Search results

1

PARAFIA UNICKA PW. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W DUTROWIE W ŚWIETLE OSIEMNASTOWIECZNYCH WIZYTACJI KOŚCIELNYCH

100%

Frykowski J.

Rocznik Przemyski

|

2015

|

vol. 51

|

issue 3(18): Historia

29-48

EN

Dutrów is a tiny countryside village whose roots date back to at least the beginning of the 15th century. The first written record comes from 1411 when its owners Tomasz and Andrzej are entered in the document referring to the endowment of the church located not far away in Nabroz. Now, Dutrów is assigned to the gmina (commune) of Telatyn located in the western part of the Tomaszów poviat in the Lubelskie Province. The first written record about the Uniate church in this particular village dates back to 1678, when the residents obtained the permission to erect the church. The Uniate parish operated until the end of 18th century when it was demoted to the equivalent of a local branch church and was incorporated into the Telatyn parish. During its operation as a parish church, it was assigned to the Tyszowce Deanery. Having analyzed post-visitation protocols it might be deduced that the church was wooden and rather poorly furnished with utensils. There was also a bell tower as well as a cemetery. Apart from some arable land and grassland the Paroch (parish priest) had to his disposal to sustain himself, besides some fees from the congregation, he also had a small presbytery with ancillary buildings. Not only are the personal details of 3 parochs working there for the period this research paper is focused on established but also the approximate number of parishioners, which fluctuated, is estimated at between 35 and 68.

2

Kwestie i spory religijne na terenie Rusi Zakarpackiej w czechosłowackim epizodzie jej dziejów

100%

Jarnecki M., Palinczak M.

Sprawy Narodowościowe

|

2014

|

issue 45

88-105

EN

In Subcarpathian Ruthenia in the interwar period – during her membership in Czechoslovakia, one of the sharper conflict was a dispute between two Christian churches. In fact, the rivalry of the two churches began even earlier, during the Hungarian reign – before 1918, but broke out with the new intensity in the interwar period. The Czech authorities, retained neutrality in the confessional disputes, unlike its predecessors, favoring the units. The dispute also had political significance – namely in the conflict between national orientations: Russophile and Ukrainian. Both churches were not monoliths and shook them as internal tensions, including politically motivated ones. Religious conflicts had also their roots and echoes on the other side of the Atlantic. Part of the Greek-Catholic immigrants Transcarpathian did not want to submit to the American Catholic hierarchy, who failed to see the specifics of this group of emigrants. During the period between the Uniate Church recorded outflow faithful to the Orthodox Church, by almost 5% (from nearly 55% to 50.2%) and Orthodox increase by approximately the same proportion – over 15% of the population.

PL

Na Rusi Zakarpackiej w okresie międzywojennym, podczas jej przynależności do Czechosłowacji, jednym z ostrzejszych konfliktów był spór pomiędzy dwoma chrześcijańskimi Kościołami. Faktycznie rywalizacja dwóch Kościołów zaczęła się wcześniej, za rządów węgierskich – przed 1918 rokiem, ale rozgorzała z nową intensywnością w okresie międzywojennym, kiedy władze czeskie, zachowywały neutralność w tych konfesyjnych sporach, w przeciwieństwie od poprzedników, faworyzujących unitów. Spór miał także aspekt polityczny – ocierając się o konflikt między orientacjami narodowymi: ukraińską i rosyjską. Oba Kościoły nie były monolitami i wstrząsały nimi także wewnętrzne napięcia, w tym na tle politycznym. Konflikty na tle religijnym miały też swoje zaoceaniczne korzenie i echa, gdzie część grekokatolickich emigrantów zakarpackich nie chciała się podporządkować amerykańskiej hierarchii katolickiej, nie dostrzegającej specyfiki tej grupy wychodźców. Podczas okresu międzywojennego Kościół unicki odnotował odpływ wiernych na rzecz prawosławia, o prawie 5% (z prawie 55 do 50,2%), a Cerkiew Prawosławna przyrost o mniej więcej o ten sam odsetek – do ponad 15% mieszkańców.

3

Kwestie i spory religijne na terenie Rusi Zakarpackiej w czechosłowackim epizodzie jej dziejów

100%

Jarnecki M., Palinczak M.

Sprawy Narodowościowe

|

2014

|

issue 45

EN

The issues and religious disputes in Carpathian Ruthenia in Czechoslovak period and its echoes behind the AtlanticIn Subcarpathian Ruthenia in the interwar period – during her membership in Czechoslovakia, one of the sharper conflict was a dispute between two Christian churches. In fact, the rivalry of the two churches began even earlier, during the Hungarian reign – before 1918, but broke out with the new intensity in the interwar period. The Czech authorities, retained neutrality in the confessional disputes, unlike its predecessors, favoring the units. The dispute also had political significance – namely in the conflict between national orientations: Russophile and Ukrainian. Both churches were not monoliths and shook them as internal tensions, including politically motivated ones. Religious conflicts had also their roots and echoes on the other side of the Atlantic. Part of the Greek-Catholic immigrants Transcarpathian did not want to submit to the American Catholic hierarchy, who failed to see the specifics of this group of emigrants. During the period between the Uniate Church recorded outflow faithful to the Orthodox Church, by almost 5% (from nearly 55% to 50.2%) and Orthodox increase by approximately the same proportion – over 15% of the population. Kwestie i spory religijne na terenie Rusi Zakarpackiej w czechosłowackim epizodzie jej dziejówNa Rusi Zakarpackiej w okresie międzywojennym, podczas jej przynależności do Czechosłowacji, jednym z ostrzejszych konfliktów był spór pomiędzy dwoma chrześcijańskimi Kościołami. Faktycznie rywalizacja dwóch Kościołów zaczęła się wcześniej, za rządów węgierskich – przed 1918 rokiem, ale rozgorzała z nową intensywnością w okresie międzywojennym, kiedy władze czeskie, zachowywały neutralność w tych konfesyjnych sporach, w przeciwieństwie od poprzedników, faworyzujących unitów. Spór miał także aspekt polityczny – ocierając się o konflikt między orientacjami narodowymi: ukraińską i rosyjską. Oba Kościoły nie były monolitami i wstrząsały nimi także wewnętrzne napięcia, w tym na tle politycznym. Konflikty na tle religijnym miały też swoje zaoceaniczne korzenie i echa, gdzie część grekokatolickich emigrantów zakarpackich nie chciała się podporządkować amerykańskiej hierarchii katolickiej, nie dostrzegającej specyfiki tej grupy wychodźców. Podczas okresu międzywojennego Kościół unicki odnotował odpływ wiernych na rzecz prawosławia, o prawie 5% (z prawie 55 do 50,2%), a Cerkiew Prawosławna przyrost o mniej więcej o ten sam odsetek – do ponad 15% mieszkańców.

