Search results

1

Neki metodološki problemi u savremenom istraživanju socijalnih femininativa u srpskom jeziku

100%

Tomić S.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2021

|

issue 20

323-346

EN

This work critically examines some epistemological problems of the institutionalized public knowledge of Serbian lingustics and the knowledge of the opposed groups of social and feminist linguists. It also provides attention to some relevant studies of feminine derivational sufixes in the Serbo-Croatian and Croatian language. Under consideration are some crucial methodological issues such as supporting a claim, reliability of evidence, presenting disagreement among sources, and research ethos. The research contributes to the fuller understanding of the problem of social femininatives and to enlarging the types of reference sources. It suggests the need of thorough diachronic and interdisciplinary research which would look at different centuries and show the correlation between macsculine and feminine sufixes, the chronological activisation and geographical distribution of social femininatives, their productivity, archaization and extinction, as well as the newest proposals.

2

Wyrażanie intensywności w językach serbskim i macedońskim

100%

Cychnerska A.

Slavia Meridionalis

|

2018

|

vol. 18

EN

Expressing intensity in Serbian and Macedonian The article presents the way of expressing intensity in Serbian and Macedonian. The analysis of derivatives was made using the semantic word-formation methodology. It was initially assumed that the close relationship of the languages manifests itself in word-formation. The analysis of derivatives in this category shows a large similarity, such as the occurrence of the same or similar formatives, the distribution of formatives, the variance of formatives, but also that both languages retain their specificity. The results of the research will be presented in two parts. The present part deals with the formatives that appear in both compared languages. The formatives appearing in one of the languages and not the other will be discussed in a further paper. Wyrażanie intensywności w językach serbskim i macedońskim W artykule przedstawiono sposób wyrażania intensywności w językach serbskim i macedońskim. Analizę derywatów słowotwórczych przeprowadzono w metodologii słowotwórstwa semantycznego. Bliskie pokrewieństwo obu języków pozwoliło założyć, że wiele formantów, ich wariantywność i dystrybucja będą w nich zbliżone. Potwierdziła to analiza materiału słownikowego. Obydwa języki zachowują też swoją specyfikę.W niniejszym artykule zostały opisane formanty kategorii intensywności wspólne dla języka serbskiego i języka macedońskiego. Formanty występujące tylko w jednym z porównywanych języków będą przedstawione w odrębnym artykule.

3

Badania w zakresie lingwistyki tekstu w lingwistyce chorwackiej i serbskiej

100%

Cichońska M.

Slavia Meridionalis

|

2010

|

vol. 10

EN

Croatian and Serbian text linguisticsThis work reviews the actual state of research in the area of textual criticism. The monographic works of Croatian and Serbian linguists were investigated in view of the subject and the methodology being used as well as the contribution that they make to the Slavonic and non-Slavonic text linguistics.Included are the work dated from 1984 (the beginning of the text structure research in different styles of language), till the last publication in 2008.They show multidirectional approaches that were taken in studies, varing from the strictly grammatical analysis of the text that were typical to Croatian linguists, up to the more interdisciplinary ones – psycholinguistic and pragmatic present in the analysis of colloquial discurs in works of Serbian linguists.

4

Dzieje i pochodzenie zapożyczeń słownictwa z zakresu życia społecznego w Serbii i Czarnogórze do początku XX wieku

100%

Kwoka T.

