Search results

1

Logos i etos świętości w świetle tekstów liturgicznych o św. Stanisławie Biskupie i Męczenniku

100%

Janicki J. J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

Im Jahr 2003 feiert die Kirche in Polen das 750-jährige Jubiläum der Heiligsprechung des Bischofs Stanislaus (1030-1079), der im Jahre 1253 in Assisi, als erste Pole, kanonisiert wurde und zum Patron von ganz Polen ernannt. Der Verfasser analisiert das Messformular und Stundengebetsformular von der liturgischen Feier des hl. Stanislaus, Bischof und Märtyrer am 8 Mai und sucht dadurch die Lehre (logos) über das christliche Leben und die konkrete Lebens-Konsequenzen (etos) aufzuzeigen. Die erneuerten liturgischen Texte der Gebete des neuen römischenMessbuches und des Stundengebetes zeigen den Glauben der betenden Kirche nach dem alten Prinzip: legem credendi lex statuat supplicandi (oder kurz ausgedrückt: lex orandi lex credendi). Der Zweck also des hier vorgestellten Artikels ist es, den Glauben derKirche über das heilige Leben der Christen zu demonstrieren, welches uns eine Analyse der euchologischen Texte und der Texte der Wortliturgie ermöglicht. Der Verfasser benutzte dann die Möglichkeit, diese ganze Problematik im breiten theologisch-liturgischen und pastoralen Kontext darzustellen. Dabei benutzte er die Dokumente der Kirche der letzten Jahre, insbesondere die Lehre des II. Vatikanischen Konzils wenn es um den pastoralen Dienst der Bischöfe geht, dann die pastoral-theologischen Briefe des Papstes Pius XII und des Papstes Johannes Paul II, zum 700-jährigen und zum 750-jährigen Jubiläum der Kanonisation des hl. Bischofs Stanislaus. Es geht aber auch um alles das, was Johannes Paul II und früher als Kardinal Karol Wojtyła zum Jahrestag des Märtyrertodes geschrieben hat. Die liturgischen Gebetstexte lex orandi und die Wortliturgie unterstreichen in ihrerlex credendi, dass der hl. Stanislaus in seinem Leben, in seiner Zeit und seiner Kirche, den Auftrag und die Vollmacht - die Christus den Aposteln und ihren Nachfolgern gegeben hat - alle Völker zu lehren, die Menschen in der Wahrheit zu heiligen und siezu weiden, verwirklicht hat. Er ist deswegen der wahre und authentische Lehrer des Glaubens, Priester und Hirte geworden. Der hl. Bischof Stanislaus stand also der Herde vor, dessen Hirte er war, als Lehrer in der Unterweisung, als Priester im heiligen Kultund als Diener in der Leitung (logos). Weil dieser Bischof von Krakau des XI Jh. in hervorragender und sichtbarer Weise die Aufgabe Christi selbst, des Lehrers, Priesters und Hirten in seiner Person durchfiihrte, dadurch ist er in seinem Leben und seinemSterben (Märtyrertod) seinem Guten Hirten Jesus Christus ähnlich geworden. Deshalb bietet die Kirche in ihren Gebeten - auf die Fürsprache des heiligen Stanislaus - im Glauben standhaft zu bleiben und treu den Weg der Gottes Gebote zu gehen (etos).

PL

8 września 1253 roku w bazylice świętego Franciszka w Asyżu, Stanisław ze Szczepanowa został kanonizowany przez papieża Innocentego IV. Uroczystość podniesienia relikwii Świętego i ogłoszenia jego kanonizacji w Polsce odbyła się 8 maja 1254 roku. Kanonizacja i kult św. Stanisława Biskupa - Męczennika przyczyniły się, jak świadczą dzieje Narodu Polskiego, do zjednoczenia rozbitych dotąd na skłócone ze sobą dzielnice. Z Krakowa kult św. Stanisława rozszerzył się na wszystkie dzielnice ówczesnej Polski, na sąsiednie Czechy i Morawy, następnie Węgry, Trydent, a także Rzym (bazylika św. Piotra i kaplica papieska). Przez ponad pięćset lat, od czasów jego kanonizacji aż do schyłku dni starej Rzeczypospolitej, kult ten „splatał się w jedno z polskim poczuciem narodowym i państwowym".W artykule została przedstawiona nauka (logos) o życiu chrześcijanina, tak jak ją ukazują współczesne teksty liturgiczne (formularz mszalny i oficjum Liturgii godzin) o świętym Stanisławie, Pasterzu i Męczenniku z XI wieku. Ponadto przedstawiono konsekwencje „praktyczne” (etos)dotyczące stylu życia opartego na zasadach moralnych ustanowionych przez Chrystusa. Problematyka ta została odczytana w świetle istniejącej głębokiej więzi pomiędzy lex orandi i lex credendi oraz w kontekście nauczania Kościoła.

2

Theatrum Passio sancti Stanislai. Kilka uwag na temat roli katedry krakowskiej jako mauzoleum świętego Stanisława

100%

Rożnowska-Sadraei A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

On 8 September 1253 bishop Stanisław of Szczepanów was canonised in the basilica of St Francis at Assisi. A year later his relics were elevated to the altar in the centre of the crossing of the so-called second Romanesque cathedral on the ancient Wawel hill at Kraków. This elevation transformed the church, which had functioned for centuries as the seat of the second most important bishop in the country, into the centre of St Stanisław’s cult. In time the cathedral acquired other functions, becoming the Polish coronation church and royal necropolis, a true Kónigskirche, as well as undergoing numerous architectural transformations. All the transformations, especially in the western part of the church, were to a great degree linked with the presence of the saint’s shrine. Yet in the past students of the cathedral focused mainly on the changes in the structural fabric of the building. Only a few scholars have devoted their attention to other issues such as patronage or an ideological programme and, most importantly, to the study of the church as the main sanctuary of St Stanislaw.

