Search results

1

Koligacje rodzinne Przemyślidów opawskich linii raciborskiej z możnowładztwem Królestwa Polskiego do początku XVI wieku

100%

Sperka J.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2019

|

vol. 11

183-219

DE

Die Analyse des Quellenmaterials, das die Ratiborer Přemysliden im Hinblick auf ihre Familienbeziehungen mit den Vertretern des polnischen Magnatentums im 15. Jahrhundert und am Anfang des 16. Jahrhunderts betrifft, lässt das bisherige Wissen um die genealogischen Fakten mehrerer Generationen dieser Dynastie wesentlich korrigieren. Gemeint sind hier: Her‑ zog Wenzel von Ratibor (gest. 1456), der mit Małgorzata aus Szamotuły verheiratet war, und dann die Nachkommenschaft aus dieser Ehe: Jan (gest. 1493), Anna und vor allem Helena, die Jan Ostroróg heiratete, sowie Katarzyna, die mit Włodko aus Danabórz, dem Kastellan von Nakło, verheiratet war, und Nikolaus von Ratibor (gest. 1506), ein Sohn von Jan, der Anna aus Tęczyn heiratete. Es ist auch gelungen, das Wissen um das Schicksal von Gütern zu ordnen, die zur Mitgift in Großpolen, Ruthenien und im Herzogtum Ratibor wurden. Aus der vorliegenden Analyse sind auch folgende allgemeinen Schlussfolgerungen zu ziehen: die Eheschließung mit den herzoglichen Familien ermöglichte den Magnatenfamilien, ein großes Prestige zu erlan‑ gen, die Ehe mit einer Edelfrau aus der Magnatenfamilie bedeutete hingegen für die herzogliche Seite vor allem die Möglichkeit, ihre finanzielle Situation aufgrund einer von der Ehefrau eingebrachten entsprechend großen Mitgift zu verbessern. Zweifelsohne brachten solche Ehen auch die politischen Vorteile für beide Seiten. Die Edelfrauen, die Herzoge heirateten, wurden dagegen zu den vollberechtigten Herzoginnen und mit solch einem Titel wurden sie angespro‑ chen, auch wenn sie schon als Witwen in die Heimat, nach Polen, zurückkehrten.

EN

The analysis of primary sources concerning the Opava-Ratibor Přemyslid family in the context of their familial relationships with the representatives of the Polish magnates in the 15th and the beginning of the 16th century has allowed to issue significant corrections regard‑ ing the previous state of genealogical knowledge regarding several generations of the dynas‑ ty, namely: Wenceslaus II, Duke of Opava-Ratibor (died 1456), who married Małgorzata of Szamotuły and their progeny: Jan (died 1493), Anna, and most importantly: Helena, who mar‑ ried Jan Ostroróg; Katarzyna, who married Włodko of Danabórz, the Castellan of Nakło; and Mikołaj of Ratibor (died 1506), the son of Jan, who married Anna of Tęczyn. Moreover, it has become possible to organize the data concerning the history of the estates in the Greater Poland, Ruthenia and the Duchy of Ratibor, which were given as dowry. In addition, the above analysis allows to form more general conclusions, namely, that the magnate families achieved prestige by marrying into ducal families, while the latter were given the means to increase their wealth due to the large dowries bequeathed by the wives. Thus, both sides benefited politically. Noble women, on the other hand, by marrying dukes were given the opportunity to become and be regarded as duchesses, even after they returned to their families as widows.

2

Droga do Raciborza: grabież bibliotek i archiwów Europy przez Sztab Operacyjny Rosenberga (Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg). Część II (przeł. Tomasz Olszewski)

98%

Kennedy Grimsted P.