4

Z kart parafii unickiej p.w. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny w Gródku w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

86%

Frykowski J. A.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2015

|

vol. 22

157-171

EN

Gródek is a country village whose origin dates back to at least the fifteen century. The first written record of the village dates from 1409. In it is found acknowledgment of Wołczko Rekutowicz from Gródek as one of the founders and a supplier of furnishings to the local church. Originally belonging to the Duchy of Belz, the village together with the Duchy, was incorporated into the Crown of the Kingdom of Poland in 1462. After the first partition of Polish- Lithuanian Commonwealth, Gródek was annexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw and following the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given to Russia. Today the village situated at the Huczwa river administratively belongs to Jarczow gmina (commune) as part of Tomaszów poviat in Lubelskie Province. During the period the piece of research covers, Gródek was mostly inhabited by Russian people and was an Orthodox parish. It in turn became a Greek Catholic parish following the Union of Brest. The first written record of an Orthodox Church comes from 1507 while 17th century documents confirm the existence of a Uniate parish. Having analyzed post- visitation protocols, it might be deduced that it was a wooden church poorly equipped with ecclesiastical utensils. There was also a bell tower and a cemetery alongside the church. It has been determined a paroch (parish priest) had some arable land as well as grassland at his disposal to support himself. Furthermore, he collected various ecclesiastical fees from his parishioners. From the period of time this research is focused on, personal information of 4 parochs as well as the approximate number of parishioners that varied between 14 and 70 has been established. Furthermore, the church is known to have been functioning in 1772 but it fell into ruin before 1798 after which the parishioners from Gródek attended the branch church in Podlodów.

5

Specificity of designing a House of God in the light of the Orthodox theology

86%

Musiuk A.

ELPIS

|

2016

|

vol. 18

87-91

EN

A house of God is a particular house. According to the Orthodox liturgics the whole world participates in a service – the priest, the faithful gathered, but equally the temple build of a material. It forces the designer to familiarize himself thoroughly with the technical requirements concerning the temple and observe them absolutely, so that the designed home could become the house of God.

PL

Dom Boży, to dom szczególny. Zgodnie z liturgiką prawosławną w nabożeństwie bierze udział cały kosmos, a więc i kapłan, i lud zgromadzony, ale i materialnie zbudowana świątynia. Zmusza to projektanta do ścisłego zapoznania się z wymaganiami teologicznymi dotyczącymi świątyni i bezwzględnego ich przestrzegania, tak aby zaprojektowany dom mógł stać się Domem Bożym.

6

Z dziejów parafii unickiej pw. Protekcji Najświętszej Maryi Panny w Podhorcach w powiecie tomaszowskim w świetle XVIII-wiecznych wizytacji kościelnych

86%

Frykowski J.

Krakowskie Pismo Kresowe

|

2015

|

issue 7

23-44

EN

Podhorce is a country village dating back to at least 15th century. The first written record comes from 1409 when Mikołaj from Podhorzec was one of the benefactors of church furnishings in the nearby church in Grodek. Originally the village was located in the Duchy of Belz and in 1462 the Duchy with all the villages got incorporated into the Crown of the Kingdom of Poland. After the first partition of Poland, Podhorce was annexed by the Habsburg empire, then it became part of the Duchy of Poland and following the joint resolutuions of the Congress of Vienna it was given to Russian Empire. At present, Podhorce belongs to Jarczów gmina (commune) in the poviat of Tomaszów in Lubelskie province. Due to the fact that at the time of the present research Podhorce was mostly inhabited by Russian people, there was an Orthodox parish, which became a Greek Catholic parish after the Union of Brest. The first written record about the Orthodox church comes from 1533, whereas the functioning of the Uniate parish is confirmed at the beginning of 17th century. Throughout its existence, the parish belonged the Deanery of Tyszowce and Tomaszów. Having analyzed post-visitation protocols, it might be deduced that it was a wooden church poorly equipped with ecclesiastical utensils. There was also a bell tower and a cemetery by the church. It has been determined a paroch (parish priest) had some arable land as well as grassland at his disposal to support himself, furthermore, he collected various ecclesiastical fees from his parishioners. For the period of time this research is focused on, personal information of 4 parochs as well as the approximate number of parishioners that varied between 25 and 100 has been established. The Uniate parish in this village functioned until the end of 18th century when it was relegated to a branch church and incorporated into the parish in Typin.

