Search results

1

Życie w imię Tołstoja. Szkic biograficzny Władimira G. Czertkowa (1854-1936)

100%

De Giorgi R.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 1: Literatura polska

119-131

PL

Artykuł zarysowuje biografię Władimira G. Czertkowa (1854-1936) na podstawie źródeł archiwalnych. Zarys ów przedstawia różne role, jakie Czertkow odgrywał w życiu wielkiego rosyjskiego pisarza Lwa N. Tołstoja. W.G. Czertkow był głównym interpretatorem jego doktryny moralnej, tzw. tołstoizmu. Sporządzał wersje robocze, publikował i tłumaczył jego pisma, był jego fotografem, redaktorem jego Dzieł w 90 tomach (1828-1858) i być może najbliższą mu w życiu osobą. Przedstawiony tu szkic biograficzny jest jedynie wstępnym zarysem historii przyjaźni między Lwem Tołstojem i Władimirem Czertkowem, jednej z najbardziej kontrowersyjnych i tajemniczych kart w życiu wielkiego pisarza rosyjskiego, wciąż jeszcze pełnej nieodkrytych tajemnic.

EN

The biography of Vladimir G. Čertkov (1854-1936) is delineated here on the basis of archive sources. This outline accounts for the different roles he played in the life of the great Russian writer Lev N. Tolstoy. V.G. Čertkov was the main interpreter of his moral doctrine, the so-called tolstoyism. He drafted, published and translated his writings, was his photographer, the director of his Complete Works (1928-1858) and perhaps the closer person to him in life. This life profile is only a preliminary contribution to the history of the friendship between Lev Tolstoj e Vladimir Čertkov, one of the most intense and mysterious pages in the life of the great Russian writer, full of implications still being investigated.

2

„Tragedia”/„tragizm”/„tragiczność” w dyskursie krytycznym Walerego Gostomskiego

60%

Kowalczuk U.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2013

|

issue 3(6) cz.2

47-68

EN

The present article analyses selected critical texts by Walery Gostomski, in which the terms ‘tragedy’/‘pathos’/‘drama’ are used in order to refer to the most significant, according to Gostomski, authors of ethical projects i.e. Friedrich Nietzsche and Leo Tolstoy. The abovementioned terms are employed by the critic according to the rules of the epoch, which means they are used interchangeably and therefore their ambivalence is attested. The abuse of the synonyms of ‘tragedy’, which both emphasizes its value and at the same time downgrades it, led to the aforementioned ambivalence. The contradictions in Nietzsche and Tolstoy’s thoughts shown in Gostomski’s texts prove for the critic the crisis of contemporary culture and destabilization of its components. References to ‘tragedy’/ ‘pathos’/‘drama’ on the one hand help to illustrate conceptual and axiological chaos and on the other, they stand as counterbalance to it, as they recall the criteria of world order as well as of verifying the quality of human experience all vested in the tradition.

3

Ethics, Religion, and the Problem of Life: Tolstoy’s Influence on Wittgenstein’s Thinking about the Meaning of Life

60%

Roszyk M.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 2

129-146

PL

W niniejszym artykule staram się pokazać, jaki wpływ na myślenie Wittgensteina o zagadnieniu sensu życia wywarł Lew Tołstoj. Rozpoczynam od ustalenia, które pisma Tołstoja Wittgenstein znał. Dalej przechodzę do trzech obszarów wpływu: (1) ujmowania pytania o sens życia jako centralnego problemu filozoficznego, (2) definiowania Etyki za pomocą kategorii sensu życia oraz (3) idei, zgodnie z którą rozwiązanie problemu sensu życia polega na zmianie praktycznej, a nie udzieleniu teoretycznej odpowiedzi. Zagadnienie to z kolei składa się z trzech części: (3a) tezy, że pytanie dotyczące sensu życia jest pseudopytaniem, (3b) tezy, że zniknięcie pytania o sens nie jest jeszcze rozwiązaniem problemu oraz (3c) tezy, że rozwiązanie problemu sensu życia polega na przyjęciu religijnego nastawienia względem świata. Staram się pokazać, że w punkcie 1 Wittgenstein przejął pomysł Tołstoja, lecz poddał go pewnej korekcie, co wyjaśnia zabieg definicyjny wymieniony w punkcie 2, natomiast w punkcie 3 Wittgenstein akceptuje idee Tołstoja, starając się jedynie nadać im swoje własne sformułowanie.

