Search results

1

Żeromski jako muzealnik.

100%

Rosiński P.

Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego

|

2010

|

issue 1(15)

43-55

EN

The biography and oeuvre of Stefan Żeromski are the important areas of art historian research. The text refers to the writer’s short period of life between the years 1892-1896, when he was bound to the Polish National Museum in Rapperswil as a librarian. In regard to the preserved correspondence between Żeromski and the milieu of art historians and museum professionals of that time we receive a fragmentary image of the problems of Polish museum science on emigration at the end of the 19th century. The writer fulfilled actively the main goal of the Rapperswil museum activity. He used to collect and describe the souvenirs related to Polish emigration. He also used to design and arrange exposition rooms. His concepts of arranging the Swiss centre took the character, the collection topic and the facilities of the estate into consideration. He was an author of museum catalogues on Adam Mickiewicz or Tadeusz Kościuszko’s collections among others. His activity as a museum professional was highly ranked by splendid art connoisseurs and museologists. Despite numerous obstacles he was emotionally engaged and bound to the Rapperswil museum. He perceived it as a modern institution of scientific and didactic values. He also accentuated this vision in his literary work.

2

Żeromski i rozkład jazdy. Przypadek Judymowej

63%

Tomasik W.

Pamiętnik Literacki

|

2016

|

vol. 107

|

issue 3

5-32

PL

Artykuł pokazuje, jakie znaczenie dla badacza biografii Żeromskiego mogą mieć kolejowe rozkłady jazdy. Mogą stanowić one cenne źródło, pozwalające m.in. uzupełnić (a w niektórych wypadkach – sprostować) informacje, jakie znalazły się w listach pisanych w trakcie pierwszej podróży pisarza do Szwajcarii. Analiza rozkładów jazdy pozwala także rzucić nowe światło na genezę „Ludzi bezdomnych” i pokazać, jak ważną rolę w charakterystyce bohaterów powieści odgrywają doznania somatyczne. Powieść rozpoczyna się sceną, która eksponuje udrękę doktora Tomasza Judyma, szukającego cienia i chłodu w skwarne popołudnie. Wysoka temperatura towarzyszy potem bohaterowi, gdy po powrocie z Paryża do Warszawy decyduje się odwiedzić dom i brata. W przedstawieniu fikcyjnej podróży do Winterturu, jaką odbyła bratowa Judyma, splotły się doświadczenia zarówno samego pisarza, jak i jego żony Oktawii. Żeromski z naturalistyczną pedanterią trzyma się w powieści kolejowych realiów, które poznał w podróżach do Szwajcarii. Najwyraźniej jednak od nich odstępuje w scenie nieudanej przesiadki Judymowej w trakcie jej wyprawy do Szwajcarii, by spotęgować wymowę obrazu trudów podróży, których sam doświadczył jako człowiek poważnie chory.

EN

The article shows the railway timetable significance which may serve for a Żeromski biography researcher. They can be viewed as a valuable source, allowing, inter alia, to complete (and in some cases to rectify) the information found in Żeromski’s letters written during his first trip to Switzerland. The analysis of timetables also sheds new light on the origin of “Ludzie bezdomni (Homeless People)” and it also shows how important role in the characteristics of the novel’s characters are played by somatic sensations. The novel opens with a scene which exhibits the distress of Tomasz Judym’s looking for shadow and cold in a torrid afternoon. High temperature is also felt later when, having returned from Paris to Warsaw, he decides to visit home and his brother. The presentation of Judym’s brother’s wife fictional trip to Winterthur involves the experience of both: the writer and his wife Oktawia. Żeromski in his novel with naturalistic pedantry sticks to railway reality of which he learned travelling to Switzerland. Quite distinctly, he moves away from that reality in the scene of Judym’s brother’s wife unsuccessful train change while her travel to Switzerland in order to intensify the significance of the picture of the trip hardship meaning which he himself experienced as a seriously ill man.