PL

Dnia 8 września 1253 roku biskup Stanisław ze Szczepanowa, pierwszy polski męczennik, został kanonizowany w Asyżu. Rok później jego szczątki uroczyście podniesiono na ołtarz w centralnym punkcie tzw. drugiej (albo Hermanowskiej) katedry romańskiej na Wawelu. Wraz z wyniesieniem biskupa na ołtarze katedra uzyskała rangę głównego sanktuarium Świętego i Caput Regni Poloniae. Z czasem stała się też miejscem koronacji i mauzoleum królewskim; parokrotne przebudowy były w dużym stopniu związane z istnieniem ołtarza i grobu św. Stanisława - Ara Patriae. Aby w pełni zrozumieć rolę katedry, należy więc przeanalizować jej funkcję jako kościoła pielgrzymkowego.Nie ma podstaw, aby przypuszczać, że planowany był spójny program ikonograficzny związany z mauzoleum św. Stanisława. Możliwa jest jednak rekonstrukcja planu nawy świątyni romańskiej jak również nawy i fasady gotyckiej zachowanych w swojej istocie do dnia dzisiejszego. Na tej podstawie artykuł postuluje, czerpiąc argumenty z arystotelewskiej teorii optyki i teorii poznania św. Tomasza z Akwinu, że choć w katedrze romańskiej i gotyckiej portal południowy służył jako ostium maius, to analiza czternastowiecznej fasady i jej kutych metalowych drzwi wskazuje, że właśnie tędy wchodzili do kościoła zwykli pielgrzymi. Było to przejście rzeczywiste, a także symboliczne i drzwi kazimierzowskie (ich skromna skala była podyktowana prawdopodobnie trudnościami finansowymi kapituły i dworu) okazały się świetnie dostosowane do roli portalu między terrena i civita Dei. Za zapowiedź, ale także ilustrację, tego rite de passage uznać można symobliczny „diagram” wykreślony na fasadzie zachodniej. W formie drabiny hierarchicznej wznosi się od drzwi z cyfrą Kazimierza Wielkiego, symbolizujących Body Natural czyli królestwo doczesne, poprzez herb państwa polskiego (Body Politics czyli majestat królestwa jako „Corona Regni Poloniae”) do figury świętego Stanisława, który jest Alter Christus czyli przedstawicielem Króla Niebios na ziemi. Momentalnie po przekroczeniu portalu wierni zanurzali się w ten mistyczny krajobraz Theatrum Passio sancti Stanislai, którego perspektywa zdominowana była przez mauzoleum Stanisława wznoszące się na osi nawy. Męczeńska śmierć biskupa przy ołtarzu w momencie podniesienia Hostii czyniła go naśladowcą Chrystusa i membra Christi. Ten motyw, wprowadzony przez Kadłubka i rozwinięty przez Wincentego z Kielczy w Vitae, dominował w narracyjnych cyklach w XVI w., ale pojawił się już w czternastowiecznej ikonografii św. Stanisława. W ten sposób jego męczeństwo przedstawiały miniatury Legendarium Andegaweńskiego oraz, prawdopodobnie, pierwsza trumna relikwiarzowa (rekonstruowana na podstawie Vita s. Stanislai Długosza i protokołu wizytacji biskupiej z XVII w.). Szczególnie w katedrze święty jawił się jako Alter Christus - na lewo od jego grobu wznosił się ołtarz św. Jana Ewangelisty z obrazem Chrystusa Zmartwychwstałego, a pokaźny krucyfiks królował nad mauzoleum. Duchowieństwo kapitulne i królowie polscy, kształtując formę katedry i dekorację mauzoleum, kreowali obraz świętego i wpływali na przeżycia religijne pielgrzymów.Artykuł stawia tezę, że ich decyzje artystyczne, a w szczególności przemiana katedry w nekropolię jagiellońską, spowodowały migrację religijności ludowej w kierunku kościoła św. Michała na Skałce, uznanego przez tradycję za miejsce egzekucji św. Stanisława. W świetle tego wydaje się prawdopodobne, że niebezpieczeństwo zupełnego odwrócenia się miasta od katedry było jednym z motywów, dla których Jagiellonowie podejmowali tak częste pielgrzymki na Skałkę. Procesje te integrowały i manifestowały społeczną lojalność, a także zabiegały o poparcie narodu dla osoby i polityki króla. Będąc aktem kontroli społecznej, miały wielkie znaczenie jako moment „konkordii idealnej”.

3

Troska kardynała Karola Wojtyły o godne uczczenie jubileuszu św. Stanisława (1972-1979)

100%

Szczepaniak J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

“Polish Christian tradition linked two bishops and martyrs - witnesses, so to speak, of our Christening and Confirmation. From the point of view of the history of redemption - a spiritual process progressing through the history of a nation - it is still verytelling. And it does not cease to be telling, just like in the life of each of us the dates of Christening and Confirmation do not cease to be telling, though we drift further and further apart from them with the passing away of the days of our life. We constantly realise that the dates of Christening and Confirmation were decisive for the coming of Christ into our life. That is why we come back to them. This is the reason why we will soon have to come back to the date 1079, remembering not only the day of the martyr’s death, but the whole seven years of the pastoral work of bishop Stanislaus (1072-1079) in Cracow. (...) If the meaning of St. Stanislaus in the history of redemption on our soil may be understood by analogy with developing of faith which takes place in man as well as in a given community or society, then the most adequate way of referring to the great personage after nine centuries would be working on such enrichment and deepening of faith as is required by our times.” In this way in 1970 Cracow Metropolitan, Cardinal Karol Wojtyła, justified the necessity of solemn celebrations in honour of St. Stanislaus and showed their ecclesiastical and pastoral character. In the history of the Cracow diocese there has never been a celebration more carefully prepared than the one in worship of St. Stanislaus. No other celebration has been so deeply set in the theological, historical and pastoral context. It is not easy to find other events whose general outline would be so meticulously thought over. Preparations started two years prior to the main ceremonies, thus allowing many initiatives which enabled not only experiencing the jubilee year in a proper way, but most of all, a spiritual revitalisation of the faithful. Reading the addresses and sermons of Cardinal Karol Wojtyła we come across many trains of thoughts of St. Stanislaus. The patron saint was always present in the addresses of the Metropolitan. For the future generations it is important that owing to the initiatives of the Cardinal the cult of St. Stanislaus was revitalised.

