Search results

1

„Orzeł? Nie jest pół-żółwiem, pół-gromem”. Problem ironii romantycznej w Vade-mecum

100%

Ronge G.

Studia Norwidiana

|

2019

|

vol. 37

131-143

PL

Liczne opracowania na temat utworów wchodzących w skład Vade-mecum potwierdzają, że choć wiersze te cechują się ogromną wrażliwością etyczną i silnym rygoryzmem moralnym, trudno jest jasno określić światopogląd dzieła Norwida. Autor artykułu proponuje interpretację Vade-mecum z uwzględnieniem problematyki ironii romantycznej. Poeta posługuje się ironią jako narzędziem dochodzenia do nieuchwytnej Prawdy. Dystans ironiczny nie jest u niego dystansowaniem się od poglądów głoszonych w poszczególnych utworach, ale świadomością niedoskonałości języka, który może te poglądy fałszować. Ironia pomaga mu w dążeniu, by „odpowiednie dać rzeczy słowo”, nie pozwalając językowi upraszczać bądź redukować wyrażanych w poszczególnych utworach twierdzeń o charakterze moralnym.

EN

Numerous studies on the works composing the volume Vade-mecum confirm that although the individual poems are characterised by great ethical sensitivity and strong moral rigour, it is difficult to clearly define the worldview of Norwid’s work. The author of the article proposes an interpretation of Vade-mecum, taking into account the problem of Romantic irony. The poet uses irony as a tool to reach the elusive Truth. For him, ironic distance is not distancing himself from the views professed in particular works, but an awareness of the imperfections of a language which may falsify those views. Irony helps him in his quest to “give the right word to the thing”, not allowing the language to simplify or reduce the moral statements expressed in individual works.

2

“Eagle? It is not half-turtle, half-thunder”. The problem of romantic irony in Vade-mecum

100%

Ronge G.

Studia Norwidiana

|

2019

|

vol. 37 English Version

135-146

EN

Numerous studies on the works composing the volume Vade-mecum confirm that although the individual poems are characterised by great ethical sensitivity and strong moral rigour, it is difficult to clearly define the worldview of Norwid’s work. The author of the article proposes an interpretation of Vade-mecum, taking into account the problem of Romantic irony. The poet uses irony as a tool to reach the elusive Truth. For him, ironic distance is not distancing himself from the views professed in particular works, but an awareness of the imperfections of a language which may falsify those views. Irony helps him in his quest to “give the right word to the thing”, not allowing the language to simplify or reduce the moral statements expressed in individual works.

3

Społeczność i historia, czyli pieniądz i krew. Ekonomia w Vade-mecum Norwida

100%

Gadamska-Serafin R.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

249-291

EN

The subject of money occupies a prominent place in Vade-mecum, reflecting the significance of finance and economy in socio-political and philosophical theories of the nineteenth century. The question of “capital” emerges in many poems from the cycle, e.g. in “Socjalizm” [Socialism], “Larwa” [The Larva], “Stolica” [Capital City], “Prac-czoło” [The-Forehead-of- Labor]“Syberie” [Syberias], “(Co słychać?)” [How are you?] and “Nerwy” [Nerves]. Norwid’s opus magnumwas written in the period of intense changes in capitalist economy, notably in the wake of the global crisis following the American Civil War (1866), whose consequences are discussed by Marx in the first volume of Capital (1867). The famous publication by the German economist constitutes an important context for Norwid’s cycle, although the two are worlds apart in ideological terms. The poet was nevertheless greatly inspired by Proudhon’s works, which he read in the 1840s alongside other utopian socialists (possibly Owen), who would propose abandoning money in its traditional form as an antidote to economic crises and mass poverty. Additionally, Norwid’s letter dated 15 July 1867 (PW IX, 297) contains a trace of the poet’s reading of August Cieszkowski’s treatise Du Crédit, et de la Circulation (Paris 1839) and proof of contacts with the economist Ludwik Wołowski, co-founder and director of the Parisian bank Crédit Foncier de France (established in 1852). The above two men introduced some of the brilliant credit ideas developed by Prince Drucki-Lubecki to the France of Napoleon III . In Vade-mecum Norwid polemicizes both with utopian concepts of a socialist, moneyless economy and with Polish organicist ideas basing on profit economy and visions of economic success. Norwid recognized their departure from the Decalogue, the category of “conscience,” and Christian soteriology. In this sense, Vade-mecum becomes a Romantic and Christian attempt to return the question of money to its original context: that of ideals and spiritual life.