EN

In this paper, I try to show to what extent Wittgenstein’s thinking about the problem of the meaning of life was influenced by Tolstoy. I begin with the problem of what Tolstoy’s writings, especially philosophical, Wittgenstein knew. Then I proceed to three areas of impact: (1) treating the question of the meaning of life as the central problem for philosophy, (2) defining Ethics in terms of the meaning of life, and (3) the idea that the solution of the problem of the meaning of life lies in a practical change, not in giving a theoretical answer, which in turn is broken down into three more specific ideas, namely that (3a) the question concerning the meaning of life is a pseudo-question, that (3b) this vanishing of the question is not yet the solution, and that (3c) the solution of the problem of life consists in taking a religious attitude towards the world. I try to show that in point 1 Wittgenstein accepted Tolstoy’s general idea, but gave it his own version, which in turn makes the definition of Ethics in terms of the meaning of life in point 2 understandable; whereas in point 3 Wittgenstein accepts Tolstoy’s ideas and tries to formulate them in his own way.

4

Karenin’s ears, Grinevitch’s fingernails

48%

Kraskowska E.

Forum Poetyki

|

2022

|

issue 30

EN

The article focuses on the presence and function of bodily details in Leo Tolstoy’s Anna Karenina. The bodily detail is defined as a single part of the human body (e.g., the ear, the hand, the finger, the nail, the nape of the neck, the calf, a lock of hair) that is noticed by the characters in the novel and/or by the auctorial narrator. An important point of reference for the analyzes and interpretations is the style of reading proposed by Vladimir Nabokov in his lectures on literature and Kazimierz Bartoszyński’s theory of rereading.

PL

Artykuł dotyczy obecności i funkcji detali korporalnych w Annie Kareninie Lwa Tołstoja. Przez detal korporalny rozumie się tu pojedynczy fragment ludzkiej zewnętrzności cielesnej (np. ucho, dłoń, palec, paznokieć, kark, łydkę, kosmyk włosów) postrzegany przez postacie ze świata przedstawionego utworu i/lub przez auktorialnego narratora. Istotnym punktem odniesienia dla analiz i interpretacji przeprowadzonych w artykule jest styl lektury proponowany przez Vladimira Nabokova w jego akademickich wykładach o literaturze oraz przedstawiona przez Kazimierza Bartoszyńskiego teoria lektury wielokrotnej.

5

Mnogoznačnost’ i sinonimija slova ljubit’

48%

Apresjan J. D.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

vol. 12

77–95

PL

Dwie programowe i teoretyczno-metodologiczne cechy postawy badawczej N.I. Tołstoja bliskie są autorowi artykułu: idea ścisłej więzi między językiem a widzeniem świata, tj. pojęcie językowego obrazu świata oraz postulat integralności lingwistycznego opisu obiektu. Oba one legły u podstaw Nowego objaśniającego słownika synonimów języka rosyjskiego opracowanego przy udziale autora. Artykuł jest swoistym portretem rosyjskich czasowników ljubit’ i obožat’ w ich wzajemnym synonimicznym powiązaniu. Czasownik ljubit’ ma trzy znaczenia, którym odpowiadają użycia, takie jak: (1) Ona ljubit’ drugogo; (2) Sestry Cvetaevy lubili svoj dom v Taruse; (3) On ljubit’ davat’ interv’ju. W odróżnieniu od niego, czasownik obožat’, pomimo zdolności do występowania w analogicznych kontekstach semantycznych i syntaktycznych, nie da się rozczłonkować na odrębne znaczenia. Teza ta następnie zostaje potwierdzona obserwacją szeregu właściwości obu wyrazów: cech semantycznych, morfologicznych, ich możliwości derywacyjnych oraz syntaktycznych, włączając w to zdolność do pełnienia funkcji wskaźnika rematu. Analiza wykazuje, że ten szereg właściwości realizuje się różnie w każdym z trzech znaczeń czasownika ljubit’, czego nie stwierdza się w przypadku czasownika obožat’. W szczególności, nie jest możliwe użycie go w zdaniach przeczących (*On ne obožal slušat’ muzyku) i pytających (*Vy ego obožaete?).