3

„Wzruszenie trwalsze niż ściany gmachów obróconych w gruz”. Między tradycją a nowoczesnością: Irzykowski wobec Żeromskiego

55%

Panek S.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2016

|

issue 27

283-308

EN

This paper shall discuss Karol Irzykowski’s views on the prose work of Stefan Żeromski. The shifting nature of the former towards the latter – author of Ludzie Bezdomni [The Homeless] 1899 – shall be examined; ones that changed from criticism to approval. In this context Irzykowski’s critical concept developed in his collection of essays, Czyn i słowo [Action and the Word] 1913, shall be taken into account and it shall also be argued that Irzykowski’s polemical discourse in respect to Żeromski was an integral part of his literary manifesto.

4

Stefan Żeromski. Tożsamości, poetyki, style odbioru

55%

Sobieraj T.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2016

|

issue 27

275-282

EN

This article is a review of the collective monograph Stefan Żeromski. Kim był? Kim jest? edited by Zdzisław Jerzy Adamczyk. The book contains thirty essays written by experts in their respective fields. Both Stefan Żeromski’s views and many aspects of his writings were here thoroughly examined. It is said that Żeromski, one of the most influential Polish writers at the end of the nineteenth and at the beginning of the twentieth century, strongly affected Polish culture. The contributors of the book undoubtedly proved the thesis.

5

Literackie i rodzinne tajemnice z Wielką Wojną w tle. O "Walce z szatanem" Stefana Żeromskiego

54%

Utkowska B.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2013

|

issue 19

148-165

EN

This article attempts to explain the mysteries of "the weakest novel" of Żeromski. It is argued on the basis of the writer's correspondence and textual analysis of the "Walka z Szatanem" that both the genesis of this work, its stylistic and story inconsistencies are motivated by a particular personal situation, in which the writer was at the beginning of the 1913. It seems that this quite unexpected decision – in the context of earlier writing plans – on a new contemporary novel undertaking the subject of major social movements on the eve of the World War I, and requiring studies in the libraries of Western Europe, was a pretext to justify Żeromski's trip to Italy for Anna Zawadzka who was expecting a birth of their child. Unfavourable for quiet work working conditions (his son Adaś at risk of tuberculosis and his wife, Oktawia, stayed in Zakopane, both unaware of Żeromski's relationship with Anna for a long time) are reflected in the structure of the text, which in a surprisingly high degree co-match with the prescribed or paraphrased by Żeromski excerpts of books, brochures, and notes of other authors. The article aims to trace the intertwined, difficult, and complicated fate of the writer, his work and history.

6

Wczesna dramaturgia Stefana Żeromskiego w świetle jego fascynacji teatrem

54%

Sobieraj T.

Pamiętnik Teatralny

|

2016

|

vol. 65

|

issue 1/2

173-193

EN

This article offers a context-bound interpretation of two early dramas written by Stefan Żeromski, i.e. Grzech (The Sin) and Dramatu akt pierwszy (A Drama’s First Act), which remained unpublished and were never staged during his lifetime. The texts were only discovered in 1945 and 1959, respectively. Żeromski had been fascinated with theatre throughout his life, which is evident, for example, in his unfinished essay Pochwała sztuki teatru (‘Apology for the Art of Theatre,’ 1924) or in his answer to the survey prepared by Przegląd Warszawski about the Narodowy Theatre in Warsaw, reopening at the time. His views are reminiscent of ideas propounded by the founder of the national stage, Wojciech Bogusławski, as well as of all the views formulated throughout the 19th century that emphasised the social and patriotic mission of Polish theatre. The artistic imagination of the writer had been shaped by the conventions of 19th-century theatre, based on stage illusion, the principle of psychological verisimilitude and requirements of natural acting expression. By professing the primacy of declamation and poetic word in theatre, Żeromski sided with literary theories of drama. Grzech and Dramatu akt pierwszy (which remained unfinished) both exhibit the author’s knack for dramaturgy. They both combined novelty as to subject matter and treatment of social problems with some conventions of 19th-century drama and theatre. The first ever production of Grzech, supplied with a new ending written by Leon Kruczkowski, put on in 1950 is an interesting episode in the history of Polish theatre life in the middle of the 20th century, bearing testimony to its ideological and political limitations.

