Search results

1

S.J. Goulda koncepcja rozłącznych magisteriów nauki i wiary

100%

Herda J.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2007

|

issue 41

46-55

PL

There are many different approaches to the problem of the relation between science and religion. It is often claimed that there exists a conflict between those two domains. However, S. J. Gould cannot see neither how the two enterprises can stay in any conflict nor how they can be reconciled or unified. He developed a concept of two Non-Overlapping Magisteria (NOMA). Gould claims that science and religion are characterized by completely different areas of investigation. The two magisteria ask different questions and provide different explanations. Science investigates the factual character of the natural world while religion explores the world of values, meanings and purposes of human life. One could say that this is a reasonable point of view, but at a closer glance it does not seem to be a satisfactory solution.

2

Kryzys ojcem wszechrzeczy. Punktualizm filozoficzny (część pierwsza: od metafizyki do ewolucji kosmosu i biosfery)

76%

Breczko J.

Kultura i Wartości

|

2023

|

issue 35

31-57

DE

In diesem Artikel stelle ich eine gewisse ganzheitliche Sicht der Krise vor, indem ich mich auf Stephen Goulds evolutionären Punktualismus beziehe und ihn philosophisch extrapoliere: von dynamischen metaphysischen Darstellungen über die Evolution des Kosmos bis hin zur Evolution der Biosphäre (ich beabsichtige, in einem späteren Artikel eine ähnlich gerahmte Geschichte der Menschheit darzustellen). Ich behaupte, dass die Evolution auf den verschiedenen Ebenen des Seins in einem ähnlichen "Rhythmus" verläuft. In der ersten Phase befindet sich das Objekt (die Struktur) in einem Zustand des relativen Gleichgewichts und der langsamen (graduellen) Veränderung. Diese Phase endet mit einer Katastrophe, einem plötzlichen Ereignis (einem äußeren Aufprall oder einem inneren "Bruch"), das eine Phase gewaltsamer Transformationen einleitet, die als Krise sensu largo beschrieben werden kann. Diese gewalttätigen Transformationen steigern sich, bis sie einen kritischen Moment erreichen, einen Moment des Höhepunkts und des Übergangs, der als Krise sensu stricto bezeichnet werden kann. Auf diese Krise folgt entweder der Zerfall des betreffenden Objekts ("Tod") oder sein Fortbestehen, allerdings in einem deutlich veränderten Zustand. Es entsteht eine neue Qualität (ein neues Ganzes), das wieder in einen Zustand des relativen Gleichgewichts und der langsamen Transformation übergeht. Ich weise auch auf den Widerstand hin, den die dynamische Vision des Seins bei Philosophen, Astronomen und Naturwissenschaftlern hervorgerufen hat, und behaupte, dass diese Sympathie für die Fixierung eine der Varianten von Bacons Idolen des Stammes ist.

EN

In this article, I present a holistic view of a crisis, referring to Gould’s concept of “punctuated equilibrium” and making its philosophical extrapolation: from dynamic metaphysical approaches, through the evolution of cosmos, to the evolution of the biosphere (in the next article, I intend to present a similarly framed history of mankind). I argue that evolution on different levels of being occurs in a similar “rhythm.” In the first phase, the object (structure) is in a state of relative balance and slow (gradual) changes. This phase ends with a catastrophe, some sudden event (an external blow or an internal “rupture”), initiating a phase of rapid change that can be described as a crisis in the broad sense. These violent transformations grow until they reach a critical moment, a moment of culmination and solstice, which can be called a crisis in the strict sense. After this crisis, there is either the disintegration of the object (“death”), or the survival, but of the object already clearly changed. A new quality (a new whole) appears, which returns to a state of relative balance and slow changes. I also point to the resistance that such a dynamic vision of being elicited from philosophers, astronomers, and naturalists, suggesting that this sympathy for constancy is a variety of Baconian tribal idols.

