Search results

1

Muzyczna ilustracja tekstu w XVIII-wiecznych cyklach nieszpornych kompozytorów jasnogórskich

100%

Ślusarczyk D., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2018

|

vol. 16

EN

The Vespers attracted the interest of many church composers and were – apart from the Mass – the second most frequently chosen service text. The musical setting of this part of officium divinum became richer in the course of time, especially in the monastic rite. The Vespers of Jasna Góra were of special nature since the prayer of the monks was accompanied by the Pauline monastery music ensemble. Its repertoire included works by composers connected with Częstochowa, who were instrumentalists or kapellmeisters in the monastery.The article presents seven composers connected with Jasna Góra in the 1700’s. The material was analyzed in terms of the relationship between the liturgical text and the musical setting, which was the very core of the 18th century art of composition. The musical works studied show features characteristic for the music of early Classical period, at the same time retaining some elements typical of the Baroque rhetoric. The Vespers of Jasna Góra are valuable evidence of Polish cultural heritage – one of the few preserved works of this kind.

PL

Opracowania tekstów nieszpornych stanowiły drugą, obok mszy, grupę utworów chętnie podejmowanych przez kompozytorów tworzących na potrzeby Kościoła. Celebrowanie tej części officium divinum zyskało w ciągu wieków bogatą oprawę muzyczną, zwłaszcza w rycie monastycznym. Szczególny charakter miały vesperae na Jasnej Górze, gdzie codziennej modlitwie zakonników towarzyszyła paulińska kapela. Repertuar tego zespołu obejmował m.in. kompozycje twórców związanych z Częstochową, pełniących w klasztorze funkcje kapelmistrzów lub instrumentalistów.Artykuł prezentuje dzieła siedmiu kompozytorów związanych z Jasną Górą w XVIII wieku. Materiał przeanalizowano pod względem związków tekstu liturgicznego z oprawą dźwiękową, będącego kluczowym zagadnieniem ówczesnej sztuki kompozycji. Analizowane utwory wykazują cechy znamionujące twórców doby wczesnego klasycyzmu, chociaż nadal obecne są w nich środki charakterystyczne dla barokowych retorów. Jasnogórskie nieszpory są cennym świadectwem kultury dawnej Polski – jednym z nielicznych zabytków, które przetrwały do naszych czasów.

2

La Parola di Dio nelle preces dei Vespri dell’Epifania

100%

Superson J.

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

|

2023

|

vol. 61

|

issue 1

49-63

PL

Preces to modlitwy, które we współczesnej Liturgii Godzin są odmawiane podczas Jutrzni (invocationes) i Nieszporów (intercessiones). Przez wieki były one zbudowane zazwyczaj z cytatów wersetów psalmicznych i umieszczone w różnych godzinach kanonicznych. Współczesne preces utworzone po Soborze Watykańskim II przez Coetus XII bis generalnie już takie nie są. Autor prezentacji pt. „Słowo Boże w preces Nieszporów Epifanii” dzięki dotarciu do zapisu Sacra Congregatio pro Cultu Divino. Commissio specialis ad instaurationem liturgicam absolvendam. Schemata n. 348 wskazał niektóre wyrażenia i zwroty umieszczone w wersetach 2, 6, 7, 12 i 17 psalmu 71, zaliczanego do królewskich, jako źródła biblijne dla preces uroczystości Epifanii. Owocem jego badania jest konstatacja, że Scriptura crescit cum orante nie tylko podczas zwykłej lektury tekstu ale przede wszystkim jako jego aktualizacja i waloryzacja w przebiegu obrzędu, którego dynamizm karmi modlącego się tak obficie, że słowo Boże staje się jego modlitwą i motywuje go do komponowania modlitwy osobistej. Słowa kluczowe: słowo Boże, preces, Nieszpory, Epifania.

