Rozwój handlu Gdańska z Zachodem sprzyjał wymianie kulturalnej, postępowi technicznemu i wzrostowi zamożności mieszkańców miasta. Pomimo ograniczonego oddziaływania Gdańska na procesy globalizacyjne zachodzące w skali świata, dostrzega się jego istotne znaczenie w zjawiskach pośrednich, umożliwiających wzrost globalnej aktywności głównych podmiotów politycznych. Zauważa się, że procesy te i zjawiska ukształtowały Gdańsk jako główny ośrodek asymetrycznej wymiany gospodarczej i kulturowo-cywilizacyjnej między Europą Zachodnią i Polską, co jest przedmiotem niniejszego wykładu.

18

Konserwatyzm jako odpowiedź na myśl nowożytną

63%

Turoń-Kowalska A.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2017

|

vol. 29/1

EN

Concepts of reality in the political philosophy of conservatism were defined in opposition to philosophical movements of Enlightenment and liberal social movements of XVII and XVIII century. Those ideas were anti-rational and anti-individualistic, they sought their very foundation in the lack of physical and intellectual self-sufficiency of a human being. The concepts of the social contract, the material of the intellectual rebellion of the modern social philosophy, caused agitation among conservative thinkers for whom the idea of society features the organic and hierarchic society. Rudimentary roots of order in the conservative thought were founded directly upon the God’s power. With its ahistoricism such reality allows the conviction that it is exactly as it should be and all what happens makes up a part of its universal content and rules prearranged by the Creator. The family is the major courier of values and tradition. It should be a role model for all social structures, hence the patriarchate defines the appropriate relations within the social organism. The social organism is often compared to an organism of an individual where each part has its designed function and when one is malfunctioning – the whole body has been weakened. It is opposite of the modern ideas of autonomy, the innate freedom of a human being who creates reality himself.

19

Walka o podmiotowość prawną kobiet w epoce Oświecenia

63%

Ślęzak J.

Cywilizacja i Polityka

|

2015

|

vol. 13

152-163

EN

Legal subjectivity is the basic law concept. Legal capacity and capacity to act are connected with legal subjectivity. Through ages legal subjectivity evolve. The women fight an try to gain the legal subjectivity to become more independent.

20

Obraz choroby psychicznej w literaturze polskiego oświecenia. Próba problematyzacji

63%

Kobrzycka A.

Archiwum Historii i Filozofii Medycyny

|

2015

|

vol. 78

89-95

PL

Artykuł dotyczy sytuacji osób chorych psychicznie w społeczeństwach europejskich osiemnastego stulecia. Spostrzeżenia na ten temat przedstawię, posiłkując się badaniami historyków, antropologów kultury oraz świadectwami literackimi pochodzącymi z epoki. Postaram się pokazać rozmaite postawy wobec interesującego mnie rodzaju niepełnosprawności. Dawna tradycja - uwarunkowana przekonaniami religijnymi - i żywa nadal w wieku osiemnastym – nakazywała traktować osoby dotknięte chorobą psychiczną jako wybrane i naznaczone przez Boga. Chorym należał się więc szacunek, a sama choroba gwarantowała nietykalność i opiekę ze strony wspólnoty. Później chorobę psychiczną zaczęto łączyć z winą moralną. Skutkowało to wykluczaniem i wyrzucaniem chorych poza obręb społeczeństwa. W kulturze świeckiej choroba umysłowa – ze względu na odbiegające od standardowych zachowania cierpiących na nią ludzi - stawała się przedmiotem kpin. Chorujący byli obiektem prymitywnej rozrywki zarówno pospólstwa, jak i elit. Wzbudzali lęk połączony z niezdrową ciekawością. Izolowano ich więc i przetrzymywano w ekstremalnie ciężkich warunkach. Wynikało to z przekonania, że osoby chore psychicznie nie odczuwają zimna ani głodu na równi z innymi ludźmi. Z czasem w miejscach odosobnienia pojawili się pierwsi naukowcy - lekarze, próbując na pacjentach mniej lub bardziej udanych form terapii. Wyraźną zmianę nastawienia do choroby psychicznej obserwujemy w związku z upowszechnieniem się w Europie światopoglądu sentymentalnego, postulującego otoczenie chorych szacunkiem, współczuciem i opieką.

EN

Th e article concerns the situation of the mentally ill in European societies of the eighteenth century. Observations on the subject I present, using historians research, cultural anthropologists and literary testimonies originating from the era. I shall try to show various attitudes towards interesting to me kind of disability. An ancient tradition - determined by religious beliefs - and still alive in the eighteenth century - dictated to treat people suff ering a mental illness as chosen and marked by God. So Patients belonged respect, and the disease itself guaranteed the inviolability and custody of the community. Aft erwards mental illness began to be combined with moral blame. Th is resulted in the exclusion and the ejection sick beyond the society. In the secular culture mental illness - due to diff ering from the people standard behavior - became the subject of mockery. Patients were the object of primitive entertainment both common people and elites. Th ey aroused anxiety combined with an unhealthy curiosity. So they were isolated and kept in extremely severe conditions. Th is stemmed from the belief that mentally ill people do not feel the cold or hunger like other people. Over time in places of detention appeared the fi rst scientists - doctors, trying on patients more or less successful forms of therapy. Distinct change in attitude to mental illness we observe in connection with the spread of sentimental outlook in Europe, which postulated the treatment of patients with respect, compassion and care.

Refine search results

Joanna Gorzelana, Swoistość stylistyczno-językowa poezji religijnej okresu oświecenia. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2016, ss. 433

Nauczanie prawa czy przepisów prawnych?

Izaak Gotfryd Goedtke (1691-1765). Z badań nad studiami uniwersyteckimi i karierami prawników doby oświecenia.

Nauczanie prawa w Poznaniu w czasach stanisławowskich

Dlaczego oświecenie? Tomasz Cieślak i Jerzy Wiśniewski rozmawiają z Profesorem Wiesławem Puszem

Spór o filozoficzne źródła politycznej teorii wojny Carla von Clausewitza. W kręgu interpretacji współczesnych

Kryzys metafizyki a lyotardowska koncepcja ponowoczesności

Prawda jako narzędzie transgresji. Parezja a postawa nowoczesności w filozofii Michela Foucaulta

Oświeceniowy rebus polityczny. O ukrytych w akrostychach nazwiskach wodzów targowickich

Bez winy i wstydu. Seksualność w polskiej poezji obscenicznej o tematyce erotycznej doby Oświecenia

Wcielenie i zmartwychwstanie - intellectus quaerens fidem

Zjawisko sodomii w polskiej poezji erotycznej XVIII wieku. Wstępne rozpoznanie problemu

Hannah ARENDT, Wykłady o filozofii politycznej Kanta; Manfred GAWLINA, Grundlegung des Politischen in Berlin. Fichtes späte Demokratie-Theorie in ihrer Stellung zu Antike und Moderne

Prawda jako narzędzie transgresji. Parezja a postawa nowoczesności w filozofii Michela Foucaulta

Filozofia Oświecenia: społeczeństwo – umowa społeczna – własność – władza

Demokracja i mizantropia. Przemiany wyobrażeń na temat ludu a problem intelektualnego uprawomocnienia demokracji

Globalizacja i regionalizacja. Zjawiska kształtujące rzeczywistość kulturowo-cywilizacyjną i gospodarczą Gdańska od XIII do XVII wieku

Konserwatyzm jako odpowiedź na myśl nowożytną

Walka o podmiotowość prawną kobiet w epoce Oświecenia

Obraz choroby psychicznej w literaturze polskiego oświecenia. Próba problematyzacji