Biblioteka

|

2011

|

issue 15(25)

307-367

EN

Scholarship has not adequately studied the history of Nazi cultural plunder during the Second World War, or the further international displacement and restitution efforts thereafter. The present study discusses one of the primary agencies of plunder, the Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg (ERR). It focuses on the plunder of libraries and archives, tracing their migration, revealing new sources, and identifying collections that did not return home after the war. Emphasis falls on materials that ended the war in the little-known ERR research and library center in Ratibor (now Polish Racibórz), to which the Germans transported more than two million books. Sixty years after the end of the war we are still finding cultural treasures the Nazis plundered, many of which were displaced or plundered a second time at the end of the war. Displaced treasures continue to surface in countries from Finland to Argentina to Japan. Scholars have spoken of “Art as Politics”, the “Rape of Europa”, or the “Grand Pillage”. The “spoils of war” seized by the victorious Soviets on the Eastern Front included cultural property previously looted by the Nazis. Today we know more about the “Beautiful Loot” that ended up in the Soviet Union as “hidden treasures”.

PL

Artykuł omawia działalność Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg (ERR), organizacji kierowanej przez ideologa niemieckiego nazizmu, Alfreda Rosenberga. Autorka koncentruje się na grabieży bibliotek i archiwów. Opisuje miejsca, do których zrabowane zbiory zostały przetransportowane w celu ich ewaluacji, skatalogowania, opisu i archiwizacji. Ujawnia nowe źródła i identyfikuje kolekcje, które pod koniec wojny znalazły się przede wszystkim w mało znanym naukowym centrum biblioteczno-archiwizacyjnym w Ratibor (dzisiejszy Racibórz) na Śląsku. Ośrodek w Raciborzu przyjmował archiwa i zbiory książek zrabowanych na Zachodzie i Wschodzie. W sumie do Raciborza trafiły w ten sposób ponad dwa miliony książek. Rabunek książek przez hitlerowskie Niemcy był częścią prowadzonej przez kraj polityki kulturalnej oraz ideologicznej. Specjaliści i bibliotekarze katalogowali zrabowany materiał, analizowali go oraz podejmowali decyzję o jego dalszych losach. Splądrowane kolekcje miały nie tyle stanowić część zarchiwizowanej „spuścizny” po „wrogach Rzeszy”, ile tworzyć w przyszłości materiał wykorzystywany propagandowo i w celach „operacyjnych”. Warto odnotować interesujące współzawodnictwo w zdobywaniu materiału bibliotecznego i archiwalnego między jednostkami i agencjami nazistowskimi reprezentującymi różne interesy (wywiad, propaganda, instytucje naukowe). Wiele ze zrabowanych książek nie trafiło po wojnie do ich właścicieli.

3

Droga do Raciborza: grabież bibliotek i archiwów Europy przez Sztab Operacyjny Rosenberga (Einsatzstab Rechsleiter Rosenberg) (przeł. Tomasz Olszewski)

70%

Kennedy Grimsted P.

Biblioteka

|

2010

|

issue 14(23)

285-317

EN

Scholarship has not adequately studied the history of Nazi cultural plunder during the Second World War, or the further international displacement and restitution efforts thereafter. The present study discusses one of the primary agencies of plunder, the Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg (ERR) organized specifically for plunder seized cultural property across Nazi-occupied territories. It focuses on the plunder of libraries and archives, tracing their migration, revealing new sources, and identifying collections that did not return home after the war. Emphasis falls on materials that ended the war in the little-known ERR research and library center in Ratibor (now Polish Racibórz), to which the Germans transported more than two million books.

PL

Historia rabunku dóbr kultury dokonanego przez nazistów podczas II wojny światowej, późniejsze losy i lokalizacja zbiorów, a także powojenne zabiegi o ich odzyskanie do dziś nie zostały w wystarczającym stopniu zbadane naukowo. Niniejsza praca omawia działanie i strukturę jednej z głównych niemieckich agencji powołanych do zarządzania zorganizowaną grabieżą – Sztabu Operacyjnego Rosenberga (Einsatzstab Rechisleiter Rosenberg – ERR). Skupia się na konfiskatach przeprowadzanych w bibliotekach i archiwach, odtwarza przemieszczanie zagrabionego materiału, ujawnia przy tym nowe materiały źródłowe oraz identyfikuje zbiory, które nie zostały po wojnie zwrócone prawowitym właścicielom. Przede wszystkim zwrócono uwagę na materiały, które pod koniec wojny znalazły się w mało znanym centrum badań i w bibliotece ERR w Raciborzu (niem. Ratibor), gdzie Niemcy zdołali przetransportować ponad dwa miliony książek.

