Search results

1

Prawa a ideologia. Prawa jednostki z perspektywy krytycznej myśli prawniczej i społecznej (wybrane zagadnienia)

100%

Sulikowski A.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2015

|

vol. 7(43)

|

issue 4

17-32

EN

The topic of fundamental rights is crucial from the perspective of contemporary social and legal thought. The triumph of fundamental rights can even be referred to as one of the indicators of philosophical modernity. The mainstream approach to fundamental rights is unequivocally optimistic and affirmative. According to this vision, humanity, following Kant's injunction sapere aude, discovered/created and is creatively developing a historically optimal set of normative indicators of functioning for individuals and groups. Author prefers different visions of fundamental rights. His aim is to interpret in a generalising manner the approach to individual rights in critical legal and social thought. He understands the latter as a set of emancipatory discourses, the juridical local variation of which is the Critical Legal Studies movement, not only in its American version, but also in its European version (encompassing various gender and queer theories, post-colonial theories, critical sociology, communication theories, post-humanist theories). The direct intertextual genealogy of various rules adopted by those discourses leads back to the so-called “French theory”, i.e. the thought of French post-structuralists, in particular Michel Foucault and to the programmes of critical theory elaborated by the Frankfurt School.

PL

Problematyka praw jednostki jest ewidentnie fundamentalnym zestawem zagadnień dla nowoczesnej myśli społecznej i prawniczej. Tryumf tej problematyki można chyba nawet uznać za jeden z wyznaczników filozoficznej moderny. Mainstreamowe podejście do praw jednostki jest jednoznacznie optymistyczne i afirmatywne. Oto ludzkość, realizując Kantowski postulat sapere aude, odkryła/stworzyła i twórczo rozwija najlepszy w dziejach zestaw normatywnych wyznaczników funkcjonowania jednostek i grup. Autor przyjmuje całkowicie odmienną perspektywę. Celem tekstu jest generalizująca interpretacja wątków poświęconych prawom jednostki w krytycznej myśli prawniczej i społecznej. Tę ostatnią Autor rozumie jako zespół emancypacyjnych dyskursów, którego prawniczą lokalną odmianę stanowi ruch krytycznych studiów nad prawem, nie tylko w wydaniu amerykańskim, lecz także europejskim (rozmaite teorie gender i queer, teorie postkolonialne, socjologia krytyczna, teorie komunikacyjne, teorie posthumanistyczne). Bezpośrednia intertekstualna genealogia wielu reguł przyjmowanych przez te dyskursy sięga do tzw. French theory, czyli myśli francuskich poststrukturalistów, a zwłaszcza M. Foucaulta, oraz do programów teorii krytycznej Szkoły Frankfurckiej.

2

Teoria krytyczna a filozofia edukacji Henry’ego Giroux: pojęcie „kultury pozytywizmu”

100%

Kruszelnicki W.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2017

|

vol. 20

|

issue 2(78)

7-27

EN

The aim of this essay is to reconstruct Henry Giroux’s critique of positivism and to show that it represents one of the leading themes of his critical educational thought. I want to argue that Giroux’s contention that rationality which dominates the contemporary view of schooling and curriculum – as rooted in the narrow concerns for effectiveness, instrumentality of knowledge, behavioral objectives, and scientism – relies heavily on those critical theories of society and culture that emerged from the members of the Frankfurt School (M. Horkheimer, Th. Adorno, J. Habermas, H. Marcuse). This major influence guides Giroux in his analyses of positivist rationality in education, yet it also allows him to shift attention from positivism as a specific philosophical movement to positivism as a form of cultural hegemony culminating in the current crisis of culture and reason. In order to further illuminate the decisive influence of the Frankfurt School on the discourse of critical pedagogy, I offer a modest historical reflection on cultural phenomena and some major philosophical systems that laid fundaments for the ongoing assault of the instrumental reason on practical and ethical, political and public, and critical thinking.

