Autorka przedstawia wieloletnie badania N. I. Tołstoja nad dziejami piśmiennictwa słowiańskiego w okresie przednarodowym. Tołstoj zajmował się tym tematem przez prawie całe swoje życie naukowe. Metodologiczną podstawą jego podejścia jest koncepcja jednolitego obszaru kulturowego u prawosławnych Słowian w okresie przedstandardowym, przednarodowym. Kultura pisana (i tylko o niej mowa) Słowian prawosławnych znacznie różniła się szeregiem parametrów od kultury zarówno Słowian nieprawosławnych, jak i Europy Zachodniej. Ta specyfika z reguły nie jest wystarczająco uwzględniana w badaniach konwencjonalnych, które zresztą prawie zawsze operują w wąskich ramach poszczególnych (nowoczesnych) języków słowiańskich i grup etnicznych. Ponadto konwencjonalne badania w tej dziedzinie nie zawsze są wolne od pozanaukowych, ideologicznych „osadów”. W szczególny sposób dotyczy to radzieckiej koncepcji dziejów rozwoju rosyjskiego języka literackiego (koncepcja ta z niewielkimi zmianami do dziś dominuje w nauce rosyjskiej). Dlatego to ona jest tutaj głównym tłem dla prezentacji poglądów i pozycji Tołstoja. W artykule przedstawiono również niektóre stanowiska i koncepcje innych badaczy, które są naszym zdaniem szczególnie istotne (Isachenko, Uspienski, Hüttl-Volter / Hüttl-Worth itp.). W przeglądzie uwzględniono także opracowany przez Tołstoja model analizy typologicznej słowiańskich języków literackich, co pozwala określić stopień i rodzaj ich standaryzacji.
RU
В работе дается обзор многолетних исследований Толстого по истории донациональной письменности у православного славянства – в контексте концепции Православной Славии. Согласно этой концепции, Slavia Orthodoxa обладалa единой письменной культурой с ярко выраженной спецификой, существенно отличавшей ее от культурных моделей как неправославной Славии, так и Западной Европы. Фоном для анализа исследовательского подхода Толстого служит официальная картина развития русского литературного языка, сформулированная в советское врем. Она с незначительными изменениями доминирует и в постсоветской науке. Путем такого сравнительного анализа вскрываются методологические дефициты этой доктрины и необходимость сравнительного подхода в исследовании, подхода в общеславянском контексте.
EN
This article will present the longtime research by Nikita I. Tolstoy in the history of pre-standard Slavic literature. That research was based on his concept of Slavia Orthodoxa as a homogeneous cultural area. Its culture was taken to be very different from the cultural paradigms of non-orthodox Slavia or Western Europe. Tolstoy´s approach is compared here with the official Soviet doctrine of the history of Russian literary language (this view is still being subscribed to). A comparative approach of this kind will hopefully help discover methodological leaks of the Soviet doctrine and will also underpin the need for a broad and comparative approach that includes the whole area of Slavia Orthodoxa.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.