Slavia Meridionalis

|

2010

|

vol. 10

EN

History and origin of language borrowings in social vocabulary of Serbia and Montenegro to the beginnings of 20th centuryThe article presents the main sources of language borrowings which developed the Serbian vocabulary within the scope of broadly defined social relationships and encompasses the period of time from the main sources of language borrowings till the beginnings of the 20th century. First of all the form of addressing family leaders and the most important family structures, the form of addressing of political, military and church leaders, the nomenclature of social layers’ members, officers as well as administration units have been included in the social vocabulary. Except the example of ways such borrowings were included into the Serbian language the article also presents history and politics background and socio-cultural conditioning in which the contacts and inter-language meetings took place. Some medieval borrowings from roman languages (Latin, Dalmatian dialects, and then Romanian) and Greek-Byzantine, and Turkish have been presented. We have tried to describe a wide stream of Turkish influence (with limited Italian and Albanian influence. Later periods were characterized by: German, Hungarian, Russian and later French. The work constitutes sort of supplement to the article of P. Ivić (Domaći i strani elementi u terminologiјi društvenog, ekonomskog i pravnog života u srednjovekovnoј Srbiјi as well as Razvoј terminologiјe u јeziku srednjovekovnikh Srba) which describes the influence of examined lexemes on social lexis, the ways of their adaptation and geography in the Serbian language area including especially history as well as socio-political background.

5

О информативном потенцијалу просте реченице

100%

Ивић [Ivić] М. M.

Slavia Meridionalis

|

2010

|

vol. 10

EN

On the informational capacity of a non‑complex sentence structureThis study aims to complement the theoretical and descriptive literature on the problem concerning the amount of information that can be packeged within a single non‑complex sentence structure. The author points to various circumstances which provoque the rising of its informational capacity.

6

Jak Polacy rozumieją serbską frazeologię, a jak Serbowie polską – na podstawie jednostek odnoszących się do podobnej rzeczywistości pozajęzykowej

89%

Nawrocka-Żarnecka M.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2016

|

issue 31

45-59

EN

The subject of the research has been the issue of comprehending Serbian and Polish phraseologyreferring to the similar situational context by the native users of Polish and Serbian. The relations between Polish and Serbian which belong to the group of Slavic languages are frequent and visible as far as common lexical collocations are concerned. Phraseology constitutes enormously rich group of semantically irregular lexical phrases comprising specific for a given nation events, human features, stereotypes and natural phenomena. The same situational context may be differently described in different languages. The matter of the investigation has been to analyze in what way native users of a given language understand the units which do not occur in their language code, and if they are able to discover the idiomatic sense of formulaic lexical collocations on the grounds of structural meaning and extralinguistic knowledge typical for a given nation.

PL

Przedmiotem badań był problem rozumienia serbskiej i polskiej frazeologii odnoszącej się do tej samej rzeczywistości pozajęzykowej przez użytkowników języka polskiego i serbskiego. Relacje między językiem polskim i serbskim, jako należącymi do jednej grupy języków słowiańskich, są liczne i widoczne także na płaszczyźnie utartych połączeń leksykalnych. Frazeologia stanowi niezwykle bogaty zespół nieregularnych semantycznie związków wyrazowych, które odzwierciedlają specyficzne dla danego narodu wydarzenia, cechy ludzkie, stereotypy, zjawiska przyrody. Ta sama rzeczywistość pozajęzykowa może być w różnych językach różnie opisywana. Istotą rozważań jest to, w jaki sposób użytkownicy danego języka rozumieją jednostki nieobecne w ich kodzie językowym, czy są w stanie na podstawie znaczenia strukturalnego oraz charakterystycznej dla danego narodu wiedzy pozajęzykowej odkryć idiomatyczny sens spetryfikowanych połączeń leksykalnych.

7

Фразеологизми с орнитонимском саставницом у српском језику

88%

Štrbac G.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2021

|

issue 20

71-89

EN

The subject of this paper is phraseology with the name of the bird in its lexical structure (such as crn kao gavran, držati se kao pokisli vrabac, zaplesti se kao pile u kučine, podmetnuti kukavičje jaje etc.). These units were analyzed in order to present the language picture of the animal world of Serbian speakers. The research is based on linguocultural approach to language ‒ Zykova’s conceptual theory of phraseology and culture (Зыкова, 2015). Attention is mostly paid to the problem of motivation of the observed phraseologisms and the phraseological semantic processes. There are several different types of information that motivate the creation of phraseology with the name of the bird as their lexical component: the appearance of the bird, its sound and behavior, as well as its symbolic value.