PL

Artykuł prezentuje kontekstową interpretację dwóch wczesnych dramatów Stefana Żeromskiego, Grzech i Dramatu akt pierwszy, niepublikowanych i niewystawianych za życia pisarza i odkrytych dopiero w 1945 i 1959 roku. Żeromski przez całe życie fascynował się teatrem, czego wyrazem może być na przykład jego nieukończony esej "Pochwała sztuki teatru" z 1924 roku lub odpowiedź na ankietę przygotowaną przez "Przegląd Warszawski" dotyczącą Teatru Narodowego w Warszawie, który wtedy ponownie otwierał swoje podwoje. Jego poglądy są bliskie ideom głoszonym przez twórcę narodowej sceny, Wojciecha Bogusławskiego, a także wszystkim formułowanym w XIX wieku poglądom, które podkreślały społeczną i patriotyczną misję polskiego teatru. Artystyczna wyobraźnia pisarza kształtowała się na podstawie konwencji teatru XIX wieku, opartego na iluzji scenicznej, zasadzie psychologicznej wiarygodności i wymaganiach naturalnego wyrazu aktorskiego. Głosząc pierwszeństwo deklamacji i słowa poetyckiego w teatrze, Żeromski opowiadał się za literackimi teoriami dramatu. Grzech i Dramatu akt pierwszy (który pozostał nieukończony) to dowód zdolności dramaturgicznych autora. W obu tekstach jego nowatorskie podejście do tematyki i problemów społecznych łączy się z konwencjami dramatu i teatru XIX wieku. Pierwsza inscenizacja Grzechu z nowym zakończeniem napisanym przez Leona Kruczkowskiego w 1950 roku stanowi interesujący epizod w historii polskiego życia teatralnego w połowie XX wieku, świadczący o ówczesnych ograniczeniach ideologicznych i politycznych.

7

Stefan Żeromski wobec jubileuszu Lwa Tołstoja

51%

Adamczyk Z. J.

Pamiętnik Literacki

|

2015

|

vol. 106

|

issue 2

185-189

PL

Publikuje się tutaj nieznaną wypowiedź Stefana Żeromskiego – w związku z obchodzoną w Rosji w 1908 roku 80 rocznicą urodzin Lwa Tołstoja. Na prośbę rosyjskich gazet swoje opinie na temat roli i miejsca Tołstoja w literaturze europejskiej nadesłali wówczas m.in. Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa i Henryk Sienkiewicz; opinie te zostały w rosyjskich pismach opublikowane. Żeromski także przygotował wypowiedź na ten temat, ale nie została ona ogłoszona drukiem. W sposób istotny odbiega ona od opinii wymienionych tu pisarzy polskich. Żeromski dostrzega i docenia wielkość dzieł Tołstoja, zarazem jednak ubolewa, iż ujawniając w swoich utworach wrażliwość na niesprawiedliwość i krzywdę, broniąc wartości humanistycznych, Tołstoj – jak ogół pisarzy rosyjskich – nie zauważa ogromu krzywd i nieszczęść, jakie ze strony Rosji spadają na naród polski wskutek niewoli i ucisku.

EN

Published here is an unknown Stefan Żeromski’s statement on the occasion of Leo Tolstoy’s eightieth birthday celebrated in the year 1908 in Russia. Following the Russian papers request, opinions about Tolstoy’s role and place in European literature were sent by, inter alia, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Henryk Sienkiewicz, and their statements were published in the Russian press. Żeromski also prepared his opinion, but it was not published since it fundamentally differed from the opinions by the authors mentioned above. Żeromski sees and values the greatness of Tolstoy’s works though he regrets that Tolstoy, showing his sensitivity to harm and injustice and defending humanistic values, fails to notice, as generally Russian writers did, the multitude of harm and misfortunes the Polish nation suffered from Russian captivity and oppression.

8

Routine But Ribald. Intimacy in Stefan Żeromski’s Journals

51%

Kościewicz K., Uniwersytet w Białymstoku I. F. P., kkosciewicz@gmail.com

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 37

|

issue 7

EN

Stefan Żeromski’s Journals concern mostly matters of intellectual (book, theatre, and exhibition reviews, writing techniques) and personal character, with the latter including some very intimate material. Żeromski was an exhibitionist in his writing. He described his autoerotic practices, his visits to brothels, details of sexual relationships with his mistresses, as well as some personal problems of his friends and acquaintances. The present analysis of the writer’s Journals focuses on how Żeromski tended to write about his intimate life, what matters and to what extent were treated as taboo by the author himself, by people from his closest circle, by readers of the manuscript version of his Journals, and finally, by editors and publishers of two 20th-century editions of his work. Taking this perspective, the close reading of Żeromski’s Journals will thus concentrate on issues such as private life, taboo, censorship and self-censorship.