PL

Przygotowania do obchodów stanisławowskich rozpoczęły się na początku 1970 r. Obchody jubileuszowe były przez kardynała starannie opracowywane, gdyż własnoręcznie pisał plan obchodów. Starał się znaleźć dla każdego roku szczególny akcent obchodów. W 1972 roku otwarto synod diecezjalny w 900 rocznicę sakry biskupiej oraz objęcia stolicy krakowskiej przez św. Stanisława, obchodzono również 750-lecie opactwa mogilskiego; w 1973 r. obchodzono uroczyście 500. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika; w 1974 r. wspominano 600-lecie urodzin królowej Jadwigi; w 1975 r. wspominano 975-lecia ustanowienia metropolii gnieźnieńskiej i 50-lecie powołania do istnienia metropolii krakowskiej oraz otwarto synod metropolii krakowskiej; w 1976 r. uroczyście obchodzono 25. rocznicę śmierci abp. A. S. Sapiehy. Dla ożywienia kultu Świętego sporządzono wykaz kościołów i kaplic w Polsce pod wezwaniem św. Stanisława oraz spis kościołów i instytucji kościelnych pod wezwaniem św. Stanisława znajdujących się poza Polską. Ważne miejsce w obchodach jubileuszowych zajęły sesje naukowe organizowane pod patronatem kardynała Wojtyły. W latach obchodów stanisławowskich odbyły się cztery sesje i jedna dyskusja naukowa. Tematem pierwszej był obraz Kościoła w jedenasto wiecznej Polsce (1972 r.). Druga dotyczyła ikonografii św. Stanisława (1973 r.). Podczas trzeciej omawiano obecność św. Stanisław w literaturze polskiej (1978 r.). Ostatnia, zorganizowana w Lublinie, zajęła się odbiciem kultu Świętego w muzyce (1979 r.). Ponadto w pałacu arcybiskupim miała miejsce dyskusja naukowa nad referatem prof. Gerarda Labudy dotyczącym historii św. Stanisława (1973 r.). Przeglądając zachowane dokumenty ma się wrażenie, że większość inicjatyw i troska o ich wykonanie były dziełem metropolity. Zaangażowanie kurii widoczne jest dopiero w ostatniej fazie obchodów. Metropolita nie wahał się prosić wielu osób o sugestie. Większość z nadesłanych propozycji odnajdujemy w kolejnych wersjach planów obchodu, które były konsultowane ze współpracownikami.

4

Święty Stanisław - Biskup i Męczennik na znaczkach pocztowych

100%

Janicki J. J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

Die Briefmarke trotz der alternativen Lösungen (elektronische Post, mechanische Frankatur) stellt in der ganzen Welt seit vielen Jahrzehnten ein ganz besonderes Phänomen im Leben von Menschen und Gesellschaften dar und spielt eine wichtige Rolleauch beim gegenseitigen Erfahrungs- und Meinungsaustausch. Millionen von Menschen benutzen jeden Tag die Dienste der Post. Mit den Postsendungen bringt dabei auch die Briefmarke vieles nahe, was anderswo geschieht und lenkt die Aufmerksamkeit auf Persönlichkeiten der Zeitgeschichte und bedeutungsvolle Ereignisse. Person und Tat des heiligen Stanislaus, Bischofs und Märtyrer (1030-1079), der hier als Motiv von Briefmarken unter anderem der polnischen Post vorgestellt wird, rufen die Bewunderung hervor für alles, was in seinem Leben herausragend war im Bereich seiner pastoral-Seelsorge und seiner Liebe zu Polen. Der Bischof Stanislaus wurde im Jahre 1253 heiliggesprochen und zum Patron von ganz Polen ernannt; im Jahre 2003 feiert also die Kirche in Polen das 750-jährige Jubiläum seiner Kanonisation. Der Verfasser stellt in diesem Artikel alle bisher erschienenen Briefmarken vor, die den hl. Stanislaus Bischof und Märtyrer als Motiv zeigen und analysiert sie. Marken mit diesem Thema brachte zuerst die Vatikan-Post (Poste Vaticane) zweimal: im Jahr 1966 und 1979 heraus; die Polnische Post hat nur eine einzige Briefmarke zu Ehren des hl. Stanislaus, im Jahr 2002, herausgebracht. Im Jahr 1966 setzte die Vatikanische Post anläßlich des „Sacrum Poloniae Millennium” eine Briefmarkenserie mit sechs Vorzugsstücken in Umlauf, die die wichtigsten persönlichkeiten der Kirche Polens zeigt. Auf dem Wert 40 Lire ist Bischof hl. Stanislaus dargestellt neben der Wawel - Kathedrale und der Kirche „Auf dem Felsen” („Na Skałce”), wo der Bischof Stanislaus 1079 von dem König Bolesław Śmiały ermordet wurde. Zum 900-jährigen Jubiläum seines Märtyrertodes im Jahre 1979 brachte die Vatikan - Post im Rahmen der Serie „S. Stanislaus 1079-1979” vier Marken heraus. Mit den Werten von 120 und 150 Lire sind die Darstellungen vom Leben des hl. Bischofs Stanislaus gebracht; mit den Werten von 250 und 500 Lire ist der Reliquienschrein des Heiligen und die Wawel-Kathedrale dargestellt. Im November 2002 hat die Polnische Post im Rahmen der Serie „Polnische und europäische Heilige” die erste Briefmarke (neben den Heiligen: Kasimir, Benedikt von Nursia, Cyrill und Methodius, Katharina von Siena und Faustina) mit dem hl. Stanislaus herausgebracht.

PL

Św. Stanisław, Biskup i Męczennik, jest wyjątkową postacią w dziejach Polski; ten Patron naszej Ojczyzny jest obrońcą ładu moralnego również w naszych czasach. O wielkim polskim Biskupie Męczenniku pamiętała poczta Watykanu poświęcając mu znaczek w serii wydanej z okazji Millennium Chrztu Polski w 1966 r. i serię czterech znaczków na 900. rocznicę śmierci męczeńskiej w 1979 roku. Z kolei Poczta Polska postać św. Stanisława Biskupa ukazała po raz pierwszy (i jak dotąd jedyny) na jednym z sześciu znaczków serii zatytułowanej Święci polscy i europejscy, którą wprowadzono do obiegu 8 listopada 2002 roku. Urząd pocztowy Kraków 1 stosował okolicznościowy datownik (z datą 10 IV 2003) poświęcony 750-leciu kanonizacji św. Stanisława ze Szczepanowa. Biskup i Męczennik został przedstawiony w szatach mszalnych, z pastorałem, pomiędzy zarysami katedry na Wzgórzu Wawelskim i Skałką. Obok napisu: „750-lecie kanonizacji św. Stanisława Biskupa i Męczennika. 10.04.2003 Kraków 1”, zamieszczone daty i miejsca określają wymownie obchodzony jubileusz: 1253 Wawel-2003 Skałka.

5

Uroczystości pięćsetlecia kanonizacji św. Stanisława w Krakowie w r. 1753 okiem historyka sztuki

100%

Walczak M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

On September 8, 1753 a celebration took place in the Wawel Cathedral to commemorate the five-hundredth anniversary of the canonisation of St. Stanislaus. The main element of a specially prepared decoration was a structure of considerable size as sembled in the middle of the nave, opposite the martyr’s tomb. It served as a throne on top of which a late Gothic reliquary, made by a Cracovian goldsmith Marcin Marciniec, for Stanislaus’ head was placed. The structure was embellished with the Saint’s coats of arms and candelabras and over it a canopy with wings spread to the sides was hung. On both sides of the reliquary two eagles were placed. Two more, holding a mitre and a crosier, stood underneath. In the four comers of the structure four obelisks adorned with candelabras were placed, while the sides of the altar of St. Stanislaus had two more with lights and bishop’s insignia painted on them. Among various forms of relics veneration propagated by the Church after the Council of Trent, one was their solemn presentation to the congregation. The article analyses different examples of decorations connected with such presentations. As a close analogy to Cracow’s celebrations a jubilee of the nine-hundredth anniversary of the translation of St. Liborius from Le Mans to Paderbom celebrated in 1736 was chosen. The analysis includes annual celebrations inhonour of St. Florian at Sackingen and customs connected with the translations of relics from the catacombs in Rome to churches in the Habsburg countries. The examples listed and the analysis of the written sources about Cracow allowed a hypothetical reconstruction of occasional architecture and an interpretation of its symbolic contents.