8

The current use of the past imperfect tense in Albanian and Serbian – a case study

88%

Sejdiu-Rugova L., Krijezi M.

Slavia Meridionalis

|

2018

|

vol. 18

EN

The current use of the past imperfect tense in Albanian and Serbian – a case studyThe article deals with the indirect influence of Albanian grammar among the native speakers of Serbian who study Albanian as a foreign language as an awareness and transformation process when translating the past imperfect forms from Albanian as a foreign language into their mother tongue Serbian, more specifically the past imperfect of Albanian into Serbian as their mother tongue. The emphasize that while translating, the students are guided not by knowledge of formal grammar but by actual by real usage of this tense in Albanian and Serbian. Współczesne użycie imperfectum w języku serbskim i albańskim Artykuł dotyczy bezpośredniego wpływu gramatyki albańskiej na język serbski wśród Serbów uczących się języka albańskiego jako obcego. Przedmiotem opisu jest przekład albańskich form imperfektywnych w tłumaczeniu z albańskiego na serbski, w którym ta forma werbalna nie jest już używana. Autorki podkreślają, że studenci, tłumacząc, nie kierują się formalną wiedzą gramatyczną na temat funkcjonowania imperfectum w obu językach, ale realnymi zastosowaniami tej formy temporalnej.

9

Ortograficzne i ortoepiczne zróżnicowanie słowacko-serbskich aproksymatów międzyjęzykowych

88%

Faško I.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2016

|

vol. 51

EN

Orthographic and orthoepic diversity of Serbo‑Slovak interlingual approximatesThe paper is a presentation of the results of a qualitative formal analysis of different types of Serbo-Slovak interlingual approximates (false friends, interlingual homonyms). In his earlier research on Serbo-Slovak approximation, the author of this paper defined the appropriate terminology and the meaning of the notions similar and identical in terms of quantitative analysis. The results of the study are based on lexical material containing 266 pairs of Serbo-Slovak approximates. They have been classified into four groups – interlingual homonyms, homophones, homographs and paronyms. We found that the differences between approximates are similar in their nature within the groups they were classified into. The existence of these types of differences is possible due to the presence of numerous spelling principles in the Slovak orthography – which features a combination of the phonetic, morphological, grammatical and etymological principles. In the Serbian language, the phonetic principle is the only one consistently present, and the morphological principle can be seen only in a few exceptions. Orthoepic differences are closely related to the orthographic ones. In addition, we can distinguish other kinds of differences which result from a different etymological development or are accidental. Comparing and understanding differences gives a comprehensive and clear view of the formal differentiation of Serbo-Slovak interlingual approximation. Ortograficzne i ortoepiczne zróżnicowanie słowacko‑serbskich aproksymatów międzyjęzykowychW niniejszym artykule zaprezentowane zostały wyniki analizy jakościowej pojedynczych rodzajów serbsko-słowackich aproksymatów międzyjęzykowych (wyrazów zdradliwych, homonimów międzyjęzykowych) pod względem ich formy. Autor w swoich wcześniejszych badaniach nad aproksymacją serbsko-słowacką zajął się zdefiniowaniem odpowiedniej terminologii i ustaleniem znaczenia pojęć podobny i identyczny za pomocą analizy ilościowej. Wyniki badań opierają się na materiale leksykalnym liczącym 266 par serbsko-słowackich aproksymatów. Zaklasyfikowano je do czterech grup – homonimy, homofony, homografy oraz paronimy międzyjęzykowe. Okazało się, że różnice między aproksymatami mają podobny charakter w zależności od tego, do której z grup aproksymaty zostały zaklasyfikowane. Pojawienie się tych różnic wynika z istnienia kilku zasad ortograficznych w pisowni języka słowackiego – połączenie zasady fonetycznej, morfologicznej, gramatycznej oraz etymologicznej, podczas gdy w języku serbskim obecna jest tylko zasada fonetyczna, morfologiczną można zauważyć w kilku wyjątkach. Różnice ortoepiczne są ściśle powiązane z ortograficznymi. Oprócz tego wskazać można takie różnice, które wynikają z odmiennego rozwoju etymologicznego lub są przypadkowe. Porównanie i poznanie różnic daje możliwość pełniejszego spojrzenia na formalne zróżnicowanie serbsko-słowackich aproksymatów międzyjęzykowych.