9

Roman Dmowski pisze do Żeromskich

51%

Adamczyk Z. J.

Pamiętnik Literacki

|

2014

|

vol. 105

|

issue 1

143-156

PL

Publikuje się tutaj 5 listów do Stefana Żeromskiego i jego żony, napisanych w latach 1892-1898 przez wybitnego działacza polskiego ruchu narodowo-demokratycznego, Romana Dmowskiego. W kilka lat później Żeromski i Dmowski stali się wybitnymi postaciami dwóch walczących z sobą nurtów politycznych; wówczas wypowiadali się o sobie nawzajem bardzo krytycznie. Nim to nastąpiło, nim w początkach XX w. dokonała się polaryzacja polskiej sceny politycznej, możliwa była ich współpraca, a nawet przyjaźń. Drukowane tutaj listy są tego świadectwem.

EN

Published here are 5 letters to Stefan Żeromski and his wife written from 1892 to 1898 by Roman Dmowski, an eminent activist of The National Democracy. A few years later Żeromski and Dmowski became outstanding figures of two fighting political parties, and at that time both of them spoke quite critically about each other. Before that time, when at the beginning of 20th century the Polish political scene became polarized, the two cooperated and even developed friendship the testimony of which is the set of letters published here.

10

Przed nowym wydaniem dzienników Żeromskiego – losy autografów

51%

Adamczyk Z. J.

Pamiętnik Literacki

|

2019

|

vol. 110

|

issue 1

161-189

PL

Artykuł informuje o losach autografów dziennika Stefana Żeromskiego od czasów, gdy dziennik powstawał, to jest od maja roku 1882, aż do grudnia 1992, kiedy do zbiorów Biblioteki Narodowej trafił ostatni z zachowanych tomików; były to losy burzliwe, albowiem z co najmniej 26 notatników z tekstem dziennika do naszych czasów dotrwało tylko 18. Autor dotarł do wielu nieznanych dotąd dokumentów bibliotecznych, prostuje więc w artykule liczne utrwalone w literaturze naukowej błędy; przypomina też, że w spisanym pod koniec życia testamencie Żeromski ofiarował dzienniki Polskiemu Pen Clubowi i że spadkobierczynie, Anna i Monika Żeromskie, tej akurat jego woli nie zrealizowały, zatrzymały autografy dla siebie i traktowały je jako swoją prywatną własność, co legło u podstaw komplikacji i sporów, gdy w 1947 roku prof. Wacław Borowy zaczął przygotowywać edycję "Dzienników". W zakończeniu artykułu autor rozważa, kiedy i w jakich okolicznościach aż co najmniej 8 tomików mogło zaginąć lub zostać zniszczonych.

EN

The article informs about the history of Stefan Żeromski’s diary’s manuscripts from the moment the diary started its development, namely from May 1882 until December 1992, when the last of the existing volumes reached the National Library. The history proves to be turbulent since out of at least 26 notes of the diary’s contents only 18 survived to the present. The author of the paper accessed many unknown to date library documents, thus he rectifies the numerous mistakes recorded in the scientific material and recollects that in his last will written by the end of his life Żeromski presented his diaries to Polish PEN Club as well as that the inheritress, Anna Żeromska and Monika Żeromska, did not comply with that will: they kept the manuscripts for themselves and regarded them as their private property. This issue became the basis for complications and dispute when in the year 1947 prof. Wacław Borowy started preparing the edition of “Dzienniki” (“Diaries”). In the final part the author considers when and in which circumstances as many as at least 8 volumes might have been lost or destroyed.

11

Scenariusze upokorzenia w „Dziennikach” Stefana Żeromskiego

51%

Prokop-Janiec E.

