Search results

1

Epilog akcji „Wisła”. Likwidacja zbrojnego podziemia ukraińskiego w Polsce

100%

Pisuliński J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 34

256-276

PL

Artykuł przedstawia syntetycznie działania wojska, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i aparatu bezpieczeństwa przeciwko podziemiu po zakończeniu akcji „Wisła”. Jego celem jest ukazanie, w jaki sposób próbowano zniszczyć pozostałości sił UPA i OUN oraz jakie przyniosło to rezultaty. Omówione zostały również przeprowadzone wówczas wysiedlenia resztek ludności ukraińskiej z woj. lubelskiego. Jeszcze przed zakończeniem akcji „Wisła” powołano dwie grupy operacyjne, liczące ogółem około 10 tys. żołnierzy. Ich zadanie ułatwiła przeprowadzona jesienią 1947 r. przez kierownictwo podziemia ukraińskiego w Polsce demobilizacja partyzantów. Większość odeszła na Ukrainę, by kontynuować walkę, część próbowała się przedrzeć do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Działania wojska i KBW nie przyniosły większych wyników. Największym sukcesem było wytropienie i okrążenie bunkra, gdzie ukrywał się krajowy kierownik OUN Jarosław Staruch „Stiah”, który popełnił samobójstwo. W listopadzie 1947 r., kiedy w końcu dowiedziano się o demobilizacji partyzantki ukraińskiej, rozwiązano grupy operacyjne, przekazując zwalczanie ostatnich partyzantów ukraińskich lokalnym jednostkom KBW i milicji.

EN

The article synthetically presents the actions of the military, the Internal Security Corps and the security apparatus against the underground after the end of Operation Vistula. It aims to show the attempts to destroy the remainder of the UPA and OUN forces and the ensuing results. The displacements of the remaining Ukrainian population from the province of Lublin are also discussed. Even before the end of Operation Vistula, two operational groups were formed, numbering about 10,000 soldiers in total. Their task was facilitated by the demobilisation of partisans carried out in the autumn of 1947 by the command of the Ukrainian underground in Poland. The majority returned to Ukraine to continue fighting, while some tried to get through to the American zone of occupation in Germany. The actions of the military and the Internal Security Corps did not yield significant results. The biggest success was tracking down and surrounding the bunker in which the national OUN commander Jarosław Staruch “Stiah” was hiding, who later committed suicide. In November 1947, when the demobilisation of Ukrainian partisans was discovered, the operational groups were disbanded; combating the last Ukrainian partisans was entrusted to the local units of militia and the Internal Security Corps.

2

Senyk’s Archive and its significance for studies on the behind-the-scenes picture of the Organisation of Ukrainian Nationalists. New research perspectives in the light of discovered correspondence

84%

Gibiec M.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2019

|

vol. 54

|

issue 3

109-126

PL

Zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego w 1934 roku, jako najpoważniejsza akcja przeprowadzona przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów w latach międzywojennych, było pochodną napiętych relacji polsko-ukraińskich. Tzw. archiwum Senyka, znalezione przez wywiad czechosłowacki w 1933 roku i przekazane polskim władzom, zostało ujawnione zbyt późno, aby zapobiec tragedii, jednak stało się podstawą do sformułowania aktu oskarżenia przeciwko Stepanowi Banderze oraz innym członkom OUN zaangażowanym w terrorystyczną działalność wobec II Rzeczypospolitej. Archiwum składa się z około 700 listów wymienianych pomiędzy członkami Zarządu OUN na emigracji w pierwszej połowie lat 30. XX wieku. Autorka niniejszego artykułu odnalazła je w Centralnym Państwowych Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie.

EN

The assassination of Bronisław Pieracki, Polish Minister of Interior, which took place in 1934, was the most significant operation carried out by the Organisation of Ukrainian Nationalists during the interwar period, and was a consequence of tense Polish-Ukrainian relations. The so-called Senyk’s Archive, discovered by Czechoslovakian intelligence in 1933 and handed over to the Polish authorities, was disclosed too late to prevent the tragedy, yet it became grounds for the formulation of an indictment against Stepan Bandera and other OUN members involved in terrorist activities against the Second Polish Republic. The archive consists of about 700 letters exchanged by the members of the OUN Board in exile during the first half of the 1930s. The author of the present article discovered them in the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv.