PL

Temat pieniądza zajmuje w Vade-mecum poczesne miejsce, proporcjonalnie do pozycji, jaka przypadła finansom i ekonomii w koncepcjach polityczno-społecznych oraz filozoficznych XIX stulecia. Tematyka „kapitałowa” pojawia się między innymi w takich ogniwach cyklu, jak Socjalizm, Larwa, Stolica, Prac-czoło, Syberie, [Co słychać?], Nerwy. Norwidowskie opus magnum kształtowało się w atmosferze wielkiego przesilenia gospodarki kapitalistycznej: kryzysu światowego po wojnie secesyjnej (1866), którego skutki pokazał w pierwszym tomie swego Kapitału (1867) Marks. Słynna publikacja niemieckiego ekonomisty stanowi ważny, choć w sensie ideowym – biegunowo odległy, kontekst Norwidowskiego cyklu. Ważną inspiracją były natomiast dla poety czytane w latach 40. dzieła Proudhona i zapewne innych socjalistów utopijnych (może Owena), proponujące rezygnację z dotychczasowych form pieniądza jako antidotum na kryzysy ekonomiczne i nędzę mas. W liście Norwida z 15 lipca 1867 roku (PW , IX, 297) pojawia się ponadto ślad lektury rozprawy Augusta Cieszkowskiego pt. Du Crédit, et de la Circulation (Paris 1839) oraz dowód kontaktów autora Vade-mecum z ekonomistą Ludwikiem Wołowskim, współzałożycielem i dyrektorem paryskiego banku Crédit Foncier de France (zał. w r. 1852), którzy przenieśli do Francji Napoleona III genialne pomysły kredytowe księcia Druckiego-Lubeckiego. Norwid podejmuje w Vade-mecum polemikę zarówno z utopijnymi pomysłami socjalistycznej gospodarki bezpieniężnej, jak i z polskimi koncepcjami organicystycznymi, osadzonymi na ekonomii zysku i wizji sukcesu gospodarczego. Dostrzega ich oderwanie od Dekalogu, kategorii „sumienia” i chrześcijańskiej soteriologii. Vade-mecum staje się próbą (romantyczną i chrześcijańską) przywrócenia spraw pieniężnych do ich pierwotnego kontekstu: idealnego i duchowego.

4

XIX-wieczna tęsknota za oralnością. Przypadek Norwida

80%

Abriszewska P.

Studia Norwidiana

|

2014

|

vol. 32

25-40

EN

My interest is in the relations among orality, literacy and printing as a subject of Norwid’s reflection, which keeps on appearing in his various texts. The oral tradition is a subject of reflection on what is lost, yet it is something unequivocally positive. Being ambivalent towards writing as he is, Norwid unequivocally negatively views printing. In spite of interesting technical efforts to incorporate oral elements into his texts, he belongs to the culture of the printed press, and he is a literary mind. It is this very tension that often evokes the feeling of being torn apart, and the trouble of being a poet.

5

Vade-mecum w perspektywie czasu. Zarys problematyki

80%

Fert J. F.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

31-55

EN

This article addresses a conceptual and artistic issue that is vital for Norwid’s entire work, namely the relationship between time and movement. This question has preoccupied philosophers and poets since antiquity, giving birth for example to the ingenious concept of time-space developed by Alfred Einstein, and leading further to string theory, multidimensional physics, or noncommutative geometry. In the field of poetry, this theme has been elaborated in the myth of “eternal recurrence,”brilliant ancient Greek tragedies, Shakespeare’s dramatization of human fate as the temporal course of the inevitable consequences of compacts with evil (as in Macbeth), the piercing reinterpretation of the Passion in Mickiewicz’s psychomachia (in the third part of Dziady [Forefathers’ Eve]), the apocalyptic visions in Krasiński’s Nie- Boska komedia [The Undivine Comedy], and explorations of the (often allegorized) question of historical turning points in Norwid’s Quidam, which is set “between dawn and the fading of the night…”Finally, in philosophy, Hegel postulated the logical conclusion of history in his profound theory about the culmination of historical processes. In Norwid’s poetry, images of movement in time are usually anchored in the sequence of events or in the consequences of concluding on the basis of articulated premises (as “movement of thought”). What is notable here is not the perspective of some indefinable transformation considered as the effect of anonymous processes, but rather the establishing of certain consequences of “unfolding,” which is often expressed in poetic terms as a surprising point that communicates an explicit or implicit “moral lesson,” sometimes as a result of supernatural intervention, as in the poem “XIV. Litość” [XIV. Mercy], where a sequence of ostensible or conventional signs of compassion are interrupted by a “bolt out of the blue,” demanding authentic help for our neighbour. It is worth remembering that Vade-mecum is, to a large extent (if not essentially), a programmatic work on the one hand, while on the other – an authentic selection of poems written in the years 1848-1866 subjected to a specific programmatic function that foregrounds moral obligations as a poetic response to the vital needs of the times – an artistic gesture meant to offer an answer to the problems of this period. Hence the immense sense of a lack of fulfilment experienced by Norwid as an “extra actor” in the theatre of an age that Zofia Stefanowska called “the age of trade and industry.”