7

Status prawny cerkwi pod wezwaniem św. Mikołaja w Horodle

86%

Bielecki M.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2011

|

vol. 7

|

issue 1 Prawo

189-202

EN

The present paper reveals the legal status evolution of St Nicolas' Uniate Orthodox Church in Horodlo. For this purpose the author presents origins of neouniate movement as the main reason of establishment of the building in Horodlo. The history of the Orthodox church is the perfect example of Polish-Ukrainian evolution of religious and national relations. Despite development of Ukrainian nationalistic movement at that time, the building established as mutual initiative of Neouniates and Catholics showed possibility of Polish and Ukrainian (Ruthenian) cooperation. Post-war history of Horolo reflects relations between Church and the people's government on each organisational level.

8

Z dziejów parafii unickiej pw. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny w Zimnie w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

72%

Frykowski J. A.

Krakowskie Studia Małopolskie

|

2015

|

vol. 20

87-104

EN

Zimno, the seat of the Uniate parish of the Assumption of the Blessed Virgin Mary, dates back to 1388. Originally, this tiny country village belonged to the Duchy of Belz, which was incorporated into the administrative structure of Poland as the Belz Voivodeship in 1462. After the first partition of Polish – Lithuanian Commonwealth, this land was annexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw and following the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given to Russia. Such location meant that this land was the area of influences of two dioceses of Chelm, both Eastern Orthodox and Latin, therefore, its dwellers were both Eastern Orthodox (then Uniates) and Roman Catholic as well. The parish established here was an Eastern Orthodox parish, which, after the Union of Brest, became a Uniate parish. The parish constituted a one-village community which administratively belonged to the Deanery of Tyszowce. It functioned this way until the end of the eighteenth century, i.e. the first partition, when this land was annexed by the Habsburg Austria. Due to the Josephine administrative reform imposed by the Habsburg Austria, the parish in Zimno was liquidated and incorporated into the St. Michael the Archangel Uniate parish in Zerniki, while the church in Zimno was demoted to the rank of a branch church. The parish functioned that way until the liquidation of the Union of Brest.

9

Działalność szkoły brackiej w Mohylewie od II połowy XVI wieku do XVIII wieku

72%

Mironowicz M., p., Ławreszuk M., Kostiuczuk J., Ignatiuk K., p., Ławreszuk M., Ignatiuk K.

ELPIS

|

2017

|

issue 19

PL

W II połowie XVI wieku w Wielkim Księstwie Litewskim zaczęły powstawać bractwa cerkiewne. Jednym z kierunków ich działalności było szerzenie oświaty wśród prawosławnych. Ważną rolę w tym temacie odegrało bractwo prawosławne w Mohylewie. Artykuł opisuje działalność bractwa prawosławnego w Mohylewie koncentrując się głównie na jego działalności oświatowej: historii szkoły brackiej, jej statucie, nauczycielach, wykładanych przedmiotach, zapisach mieszczan na rzecz szkoły.

10

Liturgiczno-sakralne źródła inspiracji dla homilii prawosławnej

72%

Oliynyk A.

Roczniki Teologiczne

|

2017

|

vol. 64

|

issue 12: Homiletyka

117-127

EN

The process of preaching the word of God in the Orthodox Church tradition is linked with the liturgy and sacred space. The preaching of homily during the Divine Liturgy is a sacramental act. Due to sacred space, which could be an inspiration for a preaching, homily can cause converting the congregation. The author considers in the paper about the right place for the preaching in the Orthodox church liturgy. The author pointed also out the mutual influence between homily, sacred space and liturgy. The quoted conclusions can renewal preaching in the Orthodox church tradition.

PL

W tradycji prawosławnej głoszenie słowa Bożego jest powiązane z czynnościami liturgicznymi, a w związku z tym z przestrzenią sakralną. Homilia, która jest głoszona podczas sprawowania Boskiej Liturgii, jest w pełni aktem sakramentalnym. Jego celem jest dokonanie przemiany w życiu człowieka dzięki doświadczeniu sacrum. W artykule zostało omówione zagadnienie symbiozy liturgii i homilii w tradycji prawosławnej. W zaprezentowanej refleksji teologicznopastoralnej wskazano ich wzajemne wpływy. Nadrzędnym celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak kontekst liturgiczno-sakralny może stać się dla kaznodziei źródłem odnowy treści głoszonego słowa.

11

Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

58%

Matwiejuk K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2022

|

vol. XIX/19

217-245

EN

The trial of the Uniate martyrs from Pratulin in 1874 was started in 1919 by Bishop Henryk Przeździecki, the first ordinary of the resurrected diocese of Janów, i.e. Podlasie. The beatification of the Servants of God, Wincenty Lewoniuk and XII companions, was carried out in Rome on October 6, 1996 by Pope John Paul II. The attitude of the blessed Pratulin martyrs was shaped above all by the liturgy. The Synod of the Uniate Church, held in Zamość in 1720, contributed to the revival of religious life in Uniate dioceses through the in-depth formation of pastors and certain changes in liturgical rituals. Blessed martyrs from Pratulin grew up to sanctity in a climate of persecution provoked by politicized Orthodoxy. Their heroic testimony is the spiritual heritage of the Diocese of Siedlce. Successive generations of Christ's followers will recognize this heritage, accept it and consolidate it by living the Gospel, loving the Church and praying for the unity of divided Christians.