4

Translacja i uposażenie kolegiaty w Raciborzu w 1416 roku. Przyczynek do dziejów Kościoła na Górnym Śląsku w średniowieczu

57%

Sperka J.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2022

|

vol. 14

185-199

DE

Die Ursprünge der Ratiborer Stiftskirche sind mit historischen Ereignissen des späten 13. Jahrhunderts in Schlesien verbunden, als es zu einem gewaltsamen Konflikt zwischen dem Breslauer Herzog Heinrich IV. Probus und dem Breslauer Bischof Thomas II. kam. Im Jahre 1288 gründete der Bischof als Dank für die Hilfe seiner Verbündeten, aber auch als Sühne für den beigelegten Streit, bei der Burgkapelle in Ratibor die dem Heiligen Thomas Becket von Canterbury geweihte Stiftskirche. Darüber hinaus sicherte er die materiellen Grundlagen ihrer Tätigkeit, indem er die neugegründete Kirche mit Spenden aus bischöflichen Zehntabgaben finanzierte. In den Jahren 1288-1292 wurde auf der Burg eine imposante gotische Kapelle errichtet, in der das Stiftskapitel seinen Sitz fand. In den folgenden Jahren stand die Ratiborer Stiftskirche unter der Obhut von Herzögen, die über Ratibor herrschten, unter anderem Lestko von Ratibor - dem Sohn von Primislaus, und später auch von Vertretern der böhmischen Přemysliden aus der Troppauer Linie, die 1337 das Herzogtum Ratibor übernahmen - Nikolaus II., und danach seinem Sohn - Johann I. und seinem Enkel - Johann II. dem Eisernen. Die Herzöge errichteten zugunsten des Kapitels und dessen Burgsitzes weitere Stiftungen, indem sie sein Vermögen steigerten und neue Präbenden gründeten. Im Jahre 1416 verlegte Johann II. der Eiserne mit Zustimmung des Fürstbischofs von Breslau und Herzogs von Liegnitz- Wenzels II., das Stiftskapitel, das sich auf der Ratiborer Burg bei der Kapelle des Heiligen Thomas Becket von Canterbury befand, in die Stadtpfarrkirche Mariä Himmelfahrt von Ratibor. Dabei stiftete er dort Präbenden für den Propst, Dekan, 12 Kanoniker und ebenso viele Vikare. Der Grund für den Umzug war die problematische Lage der Stiftskirche bei einer kleinen Kapelle, die schon damals für die wachsenden Bedürfnisse, insbesondere in Bezug auf die Errichtung neuer Präbenden, nicht ausreichte. Außerdem war es für die in der Stadt lebenden Kanoniker und Vikare aufgrund der täglichen Schließung der Stadt- und Burgtore schwierig, die Gottesdienste pünktlich abzuhalten. Das Vermögen der neugegründeten Ratiborer Stiftskirche bestand aus einem Teil, der aus der Zeit ihrer ersten Gründung (Ende des 13. Jahrhunderts) stammte, sowie einem Teil, der neu gestiftet wurde. Im Jahre 1416 ließ der Herzog eine neue Kapelle errichten und 1422 stiftete er eine neue Custodia. Die Verlegung der Stiftskirche von der Burgkapelle in die Stadtpfarrkirche Mariä Himmelfahrt durch Herzog Johann II. den Eisernen trug zweifellos zu ihrer Weiterentwicklung bei, da sie in den folgenden Jahren von Stadtbehörden und Bürgern des reichen Ratibor wesentlich unterstützt wurde.