PL

W artykule dotknięty został istotny kompleks ideowy i artystyczny całej twórczości autora Vade-mecum. To ujęcie czasu w relacji do ruchu, które zaprząta zresztą filozofów, poetów i uczonych od starożytności do dziś, przynosząc po drodze m.in. genialną koncepcję Alfreda Einsteina, dającą się zamknąć w eleganckiej kategorii czasoprzestrzeni, a równocześnie prowadząc dalej – do teorii strun, teorii wielowymiarowości czy wreszcie teorii nieprzemienności. Po stronie poezji mamy mit „wiecznego powrotu”, genialne tragedie starożytnych Greków, Szekspirowskie udramatyzowanie losów ludzkich poprzez bieg w czasie nieuchronnych następstw paktowania ze złem (jak w Makbecie), przejmującą reinterpretację Pasji Jezusa w Mickiewiczowskiej psychomachii, czyli Dziadów części trzeciej, apokaliptyczną wizyjność Krasińskiego Nie-Boskiej komedii i zanurzenie w problematyce (nierzadko alegoryzowanej) przełomu dziejów, jaką przynosi Norwidowski Quidam, dziejący się „pomiędzy świtem a nocy zniknięciem...”. Po stronie filozofii wspomnijmy Hegla, który „kazał logicznie” zamknąć się dziejom w jego genialnej myśli jako szczycie i finale procesów historycznych... Obrazy dziania się – ruchu w czasie – mają u Norwida zwykle dramatyczne zakotwiczenie w następstwie zdarzeń lub w konsekwencji wnioskowania z przywołanych przesłanek („ruch myśli”). Znamienne są tu perspektywy nie tyle bliżej nieokreślonej przemiany jako efektu anonimowego procesu, co raczej docieranie do jakichś konsekwencji „dziania się”, która w poetyckim ujęciu przybiera nierzadko kształt zaskakującej puenty będącej zarazem ukrytą lub jawna „nauka moralną”, niekiedy na skutek nadprzyrodzonej interwencji, jak w wierszu XIV. Litość, w którym ciąg pozornych czy konwencjonalnych znaków współczucia przerywa „grom z jasnego nieba”, zmuszając do autentycznej pomocy bliźniemu. Warto pamiętać, że Vade-mecum w znacznym stopniu, jeśli nie w istocie, to z jednej strony dzieło programowe, ale z drugiej – autentyczny wybór autorski z twórczości poetyckiej z lat 1848–1866, poddany określonej funkcji programowej, w której problem zobowiązań moralnych wysuwa się na plan pierwszy jako odpowiedź poetycka na istotne zapotrzebowanie chwili bieżącej jako czyn artystyczny mający służyć swoim czasom. Stąd tak ogromne poczucie niespełnienia, jakiego doświadczał Norwid jako „nadkompletowy aktor” w tym teatrze wieku, mówiąc słowami Zofii Stefanowskiej, „kupieckiego i przemysłowego”.

6

Vade-mecum i upoetycznienie dyskursu epistolarnego

80%

van Nieukerken A.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

57-80

EN

This article attempts to highlight relationships between poems from the collection Vade-mecum and Norwid’s epistolography. These ties manifest not only on the genetic level, but also in terms of themes as well as stylistic and lexical elements (including key words), primarily with regard to the use of communication structures. What draws attention in these poems is the use of dialogue and the incorporation of colloquial and epistolographic phrases.In his letters, on the other hand, the poet displays a predilection for saturating certain passages with formulas and expressions of distinctly poetic character.

PL

Artykuł stara się pokazać związki i relacje, jakie łączą wiersze ze zbioru Vade-mecum z epistolografią Norwida. Relacje ujawniają się nie tylko poziom genetycznym, ale także tematycznym, stylistycznym, leksykalnym (w tym dotyczącym słów-kluczy) i przede wszystkim w zakresie wykorzystywania struktur komunikacyjnych. W przypadku wierszy zwraca uwagę dialog oraz sięganie po formuły potoczne i epistolograficzne, zaś jeśli chodzi o listy skłonność poety do przesycania przynajmniej niektórych ich fragmentów formułami i zwrotami o wybitnie poetyckim charakterze.