PL

Celem eseju jest rekonstrukcja krytyki pozytywizmu, jaką przeprowadza H. Giroux, odwołując się do koncepcji Szkoły Frankfurckiej. Służy mu ona następnie jako jeden z fundamentów jego własnej krytycznej filozofii edukacji. Racjonalność, jaka współcześnie dominuje w podejściu do edukacji i programów nauczania, jest zakotwiczona w wąsko pojmowanej idei efektywności, instrumentalności wiedzy, celach behawioralnych i w świadomości scjentystycznej. Obserwacja ta zajmuje centralne miejsce w krytycznej teorii edukacji H. Giroux, ale czerpie ona intensywnie z krytycznych teorii społeczeństwa i kultury, z jakimi wystąpili przedstawiciele Szkoły Frankfurckiej (M. Horkheimer, Th. Adorno, J. Habermas, H. Marcuse). Ich wpływ prowadzi badacza we wszystkich jego analizach racjonalności pozytywistycznej w edukacji, jednocześnie pozwalając mu przenieść uwagę na pozytywizm jako formę hegemonii kulturowej, odpowiedzialnej za współczesny kryzys kultury i rozumu. By dokładniej wyjaśnić wpływ Szkoły Frankfurckiej na formowanie się dyskursu pedagogiki krytycznej, proponuję za Horkheimerem i Habermasem skromną refleksją historyczną, dotyczącą zjawisk kulturowych oraz głównych idei filozoficznych, które przygotowały fundament pod obecny atak rozumu instrumentalnego na myślenie praktyczno-etyczne, polityczno-publiczne oraz krytyczne.

3

O krytyce nauki

100%

Czarnocka M.

Filozofia i Nauka

|

2017

|

vol. 5

197-215

EN

I analyse the contemporary negative attitude toward science-common both in philosophy and beyond it, in intellectual milieus-and demonstrate, by basing on the distinction ideal–praxis of science, that the objections against science in philosophy are doubtful and one-sided. Especially doubtful, deforming the image of science are two main arguments: on instrumentalising reason by science and on the oppressive role of science in the today human world. I claim that the today increasing gap between the ideal of science and its today praxis is an essential problem of the contemporary science and the human world.

PL

Analizuję obecne negatywne nastawienie do nauki – dosyć powszechne w filozofii i poza nią, w pewnych środowiskach intelektualnych – i dowodzę, opierając się na dystynkcji ideał–praktyka nauki, że zarzuty wysuwane przeciw nauce w filozofii są wątpliwe, dotyczą głównie jej praktyki, a nie jej ideału. Dowodzę, że jednostronne i deformujące obraz nauki są dwa główne argumenty krytyki nauki: o instrumentalizacji rozumu poprzez naukę oraz o opresyjnej roli nauki we współczesnym świecie. Twierdzę, że obecnie powiększająca się przepaść pomiędzy ideałem nauki (tj. jej istotą wyłonioną już w starożytności, ufundowaną antropicznie) a jej dzisiejszą praktyką jest istotnym problemem i obecnej nauki i ludzkiego świata.

4

Znaczenie teorii krytycznej dla uczenia się i nauczania dorosłych

100%

Kruszelnicki W.

Edukacja Dorosłych

|

2015

|

issue 2(73)

PL

Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób można odnosić diagnozy i troski teorii krytycznej do uczenia się i nauczania dorosłych, a w szczególności jak teorie uczenia się dorosłych można rozbudowywać w świetle kierunkowych idei Szkoły Frankfurckiej. Naczelna diagnoza powtarzana w artykule mówi, iż pedago- giczna idea całożyciowego uczenia się podziela dziś los każdego innego podsyste- mu edukacji: jest w coraz większej mierze zagarniana przez neoliberalną ideologię fundamentalizmu rynkowego, traktującego uczenie się jako źródło ekonomicznego postępu oraz klucz do konsumpcyjnego uczestnictwa w napędzaniu gospodarki, i dlatego całkowicie pozbawiającego je jego publicznego, etycznego i emancypacyj- nego znaczenia. Warunkiem wstępnym owego uczestnictwa jest, całkiem po prostu, akceptacja – zdolność jednostki do przystosowania się do istniejącego stanu rze- czy. Teoria krytyczna ukazana tu jest jako narzędzie pozwalające głębiej zrozumieć współczesny fenomen hegemonii rozumu instrumentalnego. Spożytkowana pedago- gicznie daje możliwość uwrażliwiania uczących się dorosłych na desubiektywizujące oddziaływania władzy i ideologii oraz zachęca ich do rozwijania emancypacyjnej podmiotowości zorientowanej na budowanie autonomicznej biografii, a także obronę świata życia i przestrzenie społeczeństwa obywatelskiego przed intruzją etyki rynku oraz biurokratycznej racjonalności.