EN

Two programmatic and theoretic-methodological features of N. I. Tolstoy’s research attitude are continued by the author of the present article: (1) the idea of a close link between language and perception of the world, i.e. of a linguistic worldview, and (2) the postulate of the linguistic integrity of an object. Both of these constitute the basis of a new dictionary of Russian synonyms, coedited by the abovementioned author. The article presents a picture of Russian verbs lyubit’ and obozhat’ in their mutual synonymic bond. Lyubit’ has three meanings and three parallel usages: (1) Ona lyubit’ drugovo ‘She loves someone else’; (2) Sestry Tsvetaevy lubili svoy dom v Taruse ‘Tsvetaeva’s sisters liked their house in Tarus’; and (3) On lyubil davat’ interv’yu ‘He liked to give interviews’. Although obozhat’ can also appear in analogical semantic and syntactic contexts, it cannot be split into separate meanings. The observation is corroborated by a number of properties of the two words: their semantic, morphological, derivational and syntactic features, including the ability to function as indicators of the rheme. The abilities are realized differently in each of the three meanings of lyubit’, which for obozhat’ is not the case. In particular, it is impossible to use the latter in negatives (*On ne obozhal slushat’ muzyku ‘He didn’t love/adore to listen to the music’) or interrogatives (* Vy evo obozhayete? ‘Do you-PL love/adore him?’).

6

Z żywotów świętych Bolesława Prusa jako legenda o niezbadanych wyrokach Boskich

48%

Narolska A.

Literatura Ludowa

|

2018

|

vol. 62

|

issue 6

PL

Pochodząca z roku 1891 nowela Prusa pt. Z żywotów świętych zawiera wspólny dla hagiografii i folkloru motyw „dziwnych sądów Bożych”. Motyw jest obecny w utworze Lwa Tołstoja Czym żyją ludzie (1881), tłumaczonym przez Stanisława Witkiewicza w roku 1892, a także w Sabałowej bajce Henryka Sienkiewicza z roku 1889. Legenda Prusa nie jest nieznacznie zmienionym zapisem opowiadana ludowego, ale wykorzystaniem znanego z opowieści ludowych motywu jako podstawy oryginalnego utworu. Autor uwydatnił tu – podobnie jak wcześniej Tołstoj, a później Witkiewicz – ideę miłości bliźniego oraz wzbogacił przesłanie o pozytywistyczną ideę użyteczności społecznej.

EN

Prus’s 1891 novella Lives of Saints (Z żywotów świętych) contains the motif of “God’s mysterious ways,” common to hagiography and folklore. The motif is present in Leo Tolstoy’s What Men Live By (1881), translated into Polish in 1892 by Stanisław Witkiewicz, and in Henryk Sienkiewicz’s 1889 Sabała’s Tale (Sabałowa bajka). Prus’s legend is not a slight reworking of a folk tale but a case of a motif known from folk tales being used as the basis of an original work. Like Tolstoy and Witkiewicz later, Prus highlights the idea of the love of one’s neighbour and extends the message to include the positivist idea of social utility.

7

Protest, którego nie było – „Spotkanie" Antoniego Czechowa

48%

Sadecki A.

Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze

|

2021

|

vol. 31

1-17

RU

Предметом анализа в настоящей статье является тема протеста в произведении Встреча. Оно принадлежит к циклу рассказов, в которых Чехов ссылается на мысли Льва Толстого - главным образом на идею непротивления злу насилием. Автор показывает, как данная идея воздействовала на жизнь двух простых людей - крестьянина Ефрема и вора Кузьмы. Ефрем, не про-тивясь злу насилием после кражи, влияет на Кузьму, но тот не долго жалеет о содеянном, а быстро возвращается к прежней жизни. Данная форма протеста в произведении Чехова оказывается неполноценной - является причиной ненатуральных поведений, и не может создать прочных межличностных связей в обществе, в котором не хватает воспитательной, медицинской и морально-религиозной поддержки.

EN

In his article, Artur Sadecki analyses the theme of protest in Anton Chekhov’s short story An Encounter. This story belongs to a cycle of stories in which Chekhov refers to Leo Tolstoy’s thoughts, chiefly to the principle of nonresistance: the refusal to violently resist evil. Sadecki shows how this idea has affected the lives of two ordinary people: the peasant Ephraim and the thief Kuzma. Ephraim’s refusal to use violence after the theft influences Kuzma, but the latter takes a long time to regret his deed and soon returns to his former life. In Chekhov’s fiction, this form of protest turns out to be incomplete; it causes people to act unnaturally and fails to create strong interpersonal ties in a society that offers individuals no educational, medical or moral-religious support.