7

Vade-mecum wobec anglojęzycznego cyklu poetyckiego drugiej połowy XIX wieku

80%

Samsel K.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

99-115

EN

The aim of the study is to initiate the considerations over the systemic ways of Vade-mecum’s reading that at the same time may determine the new starting point to rearrange the comparative reflection on the cycle and its precursorship. Possibilities of reading as such seem to be given by so called synthetic comparatistics, and in that spirit there is being coinstuted the basic line of compilating and comparing – Vade-mecum with Alfred Tennyson’s In Memoriam, Walt Whitman’s Leaves of Grass as well as Gerard Manley Hopkins’s Poems. The result of confronting of those perspectives have been expressed in specific conclusions, among others – the strong cycle’s semanticising tendency in Norwid’s, Tennyson’s, Whitman’s and Hopkins’s cases and, after all, the experiments in the area of maintaining and breaking the continuity of cycle’s diegesis – clearly outlined within the Norwid’s and Whitman’s cycles. Studying as well as comparing the structural aspects of cycles of Norwid, Tennyson, Whitman and Hopkins may lead to the cautious fixing the new point zero of research – literary comparatistics, which could be named the conditional and analytical ones.

PL

Celem studium jest zainicjowanie rozważań nad systemowymi sposobami czytania Vade-mecum, które zarazem stanowić mogłyby punkt wyjścia do uporządkowania porównawczego namysłu nad cyklem i jego prekursorstwem. Możliwości lektury podobnego typu wydaje się stwarzać tzw. komparatystyka syntetyczna i to w jej duchu ustanawiana jest w niniejszym artykule podstawowa linia zestawiania, a także porównywania: Vade-mecum z In Memoriam Alfreda Tennysona, Leaves of Grass Walta Whitmana, a także Poems Gerarda Manleya Hopkinsa. Rezultatem konfrontowania tych ujęć stają się konkretne wnioski, m.in. silna tendencja semantyzacyjna cyklu obecna zarówno u Norwida, jak i u Tennysona, Whitmana albo Hopkinsa, a także eksperymenty w zakresie utrzymywania i zrywania ciągłości diegezy cyklu pojętego jako całość, widocznie zarysowujące się w obrębie cyklów Norwida i Whitmana. Badanie i porównywanie aspektów strukturalnych cyklów Norwida, Tennysona, Whitmana oraz Hopkinsa może wieść w kierunku ostrożnego ustalania nowego punktu wyjścia w badaniach: komparatystyki, którą można by naraz określić mianem warunkowej i analitycznej.

8

XIX-wieczna tęsknota za oralnością. Przypadek Norwida

80%

Arbiszewska P.

Studia Norwidiana

|

2014

|

vol. 32

25-40

EN

My interest is in the relations among orality, literacy and printing as a subject of Norwid’s reflection, which keeps on appearing in his various texts. The oral tradition is a subject of reflection on what is lost, yet it is something unequivocally positive. Being ambivalent towards writing as he is, Norwid unequivocally negatively views printing. In spite of interesting technical efforts to incorporate oral elements into his texts, he belongs to the culture of the printed press, and he is a literary mind. It is this very tension that often evokes the feeling of being torn apart, and the trouble of being a poet.

9

Nerwy wiary Norwida

70%

Korotkich K.

Studia Norwidiana

|

2022

|

vol. 40

131-146

EN

The article offers an interpretation of Norwid’s poem “Nerves” from the volume Vade-mecum in the context of the correspondence between the poet and Joanna Kuczyńska. One important aspect of their exchange was his understanding of faith and Christianity in the cultural context. The key to this interpretation is Norwid’s ambition to revise religiousness and faith, or the urge to revive Christianity in the spirit of kalokagathia.

PL

Artykuł jest interpretacją wiersza Norwida Nerwy z cyklu Vade-mecum. Kontekstem lektury tego utworu była korespondencja Poety z Joanną Kuczyńską, w której ważnym akcentem okazuje się swoiste pojmowanie przez romantyka wiary i chrześcijaństwa, w obranym przez siebie kontekście kulturowym. Kluczem do tej interpretacji wiersza była rewizja religijności, wiary, konieczne odrodzenie chrześcijaństwa w duchu antycznej kalokagatii.

Refine search results

9 Studia Norwidiana

2 Ronge G.

1 Abriszewska P.

1 Arbiszewska P.

1 Fert J. F.

1 Gadamska-Serafin R.

1 Korotkich K.

1 Samsel K.

1 van Nieukerken A.

1 2022

5 2021

1 2020

1 2019

1 2014

„Orzeł? Nie jest pół-żółwiem, pół-gromem”. Problem ironii romantycznej w Vade-mecum

“Eagle? It is not half-turtle, half-thunder”. The problem of romantic irony in Vade-mecum

Społeczność i historia, czyli pieniądz i krew. Ekonomia w Vade-mecum Norwida

XIX-wieczna tęsknota za oralnością. Przypadek Norwida

Vade-mecum w perspektywie czasu. Zarys problematyki

Vade-mecum i upoetycznienie dyskursu epistolarnego

Vade-mecum wobec anglojęzycznego cyklu poetyckiego drugiej połowy XIX wieku

XIX-wieczna tęsknota za oralnością. Przypadek Norwida

Nerwy wiary Norwida