EN

The beginnings of the collegiate church of Racibórz are associated with the effects of events that took place at the end of the thirteenth century in Silesia, i.e., the violent conflict between the Duke of Wrocław Henry IV Probus and the bishop of Wrocław Thomas II, who was supported by the Dukes of Opole. In 1288, the bishop of Wrocław, repaying his allies for the help they provided, but also as an expiation for the settled dispute, founded a collegiate church of St. Thomas Cantapurian at the chapel in Racibórz. He also provided it with a material for its functioning, endowing it with tithes from the bishop’s treasury. In the years around 1288-1292, an impressive gothic chapel was erected in the castle, where the collegiate chapter was located. In the following years, the collegiate church of Racibórz remained under the care of subsequent princes who ruled in Racibórz, the son of Przemysław, Leszek, and later representatives of the Czech Přemyslids from the Opava line, who in 1337 took over the Duchy of Racibórz. Nicholas II, and then his son John I and grandson John II Żelazny (the Iron). These princes made further foundations for the chapter and its castle seat, increasing the salary and establishing new prebends. In 1416, John II the Iron, with the consent of the bishop of Wrocław, Wacław, Duke of Legnica, moved the collegiate church located at the Racibórz Castle at the chapel of St. Thomas Cantapurai to the parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in the city of Racibórz and established and endowed there prebends for the provost, dean, 12 canons and as many vicars. The reason for the relocation was the problematic location of the collegiate church at a small chapel, which at that time was already insufficient for the growing needs, especially the erection of new prebends. In addition, canons and vicars living in the city, due to the daily closure of the city and castle gates, had difficulties with punctual celebration of services. The new salary of the Racibórz collegiate church consisted of a part from the time of its establishment (the end of the thirteenth century) and a part established anew. In 1416, the prince erected and planted a new chapel, while in 1422 he re-endowed the custody. The transfer of the collegiate church from the chapel in the castle to the town, to the parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary by Prince John II the Iron undoubtedly contributed to its significant development in the following years. The collegiate church gained great support from the authorities and the bourgeoisie of rich Racibórz.

PL

Początki kolegiaty raciborskiej wiążą się ze skutkami wydarzeń, które rozegrały się w końcu XIII wieku na Śląsku, kiedy doszło do gwałtownego konfliktu między księciem wrocławskim Henrykiem IV Probusem a biskupem wrocławskim Tomaszem II, którego wsparli książęta opolscy. W 1288 roku biskup wrocławski, odwdzięczając się swoim sojusznikom za udzieloną pomoc, ale także jako ekspiację za zakończony spór, ufundował przy kaplicy zamkowej w Raciborzu kolegiatę pw. św. Tomasza Kantauryjskiego. Zapewniał jej także podstawy materialnego funkcjonowania, uposażając dziesięcinami ze stołu biskupiego. W latach ok. 1288-1292 wzniesiono na zamku imponującą gotycką kaplicę, gdzie znalazła siedzibę kapituła kolegiacka. W następnych latach kolegiata raciborska pozostawała pod opieką kolejnych książąt władających Raciborzem: syna Przemysława, Leszka, a później przedstawicieli czeskich Przemyślidów z linii opawskiej, którzy w 1337 roku przejęli księstwo raciborskie - Mikołaja II, a potem jego syna Jana I i wnuka Jana II Żelaznego. Książęta ci czynili kolejne fundacje na rzecz kapituły i jej zamkowej siedziby, zwiększając uposażenie i powołując nowe prebendy. W 1416 roku Jan Żelazny, za zgodą biskupa wrocławskiego Wacława, księcia legnickiego, przeniósł kolegiatę znajdującą się na zamku raciborskim przy kaplicy św. Tomasza Kantauryjskiego do kościoła parafialnego Wniebowzięcia NMP w mieście Raciborzu oraz ustanowił i uposażył tam prebendy dla prepozyta, dziekana, 12 kanoników i tyluż wikariuszy. Powodem przeniesienia było problematyczne usytuowanie kolegiaty przy niewielkiej kaplicy, która w tym czasie była już niewystarczająca w stosunku do rosnących potrzeb, zwłaszcza erygowania nowych prebend. Ponadto kanonicy i wikariusze mieszkający w mieście ze względu na codzienne zamykanie bram miejskiej i zamkowej mieli trudności z punktualnym odprawianiem nabożeństw. Nowe uposażenie kolegiaty raciborskiej składało się z części pochodzącej z czasów jej powołania (koniec XIII wieku) oraz z części ustanowionej na nowo. W 1416 roku książę erygował i uposażył nową kaplicę, natomiast w 1422 roku na nowo uposażył kustodię. Przeniesienie kolegiaty z kaplicy na zamku do miasta, do kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP przez księcia Jana II Żelaznego niewątpliwie przyczyniło się do jej znacznego rozwoju w następnych latach. Kolegiata zyskała bowiem duże wsparcie ze strony władz i mieszczaństwa bogatego Raciborza.