PL

Beatyfikacja w Kościele katolickim jest urzędowym aktem kościelnym. Zezwala on na publiczny kult o charakterze lokalnym, zatem w diecezji czy zakonie, konkretnej zmarłej osoby. Uroczyste ogłoszenie nowego błogosławionego poprzedza żmudny proces beatyfikacyjny. Proces unickich męczenników z Pratulina z 1874 roku rozpoczął w 1919 roku bp Henryk Przeździecki, pierwszy ordynariusz reaktywowanej diecezji janowskiej czyli podlaskiej. Kompletną dokumentację, tzw. Positio super martyrio, przygotowała prof. Hanna Dylągowa w 1995 roku. Papież Jan Paweł II dokonał beatyfikacji Sług Bożych Wincentego Lewoniuka i XII współtowarzyszy w Rzymie 6 października 1996 roku. Prośbę o dokonanie beatyfikacji i podziękowanie za nią wygłosił wobec Ojca Świętego biskup siedlecki Jan Wiktor Nowak. Synod Kościoła unickiego, obradujący w 1720 roku w Zamościu, przyczynił się do ożywienia życia religijnego w diecezjach unickich. Zainicjował pogłębioną formację duszpasterzy i wprowadził pewne zmiany w obrzędowości liturgicznej. Postawę błogosławionych męczenników z Pratulina kształtowała nade wszystko liturgia. Jest ona bowiem miejscem i sposobem doświadczania zbawczej obecności Chrystusa. Męczennicy z Pratulina dorastali do świętości w klimacie prześladowań, prowokowanych przez upolitycznione prawosławie. Ich heroiczne świadectwo jest błogosławioną cząstką duchowego dziedzictwa diecezji siedleckiej. Kolejne pokolenia wyznawców Chrystusa to dziedzictwo poznają, przyjmują je i utrwalają, żyjąc według Ewangelii, miłując Kościół, i modląc się o zjednoczenie podzielonych chrześcijan.

12

Projekty i realizacje sakralne Jerzego Nowosielskiego dla świątyń obrządku wschodniego we Wrocławiu

58%

Czerni K.

Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

|

2014

|

vol. 7

63-103

PL

Jerzy Nowosielski (1923–2011) był jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX wieku, a jego dorobek obejmuje również projekty i realizacje w zakresie monumentalnej sztuki sakralnej. Z pochodzenia Ukrainiec, z wyznania prawosławny, stworzył oryginalną koncepcję współczesnej ikony, łącząc estetykę malarstwa nowoczesnego z tradycją bizantyńską. Projektował obrazy przeznaczone do dewocji prywatnej, a także wnętrza świątyń różnych wyznań. We Wrocławiu pracował przy dekoracji zarówno cerkwi prawosławnych, jak i greckokatolickich. Dla katedry prawosławnej pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (dawny kościół św. Barbary) zaprojektował rząd ikon świątecznych w ikonostasie oraz polichromię, z której wykonano zaledwie część: malowidła na sklepieniu prezbiterium i w kaplicy Podwyższenia Krzyża Św. Plany związane z drugą prawosławną cerkwią we Wrocławiu – w polskojęzycznej parafii pw. św. św. Cyryla i Metodego na Piasku – niestety nie zostały urzeczywistnione, choć artysta wykonał wiele projektów, m.in. ikonostasu i Golgoty. Bardziej owocna była współpraca Nowosielskiego z unitami, chociaż niepewny status prawny Cerkwi greckokatolickiej w Polsce zaszkodził także i tym pracom. Dla pierwotnej świątyni unickiej we Wrocławiu – krypty pw. św. Bartłomieja (dolny kościół pw. Św. Krzyża) – Nowosielski zaprojektował elementy polichromii oraz witraże, z których zrealizowano dziesięć. Wykonał także wiele ruchomych elementów wystroju (ikonostas, chorągwie i sprzęty liturgiczne, ikony), które w 1999 roku przeniesiono do nowej wrocławskiej cerkwi unickiej – kościoła pw. św. św. Wincentego i Jakuba. Oryginalna i odważna sztuka sakralna Nowosielskiego mimo ugruntowania w głębokiej wierze artysty i jego bogatych doświadczeń duchowych wśród wiernych budziła nierzadko kontrowersje – stąd jej burzliwe losy, kłopoty z projektami, dotykające ją akty agresji i zniszczenia. Dziś nie ulega wątpliwości, że w dziedzinie monumentalnej sztuki sakralnej Jerzy Nowosielski stworzył dzieła wybitne, dlatego każdy ich ślad, okoliczności powstania i historia zasługują na uwagę badaczy.

EN

Jerzy Nowosielski (1923–2011) was one of the most outstanding Polish painters of the 20th century. His oeuvre also includes many projects in the field of monumental religious art. Born to an Orthodox family in the Ukraine, he is the author of an original concept of the modern icon, which combines the esthetics of modern painting with Byzantine tradition. He has designed paintings for private devotion, as well as for churches of different denominations. In Wrocław, he has worked with both Eastern Orthodox and Greek Catholic churches. For the Eastern Orthodox Cathedral of the Nativity of the Mother of God (the former Church of St Barbara), he designed the Feast tier of the iconostas and a polychrome decoration, only parts of which were actually painted in the end: in the vaulting of the presbytery and the chapel of the Exaltation of the Cross. His plans for the other Eastern Orthodox church in Wrocław, the Polish-language Church of St Cyril and St Methodius in Piasek, unfortunately never materialized, even though all the designs, e.g. for the iconostas and the Golgotha, were ready. Nowosielski’s cooperation with the Greek Catholic was more fruitful; however, the uncertain legal status of the Greek Catholic Church in Poland also proved a hindrance to the projects. In the crypt of St Bartholomew (the lower church of the Exaltation of the Cross), the original Greek Catholic church in Wrocław, Nowosielski designed polychrome elements and stained-glass windows, ten of which were actually produced. He also made many moveable elements for the interior (the iconostas, banners, liturgical equipment, icons), which were transferred to the new church, the Church of St Vincent and St James, in 1999. Even though it was rooted in deep faith and rich spiritual experience, Nowosielski’s bold and original religious art often sparked controversies among the common people, hence its checkered fate, frequent problems with producing the designs, as well as acts of aggression and destruction against them. Today, there is no doubt that Jerzy Nowosielski has created outstanding masterpieces in the field of monumental religious art; their every trace, circumstances of creation, and history deserve scholarly attention.