IT

Preces are the prayers that in modern Liturgy of the Hours are recited during Morning Prayer (invocationes) and Vespers (intercessiones). For centuries they were usually composed of psalm verses quotes and placed in different canonical hours. Contemporary preces created after the Second Vatican Council by Coetus XII bis are generally not. The author of the presentation entitled “The Word of God in the preces of the Vespers on Epiphany”, considering the record of Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Commissio specialis ad instaurationem liturgicam absolvendam, Schemata n. 348, pointed out some expressions and phrases in verses 2, 6, 7, 12 i 17 of Psalm 71, which belongs to royal prayers, as the biblical source for preces on the Feast of Epiphany. The result of his research is an observation that Scriptura crescit cum orante, not only during reading of the text but above all as the updating in the course of the rite, which dynamism feeds the prayer so lavishly that the Word of God becomes his own and motivates him to compose a personal prayer. Keywords: Word of God, preces, Vespers, Epiphany.

3

Światłość niestworzona w refleksji teologicznej Metropolity Surożskiego Antoniego (Blooma)

80%

Saszko I.

Roczniki Teologiczne

|

2019

|

vol. 66

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

151-165

PL

Niniejszy artykuł dotyczy refleksji teologicznej Metropolity Surożskiego Antoniego (Blooma) na temat Światłości niestworzonej. Z chwilą upadku prarodziców człowiek utracił zdolność bezpośredniego i pełnego uczestnictwa w niestworzonych Energiach Boskiej Światłości i z tego powodu może poznawać Jego misterium jedynie „w zmierzchu”, czyli w sposób apofatyczny. Z faktu stworzenia osoby ludzkiej na obraz i podobieństwo Boże wynika, że w każdym człowieku jest zarodek Boskiej Światłości. Dzięki relacji miłości z naszymi bliźnimi możemy odkrywać tę Światłość na ich obliczach. Cały Kościół jaśnieje Światłością niestworzoną, gdyż jest miejscem bezpośredniej obecności Boga pośród Swego Ludu. W nabożeństwach liturgicznych Kościoła prawosławnego, a szczególnie w Jutrzni i w Wieczerni, wierni antycypują pełne uczestnictwo w Światłości niestworzonej, która będzie ich udziałem na końcu czasów.

EN

The present article concerns the theological reflection of Metropolitan Anthony of Sourozh (Bloom) on the subject of the Uncreated Light. At the moment of the fall of our first parents, man lost the ability to participate directly and fully in the uncreated Energies of the Divine Light and for this reason he can only know the mystery of God “in twilight,” that is in an apophatic manner. From the fact of the creation of the human person in the image and likeness of God, it follows that in every man there is the germ of the Divine Light. Thanks to the relationships of love with our fellow men, we are able to discover this Light on their faces. The whole Church shines with the Uncreated Light, because it is the place of the direct presence of God among His people. In the liturgical celebrations of the Orthodox Church, especially in Lauds and Vespers, the faithful anticipate the full participation in the Uncreated Light, which will be their part at the end of time.

4

Liturgia błogosławieństwa obrazów Jezusa Chrystusa i Najświętszej Maryi Panny

80%

Krakowiak C.

Roczniki Teologiczne

|

2017

|

vol. 64

|

issue 8: Liturgika

31-41

EN

Piety of the faithful is not restricted only to participation in the Sunday Mass, Sacraments and Liturgy of the Hours. An important role for communal and individual piety is fulfilled by the images of Jesus Christ and His Mother, Blessed Virgin Mary. Before they become cult objects, these holy likenesses are blessed in accordance with a ritual formula prescribed by the Church. Through a blessing, such pictures do not receive a special power from God, but they become a sign which directs our thoughts and hearts towards God. Paintings depicting Jesus and Mother of God are blessed outside Mass or during Vespers. A presbyter or bishop can administer the blessing of paintings. The blessing prayer is preceded by the Liturgy of the Word, which includes a reading from the Bible, homily and the Universal Prayer. When pictures of Jesus Christ and Blessed Virgin Mary are being blessed, the Church asks God that a prayers before the pictures lead the faithful to follow in “Lord’s footsteps,” that is imitate Christ, and that by looking at the example set by Blessed Virgin Mary the faithful aspire to perfection thanks to Her intercession.