PL

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest temat protestu w utworze Spotkanie. Należy on do cyklu opowiadań, w których Czechow odnosi się do myśli Lwa Tołstoja, przede wszystkim do idei niesprzeciwiania się złu siłą. Autor pokazuje wpływ idei na dwóch prostych ludzi – chłopa Jefrema i złodzieja Kuźmę. Jefrem, który nie sprzeciwia się złu siłą po kradzieży, wpływa na Kuźmę, ale ten nie żałuje długo tego, co zrobił i prędko wraca do poprzedniego życia. Taka forma protestu w utworze Czechowa okazuje się niepełna – powoduje nienaturalne zachowania i nie może stworzyć trwałych relacji międzyludzkich w społeczeństwie, w którym brakuje wsparcia wychowawczego, medycznego oraz moralno-religijnego.

8

Vladimir Nabokov jako wykładowca literatury

36%

Grygiel M.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 7: Słowianoznawstwo

137-147

PL

Vladimir Nabokov podjął pracę wykładowcy akademickiego po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych, gdzie wykładał na Wellesley College i Uniwersytecie Cornella literaturę europejską i literaturę rosyjską. W swoich wykładach pisarz zaprezentował kategoryczne i kontrowersyjne opinie na temat literatury, podzielił ją na arcydzieła i utwory, jego zdaniem mierne, stworzył hierarchię literacką, wynikającą z osobistych autorskich przekonań i upodobań. W literaturze rosyjskiej zachwalał twórczość M. Gogola, L. Tołstoja i A. Czechowa, negatywnie ocenił dorobek F. Dostojewskiego i M. Gorkiego. Z literatury europejskiej wyróżnił wybrane dzieła M. Prousta, J. Joyce’a i G. Flauberta, w każdym wypadku wskazywał na wartości kluczowe dla swojego dorobku, metody znamienne dla całej swojej prozy. Wykłady Nabokova stanowią nierozerwalną część jego dokonań literackich, są wykładnią literackiej filozofii pisarza.

RU

Владимир Набоков стал преподавателем литературы после переезда в США, где читал лекции в колледже Уэлсли и Корнеллском университете по русской и зарубежной литературах. В своих лекциях писатель представил твердые и спорные суждения на литературу, разделяя ее на шедевры, и, по его мнению, посредственные произведения, сочинил литературную иерархию как результат собственных авторских взглядов и симпатий. В русской литературе восхищался творчеством Н. Гоголя, Л. Толстого и А. Чехова, отрицательно высказывался на тему достижений Ф. Достоевского и М. Горького. В зарубежной европейской литературе подчеркивал значение выбранных произведений М. Пруста, Д. Джойса и Г. Флобера, в каждом случае определяя ключевые ценности и значительные методы для своего прозаического творчества. Лекции Набокова составляют неотделимую часть его творческого наследия, являются интерпретацией литературной философии писателя.

EN

When he arrived to the United States Vladimir Nabokov took a job as the university lecturer at Wellesley College and Cornell University. He taught Russian and European literature. In his lectures he presented a categorical and controversial opinions on literature, he divided it into masterpieces and works. In his opinion he created a hierarchy of literary resulted from his personal beliefs and preferences. In Russian literature, he praised works of M. Gogol, L. Tolstoy and Chekhov. He negatively assessed the achievements of F. Dostoevsky and M. Gorky. In the European literature he singled selected works of Marcel Proust, Joyce J. and G. Flaubert. In any case he pointed to the key values for his Works and methods characteristic of all his prose. Nabokov's lectures are the integral part of his literary achievements and they are writer’s literary philosophy.

Refine search results

2 Roczniki Humanistyczne

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Forum Poetyki

1 Literatura Ludowa

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Roczniki Filozoficzne

1 Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze

1 Apresjan J. D.

1 De Giorgi R.

1 Grygiel M.

1 Kowalczuk U.

1 Kraskowska E.

1 Narolska A.

1 Roszyk M.

1 Sadecki A.

2 2023

1 2021

2 2018

1 2016

1 2013

1 2000