Search results

1

Bronisława Guza, Z Pokucia na Dolny Śląsk

100%

Zubowski P.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2011

|

vol. 1

159-194

EN

In her narrative Bronisława Guza (born in 1929) talks about the life of her family in Obertyn – a small town in the former Stanisławów province – starting from 1930s and WW2 period, to the post-war years when she came to Lower Silesia. In her recollections she describes places that played an important role in the town’s life: Saints Peter and Paul’s church and priests serving in it, a convent belonging to the Congregation of the Servants of the Holiest Virgin Mary of the Immaculate Conception from Stara Wieś, along with an orphanage run by the nuns (which she used to attend as a child), the market square on market days, various shops, houses, a mound made to commemorate the battle of Obertyn in 1531, as well as a cross standing on its top. She tells us about relations between Obertyn’s inhabitants: Poles, Ukrainians and Jews – how they established and maintained close bonds, together celebrated holidays and weddings, participated in funerals, and so on – and about mutual respect for other denominations and customs. Bronisława Guza’s story of WW2 contains recollections of the Soviet and German occupations, circumstances of the Soviet re-entering at the end of March and at the beginning of April 1944, and of the activity of the Organization of Ukrainian Nationalists on these territories. The key moment for this time in history was in 1945, when a vast majority of the Polish community of Obertyn was resettled to the Western Territories. Bronisława Guza and her family ended up in Siedlce near Oława, where initially she lived together with the German, evangelical community of the village. The inhabitants settled down in the new place and tried to adapt to the new life conditions.

2

Family Chodecki and the Moldavian expedition from 1509

77%

Niemczyk K.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2017

|

vol. 24

31-44

PL

Artykuł poświęcony został problemowi relacji polsko – mołdawskich ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu z roku 1509 i roli, jaką odegrała w nim rodzina Chodeckich. Bogdan III – hospodar mołdawski poszukując wsparcia strony polskiej zaofiarował zwrot Pokucia w zamian za rękę siostry Aleksandra Jagiellończyka – Elżbiety. Jako że niechętna była temu pomysłowi matka kandydatki na żonę – Elżbieta Rakuszanka, Bogdan liczył na pomoc Stanisława z Chodcza- zaufanego królowej. W wyniku zawartego układu zwrócił Polsce Pokucie. Kiedy nie dano mu jednak Elżbiety za żonę, hospodar, czując się oszukanym, cały swój gniew skupił na Stanisławie. Wyprawa z 1509 roku jest nie tylko odwetem uczynionym na Polsce, ale także na rodzinie Chodeckich.

EN

This article refers to the problem of the relations between Kingdom of Poland and Moldova, especially to the 1509-year conflict and the role the Chodecki’s family played in it. Bogdan III – hospodar of Moldova who was desperately trying to find an ally, was able to give Pokuttya back to Poland in exchange for Polish agreement for his marriage with king’s sister Elisabeth. The mother and namesake of the latter - Elisabeth Habsburg didn’t accept this proposal. Bogdan however counted on support from Stefan of Chodcza. As a result of conducted negotiations the former got Pokuttya back to Poland. However, he didn’t receive Elisabeth’s hand. Bogdan blamed Stanislaw of Chodcza for this failure. The 1509 expedition was meant as revenge not only on Poland but also on Chodecki’s family.

3

Dr Zofja Marja Bessażanka – nieznana polska poetka z Kołomyi. Między literaturą Kresów i/czy patriotyzmem lokalnym?

77%

Monolatii I.

Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne

|

2022

|

vol. 8

|

issue 1

33-56

PL

Artykuł poświęcony badaniu poetyckiej spuścizny nieznanej polskiej poetki okresu międzywojennego Zofji Marji Bessażanki, prawdopodobnie rodem z Kołomyi lub rejonu Kołomyjskiego w zakresie historii etnicznej i politologii, literatury, kultury pamięci. Dziś nie da się ustalić miejsca jej narodzin i śmierci, wiadomo jednak, że w końcu lat dwudziestych i w pierwszej połowie lat trzydziestych XX w. zajmowała się literaturoznawstwem, w szczególności obroniła rozprawę z historii literatury polskiej, pracowała w szkolnictwie polskim w Kołomyi, podróżowała Pokuciem i Huculszczyzną oraz innymi rejonami II Rzeczypospolitej. Mając na myśli interdyscyplinarne podejście zastosowane w artykule, autor, opierając się na współczesnych dyskursach interpretacji literatury kresowej (Alexander Fiut) i typologiach patriotyzmu (Piotr Bugalski, Stanisław Ossowski), sugeruje zinterpretować poezje Z. M. Bessażanki jako swego rodzaju manifestację „nacjonalizmu opiekuńczego”, który był po części odzwierciedleniem kultury stosunków międzyetnicznych w Galicji Wschodniej (Małopolska Wschodnia) w okresie międzywojennym. Jednocześnie autor proponuje zrozumienie twórczości poetki jako swoistego „echa” od twórczości wybitnego poety-modernisty Jana Kasprowicza (aluzja, parafrazy), także została określona intertekstualna podstawa jej wierszy – z uwagi na zaangażowanie ku polskim romantyków (Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicza), częściowo niemieckim (Heinrich Heine). Stwierdza się, że spuścizna poetycka Z. M. Bessażanki jest dość oryginalną, choć oryginalną ekspresją własnego etnicznego „ja”, swoistą mapą świata galicyjskiej i polskiej sfery etnopolitycznej okresu międzywojennego.