PL

W 1753 roku w katedrze wawelskiej świętowano obchody kanonizacji św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Rocznicę celebrowano w dniu 8 września, w święto Narodzenia Matki Boskiej. Dzień wcześniejw udekorowanym i dobrze oświetlonym wnętrzu katedry obchody rozpoczęto od uroczystych nieszporów. Po ich zakończeniu oddano salwy z 36 dział ustawionych w różnych częściach miasta leżących poza murami. Tuż po godzinie trzeciej po południu zaczął bić Zygmunt, a za nim wszystkie krakowskie dzwony. Podobnie stało się o godzinie siódmej wieczorem, a następnego dnia o godzinie siódmej rano i o szóstej po południu na zakończenie uroczystości. Główną mszę świąteczną celebrował gościnnie biskup inflancki Antoni Ostrowski, a ordynariusz krakowski czytał mszę przy grobie świętego. W czasie mszy głównej kazanie wygłosił profesor świętej teologii Antoni Krzanowski, kanonik kolegiaty św. Floriana. Na zakończenie obchodów, w których uczestniczyłcały krakowski kler oraz bractwa, odśpiewano Te Deum, a biskup udzielił zgromadzonym błogosławieństwa. Po nim uformowała się procesja, która przy wtórze antyfony Vir inclyte Stanislae wyruszyła od ołtarza głównego w stronę tronu w nawie głównej, gdzie od początku uroczystości spoczywała głowa świętego. Wraz z relikwią procesja przeszła obok grobu męczennika, a zakończyło ją odśpiewanie Gaudę Mater Polonia. Po zakończeniu uroczystości w katedrze biskup przeszedł do kościoła Franciszkanów, gdzie odczytano bullę beatyfikacyjną Józefa z Kupertynu.

6

Schody na Skałkę. Z zagadnień ikonografii męczeństwa św. Stanisława Biskupa

80%

Węcławowicz T.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

For over one hundred years research discussions have revolved around two issues: was Skałka really the site of the martyrdom of bishop Stanislaus, and, what was the church like in its medieval phases: the alleged, pre-Romanesque phase and, confirmedby sources, the Gothic foundation of Casimir the Great. An argument over the site of the martyrdom will turn out to be unimportant if it is considered in two different meanings, two different orders of interpretation. In the historiographic meaning, bishop Stanislaus might have been killed on the Wawel hill, while in the hagiographic meaning, the martyrdom must have taken place on the site called Skałka, outside the town and the Vistula river, in a distant sanctuary of Archangel Gabriel. The latter of the aforementioned research questions - what was the church “NaSkałce’ like in the Middle Ages - was put at the end of the 19th century by Władysław Łuszczkiewicz. In an answer, he presented the churches imagined in the scenes of the Martyrdom of St. Stanislaus in triptychs from St. Mary’s church in Cracow and froma church at Pławno. He understood them as realistic views of Skałka at the beginning of the 16th century A survey of a broad material shows, however, that in the late medieval iconography of St. Stanislaus at least two architectural types of the church which is the background of the Martyrdom scene can be distinguished at the beginning of the 16th century. The question what Skałka was like in reality is a wrong question then and must be left unanswered. The right question is: why was the architectural background of the Martyrdom scene depicted in such different ways, and, was this architecture in its iconographic design really meant to show only the Gothic church ‘Na Skałce’. With varied realisations of details of the church itself, the common motives of all depictions of Skałka are: walls surrounding the hill, gates built in them - one, two or three, always open and flights of stairs or ladders leading to the gates from the site where the hired assassins mutilate the body of the Saint. Moreover, nearly in every depiction figures can be seen mounting the stairs towards the open gates. These figures as well as stairs or ladders or gates are not to be found in the texts of The Life o f the Saint because painted and graphic renderings have primarily moralizing aim. The archetype of ‘the stairs to Heaven’ is substantiated in the iconography of the Martyrdom as stairs to the church on Skałka.The interpretation of the stairs to Skałka can therefore be resented as follows: L i t e r a l l y , stairs to the gates are indeed stairs leading to the church ‘Na Skałce’. I n a n a l l e g o r i c a l interpretation, they are the Cross of Christ, who enabled thefaithful to ascend to Redemption. A typological unity of steps on Jacob’s ladder and the Cross of Christ has frequently been raised in exegesis, and St. Stanislaus appears here, like every martyr, as alter Christus. In a t r o p o l o g i c a l interpretation, ascending stairs indicate aspiring towards perfection through mounting the steps of deeds. I n a n a n a g o g i c interpretation, these stairs lead to the gates of heavenly Jerusalem.

PL

Na zachodnim cyplu dawnej wyspy wiślanej znajduje się niewielkie wzniesienie, już przed wiekami zwane zdrobniale Skałką (Rupella). Jego względna wysokość istotnie nie jest wielka - około 6 metrów - lecz w płaskim krajobrazie nadrzecznej terasy sylweta wzgórza zwieńczonego kościołem stanowi wyraźną dominantę. Od ponad stu lat dyskusje badawcze koncentrują się wokół dwu zagadnień: czy istotnie Skałka była miejscem męczeństwa biskupa Stanisława, oraz jak wyglądał kościół Na Skałce w swych średniowiecznych fazach - domniemanej przedromańskiej i potwierdzonej źródłowo gotyckiej, fundacji Kazimierza Wielkiego. Oba zagadnienia są wzajemnie powiązane.Przywołane w artykule przykłady porównawcze ukazują tło ideowe, na którym kształtowały się i funkcjonowały wyobrażenia ikonograficzne pasji św. Stanisława oraz sposób postrzegania miejsca Męczeństwa - kościoła Na Skałce w wieku XV i na początku wieku XVI.