XX

Pobożność wiernych nie ogranicza się jedynie do uczestnictwa w liturgii Mszy Świętej, sakramentów i Liturgii godzin. Ważną rolę w pobożności wspólnotowej i indywidualnej, odrywają także obrazy Jezusa Chrystusa i Jego Matki, Najświętszej Maryi Panny. Zanim staną się przedmiotem kultu, owe święte wizerunki błogosławi się według określonej przez Kościół formy obrzędowej. Przez błogosławieństwo obrazy nie otrzymują od Boga specjalnej mocy, ale stają się znakiem, który kieruje myśli i serca ku Bogu. Obrazy Pana Jezusa i Matki Bożej błogosławi się poza Mszą świętą lub w czasie Nieszporów. Szafarzem błogosławieństwa obrazów jest prezbiter lub biskup. Modlitwę błogosławieństwa poprzedza liturgia słowa, która zawiera czytanie Pisma Świętego, homilię i modlitwę powszechną. W modlitwach błogosławieństwa obrazów Jezusa Chrystusa i Najświętszej Maryi Panny Kościół prosi Boga, aby modlitwa przed nimi prowadził do postępowania „śladami Pana”, czyli naśladowali Chrystusa, a wpatrując się w przykład Najświętszej Maryi Panny dzięki Jej wstawiennictwu dążyli do doskonałości.

5

Od ideału do codziennej praktyki. Hymny o świętych na Jutrznię i Nieszpory w posoborowej Liturgii godzin

71%

Nowak D.

Musica Ecclesiastica

|

2020

|

issue 15

11-49

PL

Kult świętych rozwijał się bardzo żywo od początku chrześcijaństwa. Wyraża się on w trzech formach: veneratio – cześć oddawana świętym; imitatio – naśladowanie przykładu ich życia; invocatio – przyzywanie ich wstawiennictwa, które zawsze zmierza do Ojca uwielbionego w swoich świętych. Najpełniej dokonuje się to w liturgii, a więc także w Liturgii godzin. Jakże zatem ważne stało się odpowiednie przygotowanie tekstów i melodii do odnowionej po Soborze Watykańskim II Liturgii godzin, której częścią stały się liturgiczne wspomnienia, święta i uroczystości świętych Pańskich oraz teksty wspólne o świętych. Element konstytutywny dwóch zasadniczych godzin kanonicznych, Jutrzni i Nieszporów, obok czytania, psalmodii i modlitwy, stanowią hymny, których teksty należało na nowo przejrzeć i przygotować według zasad opracowanych przez specjalnie utworzoną do tego celu Grupę Studyjną Cœtus VII. Pełny zestaw hymnów w posoborowej Liturgii godzin osiągnął niespotykaną dotąd liczbę 291 utworów. Przekładu na język polski większości hymnów do Liturgii godzin dokonał P. Galiński. Oczywiście, zgodnie z zaleceniami Kongregacji Rytów, po ukazaniu się Liturgii godzin w języku polskim, należało dołożyć starań, by ułożono do niej odpowiednie melodie, szczególnie do części z natury swojej przeznaczonych do śpiewu, a więc m.in. hymnów. W niniejszym artykule zostały poddane analizie teksty i melodie hymnów o świętych na dwie najważniejsze godziny kanoniczne, Jutrznię i Nieszpory, jakie zostały wydane w hymnarzu zatytułowanym Wybrane hymny na Jutrznię i Nieszpory, opracowanym pod redakcją s. J. M. Bujalskiej PDDM i autorki niniejszego artykułu. Wydano go w 2012 r. z inicjatywy Zgromadzenia Sióstr Uczennic Boskiego Mistrza. Obok hymnów liturgicznych w omawianym przez nas zbiorze zostały zamieszczone także pieśni kościelne o świętych, które można wykonać w miejsce hymnu. Przegląd i analiza tekstów hymnów o świętych doprowadziła do wniosków, że nie wszystkie reguły dobrze skomponowanego hymnu, wypracowane przez Cœtus VII, zostały zastosowane w tekstach hymnicznych o świętych, zamieszczonych w polskim wydaniu księgi Liturgii godzin. Z kolei prezentacja kompozycji o świętych zawartych w zbiorze Wybrane hymny na Jutrznię i Nieszpory wykazała ogromne bogactwo form oraz stylów muzycznych, jakie one reprezentują. Z jednej strony ujawniła charakterystyczne dla polskiej twórczości liturgicznej silne odniesienia do romantycznych pieśni ludowych oraz mocne przywiązanie do skal diatonicznych, z drugiej ukazała podejmowane przez kompozytorów próby nawiązywania do współczesnej stylistyki muzycznej. To wszystko daje szerokie spektrum patrzenia na współczesną twórczość liturgiczną oraz pozwala wyznaczyć jej nowe drogi rozwoju.