Pamiętnik Literacki

|

2019

|

vol. 110

|

issue 4

197-208

PL

Artykuł interpretuje zapisy sytuacji upokorzenia i upokarzania w „Dziennikach” Stefana Żeromskiego. Upokorzenie traktowane jest jako emocja stanowiąca doznanie podmiotu, a zarazem reakcja powstająca i ujawniająca się w przestrzeni międzyosobowej. Jego interpersonalny wymiar wiąże się, z jednej strony, ze świadomością pozycji, jaką jednostka zajmuje w polu społecznym, z drugiej zaś z obowiązującymi kulturowymi regułami odczuwania. Upokarzanie z kolei uznawane jest za odwet i odpowiedź na poniżenie. Analizy skupiają się na scenariuszach doznań i zachowań po stronie upokarzanych, upokarzających i świadków. Dzienniki pisarza wydobywają i akcentują międzyosobowy charakter upokorzenia, dla którego kulturowo-społeczne pole odniesienia stanowi uniwersum wartości i idei szlacheckich. Wskazują też rolę upokorzenia jako emocji towarzyszącej formowaniu się inteligencji jako nowoczesnej grupy społecznej.

EN

The article interprets the represantations of the situations of humiliation and acts of humiliation in Stefan Żeromski’s “Dzienniki” (“Diaries”). Humiliation is treated both as an emotion of experienced by a subject and as a reaction that is evoked and expressed in an interpersonal space. This interpersonal dimension is linked, on the one hand, with the awareness of the position that one occupies in a social field and, on the other hand, with the cultural patterns of experience. Acts of humiliation, in turn, are seen as a response and as a revenge for degradation. The analyses focus on the scenarios of emotions and behaviours on the part of the humiliated, the humiliating, and the witnesses. Żeromski’s diary exploits and accentuates the interpersonal character of humiliation to which the frame of reference is the universe of values and ideas of the gentry. Additionally, Żeromski’s text point to the role of humiliation as an emotion that accompanies the formation of the intelligentsia—a modern social group.

12

Routine But Ribald. Intimacy in Stefan Żeromski’s Journals

51%

Kościewicz K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 37

|

issue 7

203-220

EN

Stefan Żeromski’s Journals concern mostly matters of intellectual (book, theatre, and exhibition reviews, writing techniques) and personal character, with the latter including some very intimate material. Żeromski was an exhibitionist in his writing. He described his autoerotic practices, his visits to brothels, details of sexual relationships with his mistresses, as well as some personal problems of his friends and acquaintances. The present analysis of the writer’s Journals focuses on how Żeromski tended to write about his intimate life, what matters and to what extent were treated as taboo by the author himself, by people from his closest circle, by readers of the manuscript version of his Journals, and finally, by editors and publishers of two 20th-century editions of his work. Taking this perspective, the close reading of Żeromski’s Journals will thus concentrate on issues such as private life, taboo, censorship and self-censorship.

13

Miasto utrapienia, pejzaż pamięci: Żeromski, Singer i żydowska Warszawa

51%

Chyła K.

Academic Journal of Modern Philology

|

2021

|

issue 11

9-19

EN

In this article the author analyses Stefan Żeromski’s and Isaac Bashevis Singer’s fiction in search of contrasts and similarities in their images of 19th and early 20th century Jewish Warsaw. Singer portrayed it repeatedly in many of his works, such as In My Father’s Court (1966), Shosha (1978), Love and Exile (1984) and The Certificate (1992). Żeromski depicted it in two of his novels: Ludzie bezdomni [Homeless People] (1899) and Przedwiośnie [The Coming Spring] (1924). One would expect the differences to be huge and numerous and the resemblances rare and superficial. Singer memorialized a world that is no more, which was his own universe and heritage, while Żeromski was an outsider exploring an area that is mysterious, afflicted with severe poverty and in some ways out of bounds. Nevertheless, there are some intriguing analogies, particularly when Singer showed his streets, shops and houses through the eyes of a complete stranger or an incomer who perfectly remembers his childhood spent on Krochmalna Street but revisits to find it profoundly transformed—full of new thoughts, ideas and experiences.

14

Wielkie zmiany w małym mieście. Dobre i złe spotkania z nowoczesnością w Promieniu Stefana Żeromskiego

45%

Chyła K.