13

Opieka społeczna w Kościele wschodnim

58%

Surdacki M.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 2: Historia

249-271

EN

Charitable work in the Orthodox Church on the territories of the Republic of Poland was carried on mainly on the basis of Orthodox brotherhoods set up as institutions affiliated to churches or monasteries. The brotherhoods were established on a larger scale from the beginning of the 16th century in towns situated on the Eastern lands of the Polish-Lithuanian state. Members of the brotherhoods were called „brothers of mercy”, as they practiced „mercy and pious deeds”. The brotherhoods established and maintained hospitals for the poor, they organized aid for the sick and old, gave away alms, took care of funerals, organized relief and loan associations, pupils' dormitories, and a variety of charitable funds. The most intensive development of the Orthodox brotherhoods fell on the end of the 16th and the first half of the 17th centuries. In the 18th century apart from the brotherhoods already working, Uniate confraternities were affiliated to Orthodox churches. They were modeled after Orthodox associations also conducting charitable work, albeit to a lesser degree. Besides brotherhoods social care was conducted in the Orthodox Church on the basis of hospitals–shelters. Ruthenian shelters were established in bigger towns that were centers of Ruthenian settlement movement, and at the same time of the work of Orthodox brotherhoods that controlled them. After the Brest Union of 1596 also the Uniate Church established its shelters. Moreover, in the Eastern Church charitable work was also conducted by monks in monasteries (Basilian monks), establishing hospitals at their monasteries, or giving away alms at the monastery gates. In Lvov and Zamość also believers of the Armenian rite had their hospitals.

14

Tradycje śpiewania psalmów 140, 141, 129 oraz 116 funkcjonujące na południowo-zachodniej Rusi na przykładzie wybranych Irmologionów z XVI-XVIII wieku

58%

Sawicki D.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2019

|

vol. XVI (2019)

|

issue 3: Rzeczpospolita i Wschód, pod red. Artura Góraka

83-106

PL

W przedmiotowym opracowaniu autor omawia genezę oraz zasady wykonywania psalmów wieczornych 140, 141, 129 oraz 116: Panie wołam do Ciebie (gr. κεκραγάρια cs. wozzwachi). Autor wskazuje na trzy tradycje wykonywania tychże psalmów funkcjonujące na terytoriach dzisiejszej Białorusi i Ukrainy w okresie od XVI do XVIII w., w szczególności, ruską, bułgarską i grecką. Szczególnie dużo miejsca autor poświęcił tradycji ruskiej, którą omawia w oparciu o XVI-wieczny Irmologion z Ławrowa. W toku badań autor wskazuje na liczne związki pomiędzy dwiema tradycjami staroruskiego śpiewu cerkiewnego, w szczególności moskiewską i zachodnioruską. Autor zwraca na głębokie przywiązanie śpiewaków do tradycji śpiewu Rusi Kijowskiej, a jednocześnie o ich podatności na trendy płynące z innych krajów prawosławnych.

XX

In the work in question, the author has discussed the origin and the rules of singing evening psalms 140, 141, 129 and 116: Lord, I have cried out to you (Greek: κεκραγάρια, Church Slavonic: wozzwachi). The author points to the three traditions of singing these psalms functioning on the territories of today’s Belarus and Ukraine in the period from the 16th to the 18th century, in particular Ruthenian, Bulgarian and Greek traditions. A lot of attention was devoted to the Ruthenian tradition, which the author discusses on the basis of the 16th century Irmologion from Ławrów. In the course of the research, the author has proven many connections between two traditions of Old Ruthenian Orthodox church singing, in particular, Moscow and Western Ruthenian. The author emphasises the deep attachment of singers to the tradition of singing of Kievan Rus, and at the same time to their susceptibility to trends from other Orthodox countries.

RU

В этом исследовании автор обсуждает происхождение и принципы исполнения вечерних псалмов 140, 141, 129 и 116: Господь, я призываю Тебя (гр. κεκραγάρια сцс. воззвахи). Автор указывает на три традиции выполнения этих псалмов, функционирующие на территории современной Беларуси и Украины в период с 16 по 18 века, в частности, русскую, болгарскую и греческую. Автор посвятил много места русской традиции, которую он обсуждает на основе ирмологии Лаврова XVI века. В ходе исследования автор указывает на многочисленные связи между двумя традициями древнерусского церковного пения, в частности московским и западнорусским. Автор опирается на глубокую привязанность певцов к певческой традиции Киевской Руси и в то же время на их восприимчивость к тенденциям других православных стран