EN

The cult of saints has been developing very vividly since the beginning of Christianity. It is expressed in three forms: veneratio – worship of the saints; imitatio – imitation of the example of their lives; invocatio – invocation of their intercession, which always leads to the Father glorified in his saints. This is most fully done in the liturgy, and thus also in the Liturgy of the Hours. Therefore, it was important to prepare the texts and melodies for the Liturgy of the Hours, renewed after the Second Vatican Council, which included liturgical memories, feasts and feasts of the Lord’s saints and common texts on saints. The constitutive element of the two basic canonical hours, Matins and Vespers, apart from reading, psalmody and prayer, are the hymns, the texts of which had to be reviewed and prepared according to the rules developed by the specially created Cœtus VII Study Group. The full set of hymns in the post-conciliar Liturgy of the Hours reached an unprecedented number of 291 songs. Most of the hymns of the Liturgy of the Hours were translated into Polish by P. Galiński. Of course, according to the recommendations of the Congregation of Rites, after the publication of the Liturgy of the Hours in the Polish language, it was necessary to make every effort to arrange appropriate melodies for it, especially for the parts intended by nature for singing, such as hymns. This article analyses the texts and melodies of the hymns about saints for the two most important canonical hours: Matins and Vespers, published in Selected hymns for Matins and Vespers, edited by s. J. M. Bujalska PDDM and s. M. D. Nowak PDDM. It was published in 2012 on the initiative of the Disciples of the Divine Master. In addition to the liturgical hymns, the collection discussed here also includes church songs about saints, which can be performed in place of the hymn. The review and analysis of the hymns on saints led to the conclusion that not all the rules of a well composed hymn, developed by Cœtus VII, were applied in the hymn texts on saits, published in the Polish edition of the Book Liturgy of the Hours. In turn, the presentation of compositions about saints included in the collection Selected hymns for Matins and Vespers, showed a huge richness of forms and musical styles that they represent. On the one hand, it revealed strong references to romantic folk songs and a strong attachment to diatonic scales, which are characteristic of Polish liturgical work. On the other hand, it revealed the attempts of composers to refer to contemporary music stylistics. All this gives a wide spectrum of views on contemporary liturgical work and allows us to set new paths for its development.

6

Early Music Recordings as Mythography: Monteverdi and the ‘Other’ Vespers

71%

Gembicki B.