5

Nagrobek księżniczki raciborskiej Eufemii

57%

Kublin G.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2019

|

vol. 39

|

issue 1

151-188

EN

The subject of the article is the tombstone of Princess Euphemia, the prioress of the Dominicans in Racibórz, who died on January 17, 1359. The author analyses the source, on the basis of which he comes to the conclusion that the grave of Ofka was in the middle of the crypt under the chapel of St. Dominic, adjoining from the north to the church of the Dominicans in Racibórz. The grave was covered with a stone slab with an engraved image of Euphemia. In 1623, a portrait of Ofka was painted on the basis of this image and was placed in the chapel of St. Dominic. In this chapel in the 17th century (rather after 1637 or after 1658 and before 1672/1674), a wooden vault in the form of a tomb was made for Euphemia, covered with a coffin, in which there was a figure presenting Ofka. It was renovated in 1738, and in 1821 moved to the church of the Assumption of the Virgin Mary in Racibórz, where it was located until 1930.

PL

Przedmiotem artykułu jest nagrobek księżniczki Eufemii, przeoryszy dominikanek w Raciborzu, zmarłej 17 stycznia 1359 r. Autor analizuje przekazy źródłowe, na podstawie których dochodzi do wniosku, że grób Ofki znajdował się na środku krypty pod kaplicą św. Dominika, przylegającą od północnej strony do kościoła dominikanek w Raciborzu. Grób był nakryty kamienną płytą z wyrytym wizerunkiem Eufemii. W 1623 r. nawzór tego przedstawienia został namalowany portret Ofki, który umieszczono w kaplicy św. Dominika. W tej kaplicy w XVII w. (raczej po 1637 lub po 1658 r., a przed 1672/1674 r.) wystawiono Eufemii drewniany grobowiec w formie tumby, nakrytej trumną, w której znajdowała się figura przedstawiająca Ofkę. Został on odnowiony w 1738 r., a w 1821 r. przeniesiony do kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Raciborzu, gdzie znajdował się aż do 1930 r.

Refine search results

2 Biblioteka

2 Średniowiecze Polskie i Powszechne

1 Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

2 Kennedy Grimsted P.

2 Sperka J.

1 Kublin G.

1 2022

2 2019

1 2011

1 2010

Koligacje rodzinne Przemyślidów opawskich linii raciborskiej z możnowładztwem Królestwa Polskiego do początku XVI wieku

Droga do Raciborza: grabież bibliotek i archiwów Europy przez Sztab Operacyjny Rosenberga (Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg). Część II (przeł. Tomasz Olszewski)

Droga do Raciborza: grabież bibliotek i archiwów Europy przez Sztab Operacyjny Rosenberga (Einsatzstab Rechsleiter Rosenberg) (przeł. Tomasz Olszewski)

Translacja i uposażenie kolegiaty w Raciborzu w 1416 roku. Przyczynek do dziejów Kościoła na Górnym Śląsku w średniowieczu

Nagrobek księżniczki raciborskiej Eufemii