Tematy i Konteksty

|

2022

|

vol. 17

|

issue 12

312-329

EN

This article analyses complex and ambiguous aspects of modernisation, depicted by Stefan Żeromski in his intriguing but rather obscure novel Promień [The Ray] (1898). The writer chooses a provincial town for his scenery – although based on Kielce, it is hidden with a fictional name – which experiences an industrial revolution in miniature. A railroad built in the area, old, solid shops and enterprises brought to death by the modern way of trade and a shockingly radical local newspaper ran by the novel’s protagonists are just a few most striking symptoms of that inevitable and unsettling process of change.

PL

W artykule przeanalizowano złożone i niejednoznaczne aspekty modernizacji,przedstawiony przez Stefana Żeromskiego w intrygującej, choć mało znanej powieści Promień (1898).

15

Kulawy starzec, pokorny kamieniarz i szpetni zakonnicy… czyli o spotkaniu Żeromskiego z bratem Albertem

45%

Legutko G.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 2

63-86

EN

The main concept of the article concerns Stefan Zeromski’s exchange of thought with the attitudes of Brother Albert, who became a prototype of a “lame old man” in Żeromski’s first part of the trilogy Struggle with Satan. The author concerns herself with the following issues: whether Żeromski ever personally Brother Albert and why The Conversion of Judas (Nawracanie Judasza) did not impress him. The article also explores issues related to what extent the attitudes of main hero of The Conversion of Judas are a consequence of Żeromski’s personal convictions or if the intriguing story of Adam Chmielowski’s (Brother Albert) life influenced the creation of the literary character’s personality.

PL

Główny problem szkicu dotyczy korespondencji myślowej Stefana Żeromskiego z postawą Brata Alberta, który stał prototypem „kulawego starca” w pierwszej części trylogii powieściowej Walka z szatanem. Autorka zastanawia się, czy pisarz poznał osobiście Brata Alberta, dlaczego Nawracanie Judasza nie zrobiło na nim najlepszego wrażenia, a także nad kwestią, na ile postawa głównego bohatera Nawracania Judasza jest konsekwencją światopoglądowych przekonań twórcy, a na ile pewne rysy osobowości postaci literackiej zostały wykreowane pod wpływem zaciekawienia Żeromskiego intrygującą historią życia Adama Chmielowskiego-Brata Alberta.

16

Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego jako biofikcja o dojrzewaniu do męskości

45%

Mazurkiewicz F.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2016

|

issue 1(6)

13-23

PL

Tekst stanowi próbę odczytania debiutanckiej powieści Stefana Żeromskiego Syzyfowe prace jako biofikcji o dojrzewaniu do męskości. Jako biofikcji, czyli fikcji literackiej połączonej z doświadczeniem biograficznym. Powieść w sensie interpretacyjnym odczytuje się poprzez wprowadzenie, a następnie odrzucenie kategorii męskości hegemonicznej, powszechnie używanej w badaniach nad męskością prowadzonych na Zachodzie. W szczególnych warunkach braku suwerenności polskiego terytorium w XIX wieku kategoria ta okazuje się nie do utrzymania. W jej miejsce autor proponuje dwie inne kategorie: męskości bohaterskiej, będącej tragicznym lub fantazmatycznym rewersem męskości hegemonicznej, oraz męskości ironicznej, będącej równorzędną kategorią wobec tej pierwszej i będącej odmienną odpowiedzią na wyzwania stojące przed mężczyznami tamtych czasów.

EN

The article is an attempt of close reading of the Stefan Żeromski’s first novel entitled Syzyfowe prace [Sisyphus’ works]. Author tries to prove that this novel is a kind of biofiction which means the specific connection between biography and fictional prose. Then the author leads in the term hegemonic masculinity which appears not to be useful for describing a specific situation of Polish men during 19th-century unsovereignty of Polish territory. Instead author suggests two other terms which are more suitable for a problem: heroic masculinity and ironic masculinity.

17

Spowiedź dziecięcia wieku. „Dzienniki” Stefana Żeromskiego w nowej odsłonie. Rec.: Stefan Żeromski, Dzienniki. Opracowali Zdzisław Jerzy Adamczyk, Beata Utkowska. T. 1: 1882–1883; t. 2: 1883–1885. Kielce–Warszawa 2021–2023. Pisma zebrane. Pod redakcją Zbigniewa Golińskiego. Kontynuacja pod redakcją Zdzisława Jerzego Adamczyka. Seria 5, [t.] 27–28

45%

Fert J. F.