7

Kościoły pw. św. Stanisława BM w Krakowie wybudowane w XX wieku

80%

Wroński J. S.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

1. Die Pfarrkirche Zum Hl Bischof und Märtyrer Stanislaus in DąbieDąbie liegt 3 Kilometer östlich vom Stadtzentrum entfernt. In die Stadt wurde es 1911 eingemeindet. In den Jahren 1965-75 entstand hier eine Wohnsiedlung. In den nächsten Jahren -infolge der zunehmenden Einwohnerzahl - erfolgte eine Verdichtung der Wohnsiedlungsbebauung. Das Grundstück, auf dem die Kirche steht, liegt im Winkel zwischen der Weichsel und der Białucha, im Bereich der ehemaligen österreichischen Schanze FS-16. Es war stark mit Bäumen bepflanzt. Das bereitete aber viele Schwierigkeiten, d.h. es gab Probleme sowohl mit der Ausdünnung der Bäume, als auch mit der Erhaltung des restlichen Baumbestandes. Am 11. März 1982 erhielt Dąbie endlich eine Baugenehmigung für den Bau einer Kirche in der Wohnsiedlung. Die Kirche, die nach einem Projekt des Architekten Henryk Kamiński in den Jahren 1984-2000 errichtet wurde, ist der Gemeinde zur Verfügung gestellt, aber im Innern noch nicht ausgestattet. Der Bau der Kirche zerfällt in zwei Phasen: die erste Phase dauerte bis zum Jahre 1989, in dem es zu einem Probstwechsel kam. Der neue Probst und zugleich der Investor Wiesław Macuda übernahm den Bau in dem Moment, als die Mauern der Kirche bis zu den Sohlbänken ausgeführt waren. Mit voller Energie ging er ans Werk, um den Bau weiterzuführen. Die Kirche hat zwei Geschosse: - die sog. Unterkirche im Erdgeschoss und die Oberkirche. Die Kirche hat einen fast quadratischen Grundriss, der diagonal gestellt und stark modifiziert ist. Die eigentliche Kirche - die Oberkirche ist dreischiffig. Die Seitenschiffe sind von dem Mittelschiff durch (je einen) Pfeiler getrennt. Das Mittelschiff hat einen Obergaden (Region der Fenster im Mittelschiff iner Basilika) in der Form einer Lichtnische, durch die das Licht in den Raum hineinfällt und die ganze Kirche mit Licht überflutet ist. Von hier aus streben die „Scheiben-wände” der Obergadenlichtnische nach oben. Ziel ist die größte Höhe über dem Altarraum. Die Stahlbetondecke ist in mehrere Flächen zergliedert, die auf vielen Ebenen liegen. Der Altar steht auf einem vielstufigem Podest. Ihm gegenüber liegt der Chor, der aus Konstruktionsgründen drei Etagen hat (eine Seltenheit in der Architektur Krakaus). Die Schönheit der Kirche drückt sich in ihrer Geräumigkeit, der vielflächigen Decke aus, die reichgestaltet ist und dadurch Licht-Schatteneffekte hervorruft. Da die Kirche unter der Schutzherrschaft des Hl. Bischofs Stanislaus steht, hat sie eine symbolträchtige Form. Sowohl der Grundriss als auch der Baukörper der Kirche nahm die Form einer Mitra an (zwei schildförmige Wände, vom und hinten gebogen, oben dreieckig - spitz zulaufend, die durch Balkenträger verbunden sind). Architektonisch gesehen, gehört die Kirche der späteren Moderne an.2. Die Pfarrkirche Zum Hl. Bischof und Märtyrer Stanislaus in Kantorowice Sie ist als typischer Integrationsbau niedrig gehalten und zwischen den Siedlungshäusern eingebunden. Die Kirche wurde in den Jahren 1985-1986 als Notkirche errichtet und zwei Jahre darauf vom Bischof Kazimierz Nycz eingeweiht. Als eigene Pfarrei existiert sie erst seit dem 2. Februar 1994. Die Kirche ist ein eingessossiger Längsbau, der mit einem Satteldach gedeckt ist. Von außen sieht sie wie ein größeres Wirtschaftsgebäude aus, mit einem Dachreiter (Signaturtürmchen) auf dem Dachfirst. Beim Betreten des Innenraumes bemerkt man, daß der Bau in drei Schiffe eingeteilt ist. Das rechte Seitenschiff hat die Rundbogenarkaden und dient zusätzlich als Kapelle, das linke aber ruht nur auf einem Pfeiler und bildet mit dem Hauptschiff einen Raum. An der Altarwand hängt das Bild des Hl. Stanislaus, das vom Maler Piotr Moskal gemalt wurde. Der Altar steht auf einem einstufigem Podest. Stilistisch gehört die Kirche zur Moderne. 3. Die Kirche Zum Hl. Bischof und Märtyrer Stanislaus in Tonie Tonie ist ein ehemaliges Dorf am Sudolufer malerisch gelegen. Es liegt 7 Kilometer nördlich vom Stadtzentrum, an der alten Handelsstraße über Będzin nach Schlesien. 1961 wurde es in die Stadt eingemeindet. In Tonie steht ein alter Bildstock, der den Hl. Stanislaus (den Bischof und Märtyrer) darstellt. Er ist wahrscheinlich eine Replik des berühmt gewordenen Bildstocks des Hl. Stanislaus Auf dem Felsen. An diesem Bildstock, der von der dortigen Bevölkerungverehrt wurde, fanden Maiandachten statt und später wurden Messen gelesen. Es stand daher fest, daß die Kirche, die in Zukunft gebaut werden sollte, den Namen des Hl. Stanislaus tragen muß. Am 3. September 1990 begann Priester Jan Urbański eine seelsorgerische Tätigkeit in Tonie. Im März nächsten Jahres begann der Neubau unter seiner Leitung. Der Plan der Kirche wurde vom Architekten Wiesław Stefański unter Mitarbeit von Ireneusz Piotrowski vorbereitet. Nach dem Ablauf der sieben Monate stand die Kirche fertig und der Kardinal Franciszek Macharski konnte die erste Messe in den rohen Mauern dieser neuen Kirche lesen. Am 20. Mai 1993 wurde offiziell ein Seelsorgezentrum ins Leben gerufen.Die Kirche hat einen originellen Plan. Sie ist ein Längsbau, dreischiffig. Diese Dreischiffigkeit ist aber ungewöhnlich gestaltet, d.h. das Hauptschiff ist von der Achse „pendelartig” abgerückt, so daß die beiden Seitenschiffe keilhaft oder besser gesagt trapezförmig gestaltet sind. Die Richtung der Schiffe läuft nicht, wie üblich, parallel zu Außenwänden; durch die Schrägstellung des Mittelschiffes sind die Seitenschiffe trapezförmig. Eine ähnliche Originalität zeigt die Gestaltung der Apsis, die in der Form einer Schleife gebaut wurde. Die Chortreppe ist auch anders als sonst gestaltet. Der eine Treppenlauf hängt über dem Eingang, um zu zeigen, daß der Eintretende geistig in die Kirche steigen muß. Alles andere ist hier fast wie im alten Kirchenbau. Der Baukörper erinnert an schlichte italienische Kirchenbauten des Mittelalters. Stilistisch gehört die Kirche zur Postmodeme mit einigen de-konstruktiven Elementen.