Muzyka

|

2020

|

vol. 65

|

issue 4

84-104

PL

W 1989 roku John Eliot Gardiner wykonał i zarejestrował w kościele św. Marka w Wenecji nieszpory maryjne Claudia Monteverdiego wydane w 1610 roku. Mimo dedykacji druku dla papieża Pawła V, trzech lat różnicy między ukazaniem się zbioru a podjęciem pracy przez Monteverdiego na stanowisku maestro di capella w kościele św. Marka oraz znacznej różnorodności stylistycznej zawartych w druku kompozycji, Gardiner, traktując dzieło Monteverdiego jako spójną całość, utrzymuje, że kościół św. Marka jest niejako docelowym miejscem jego powstania. Projekt Gardinera odegrał bez wątpienia istotną rolę w kształtowaniu wyobrażenia dzisiejszych odbiorców o Nieszporach z 1610 roku, trwale zapisując się we współczesnej kulturze muzycznej. Świadczyć mogą o tym liczne wznowienia wspomnianego wyżej albumu, a zwłaszcza produkcje innych muzyków, które łączą Nieszpory 1610 z kościołem św. Marka. Niniejszy artykuł dotyczy pojęcia „nieszpory Monteverdiego” we współczesnej fonograficznej recepcji twórczości kompozytora. Pojęcie to oznacza zarówno utwory składające się na wydane w 1610 roku Vespro della Beata Vergine Claudia Monteverdiego, jak i współczesne kompilacje utworów kompozytora opatrywanych przez muzyków, muzykologów i producentów określeniem „nieszpory”. Bogaty zasób zachowanych w bibliotekach i archiwach kompozycji nieszpornych wciąż znacznie przewyższa liczbę ich nagrań czy wykonań. Same zaś nieszpory Monteverdiego, stanowią większość wyprodukowanych dotąd dźwiękowych zapisów polifonicznego repertuaru nieszpornego z całego XVII wieku i tym samym ważny punkt odniesienia. Analizowany materiał dyskograficzny stanowi ok. 500 albumów (nie tylko z muzyką nieszporną) wydanych w latach 1952–2019. Skupiając się na zawartych treściach ikonograficznych i typograficznych w projektach graficznych albumów muzycznych, autor stawia pytania o sposób kształtowania się współczesnych wyobrażeń na temat tego repertuaru oraz postaci i miejsc z nim związanych w kontekście fonografii.

EN

In 1989, at St Mark’s Basilica in Venice, John Eliot Gardiner conducted and recorded Claudio Monteverdi’s Marian Vespers, published in 1610. Despite the print’s dedication to Pope Paul V, the three-year gap between the print being issued and Monteverdi taking up the post of maestro di cappella at St Mark’s and the considerable stylistic diversity of the pieces contained in that print, Gardiner considers Monteverdi’s Vespers as one coherent whole, for which the Venetian basilica was the target venue. Gardiner’s project has undoubtedly played a major role in how present-day audiences conceive of the 1610 Vespers. It has thus made a permanent mark on contemporary musical culture, as evidenced by the numerous reissues of the 1989 album and, most of all, productions by other musicians that associate the 1610 Vespers with St Mark’s. This article discusses the concept of ‘Monteverdi’s Vespers’ as represented in contemporary record releases of the composer’s works. This concept refers both to Monteverdi’s Vespro della Beata Vergine, published in 1610, and to various modern compilations of his works which musicians, musicologists and producers refer to as ‘Vespers’. The great wealth of Vespers-related pieces held in libraries and archives still considerably outweighs the number of performances and recordings of those works. Monteverdi’s Vespers, on the other hand, make up the majority of existing recordings of seventeenth-century polyphonic Vespers and thus constitute a key point of reference. I analyse around 500 albums (not only with Vespers music) released between 1952 and 2019, focussing on their iconographic and typographic content, as well as their graphic designs, in an attempt to show how the modern vision of this repertoire came to be formed and what persons and places are associated with this current in the history of early music recording.

Refine search results

2 Roczniki Teologiczne

1 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

1 Musica Ecclesiastica

1 Muzyka

1 Pro Musica Sacra

1 Delimat W.

1 Gembicki B.

1 Janicki J. J.

1 Karcz B.

1 Krakowiak C.

1 Malik J.

1 Nowak D.

1 Pasek W.

1 Saszko I.

1 Sterczewska L.

1 Superson J.

1 Tyrała R.

1 UPJPII i.

1 Zając A.

1 Ślusarczyk D.

1 2023

2 2020

1 2019