Pamiętnik Literacki

|

2024

|

vol. 115

|

issue 2

227-231

PL

Recenzja dotyczy serii piątej, czyli „Dzienników”, zbliżającego się po latach ku zakończeniu pełnego, krytycznego wydania „Pism zebranych” Stefana Żeromskiego pod redakcją Zbigniewa Golińskiego, a po śmierci pierwszego redaktora kontynuowanego przez Zdzisława Jerzego Adamczyka. W serii tej – zaplanowanej na siedem tomów – ukazały się dotychczas dwa tomy obejmujące zapiski Żeromskiego z lat 1882–1885. Edycję przygotowali z niezwykłą skrupulatnością i akrybią Zdzisław Jerzy Adamczyk i Beata Utkowska, z istotnym udziałem Grażyny Legutko.

EN

The review refers to the fifth series, specifically: “Dzienniki” (“Diaries”), of a reaching its finalisation full complete critical edition of Stefan Żeromski’s “Pisma zebrane” (“Collected Works”) edited by Zbigniew Goliński, and after his death continued by Zdzisław Jerzy Adamczyk. Out of this series, designed for seven volumes, two with Żeromski’s 1882–1885 notes have been issued to this day. This edition was prepared with utmost precision and meticulousness by Zdzisław Jerzy Adamczyk and Beata Utkowska, and with meaningful participation of Grażyna Legutko.

18

Koncepcje teatru społecznie zaangażowanego według Juliusza Osterwy

45%

Świątkowska W.

Pamiętnik Teatralny

|

2018

|

vol. 67

|

issue 3

146-168

EN

The author distinguishes three phases in Osterwa’s artistic development: the production of Uciekła mi przepióreczka (My Little Quail Has Run Away) by Stefan Żeromski where the individuality of the creator and his creative idea coupled with the idea presented in the play, the activity of the touring Reduta (1924–1939), and the wartime conceptions of “Social Theatre.” What Osterwa found so compelling in Żeromski’s work was the idea of regionalism and work at grass roots, and the character of Docent Przełęcki, played by the actor for years, became Osterwa’s spiritual patron. Osterwa treated tours with the Reduta, initiated in 1924, as a social mission. The aim was to promote and popularise Polish dramaturgy, to revive the intellectual life of the provinces, to educate and provide high-quality artistic entertainment for communities that did not have any local theatre. Osterwa founded an exemplary touring theatre, which had no precedent in the history of the Polish stage as far as its proportions, ambitions and the regularity of touring were concerned. Statistics cited in the article make one realise the sheer magnitude of the enterprise that stands out in the history of interwar-period theatre in Poland. During the Second World War, Osterwa worked on the conception of Social Theatre, a set ideas on how to organise provincial spectacles in a way that would enable Osterwa to establish a modern theatre for mass audiences. The project has never been realised, but it can be reconstructed based on Osterwa’s surviving notebooks and wartime diaries.

PL

Autorka wyodrębnia trzy najważniejsze punkty w artystycznej drodze Osterwy: realizację dramatu Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego i sprzęgnięcie indywidualności twórcy i jego koncepcji z ideą przedstawioną w dziele, działalność Reduty objazdowej (1924–1939) oraz wojenne koncepcje Teatru Społecznego. Z Żeromskim połączyła Osterwę idea regionalizmu i pracy u podstaw, a docent Przełęcki, grany przez lata przez aktora, stał się jego duchowym patronem. Zainaugurowane w 1924 roku objazdy Reduty po Rzeczpospolitej zespół traktował jak misję społeczną. Celem teatru było upowszechnienie dzieł dramaturgii polskiej, ożywienie życia intelektualnego na prowincji, edukacja i zapewnienia widowisk o doskonałym poziomie artystycznym społecznościom, które pozbawione były miejscowych teatrów. Osterwa zorganizował wzorcowy teatr objazdowy, który pod względem skali, rozmachu i regularności objazdów był wydarzeniem bez precedensu w dziejach polskiej sceny. Przytoczone statystyki obrazują skalę tego zjawiska, które pozostaje fenomenem na mapie teatru dwudziestolecia międzywojennego. W latach wojennych Osterwa pracował nad koncepcjami Teatru Społecznego, czyli projektem reform organizacji widowisk na prowincji i próbą stworzenia nowoczesnego teatru dla masowego odbiorcy. Projekt ten nie został zrealizowany, można go zrekonstruować na podstawie zachowanych raptularzy i dzienników wojennych Osterwy.