15

Z dziejów parafii unickiej pw. Kuźmy i Damiana w Przeorsku do 1875 roku

58%

Frykowski J. A.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2015

|

vol. 124

165- 209

PL

Przeorsk, siedziba parafii unickiej p.w. Kuźmy i Damiana, ma co najmniej XIV-wieczne korzenie. W okresie tym wieś znajdowała się w ziemi bełskiej, i wraz z nią po inkorporacji w 1462 roku znalazła się w Koronie. W wyniku I rozbioru miejscowość ta znalazły się w monarchii austriackiej, następnie w Księstwie Warszawskim, a po kongresie wiedeńskim w Cesarstwie Rosyjskim. Przeorsk położony był na obszarze, który pierwotnie podlegał strukturom Kościoła greckiego (prawosławnego), a po włączeniu Rusi Czerwonej do Korony do Kościoła łacińskiego. Z tego też względu miejscowość zamieszkiwali zarówno wyznawcy obrządku wschodniego (najpierw prawosławni, później unici), jak i łacińskiego. W związku z powyższym we wsi funkcjonowała parafia prawosławna, a po zawarciu unii greckokatolicka. Była to wspólnota jednowioskowa i dopiero pod koniec XVIII wieku jej struktura uległa zmianie. Wówczas to parafia Przeorsk znalazły się pod zaborem austriackim, gdzie w wyniku reformy józefińskiej, dołączono do niej jako cerkiew filialną, zlikwidowana parafię w Korhyniach. W takiej strukturze parafia ta przetrwała do likwidacji unii.

XX

Przeorsk, the seat of Sts Cosmas and Damian Uniate parish, dates back to at least the fourteenth century. Originally, this tiny village belonged to the Duchy of Belz, which was incorporated into the administrative structure of Poland as the Belz Voivodeship in 1462. After the first partition of Polish-Lithuanian Commonwealth, the land was an-nexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw, and fol-lowing the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given over to Russia. Przeorsk is situated in the land that originally came under the influence Eastern Orthodox Church and was incorporated into its structures. Following t he incorpor a- tion of Red Ruthenia into the Kingdom of Poland it started to belong to the Roman Cath o lic Church. Therefore, its dwellers were both Eastern Orthodox (then Uniates) and Roman Catholic. The parish established here was an Eastern Orthodox one. Ho w- ever, after the Union of Brest, it became a Uniate parish. The parish encompassed a one village community and its structure stayed the same until the end of the eigh t- eenth century, i.e. the first partition, when this land was annexed by the Habsburg Aust ria. Due to the Josephine administrative reform imposed by the Habsburg Austria, not only did the parish in Przeorsk survive, but it grew as both the parish and the church in Korhynie were incorporated in it. As regards the church in Korhynie, it was demo t ed to the rank of a branch church. The parish in Przeorsk functioned in this shape until the dissolution of the Union of Brest.

16

Z dziejów parafii unickiej p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Łykoszynie w świetle wizytacji kościelnych

58%

Frykowski J. A.

Kultura – Media – Teologia

|

2015

|

issue 22

96-123

PL

Łykoszyn to niewielka wieś położona na południowowschodnim krańcu województwa lubelskiego. Swoimi korzeniami sięga co najmniej pierwszej połowy XV stulecia, kiedy to organizacyjnie przynależała do ziemi bełskiej, podległej książętom mazowieckim. W wyniku I rozbioru Łykoszyn znalazł się w monarchii austriackiej, następnie w księstwie warszawskim, a po Kongresie Wiedeńskim w Cesarstwie Rosyjskim. Ze względu na to, że pierwotna chrystianizacja terenów Łykoszyna związana była z ekspansją państwa ruskiego na ziemie nadbużańskie, jako pierwsza na tym terenie powstała parafia prawosławna, a po zawarciu unii – greckokatolicka. Wiadome jest, że parafia ta, podobnie jak i inne wspólnoty wiernych w ciągu pierwszych lat istnienia, otrzymała konieczne podstawy ekonomiczne i wyposażenie do obrzędowości unickiej. Pewne jest, że paramenty liturgiczne zmieniały się i były uzupełniane przez okres funkcjonowania parafii. Pod koniec XVIII wieku, gdy parafia Łykoszyn znalazła się pod zaborem austriackim, w wyniku reformy józefińskiej zlikwidowano jej samodzielność I jako cerkiew filialną włączono do parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Nabrożu, w strukturze której funkcjonowała do likwidacji unii.

EN

Lykoszyn is a tiny country village situated in the south- east corner of Lublin Province. Its roots date back to at least fifteenth century, when politically it belonged to the Duchy of Belz, which, in turn, was a constituent part of the duchy of Masovia. After the first partition of Polish-Lithuanian Commonwealth, Lykoszyn was annexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw and following the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given to Russia. As the first Christianization of this land coincided with the expansion of Kievan Rus onto the headwaters of the Bug, the first parish established here was an Eastern Orthodox parish, which later became a Uniate parish. Originally, the parish constituted a one-village community of about 100 parishioners. This parish, like many other similar parishes, was granted some economic support as well as ecclesiastical utensils to conduct Uniate ceremonies and rites. The liturgical parements changed over the time and were supplemented throughout the existence of the parish.

17

Z dziejów parafii unickiej pw. św. Michała Archanioła w Perespie w XVIII wieku

58%

Frykowski J. A.

Rocznik Teologiczny

|

2016

|

vol. 58

|

issue 3

377-414

PL

Dzisiejsza Perespa, to wieś położona w gminie Tyszowce, powiecie tomaszowskim, w województwie lubelskim. Swoimi korzeniami sięga co najmniej początków XVI wieku. Pierwsza informacja o tej wsi, mówiąca że była opuszczoną pochodzi z 1531 roku. Wiadomo, że funkcjonowała tam cerkiew prawosławna, która po raz pierwszy została odnotowana w 1570 roku. Działalność parafii prawosławnej potwierdzona jest przez dalszą cześć XVI wieku. Parafia unicka pw. św. Michała Archanioła była kontynuatorką parafii prawosławnej. Początkowo organizacyjnie przynależna była do dekanatu tyszowieckiego, zaś pod koniec XVIII wieku została włączona do protopopi z siedzibą w Grabowcu. Z analizy protokołów powizytacyjnych wynika, że świątynia w tej wsi była budowlą drewnianą, nie najgorzej zaopatrzoną w utensylia. Przy cerkwi była usytuowana dzwonnica i cmentarz. Parochowi do utrzymania służyły grunty orne i łąki, dzięki którym prowadził gospodarstwo, oraz różnorodne opłaty od wiernych. Duchowny miał do swojej dyspozycji plebanię wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Dla badanego okresu ustalono personalia siedmiu proboszczów i określono, że szacunkowa liczba parafian wahała się pomiędzy 300 a 375 duszami.