10

Greetings and Farewells in Emails in Serbian Language

76%

Лазић-Коњик И.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2017

|

issue 13

PL

In this paper we consider opening greetings and complementary closes (farewells) in emails written in Serbian language that make relatively independent communication entities with the most general purpose of initiating and concluding a correspondence as the form of phatic language function and in the same time with metalinguistic discourse function of indicating the beginning and the end. We examine their structure and lexical, semantic and pragmatic properties, and also stress the occurrence of new characteristics or tendencies in their use caused by this new medium of communication, i.e. email, as compared to traditional letter correspondence. Those are: higher degree of linguistic individualization, expression of creativity in communication, resorting to economy, linguistic reductions and omissions.

11

O serbsko-polskich kontaktach (krótki chronologiczny przegląd do końca XIX wieku)

75%

Čarkić M. Ž.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2018

|

vol. 1

85-98

EN

The plurality of Polish literature in different forms is culturally diversified, withpolitical and historical contacts resulting in the appearance of modernism in both Serbia andPoland. The research performed by a Polish scholar from Serbia Miroslav Topić, has undoubtedlyshowed that essential changes in the poetry of Vojislav Ilić have coincided with him receivinga book of poetry (Poezye II) from the forerunner of Polish modernism Waclaw Rolicz-Lieder.It can, therefore, be assumed that this was the main reason in directing Ilić towards symbolism.The relationship between Rolicz-Lieder and Ilić also contributed to Polish language and literaturebecoming a subject in The Higher School of Belgrade just a few years later, in 1895. It should benoted that the Department of Polish language and literature still exists as a part of Slavic studiesin the Faculty of Philology at the University of Belgrade and the Faculty of Philosophy in NoviSad. Similarly, Serbian language and literature are studied in many universities in Poland suchas Warsaw, Cracow, Opole, Łódź, Gdansk and Torun among others.

12

Motivacija davanja naknadnog imena ovcama (Ovis aries) u poemi Ovce srpskog pesnika Matije Bećkovića

75%

Nikolić M., Nikolić V.

Acta onomastica

|

2017

|

vol. 58

106-114

EN

The paper discusses the motive behind the subsequent naming of sheep (Ovis aries) in the poem Sheep written by the contemporary Serbian poet Matija Bećković, who in the dialectic poetry of the tribe Rovca from Montenegro, gave in the poetic form (synaesthesia, figure of speech) rich catalogue of over 160 names for ewes and rams. The poet Matija Bećković observed sheep − the most abundant domestic animal in the tribe Rovca − from several aspects: ethnographic, ethno-linguistic, etymological and onomastic. In the Serbian tradition, sheep (Ovis aries) and bees (Apis) are considered to be sacred animals. The poem „Sheep“ is an example of how in literary onomastics (i.e. literary zoonyms) an inventory of names for sheep can be given, and that it can be reliably compared with the linguistic study of Mato Pižurica „From Onomastics of Rovca“. The focus of our theme is on the names of sheep that were subsequently changed due to the later acquired traits „Sto imena sam jednoj mijenjao, / nadijevao i predijevao” (for example: Slomiroga − sheep who broke the horn, Kusorepa − sheep who broke the leg; Čaktaruša − sheep which carries čaktar, i.e. a bell.). Professor Stefan Warchol, the researcher of Slavic zoonyms, believes that the names of sheep are a reliable resource for determining directions of people’s migrations during Middle Ages.

13

,,Mješavinu uspite”lub “mešavinu sipajte” – czy tłumaczenia i oddzielne instrukcje konsumenckie na obszarze byłego języka serbskochorwackiego są potrzebne? Analiza wybranych przykładów

63%

Skrzeszewska M.