EN

The article is devoted to the study of the poetic heritage of the unknown Polish poetess of the interwar period Zofja Marja Bessażanka, a probable native of Kolomyia or Kolomyia region in terms of ethnic history and political science, literature, culture of memory. Today it is impossible to establish the place of her birth and death, but it is known that in 1920 – 1930 she was engaged in literary studies, in particular defended a dissertation on the history of Polish literature, was active in Polish schools in Kolomyia, travelled to Pokuttya and Hutsul and other regions of the II Polish Republic. Given the interdisciplinary approach used in the article, the author, based on modern discourses in interpretations of literature of the Kresy (Alexander Fiut) and typologies of patriotism (Piotr Bugalski, Stanisław Ossowski), suggests interpreting Z. M. Besssażanka’s poetry as a kind of manifestation of “protective nationalism”, which was partly a reflection of the culture of interethnic relations in Eastern Galicia (Małopolska Wschodnia) in the interwar period. At the same time, the understanding of the poetess work as a kind of “echo” of an outstanding modernist Polish poet Jan Kasprowicz (allusions, paraphrases) was proposed, the intertextual basis of her poems was stated – given the involvement of Polish romanticists (Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz), partly German (Heinrich Heine). It is concluded that the poetic heritage of Z. M. Bessażanka is an original, albeit original expression of the ethnic “I”, a kind of picture of the world of the East Galician and Polish ethno-political sphere of the interwar period.

4

Образи неба й небесних світил у новелістиці Василя Ткачука

68%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2023

|

vol. 11

|

issue 2

103-115

EN

Images of the sky and celestial bodies – sun, moon, stars – play an important role in the works of the little-explored Ukrainian writer from the 1930s, Vasyl Tkachuk. They are the result of Tkachuk’s combining both folk-poetic elements and original ones in his short stories. Above all, the images of the sky, the sun, the moon, and the stars in his texts are an integral part of the landscape of Hutsulshchyna and Pokuttia, functioning as components of the Hutsul landscape discourse but also as a part of the boundless cosmic space. The writer appears here as a master of drawing the picturesque landscapes of Hutsulshchyna and Pokuttia, where he was born and raised. In addition, the celestial space in Tkachuk’s works is an inseparable element of the lives of the Carpathian highlanders. Its elements accompany the characters in their daily joys and sorrows and thus become an integral part of their existence and beliefs. Finally, images of the sky and celestial bodies are an important factor in forming the plot and thus constitute a key element in the construction of individual writings by this Pokuttian writer. The highly original personified images, anthropomorphized comparisons, and authorial metaphors (which include the analyzed images of the sky, sun, moon, and stars) deserve special attention. Taken as a whole, the individual images of celestial space in Tkachuk’s works are part of the highly original tradition of novelistic discourse aptly described by Tkachuk’s contemporaries as “poetry in prose” (along with the concepts of “chichka”, “wind’ and “storm” analyzed earlier). In addition, the individualized images of the sky, sun, moon and stars have become an important component of Tkachuk’s conceptual model of the world. They also co-create a philosophy of nature and confirm the writer’s deep respect, attachment, and undying love for Hutsulshchyna, Pokuttia, and his native Ukraine.

PL

Obrazy nieba i ciał niebieskich – słońca, księżyca, gwiazd – odgrywają w twórczości mało zbadanego ukraińskiego nowelisty lat 30. XX w. Wasyla Tkaczuka istotną rolę i są efektem wykorzystania przez pisarza zarówno pierwiastków ludowo-poetyckich, jak i tych indywidualnych, autorskich. Przede wszystkim, wizerunki nieba, słońca, księżyca i gwiazd w krótkiej prozie Tkaczuka stanowią nieodłączny element krajobrazu Huculszczyzny i Pokucia, funkcjonują jako komponenty huculskiego dyskursu krajobrazowego, ale też jako część bezkresnej przestrzeni kosmicznej. Nowelista jawi się tu jako mistrz kreślenia malowniczych krajobrazów Huculszczyzny i Pokucia, gdzie się urodził i wychował. Ponadto przestrzeń niebieska w utworach Tkaczuka jest nieodłącznym pierwiastkiem życia karpackich górali, jej elementy towarzyszą bohaterom w codziennych radościach i smutkach, a zatem stanowią integralną część ich egzystencji i wierzeń. Obrazy nieba i ciał niebieskich są wreszcie czynnikiem fabułotwórczym, a więc ważnym elementem konstrukcji poszczególnych utworów. Tradycyjnie dla tego nowelisty na szczególną uwagę zasługują niezwykle oryginalne, spersonifikowane obrazy, zantropomorfizowane porównania i autorskie metafory, w skład których wchodzą analizowane wizerunki nieba, słońca, księżyca i gwiazd. Poszczególne wizerunki przestrzeni niebieskiej w utworach Tkaczuka wpisują się, obok analizowanych wcześniej obrazów (konceptów) „cziczki”, „wiatru” i „burzy”, w niezwykle oryginalną tradycję dyskursu nowelistycznego słusznie określanego jeszcze przez współczesnych Tkaczukowi krytyków mianem poezji w prozie. Są również składnikami konceptualnego modelu świata nowelisty, współtworzą bliską mu filozofię przyrody, potwierdzają jego głęboki szacunek, przywiązanie i niekłamaną miłość do Huculszczyzny, Pokucia i ojczystej Ukrainy.

Refine search results

1 Balcanica Posnaniensia Acta et studia

1 Studia Ukrainica Posnaniensia

1 Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

1 Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne

1 Horniatko-Szumiłowicz A.

1 Monolatii I.

1 Niemczyk K.

1 Zubowski P.

1 2023

1 2022

1 2017

1 2011

Bronisława Guza, Z Pokucia na Dolny Śląsk

Family Chodecki and the Moldavian expedition from 1509

Dr Zofja Marja Bessażanka – nieznana polska poetka z Kołomyi. Między literaturą Kresów i/czy patriotyzmem lokalnym?

Образи неба й небесних світил у новелістиці Василя Ткачука