EN

Perespa is a tiny village located in Tyszowce gmina (country commune) that lies within the administration of Tomaszów poviat (county) in Lubelskie Voivodship (District). Its roots date back to at least the beginning of 16th century. The first written record about this village claiming it to be abandoned dates back to 1531. However, it is recorded that the Orthodox church functioned there according to the note from 1570. The operation of the Orthodox parish throughout the remaining years of 16th century was also later confirmed. The Uniate parish of Saint Michael the Archangel was the successor of the Orthodox parish. In the beginning, in terms of jurisdiction it belonged to the protopope in Grabowiec. In accordance with the post-visitation protocols the Orthodox church appears to have been wooden and quite well equipped with ecclesiastical utensils. Also, there was a wooden bell tower and a cemetery by the church. Not only did a paroch (parish priest) have some arable land and grassland at his disposal to cultivate and support himself but also he collected various fees from the parishioners. Furthermore, he also was in possession of a parsonage and ancillary buildings. The personal details of past seven parochs presiding at this church in the period this research focuses on has been established whereas the average number of parishioners for the same period that fluctuated with the time is estimated at between 300 and 375.

18

Dzieje parafii unickiej pw. Kuźmy i Damiana w Klątwach do 1875 roku

58%

Frykowski J. A.

Rocznik Teologii Katolickiej

|

2016

|

vol. 15

|

issue 1

EN

The history of the village of Klatwy, the seat of the Saints Cosmas and Damian Uniate parish, dates back to at least fifteenth century. In 1462, due to the incorporation of the Duchy of Belz into the Kingdom of Poland, the village of Klatwy became part of the Starosty of Tyszowce and as a royal village functioned until 1768 the first partition of Polish- Lithuanian Commonwealth, Klatwy was annexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw and following the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given to Russia. Originally, the village of Klatwy belonged to the Greek Orthodox Church and after the incorporation of Red Ruthenia into the Crown of the Kingdom of Poland come under the influence of the Latin Church, therefore, the inhabitants of that region were of dual rites, both Eastern Orthodox (then Uniate) as well as Latin Church.

19

Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

58%

Matwiejuk K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2022

|

issue Teologiczne Studia Siedleckie

217-245

EN

The trial of the Uniate martyrs from Pratulin in 1874 was started in 1919 by Bishop Henryk Przeździecki, the first ordinary of the resurrected diocese of Janów, i.e. Podlasie. The beatification of the Servants of God, Wincenty Lewoniuk and XII companions, was carried out in Rome on October 6, 1996 by Pope John Paul II. The attitude of the blessed Pratulin martyrs was shaped above all by the liturgy. The Synod of the Uniate Church, held in Zamość in 1720, contributed to the revival of religious life in Uniate dioceses through the in-depth formation of pastors and certain changes in liturgical rituals. Blessed martyrs from Pratulin grew up to sanctity in a climate of persecution provoked by politicized Orthodoxy. Their heroic testimony is the spiritual heritage of the Diocese of Siedlce. Successive generations of Christ's followers will recognize this heritage, accept it and consolidate it by living the Gospel, loving the Church and praying for the unity of divided Christians.

PL

Beatyfikacja w Kościele katolickim jest urzędowym aktem kościelnym. Zezwala on na publiczny kult o charakterze lokalnym, zatem w diecezji czy zakonie, konkretnej zmarłej osoby. Uroczyste ogłoszenie nowego błogosławionego poprzedza żmudny proces beatyfikacyjny. Proces unickich męczenników z Pratulina z 1874 roku rozpoczął w 1919 roku bp Henryk Przeździecki, pierwszy ordynariusz reaktywowanej diecezji janowskiej czyli podlaskiej. Kompletną dokumentację, tzw. Positio super martyrio, przygotowała prof. Hanna Dylągowa w 1995 roku. Papież Jan Paweł II dokonał beatyfikacji Sług Bożych Wincentego Lewoniuka i XII współtowarzyszy w Rzymie 6 października 1996 roku. Prośbę o dokonanie beatyfikacji i podziękowanie za nią wygłosił wobec Ojca Świętego biskup siedlecki Jan Wiktor Nowak. Synod Kościoła unickiego, obradujący w 1720 roku w Zamościu, przyczynił się do ożywienia życia religijnego w diecezjach unickich. Zainicjował pogłębioną formację duszpasterzy i wprowadził pewne zmiany w obrzędowości liturgicznej. Postawę błogosławionych męczenników z Pratulina kształtowała nade wszystko liturgia. Jest ona bowiem miejscem i sposobem doświadczania zbawczej obecności Chrystusa. Męczennicy z Pratulina dorastali do świętości w klimacie prześladowań, prowokowanych przez upolitycznione prawosławie. Ich heroiczne świadectwo jest błogosławioną cząstką duchowego dziedzictwa diecezji siedleckiej. Kolejne pokolenia wyznawców Chrystusa to dziedzictwo poznają, przyjmują je i utrwalają, żyjąc według Ewangelii, miłując Kościół, i modląc się o zjednoczenie podzielonych chrześcijan.