PL

Dnia 17 września 2003 r. minęła 750. rocznica kanonizacji św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Jego imię nosi m.in. katedra wawelska - święte miejsce Polaków - symbol trwania narodu. Tu znajduje się konfesja nazywana Ara Patriae - Ołtarzem Ojczyzny i relikwie świętego patrona Polski. Miejsce męczeńskiej śmierci Świętego na Skałce odwiedzają rokrocznie tysiące pielgrzymów, a w majową niedzielę po św. Stanisławie w uroczystej procesji z Wawelu na Skałkę biorą udział biskupi polscy z Prymasem na czele. Oprócz tych dwóch miejsc, związanych z postacią św. Stanisława i tak bardzo cenionych przez Polaków, istnieją w Krakowie jeszcze trzy kościoły, które wybudowane zostały w ostatnim dwudziestoleciu XX wieku. Są to kościoły na D ą b i u , w K a n t o r o w i c a c h oraz w T o n i a c h . Niniejszy artykuł, opisujący trzy krakowskie kościoły, zawiera każdorazowo krótkie kalendarium, przedstawiające najważniejsze dane z życia parafii, a przede wszystkim daty z dziejów budowy kościoła od momentu powstania ośrodka duszpasterskiego aż do momentu poświęcenia świątyni. Następnie ukazuje krótki opis architektoniczny kościoła. Znajdziemy tu również próbę analizy architektonicznej oraz interpretację zjawisk stylistycznych typowych dla ostatniego dwudziestolecia XX wieku. Artykuł zawiera również opisy wystroju świątyni, jeśli ta została już ukończona, a jeśli prace nad jej wystrojem lub projektem wystroju w dalszym ciągu trwają, to podane zostaną w największym skrócie owe zamierzenia odnoszące się do jej wystroju. Poza tym w artykule znajdziemy próbę odpowiedzi na pytania, w jakim stopniu wezwanie świątyni miało wpływ na zamysł i koncepcję architektoniczną kościoła oraz jego wystrój, a także jak wezwanie kościoła odcisnęło swoje piętno na życiu parafii. W podsumowaniu spróbujemy spojrzeć całościowo na te trzy świątynie, stanowiące w naszym mieście fenomen zarówno pod względem religijnym i socjologicznym, jak i architektonicznym..

8

Imię Stanisław w słowiańskiej tradycji onomastycznej

80%

Sowa F.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

St. Stanislaus, bishop and martyr, is one of the few saints of the Church bearing a traditional Slavic name. It belongs to an Indo-European Anthroponomastic system as a compound name whose components represent a pattern inherited from the period of the Indo-European community. This is a fortune-telling name (a nomen-omen) given to a child on a wish of the parents, who wanted him to be famous (Polish ‘slawa’ means ‘fame’)- Today, in our Christian culture, in choosing a name for the child we considerthe following: 1) the child ‘brought’ his/her name (i.e. is given the name of the day’s patron; this is the gist of our ‘nameday’), 2) a family tradition, 3) respect for the grandfather or father (grandmother, mother), 4) fashion. Today’s anthroponomastic system in Slavic languages (except Bulgarian) has grown cold leaving us unable to acquire precise understanding of the meaning of the name. Besides, nowadays names only denote, theydo not mean anything. Compound Slavic names refer in their structure to names from other groups of the Indo-European community and are closely linked with a nation’s spiritual culture and appropriate ultimate and instrumental values. In Indo-European languages a different number of lexical components is used in names as their first or second part: in Old Indian - 865; in Old Persian and Median - 43; in Greek - 1015; in the Celtic group - 336; the German one - 1800 and in the Slavic group - 220. The most numerous in Old Polish anthroponomastics were names with the component slaw. As the first component - slaw appears in 4 names, and as the second, in 100. This component has appeared from times immemorial in Indian, Avestan, Greek and Illyrian names. Name Stanislaus is known in all Slavic countries, while its feminine form only in Polish, Bulgarian, Serb and Croatian. In Poland it has been in use since very old times up to now. Numerous surnames and names of places derive from it. The popularity of the name waned slightly in the 19th century, but it has never come into disuse as was the case with many Slavic names, which were ‘dug out’ in the 19th century, and not infrequently, erroneously read. A great number of Indo-European names with the component - ‘slaw’ testifies to the fact that people who bore that name always wanted to be the bearers offame, good fame that is, such as St. Stanislaus, bishop and martyr, has enjoyed.

PL

Św. Stanisław jest jednym z nielicznych świętych Kościoła powszechnego noszących tradycyjne słowiańskie imię. Należy ono do kręgu imion dwuczłonowych, mających starą indoeuropejską tradycję. Trzeba podkreślić, że imię Stanisław od czasów kanonizacji świętego biskupa zawsze było w Polsce używane. Czasem jego popularność nieco słabła, ale nigdy nie zostało zapomniane, jak wiele imion słowiańskich, które dopiero„odgrzebano” w XIX w. Obecność członu odpowiednika słowiańskiego -sław w imionach indoeuropejskich, jego wysoka frekwencja w imionach greckich i słowiańskich pokazuje, że nacechowana pozytywnie wartość tego elementu leksykalnego miała ogromne znaczenie dla człowieka, który zawsze chybachciał być człowiekiem „dobrej sławy”, takiej, jaką się cieszył nasz święty patron - biskup i męczennik Stanisław.

9

„Jawne wyznawanie wiary jest obowiązkiem każdego chrześcijanina”. Kazanie ks. prof. Władysława Chotkowskiego wygłoszone w uroczystość św. Stanisława 8 V 1901 r. katedrze na Wawelu

80%

Urban J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

Priest Wtadysla'w Chotkowski, professor at the Faculty of Theology of the Jagiellonian University, was one of the most outstanding Polish preachers at the turn of the 20th century. The article presents one of Chotkowski’s sermons on the feast day of St. Stanislaus, Bishop and Martyr, which was preached on May 8, 1901 in the Wawel Cathedral. The published material is meritorious for its up-to-date ecclesiology, open treatment of the subject of martyrdom of St. Stanislaus and excellent reference to the contemporary situation. The text of the sermon is included in the volume devoted to the history of the worship of St. Stanislaus, Bishop and Martyr.