Socjolingwistyka

|

2015

|

issue 29

337-354

PL

Artykuł przedstawia i analizuje różnice językowe w obrębie obszaru byłej Jugosławii. Polityka językowa państw postjugosłowiańskich ma na celu udowodnienie różnic występujących pomiędzy językami tych państw, dlatego podjęte badania, na podstawie przykładu tłumaczenia z chorwackiego na serbski oraz etykiet produktów spożywczych, chcą udowodnić, że są one symboliczne. Cztery języki powstałe z języka serbsko-chorwackiego wciąż opierają się na nowosztokawskim dialekcie, stąd odmienności dostrzegalne są przede wszystkim na płaszczyźnie leksykalnej właściwej dla danego regionu, nie narodu. Wyniki analizy wybranych przykładów pokazują, że różnice te próbuje się sztucznie uwypuklić, ponieważ często zamieniane leksemy są właściwe dla obu języków, nie tylko dla jednego. Przy analizie zastosowano metodę komparatystyczną.

EN

This article shows and analyses the language differences in the region of former Yugoslavia. Language politics in the countries of former Yugoslavia is aimed to prove that differences really exist, that is why this research would like to show the fact that those differences are symbolical (example of translation from Croatian to Serbian and labels of food products). Four languages which came into being from Serbo–Croatian language family are still based on the New Shtokavian dialect and the differences are discernible only on lexical surface characteristic for region, not nation. The result of the analyses of those examples show that differences are artificially created because very often a word considered to be unique in one language exists in other languages too. During the analyses the comparative method was used.

14

Between the East and the West: The Serbian language through the eyes of Japanese and Serbian researchers

63%

Grygiel M.

Rocznik Slawistyczny

|

2019

|

issue LXVIII

15

The life of Serbs in Kosovo in the 18th century based on the language of the monastery books of the Monastery of Devic

63%

Драгићевић Р.

Rocznik Slawistyczny

|

2019

|

issue LXVIII

16

Język czarnogórski na rozdrożu. Główne kierunki polityki językowej w Czarnogórze po 1991 roku

63%

Jaroszewski H.

Slavica Wratislaviensia

|

2017

|

vol. 165

157-168

EN

Montenegrin language is the youngest Slavonic language standard. The creation of Montenegrin language ultimately ended the process of disintegration of Serbo-Croat in the national languages. The current language situation in Montenegro is characterized by heterogeneous language policy. In the country there are three groups of linguists that have radically different views on the past, present and future the speech of Montenegrins. Autonomists (A. Čirgić, V. Nikcevic) believe that Montenegrin language is genetically and systematically separate entity, whose standard should be radically changed. Evolutionists (R. Glušica, I. Lakić) treat speech of Montenegrins as a standard code that is part of a polycentric language Serbo-Croatian, which standard only should be modificated. Integrationists (J. Stojanović, D. Bojović) recognize the Montenegrin language as political being and say that in the Montenegro operates only one standard language — standard Serbian. At the moment, the greatest influence over official language policy have autonomists. Thanks to Montenegrin education authorities the autonomists are officially codifying the Montenegrin language and prepare the curriculum of Montenegrin language for primary and secondary schools.

HR

Цногорски језик је најмлађи словенски стандардни језик. Његово проглашење коначно је завршило процес распада српскохрватског језика на посебне, националне стандарде. Данашњу језичку ситуацију у Црној Гори каратерише изразито хетерогена језичка политика. У земљи постоје три неформалне скупине лингвиста, које се мећусобно разликују у погледима на прошлост, садашњост и будућност језика Црногораца. Аутономисти (Аднан Чиргић, Војислав Никчевић) сматрају да је црногорски језик генетски и системски посебан језик, чијег норму треба радикално променити. Еволуцијонисти (Рајка Глушица, Игор Лакић) сматрају да је говор Црногораца део полицентричног српскохрватског језика и истовремено посебан, стандардни језички код, чијег норму потребно је само модификовати. Интегралисти (Јелена Стојановић, Драга Бојовић) тврде да је црногорски језик само политичко биће, ана подручју Црне Горе још увек је у употреби само један језицки стандард – стандард српског језика. Чини се да у данашње време највећи утицај на црногорску језичку политику имају аутономисти, који су одлуком црногорских државних институција добили могућност службене кодификације црногорског језика и припреме школских програма за црногорски језик.