20

Dzieje parafii unickiej p.w. św. Demetriusza Męczennika w Nedeżowie w świetle XVIII-wiecznych wizytacji kościelnych

58%

Frykowski J. A.

Rocznik Teologiczny

|

2015

|

vol. 57

|

issue 3

319-346

PL

Dzisiejszy Nedeżów położony jest w gminie Tomaszów Lubelski, w północnej części powiatu tomaszowskiego, w województwie lubelskim. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1409 roku. W okresie staropolskim administracyjnie związana była z powiatem i województwem bełskim. Po I rozbiorze Polski znalazła się w monarchii Habsburgów, w okresie napoleońskim w Księstwie Warszawskim, a po Kongresie Wiedeńskim w zależnym od Rosji Królestwie Polskim. Pierwotnie funkcjonowała tam parafia prawosławna, a po zawarciu unii brzeskiej, unicka. Jako samodzielna jednostka kościelna przetrwała do końca XVIII wieku, kiedy została przez władze austriackie zdegradowana do miana cerkwi filialnej i włączona do parafii w Typinie, w której funkcjonowała do likwidacji unii. Przez pierwszy okres funkcjonowania parafia w Nedeżowie organizacyjnie przynależna była do dekanatu tyszowieckiego, a pod koniec XVII wieku do nowoutworzonej protopopii tomaszowskiej. Analizując protokoły powizytacyjne biskupów chełmskich, przedstawiono wygląd świątyni parafialnej i jej wyposażenie, a także zmiany jakie zachodziły w tym zakresie w badanym okresie. Ustalono, ze parochowi do utrzymania służyły grunty orne i łąki, dzięki którym prowadził gospodarstwo, a ponadto różnorodne opłaty od wiernych. Duchowny miał do swojej dyspozycji niewielką plebanię wraz z zabudowaniami gospodarczymi. W miarę możliwości określono beneficjum cerkiewne i pokazano zachodzące w nim zmiany w badanym okresie. Na koniec zwrócono uwagę na liczbę wiernych oraz odtworzono liczbę duszpasterzy pracujących w tej parafii.

EN

Nedezów is a small country village located in Tomaszów Lubelski gmina (commune) in the northern part of Tomaszów poviat in Lubelskie Province. The first written record dates back to 1409 in which time, administratively, it belonged to the Duchy of Belz and later to the Belz Voivodeship. After the first partition of the Kingdom of Poland it was annexed by the Habsburg Empire whereas during the Napoleon era it fell into the territory of the Duchy of Warsaw and later as a result of the compromise of the Congress of Vienna it belonged to the Kingdom of Poland (Congress Poland), which remained totally under Russian control. The original parish was the Eastern Orthodox parish, which, after the Treaty of Brest became the Uniate parish. As an independent church unit it functioned on until the end of 18th century, when it was degraded to a subsidiary Orthodox church and incorporated into the parish of Typin in which it operated until the liquidation of the Uniate. At first, administratively, the parish in Nedezów belonged to the Deanery of Tomaszów and at the end of 17th century to the newly created Protopopia of Tomaszów. Having analyzed post- visitation protocols left by Chelm Bishops the look as well as fittings and ancillary equipment of the parish church is recounted as well as any changes in the period of this research. It has been determined the paroch (parish priest) had some arable land as well as grassland at his disposal to support himself, furthermore, he collected various ecclesiastical fees from his parishioners. There was also a small presbytery with ancillary buildings. As far as it is possible, the parish ecclesiastical benefice and its fluctuation in the period of this research is determined. Furthermore, the number of worshipers and priests residing in this particular parish is defined.

Refine search results

PARAFIA UNICKA PW. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W DUTROWIE W ŚWIETLE OSIEMNASTOWIECZNYCH WIZYTACJI KOŚCIELNYCH

Kwestie i spory religijne na terenie Rusi Zakarpackiej w czechosłowackim epizodzie jej dziejów

Kwestie i spory religijne na terenie Rusi Zakarpackiej w czechosłowackim epizodzie jej dziejów

Z kart parafii unickiej p.w. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny w Gródku w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

Specificity of designing a House of God in the light of the Orthodox theology

Z dziejów parafii unickiej pw. Protekcji Najświętszej Maryi Panny w Podhorcach w powiecie tomaszowskim w świetle XVIII-wiecznych wizytacji kościelnych

Status prawny cerkwi pod wezwaniem św. Mikołaja w Horodle

Z dziejów parafii unickiej pw. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny w Zimnie w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

Działalność szkoły brackiej w Mohylewie od II połowy XVI wieku do XVIII wieku

Liturgiczno-sakralne źródła inspiracji dla homilii prawosławnej

Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

Projekty i realizacje sakralne Jerzego Nowosielskiego dla świątyń obrządku wschodniego we Wrocławiu

Opieka społeczna w Kościele wschodnim

Tradycje śpiewania psalmów 140, 141, 129 oraz 116 funkcjonujące na południowo-zachodniej Rusi na przykładzie wybranych Irmologionów z XVI-XVIII wieku

Z dziejów parafii unickiej pw. Kuźmy i Damiana w Przeorsku do 1875 roku

Z dziejów parafii unickiej p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Łykoszynie w świetle wizytacji kościelnych

Z dziejów parafii unickiej pw. św. Michała Archanioła w Perespie w XVIII wieku

Dzieje parafii unickiej pw. Kuźmy i Damiana w Klątwach do 1875 roku

Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

Dzieje parafii unickiej p.w. św. Demetriusza Męczennika w Nedeżowie w świetle XVIII-wiecznych wizytacji kościelnych