EN

The paper aims to illuminate the ways we can connect the concerns of critical theory to adult learning and teaching and how, in particular, adult learning theory can be reframed in the light of critical theory. The diagnosis reiterated here is that the pedagogical idea of lifelong learning is currently partaking the lamentable fate of all the other sub-systems of education: it is increasingly being subsumed under the neoliberal ideology of market fundamentalism which sees learning as a vehicle to economic progress and to consumptionist participation in the economy and thus strips learning of its public, ethical and emancipatory significance. The main precondition of this participation is, simply, acceptance – the individual’s ability to c o n f o r m to the existing state of things. This essay is an attempt to show how critical theory can help us understand the present domination of the instrumental reason, guide adult learners in unmasking the workings of power and ideology, and instigate them to develop an emancipatory subjectivity, capable of resisting the prevalent spirit of market fundamentalism and oriented towards building an autonomous biography, at the same time defending the human life-world and civil society against the intrusion of capitalist ethics, market forces, and bureaucratic rationality.

5

Źródła filozoficzne "Doktora Faustusa" Thomasa Manna

88%

Michałowicz Ł.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

vol. 48

|

issue 2

65-86

EN

Thomas Mann’s novel Doctor Faustus contains many philosophical streams which play an auxiliary role to the main axis of the philosophical analysis. The fact that not only was T. W. Adorno the conceptual co-author of Mann’s work, but that the philosopher’s texts were also used, including the first part of his Philosophy of Modern Music, allows us to adopt the interpretative perspective of the novel that falls within the philosophy of the Frankfurt School. Such an interpretation does not only depict Dialectics of Enlightment by M.Horkheimer and T.W.Adorno as the basis for the Philosophy of Modern Music itself, but also reveals the way its ideas were used in Mann’s novel. However, deciphering the so-called “magic square” and its components that constitute the elements of Arnold Schönberg’s approach to composition, results in the deconstruction of the novel and enables one to draw the conclusion that Adorno also introduced Mann to the criticism of the Hegel system and the emerging concept of Negative Dialectics. Demonstrating the above mentioned sources leads to a new approach in the interpretation of the novel, as well as to an indication of the debatable solutions that Thomas Mann attempted to employ, based on the philosophies he made of use of.

PL

Powieść Tomasza Manna „Doktor Faustus” zawiera w sobie wiele nurtów filozoficznych spełniających jednak rolę służebną wobec głównej osi filozoficznej analizy. Fakt koncepcyjnego współautorstwa T.W.Adorno w powstaniu dzieła T. Manna oraz wykorzystania tekstów tego filozofa, w tym głównie pierwszej części „Filozofii nowej muzyki”, pozwala na przyjęcie perspektywy interpretacyjnej powieści w obrębie filozofii Szkoły Frankfurckiej. Taka interpretacja nie tylko ukazuje „Dialektykę oświecenia” M. Horkheimera i T.W. Adorno jako podstawę samej „Filozofii nowej muzyki”, ale też sposób wykorzystania zawartych w niej idei w powieści Manna. Natomiast odczytanie tak zwanego „kwadratu magicznego” i jego składowych stanowiących elementy metody kompozytorskiej Arnolda Schönberga dekonstruuje powieść i pozwala wyprowadzić wniosek, że Mann został wprowadzony przez Adorno również w krytykę systemu Hegla i rodzącą się koncepcję ‘dialektyki negatywnej’. Wykazanie tych źródeł prowadzi do nowej interpretacji powieści oraz wskazania problematycznych rozwiązań, których Tomasz Mann podjął się na gruncie eksploatowanych filozofii.

Refine search results

1 Edukacja Dorosłych

1 Filozofia i Nauka

1 Roczniki Nauk Społecznych

1 Studia Philosophiae Christianae

1 Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

2 Kruszelnicki W.

1 Czarnocka M.

1 Michałowicz Ł.

1 Sulikowski A.

2 2017

2 2015

1 2012

Prawa a ideologia. Prawa jednostki z perspektywy krytycznej myśli prawniczej i społecznej (wybrane zagadnienia)

Teoria krytyczna a filozofia edukacji Henry’ego Giroux: pojęcie „kultury pozytywizmu”

O krytyce nauki

Znaczenie teorii krytycznej dla uczenia się i nauczania dorosłych

Źródła filozoficzne "Doktora Faustusa" Thomasa Manna