17

Dušan-Vladislav Paždjerski, Ewelina Chacia, Zarys fonetyki języka serbskiego. Szkic historyczny, dialekty, akcenty. – Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015. – 64 s.

51%

Sawicka I.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

vol. 65

139-146

18

Gnój Wojciecha Kuczoka w chorwackim i serbskim przekładzie, czyli o dwóch strategiach tłumaczenia gwary śląskiej

51%

Pycia-Košćak P. A., Košćak N.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2022

|

vol. 12

1-19

HR

U radu se analiziraju strategije i tehnike prevođenja šleskog dijalekta kao posebnog jezičnog koda i naziva kulturno specifičnih elemenata vezanih uz Šlesku na hrvatski i srpski jezik. U obzir se uzimaju replike likova romana Gnój Wojciecha Kuczoka (hrv. Glib, srp. Pogan) koje je autor posebno istaknuo u tekstu pomoću navodnika, drugim riječima „živi šleski govor“. Polazišna je točka definiranje stilizacije književnog teksta u stručnoj literaturi, a potom slijedi prikaz posebnosti dijalektizacije u izvornom tekstu romana. Nadalje se opisuju, uspoređuju i ocjenjuju metode stilizacije teksta koje su prisutne u hrvatskom i srpskom prijevodu. Na osnovi prikupljenih podataka hrvatsku se strategiju prevođenja zbog potpune neutralizacije može opisati kao „prešućivanje“, dok je srpska strategija prevođenja svojevrstan „dijalog“ s originalnim tekstom, u kojemu se rabi supstitucija temeljena na kolokvijalizaciji i djelomičnoj dijalektizaciji idiostila likova.

EN

This article deals with the Croatian and Serbian translation of the Silesian dialect, which appears in Wojciech Kuczok’s novel Gnój. The analysis includes the dialect stylization present in the source text, as well as the strategies and techniques used for its translations. The various translation solutions used by the translators also were compared and evaluated.

19

Derywaty z interfiksem -i- / -i/y- oraz pierwszym członem czasownikowym w języku serbskim, rosyjskim oraz polskim