PL

W zbiorze spuścizn przechowywanych w Archiwum Kapitulnym na Wawelu jest licząca kilkanaście tek kolekcja po ks. prof. Władysławie Chotkowskim. W jednej z tek umieszczone zostały kazania ks. Profesora. Działalność kaznodziejska ks. Chotkowskiego jest ogromnym tematem. W artykule zawężono go więc do kwestii jego kaznodziejstwa w katedrze krakowskiej i to jedynie w odniesieniu do św. Stanisława Biskupa i Męczennika, a właściwie tylko do jednego kazania pt. Jawne wyznawanie wiary jest obowiązkiem każdego chrześcijanina zostało wygłoszonego 8 V 1901 r. Na Wielkanoc 1901 r. katedra krakowska po wieloletniej, żmudnej restauracji została ponownie otwarta dla służby Bożej. Było to więc jedno z pierwszych kazań po otwarciu katedry.

10

Średniowieczne cykle przedstawieniowe życia, męczeństwa i cudów św. Stanisława, Biskupa

71%

Kliś Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

The author has presented the state of research on the works existing in Poland as well as the ones connected with the country. Then he has compiled and discussed the same theme scenes. That compilation of cycles presenting the life and martyrdom of St. Stanislaus the Bishop and the miracles after his death shows typological similarities and differences in depicting the events recorded before and after the canonization of the Saint. Those examples do not represent any faithful imitation of some earlier work; one can only trace some similarities and concepts based on iconographie models already existing in depicting Christ and the saints.

PL

Autor podejmuje kwestię ikonograficzną cyklów męczeństwa Świętego Stanisława Biskupa w sztuce średniowiecznej. W dokonanym zestawieniu cyklów z życia, męczeństwa i cudów po śmierci św. Stanisława Biskupa, autor pokazuje podobieństwa i różnice typologiczne w obrazowaniu wydarzeń spisanych przed kanonizacją i po kanonizacji Świętego. W zaprezentowanych przykładach wskazuje na podobieństwa i koncepcje oparte na wzorach ikonograficznych, które zostały zaczerpnięte z istniejących już schematów utrwalonych w przedstawianiu Chrystusa lub świętych.

11

Rok świętego Stanisława Biskupa Męczennika w diecezji tarnowskiej (7 V 1978 - 30 IX 1979)

71%

Piech S.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

The idea of “St. Stanislaus’Year” in Tarnów’s diocese was inspired by cardinal Karol Wojtyła, who prompted it to bishop Jerzy Ablewicz to commemorate the ninehundredth anniversary of a martyr’s death of St. Stanislaus. On Sunday, May 7, 1978 a celebration took place in Szczepanów, as announced in the letters of the Bishop of Tarnów the year before the nine-hundredth anniversary ofa martyr’s death of St. Stanislaus, thus marking the beginning of the ‘Year of St. Stanislaus’ in Tamow’s diocese. Cardinal Karol Wojtyła presided over a Holy Mass, which was concelebrated by the bishops of the dioceses in which St. Stanislaus of Szczepanów is especially venerated. The homily was preached by the Primate of Poland, cardinal Stefan Wyszyński. The Bishop of Tarnów said a prayer which he had written for the occasion: A prayer o f the congregation o f the diocese o f Tarnów to St. Stanislaus, its patron saint. The Mass ended with cardinal Karol Wojtyła’s solemnblessing extended to the pilgrims gathered at the field-altar with the reliquary with the Saint’s skull, which had been brought from the Wawel Cathedral. In this solemn service participated 44 bishops from Poland and from abroad. The main Sunday ceremony was followed by its octave (from May 8 to 14). Pilgrims from Tamow’s diocese and from other parts of Poland and from abroad were coming to Szczepanów throughout the year. ‘St. Stanislaus’ Year’ in the diocese of Tarnów finished on September 30, 1979 with an all-diocesan pilgrimage to Wawel and Skałka in Cracow.The “Year of St. Stanislaus’ was the time of deepening religious awareness as well as moral and spiritual revitalisation of the diocese. Pastoral activity was focused primarily on the strengthening of religious beliefs and forming moral attitudes of the faithful. A special emphasis was laid on the sobriety of the diocesans. Within the Parish Apostolate of Sobriety, the so called Circles of St. Stanislaus were created with an aim to propagate abstemiousness from alcoholic beverages. A visible enlivening of the worship of St. Stanislaus in the diocese was observed.

PL

„Rok Stanisławowski” w diecezji tarnowskiej obchodzony pod hasłem Gaudę Mater Polonia zrodził się z inspiracji kard. Karola Wojtyły, który podsunął bp. Jerzemu Ablewiczowi pomysł urządzenia tego rodzaju świętowania dziewięćsetnej rocznicy męczeńskiej śmierci św. Stanisława. Owocem tego roku w diecezji tarnowskiej było wyraźne ożywienie kultu św. Stanisława. Wzrosło zainteresowanie postacią Świętego Biskupa Męczennika. Przede wszystkim przyczyniły się do tego listy pasterskie i przemówienia bp. Jerzego Ablewicza, który żywił osobiste nabożeństwo do tego Świętego. Ukazanie św. Stanisława jako „Patrona Polaków” pozwoliło wiernym całej diecezji spojrzeć na niego nie tylko w czerwieni jego męczeńskiej krwi, ale i w barwach białoczerwonych, jako na tego, który Jest krew z krwi i kość z kości” Polakiem i wstawia się u Boga za swoim narodem. Zapewne takie ukazanie postaci Stanisława ożywiało uczucia religijne i patriotyczne. Wyrazem tego wzmożonego zainteresowania było częstsze nadawanie dzieciom imienia Stanisław przy chrzcie. Znaczna liczba kandydatów do sakramentu bierzmowania wybierała sobie to imię. Liczne zaś pielgrzymki przyczyniły się do pogłębienia więzi diecezjalnej. Obchód „Roku św. Stanisława” w diecezji tarnowskiej walnie przyczynił się do podniesienia świadomości religijno-moralnej wiernych.