3

Aktywność nacjonalistów ukraińskich na Bałkanach w latach 1929-1933. Wokół raportu z podróży inspekcyjnej Jarosława Baranowśkiego

67%

Gibiec M.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 39

|

issue 1

160-177

PL

W 1929 r. nastąpiło połączenie ugrupowań ukraińskich o profilu skrajnie nacjonalistycznym w Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) pod kierownictwem dotychczasowego przywódcy Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) Jewhena Konowalca1. Jedną z głównych przyczyn zjednoczenia było wyczerpanie dotychczasowej formuły i zmiana profilu działalności nacjonalistów. Aktywność UWO, nastawiona w znacznej mierze na prowadzenie akcji terrorystycznych i przygotowania do zbrojnego powstania, częściowo ustąpiła miejsca strategicznej realizacji celów politycznych i szukania poparcia na arenie międzynarodowej2. Jednym z efektów tej decyzji był dynamiczny rozwój ośrodków emigracyjnych oraz powiązanych z nimi pozornie niezależnych instytucji skupiających diasporę ukraińską.

4

A minor ally or a minor enemy? The Hungarian issue in the political thought and activity of Ukrainian integral nationalists (until 1941)

67%

Wojnar M.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2018

|

vol. 53

PL

Artykuł stanowi próbę analizy roli, którą Węgry i Węgrzy odgrywali w myśli politycznej i działalności ukraińskich nacjonalistów integralnych w okresie od początku lat dwudziestych po 1941 r. W tekście koncentruję się na myśli politycznej i działalności Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, ale omawiam również poglądy Jurija Łypy na kwestię węgierską. Przeanalizowany materiał prowadzi do wniosku, że stosunek ukraińskich nacjonalistów integralnych wobec Węgier i Węgrów wahał się pomiędzy traktowaniem ich jako drugorzędnego sojusznika i drugorzędnego wroga. Czynnikiem zbliżającym strony było dążenie do rewizji traktatów pokojowych, z kolei punktem spornym, pretensje terytorialne względem Zakarpacia. Na poziomie taktycznym działacze OUN dawali prymat relacjom z Pragą nad stosunkami z Budapesztem. Pewna zmiana w tej kwestii zaszła dopiero w 1933 r., kiedy pozycje OUN nad Wełtawą uległy pewnemu zachwianiu. Po zajęciu Ukrainy Karpackiej przez wojska węgierskie w marcu 1939 r. stosunek ukraińskich nacjonalistów wobec Węgier stał się jednoznacznie wrogi. The article is an attempt to analyze the role that Hungary and the Hungarians played in the political thought and activity of Ukrainian integral nationalists in the period from the early 1920s to 1941. The text focuses on the political thought and activities of the Organisation of Ukrainian Nationalists (OUN), but I also discuss the views of Yurii Lypa on the Hungarian issue. The analyzed material leads to the conclusion that the attitude of Ukrainian integral nationalists towards Hungary and Hungarians ranged from treating them as a minor ally to a minor enemy. One factor bringing the sides together was the attempt to revise peace treaties, while a point of contention was the territorial claims on Carpathian Ruthenia. At the tactical level, OUN activists gave relations with Prague primacy over relations with Budapest. There was only a change in this regard in 1933, when the OUN’s positions on the Vltava were somewhat shaken. After the occupation of Carpathian Ruthenia by the Hungarian army in March 1939, the Ukrainian nationalists’ attitude towards Hungary became unequivocally hostile.

5

„Legenda w najlepszym wypadku…”. Kilka uwag na marginesie wojennych losów Stanisława Basaja „Rysia”

51%

Zajączkowski M.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2017

|

issue 29

457-485

EN

The present article is an academic study on the wartime fate of Stanisław Basaj, nome de guerre “Ryś”, one of the best-known commanders of the Peasants’ Battalions guerrillas in the Lublin region. The author raises the issue of the conflict between Basaj and the Home Army and the Ukrainians in the Zamość region in 1943-1944/1945 and cooperation with the Soviet guerrillas in the final period of the German occupation and cooperation with the local Communist authorities after July 1944. At the same time, the article includes attempts at separating facts from myths that have been surrounding the figure of “Ryś” since the Polish People’s Republic. The figure is still a legend for many Polish residents of the Hrubieszów area and a villain for the local Ukrainians.

Refine search results

3 Pamięć i Sprawiedliwość

2 Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

2 Gibiec M.

1 Pisuliński J.

1 Wojnar M.

1 Zajączkowski M.

1 2022

2 2019

1 2018

1 2017

Epilog akcji „Wisła”. Likwidacja zbrojnego podziemia ukraińskiego w Polsce

Senyk’s Archive and its significance for studies on the behind-the-scenes picture of the Organisation of Ukrainian Nationalists. New research perspectives in the light of discovered correspondence

Aktywność nacjonalistów ukraińskich na Bałkanach w latach 1929-1933. Wokół raportu z podróży inspekcyjnej Jarosława Baranowśkiego

A minor ally or a minor enemy? The Hungarian issue in the political thought and activity of Ukrainian integral nationalists (until 1941)

„Legenda w najlepszym wypadku…”. Kilka uwag na marginesie wojennych losów Stanisława Basaja „Rysia”