51%

Ratković D.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2016

|

vol. 51

EN

Derivatives with the -i- / -i/y- interfix and a verb as the first component in Serbian, Russian and PolishThe paper gives a comparative historical analysis of derivative words with the i / i/y- interfix and a verb as the first component in Serbian, Russian and Polish from the standpoint of contemporary Slavic morphology (derivatology). The aim is to provide their description in terms of semantic variation. The author ascertains that all the three languages feature a derivational model of forming expressive lexis by means of the i / i/y- interfix, predominantly nouns, of mostly humorous and pejorative meaning. A special group is formed by onyms (nicknames turned surnames, but also toponyms, oronyms, hydronyms etc). This type of words first occurred in Serbian and Russian in the thirteenth century (possibly in Serbian in the eleventh century), and in Polish in the fifteenth century. Judging by the available sources, derivatives with the i- interfix appear frequently in historical as well as modern Serbian, Polish and Russian (much more in Serbian and Polish than in Russian). In Serbian and Russian pre-nineteenth-century sources chiefly given names and nicknames-turnedsurnames were noted (in Russian, also some animal and plant names as well as abstract nouns). In Old Polish, words of the discussed kind are zoological and botanical lexemes; from Middle Polish on, the lexemes encompass all semantic categories characteristic of modern Serbian and Russian. It should, however, be stressed that the inaccessibility of the spoken language as well as the limited number of sources introduce considerable uncertainty to observations regarding the time of origin and vocabulary of the first centuries of Slavic languages. This applies especially to expressively marked lexemes, a considerable portion of which is constituted by common nouns of the “A (verb) + -i- / -i/y- + B” model. In contemporary Serbian, Polish and Russian, the lexis formed by means of this derivational model is almost equally developed conceptually and relates predominantly to the same phenomena. Expressive words in all three languages are formed in the processes of metonymisation, metaphorisation, personification, hyperbolization and grotesque, and are characterized by numerous derivational and semantic equivalents. Derywaty z interfiksem -i- / -i/y- oraz pierwszym członem czasownikowym w języku serbskim, rosyjskim oraz polskimArtykuł zawiera analizę historyczno-porównawczą wyrazów z interfiksem -i- / -i/y- oraz pierwszym członem czasownikowym (modelu A (czas.) + -i- / -i/y- + B) w języku serbskim, rosyjskim oraz polskim z punktu widzenia współczesnej derywatologii slawistycznej. Celem badań jest opis analizowanych derywatów według ich zróżnicowania znaczeniowego. Autorka wykazuje, że we wszystkich trzech językach według tego modelu słowotwórczego powstaje przede wszystkim słownictwo ekspresywne, głównie rzeczowniki, o znaczeniu żartobliwym i pejoratywnym. Taki typ wyrazów w języku serbskim i rosyjskim pojawia się po raz pierwszy w źródłach z XIII wieku (możliwe, że w serbskim już w XI w.), natomiast w polszczyźnie w przebadanym materiale z XV wieku. Sądząc po źródłach, model słowotwórczy, według którego tworzone są analizowane wyrazy, jest produktywny we wszystkich trzech językach, zarówno w ich stadium historycznym, jak i w języku współczesnym, przy czym w języku serbskim i polskim jest takich derywatów więcej niż w języku rosyjskim. W źródłach sprzed XIX stulecia w języku serbskim i rosyjskim odnotowano głównie imiona i przydomki przetworzone w nazwiska (w języku rosyjskim również pewne nazwy zwierząt i roślin oraz rzeczowniki abstrakcyjne). W staropolszczyźnie jest to leksyka zoologiczna i botaniczna, а w dobie średniopolskiej wyrazy modelu A (czas.) + -i/y- + B obejmują prawie wszystkie kategorie pojęciowe, do których przynależą wyrazy tego modelu we współczesnym języku serbskim i rosyjskim. W tym miejscu należy podkreślić, że brak dostępu do języka mówionego, a także ograniczona liczba zabytków sprawiają, że spostrzeżenia dotyczące czasu powstania czy zasobów leksykalnych pierwszych wieków słowiańszczyzny pisanej obarczone są dużym stopniem niepewności. Dotyczy to w szczególności leksemów o nacechowaniu ekspresywnym, wśród których wyraźną grupę stanowią wyrazy pospolite modelu A (czas.) + -i- / -i/y- + B. We współczesnym języku serbskim, rosyjskim oraz polskim leksyka tego modelu jest podobnie zróżnicowana znaczeniowo i dotyczy zazwyczaj tych samych zjawisk. Ekspresywy we wszystkich trzech językach powstają w wyniku procesów metonimizacji, metaforyzacji, personifikacji, hiperbolizacji oraz przy zastosowaniu groteski i charakteryzują się licznymi ekwiwalentami słowotwórczo-semantycznymi.

20

The qualifier etn. in the Dictionary of Serbian language

51%

Nikolić V. S.