12

Warsztat pisarski Jana Długosza w świetle Żywotu św. Stanisława

71%

Rajfura H.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2018

|

vol. 56

PL

Jan Długosz’s literary skills. The case of Life of St. StanislausThe purpose of the study is to describe Jan Długosz (1415–1480) as a writer and hagiographer on the basis of his Life of St. Stanislaus (1460s, BHL 7839). In the ﬁrst part of the article author presents a rhetorical division of the analysed source: (1) literary topoi contained in the prologue, (2) hagiographic topoi (with comparative examples derived from lives written by Jerome, Sulpicius Severus, and the Golden Legend), (3) argumentative parts throughout the whole Life (genus inartificiale probationum; genus artificiale probationum: loci a persona, loci a re, exempla, signa; congeries, incrementum, comparatio, ratiocinatio), as well as (4) two epilogues. Then author describes theory of three styles applied in the Life and shows figurae verborum, figurae sententiarum and rhetorical devices used in it. Next, the narrative technique is described. Długosz used in the Life many metaliterary phrases, e.g. to focus his reader-audience on presented events or to underline his own opinion on the presented subject. He also played with oratio obliqua and oratio recta while describing how Bishop Stanislaus rebuked King Boleslaus. In this part it is also shown in what manner Długosz prepared speeches in oratio recta on the basis of statements contained in the Vita maior by Wincenty of Kielce/Kielcza (13th c.). Subsequently, the author presents rhetorical periods and prose rhythm (cursus) applied in the Life. The second part of the study is devoted to the investigation to what extent Długosz wrote the Life independently from the Vita maior. Author shows that Długosz in his work presented information already described by Wincenty, but in the Life he put them in other places to build tension of the quarrel between the bishop and the king. In his conclusion the author states that Długosz’s literary skills were on a high level. Despite the fact that the Life observes the rules set by a literary convention of medieval hagiography. Długosz remained individual: (1) contrary to the hagiographic tradition, he placed in the Life four documents in extenso, (2) he also unconventionally put there seven dates, (3) moreover, in his hagiographic work he mentioned political issues motivated by historical arguments. These points are also reasons for the author’s argument that Długosz wrote all his various works employing the same principles.

13

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Ligocie Bialskiej (diecezja opolska)

57%

Kopeć J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

This note constitutes a contribution to the history of worship of St. Stanislaus, Bishop and Martyr, in the Opole are of Silesia, where this worship has been strong since he Middle Ages. Taking as an example the dedication of a parish church at Ligota Bial ka (German Ellguth) to St. Stanislaus, it wants to show the permanence of the rever nce for this Saint. The fact that a new church, built in the years 1908-1909 in the place f the old one (which dated back to the Middle Ages) received the same invocation is et another proof. Stained-glass windows designed by a Cracovian painter W. Tetmajer are a beautifiil decoration of this church.

PL

Parafia Ligota Bialska należy do starszych na terenie obecnej diecezji opolskiej. Do naszych czasów nie zachował się pierwotny kościół, pamiętający przełom średniowiecza i wiek XVI. Na początku XX stulecia okazał się być już niewystarczającym dla wzrastającej liczby parafian. Budowy nowego kościoła podjął się proboszcz parafii Ligota w latach 1896-1921 ks. Aleksander Skowroński. Ostatecznie kościół został wybudowany w latach 1908-1909. Nowy kościół otrzymał wezwanie poprzedniej świątyni, czyli św. Stanisława Biskupa i Męczennika. W ten sposób powstał nowy kościół, murowany z cegły i ciosanych kamieni w stylu neogotyckim, trójnawowy z transeptem, będący dziełem architekta Ludwika Schneidera z Wrocławia; robotami budowlanymi kierował budowniczy Heda, miejscowy doświadczony rzemieślnik, główny ołtarz rzeźbiony był w Nysie, a malowidła wykonał - według pomysłu ks. Skowrońskiego R. Richter z Kłodzka. Jak podkreślają wszyscy znawcy, prawdziwym klejnotem kościoła są trzy witraże w absydzie, wykonane w Dusseldorfie według kartonów Włodzimierza Tetmajera (1861-1923), przyrodniego brata Kazimierza, znanego malarza i grafika.

14

Imię Stanisław wśród mieszczan krakowskich do 1333 roku

57%

Rajman J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

The name Stanislaus (or its diminutive form) appears in Cracow burghers’ families in which names that sounded German, Polish or Ruthenian were recorded. We come across the name Stanislaus in the families of mayors of villages, aldermen, scribes, merchants, butchers, blacksmiths, maltsters and shoemakers. It can be inferred that the appearance of this name was widespread and encompassed all groups of burghers, which may be regarded as indirect proof of the popularity of the worship of St. Stanislaus.

PL

Artykuł przedstawia fakty na temat występowania imienia Stanisław wśród mieszczan krakowskich do 1333 roku. Przytoczone życiorysy mieszczan umożliwiają szkicowe nakreślenie środowisk, z których pochodzili ludzie noszący imię Stanisław. Zestawienie to wskazuje, że imię Stanisław (lub w formie zdrobniałej) występowało w rodzinach, w których poświadczone są imiona niemiecko brzmiące Albert i Hencze, polsko brzmiące Jaszko, czy rusko brzmiące Wasyl. Imię Stanisław napotyka się w rodzinach wójtów, ławników, pisarzy miejskich, kupców, rzeźników, kowali, słodowników i szewców. Jest to wniosek ważny, gdyż zestawienie to wskazuje niezbicie, że imię to miało wówczas zasięg szeroki, nie ograniczający się do jednej grupy mieszczan.

Refine search results

13 Folia Historica Cracoviensia

1 Studia Źródłoznawcze. Commentationes

2 Janicki J. J.

1 Kliś Z.

1 Kopeć J.

1 Piech S.

1 Rajfura H.

1 Rajman J.

1 Rożnowska-Sadraei A.

1 Sowa F.

1 Szczepaniak J.

1 Urban J.

1 Walczak M.

1 Wroński J. S.

1 Węcławowicz T.

1 2018

13 2003

Logos i etos świętości w świetle tekstów liturgicznych o św. Stanisławie Biskupie i Męczenniku

Theatrum Passio sancti Stanislai. Kilka uwag na temat roli katedry krakowskiej jako mauzoleum świętego Stanisława

Troska kardynała Karola Wojtyły o godne uczczenie jubileuszu św. Stanisława (1972-1979)

Święty Stanisław - Biskup i Męczennik na znaczkach pocztowych

Uroczystości pięćsetlecia kanonizacji św. Stanisława w Krakowie w r. 1753 okiem historyka sztuki

Schody na Skałkę. Z zagadnień ikonografii męczeństwa św. Stanisława Biskupa

Kościoły pw. św. Stanisława BM w Krakowie wybudowane w XX wieku

Imię Stanisław w słowiańskiej tradycji onomastycznej

„Jawne wyznawanie wiary jest obowiązkiem każdego chrześcijanina”. Kazanie ks. prof. Władysława Chotkowskiego wygłoszone w uroczystość św. Stanisława 8 V 1901 r. katedrze na Wawelu

Średniowieczne cykle przedstawieniowe życia, męczeństwa i cudów św. Stanisława, Biskupa

Rok świętego Stanisława Biskupa Męczennika w diecezji tarnowskiej (7 V 1978 - 30 IX 1979)

Warsztat pisarski Jana Długosza w świetle Żywotu św. Stanisława

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Ligocie Bialskiej (diecezja opolska)

Imię Stanisław wśród mieszczan krakowskich do 1333 roku