PL

W artykule przedstawiam pewien całościowy pogląd na kryzys, nawiązując do punktualizmu ewolucyjnego Stephena Goulda oraz dokonując jego filozoficznej ekstrapolacji: począwszy od dynamicznych ujęć metafizycznych, poprzez ewolucję kosmosu, aż do ewolucji biosfery (podobnie ujętą historię ludzkości zamierzam zaprezentować w kolejnym artykule). Twierdzę, że ewolucja na różnych poziomach bytu zachodzi w podobnym „rytmie”. W fazie pierwszej obiekt (struktura) znajduje się w stanie względnej równowagi i powolnych (gradualistycznych) przemian. Fazę tę kończy katastrofa, jakieś nagłe zdarzenie (zewnętrzne uderzenie albo wewnętrzne „pęknięcie), rozpoczynając fazę gwałtownych przemian, którą można określić jako kryzys sensu largo. Owe gwałtowne przemiany narastają aż osiągają moment krytyczny, moment kulminacji i przesilenia, który można nazwać kryzysem sensu stricto. Po tym kryzysie albo ma miejsce rozpad danego obiektu („śmierć”), albo przetrwanie, ale obiektu już wyraźnie zmienionego. Pojawia się nowa jakość (nowa całość), która przechodzi ponownie w stan względnej równowagi i powolnych przemian. Wskazuję też na opór, jaki wzbudzała – wśród filozofów, astronomów oraz przyrodników – dynamiczna wizja bytu, sugerując jednocześnie, że owa sympatia do stałości jest jedną z odmian idoli plemiennych Bacona.

3

NOMA as the Cure for Conflict Between Science and Religion: Reply to Ludwik Kowalski’s Commentary on the NOMA Principle

75%

Bylica P.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2014

|

vol. 11

29-34

EN

In my response to Kowalski’s commentary I indicate that: 1) there is an imprecision in Kowalski’s presentation of the NOMA principle; 2) the NOMA principle is not a valid way of presenting theistic religions; 3) the argumentation adopted by Kowalski is inconsistent, due to inconsistency in the NOMA principle itself. The Kowalski’s cure for the “Confrontations Between Theists and Atheists” mentioned in the title of the Kowalski’s commentary is the postulate of a “miracle-free” theism, which means the elimination of theism. Another important weakness of Kowalski’s proposal and of the application of the NOMA principle in general is the self-contradictoriness of this position: when we decide on the truth value of this or that factual religious statement by reference to science, then we deny the essence of the NOMA principle itself.

4

Teoria przerywanej równowagi - główne założenia i pojęcia

71%

Najder J.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2009/2010

|

vol. 6-7

65-76

PL

Artykuł przedstawia podstawy teorii przerywanej równowagi sformułowanej jako alternatywne względem gradualistycznego darwinizmu ujęcie przebiegu makroewolucji. Twórcami teorii przerywanej równowagi są amerykańscy paleontologowie Stephen Jay Gould i Niles Eldredge, według których proces makroewolucji nie zachodzi stopniowo, małymi kroczkami, lecz charakteryzuje się długimi okresami stazy, które co jakiś czas przerywane są szybkimi - w skali geologicznej - przemianami organizmów.

EN

The article presents foundations of the theory of punctuated equilibrium which was formulated as an alternative account of the course of macroevolution to gradualistic Darwinism. Founders of the theory of punctuated equilibrium are American paleontologists Stephen Jay Gould and Niles Eldredge who claim that the process of macroevolution does not occur gradually, step by step, but it is characterized by long periods of stasis punctuated, from time to time, by rapid – on geological scale – transformations of organisms.

Refine search results

2 Filozoficzne Aspekty Genezy

1 Kultura i Wartości

1 Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

1 Breczko J.

1 Bylica P.

1 Herda J.

1 Najder J.

1 2023

1 2014

1 2007

S.J. Goulda koncepcja rozłącznych magisteriów nauki i wiary

Kryzys ojcem wszechrzeczy. Punktualizm filozoficzny (część pierwsza: od metafizyki do ewolucji kosmosu i biosfery)

NOMA as the Cure for Conflict Between Science and Religion: Reply to Ludwik Kowalski’s Commentary on the NOMA Principle

Teoria przerywanej równowagi - główne założenia i pojęcia