Językoznawstwo

|

2023

|

vol. 18

|

issue 1

63-75

PL

Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację badań, które zostały zapoczątkowane artykułem Kwalifikatory lingwokulturologiczne w Słowniku języka serbskiego. Kwalifikatorami lingwokulturologicznymi nazwaliśmy skróty słownikowe etn. (etnologia, etnografia), prazn. (przesąd), mit. (mitologia, mitologiczny), ist. (historia, historyczny), rlg. (religia, religijny), teol. (teologia, teologiczny), crkv. (kościół, kościelny), pravosl. (prawosławie, prawosławny) i kat. (katolicki). Przy tej okazji postanowiliśmy wyróżnić i zaprezentować leksemy, oznaczone w Słowniku języka serbskiego (2011) kwalifikatorem etn. (etnologia, etnografia), czyli te, które związane są z życiem i obyczajami narodowymi Serbów, a dokładniej – nazwy świąt narodowych, zwyczajów, obrzędów, części stroju narodowego, tańców narodowych i inne. Większość tych leksemów stanowi bowiem tak zwane słownictwo nieekwiwalentne i często stwarza problemy podczas tłumaczenia lub nauki języka serbskiego jako obcego, ale jednocześnie umożliwia zapoznanie się z serbską kulturą i tradycjami narodu serbskiego.

EN

This paper represents the continuation of the research started within the article Linguo-cultural qualifiers in the Dictionary of Serbian language, where we have marked as linguo-cultural qualifiers the following dictionary markers: etn. (ethnology, ethnography), prazn. (superstition), mit. (mythology, mythological), ist. (history, historical), rlg. (religion, religious), teol. (theology, theological), crkv. (church), pravosl. (Orthodoxy, orthodox) and kat. (Catholic). On this occasion, we have chosen those lexemes which are marked by the qualifier etn. (ethnology, ethnography) in the Dictionary of Serbian language (2011), i.e. those which refer to Serbian folk life and customs, or to be more precise – names of holidays, customs, rituals, parts of folk clothes, popular games and similar, as most of these lexemes represent the so-called non-equivalent lexis and are usually problematic in terms of translating or learning Serbian as a foreign language, but at the same time enable learning about Serbian culture and tradition.

Refine search results

Neki metodološki problemi u savremenom istraživanju socijalnih femininativa u srpskom jeziku

Wyrażanie intensywności w językach serbskim i macedońskim

Badania w zakresie lingwistyki tekstu w lingwistyce chorwackiej i serbskiej

Dzieje i pochodzenie zapożyczeń słownictwa z zakresu życia społecznego w Serbii i Czarnogórze do początku XX wieku

О информативном потенцијалу просте реченице

Jak Polacy rozumieją serbską frazeologię, a jak Serbowie polską – na podstawie jednostek odnoszących się do podobnej rzeczywistości pozajęzykowej

Фразеологизми с орнитонимском саставницом у српском језику

The current use of the past imperfect tense in Albanian and Serbian – a case study

Ortograficzne i ortoepiczne zróżnicowanie słowacko-serbskich aproksymatów międzyjęzykowych

Greetings and Farewells in Emails in Serbian Language

O serbsko-polskich kontaktach (krótki chronologiczny przegląd do końca XIX wieku)

Motivacija davanja naknadnog imena ovcama (Ovis aries) u poemi Ovce srpskog pesnika Matije Bećkovića

,,Mješavinu uspite”lub “mešavinu sipajte” – czy tłumaczenia i oddzielne instrukcje konsumenckie na obszarze byłego języka serbskochorwackiego są potrzebne? Analiza wybranych przykładów

Between the East and the West: The Serbian language through the eyes of Japanese and Serbian researchers

The life of Serbs in Kosovo in the 18th century based on the language of the monastery books of the Monastery of Devic

Język czarnogórski na rozdrożu. Główne kierunki polityki językowej w Czarnogórze po 1991 roku

Dušan-Vladislav Paždjerski, Ewelina Chacia, Zarys fonetyki języka serbskiego. Szkic historyczny, dialekty, akcenty. – Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015. – 64 s.

Gnój Wojciecha Kuczoka w chorwackim i serbskim przekładzie, czyli o dwóch strategiach tłumaczenia gwary śląskiej

Derywaty z interfiksem -i- / -i/y- oraz pierwszym członem czasownikowym w języku serbskim, rosyjskim oraz polskim

The qualifier etn. in the Dictionary of Serbian language