19

Il futurismo polacco nella critica letteraria dell’epoca

44%

De Carlo A. F.

pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi

|

2016

|

issue 7

61-76

EN

The article analyses the critical voices raised against the young poets and artists who promoted Futurism in Poland during the first half of the Twentieth century. Futurist manifestos influenced the new Polish poetry, stimulating a lively debate among intellectuals of the calibre of Stefan Żeromski and Karol Irzykowski. In general, the coeval criticism of Polish Futurism focused on three main points: the lack of originality and servile imitation of foreign literary models; the repudiation of the past and national traditions; Futurism as an expression of ideologies such as Fascism in Italy and Bolshevism in Russia. In this article, specific attention is devoted to an analysis of the essay Snobizm i postęp (Snobbery and Progress, 1923) by Żeromski. The writer, criticising Polish imitators of Russian Futurism, affirmed that Polish literature and culture, in the context of national reconstruction after three partitions of Poland, needed to maintain its natural connection with the past and at the same time, without losing its national nature, to weave some universal suggestions into the plot of purely Polish themes. The goal of this article is to reveal that Żeromski and Irzykowski’s critical stance towards the Polish Futurists, which influenced the critics of the next generation, was dictated by a shallow analysis of Futuristic works and by their inability to understand Futuristic efforts to modernise Polish art and literature.

20

Szaleństwo i literatura. O Dziennikach Stefana Żeromskiego w perspektywie afektywnej

44%

Chyła K.

Przestrzenie Teorii

|

2021

|

issue 35

155-176

EN

Using the tools offered by affect theory, this article aims to present the theme of madness, its numerous incarnations and transformations in the text of the diaries that Stefan Żeromski left behind. Madness is depicted here as a phenomenon defying any kind of unambiguity; it can be anything from a secret of nature to be deciphered, through a creative frenzy of inspiration, to a state of apathy, sometimes interwoven with sudden ecstasy, triggered by the chronic hunger that Żeromski suffered as a young man, in other words: during his diarist period.

Refine search results

Żeromski jako muzealnik.

Żeromski i rozkład jazdy. Przypadek Judymowej

„Wzruszenie trwalsze niż ściany gmachów obróconych w gruz”. Między tradycją a nowoczesnością: Irzykowski wobec Żeromskiego

Stefan Żeromski. Tożsamości, poetyki, style odbioru

Literackie i rodzinne tajemnice z Wielką Wojną w tle. O "Walce z szatanem" Stefana Żeromskiego

Wczesna dramaturgia Stefana Żeromskiego w świetle jego fascynacji teatrem

Stefan Żeromski wobec jubileuszu Lwa Tołstoja

Routine But Ribald. Intimacy in Stefan Żeromski’s Journals

Roman Dmowski pisze do Żeromskich

Przed nowym wydaniem dzienników Żeromskiego – losy autografów

Scenariusze upokorzenia w „Dziennikach” Stefana Żeromskiego

Routine But Ribald. Intimacy in Stefan Żeromski’s Journals

Miasto utrapienia, pejzaż pamięci: Żeromski, Singer i żydowska Warszawa

Wielkie zmiany w małym mieście. Dobre i złe spotkania z nowoczesnością w Promieniu Stefana Żeromskiego

Kulawy starzec, pokorny kamieniarz i szpetni zakonnicy… czyli o spotkaniu Żeromskiego z bratem Albertem

Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego jako biofikcja o dojrzewaniu do męskości

Koncepcje teatru społecznie zaangażowanego według Juliusza Osterwy

Il futurismo polacco nella critica letteraria dell’epoca

Szaleństwo i literatura. O Dziennikach Stefana Żeromskiego w perspektywie afektywnej