Search results

1

Aksjologiczno-ekonomiczne implikacje transhumanizmu

100%

Rutkowska A.

Kultura i Wartości

|

2017

|

issue 22

DE

Die Problematik der Identität des Menschen, seiner Rolle und Stellung in der umgebenden Welt, nehmen einen wichtigen Platz in der Reflexion über den menschlichen Intellekt und die Möglichkeiten des Verstandes ein. Wozu kann im Kontext der Überlegungen zu menschlicher Natur und zur Quintessenz des Seins der praktisch unbeschränkte technologische Fortschritt beitragen? Ist die Vision der technologischen Besonderheit und einer ungezügelten Expansion der Technik, die praktisch in jeden Bereich menschlicher Aktivität einschreitet, von der globalisierter politischen, ökonomischen, sozialen und kulturellen Makro-Ebene über die Mezo-Ebene des Funktionierens der lokalen Gemeinschaften bis zur Mikro-Ebene der alltäglichen zwischenmenschlichen Beziehungen, unabwendbar? Strebt menschliches Handeln tatsächlich einen merkwürdigen Punkt in der zukünftigen Entwicklung der Zivilisation an, nach dessen Überschreitung jegliche Vermutungen hinsichtlich menschlicher Existenz nicht mehr aktuell werden, und das gegenwärtig geltende Paradigma des Lebens der Gattung Homo sapiens nicht mehr gültig erscheint. Der Artikel bietet theoretische Erwägungen zu den axiologischen und ökonomischen Konsequenzen des Transhumanismus.Die Problematik der Identität des Menschen, seiner Rolle und Stellung in der umgebenden Welt, nehmen einen wichtigen Platz in der Reflexion über den menschlichen Intellekt und die Möglichkeiten des Verstandes ein. Wozu kann im Kontext der Überlegungen zu menschlicher Natur und zur Quintessenz des Seins der praktisch unbeschränkte technologische Fortschritt beitragen? Ist die Vision der technologischen Besonderheit und einer ungezügelten Expansion der Technik, die praktisch in jeden Bereich menschlicher Aktivität einschreitet, von der globalisierter politischen, ökonomischen, sozialen und kulturellen Makro-Ebene über die Mezo-Ebene des Funktionierens der lokalen Gemeinschaften bis zur Mikro-Ebene der alltäglichen zwischenmenschlichen Beziehungen, unabwendbar? Strebt menschliches Handeln tatsächlich einen merkwürdigen Punkt in der zukünftigen Entwicklung der Zivilisation an, nach dessen Überschreitung jegliche Vermutungen hinsichtlich menschlicher Existenz nicht mehr aktuell werden, und das gegenwärtig geltende Paradigma des Lebens der Gattung Homo sapiens nicht mehr gültig erscheint. Der Artikel bietet theoretische Erwägungen zu den axiologischen und ökonomischen Konsequenzen des Transhumanismus.

EN

The issue of a human’s identity, as well as his role and place in the surrounding world is a prominent theme in terms of a reflection on human intellect and capabilities of a mind. As such - in the context of contemplation about human nature and the quintessence of being - where technological development, being practically unlimited by now, can lead to? The visions of technological personality and indomitable technological expansion, are present in practically every aspect of human activity - from a globalized political macroplane, through economic, social or cultural ones, local societies functionalities mesolevel to everyday human relations microplanes. It raises a question about the both aforementioned concepts being unavoidable. Are human actions in fact leading to a certain, peculiar milestone in a future humanity development, which will result in every present prediction about humanity’s identity being outdated? The article touches upon theoretical speculation about axiological and economic consequences of transhumanism.

PL

Problematyka tożsamości człowieka, jego roli i miejsca w otaczającym świecie zajmuje poczesne miejsce w refleksji nad ludzkim intelektem i możliwościami umysłu. Do czego zatem, w kontekście rozważań nad naturą ludzką i kwintesencją jestestwa, przyczynić się może praktycznie nieograniczony już postęp technologiczny? Czy wizja technologicznej osobliwości i niepohamowanej ekspansji techniki, wkraczającej praktycznie w każdą sferę ludzkiej aktywności – począwszy od zglobalizowanej makropłaszczyzny politycznej, ekonomicznej, społecznej, kulturowej przez mezopoziom funkcjonowania społeczności lokalnych, a skończywszy na mikropłaszczyźnie codziennych relacji międzyludzkich – jest nieuchronna? Czy ludzkie działania faktycznie dążą do pewnego osobliwego punktu w przyszłym rozwoju cywilizacji, po przekroczeniu którego wszelkie przewidywania, co do form istnienia człowieka staną się nieaktualne? Artykuł stanowi teoretyczne rozważania nad aksjologicznymi i ekonomicznymi konsekwencjami transhumanizmu.

2

O nieistnieniu i normatywności wartości

100%

Niemczuk A.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Der Artikel hat zum Ziel, zwei Behauptungen zu begründen: 1) dass die Werte nicht zum Bereich des Begriffs der Existenz gehören; 2) dass sie für das Subjekt geltend sind, obwohl sie keine objektive Existenz besitzen. Der erste Teil des Artikels beinhaltet die Kritik der Werteontologie. Im nächsten Teil legt der Verfasser die Argumentation nach folgenden positiven Thesen vor: 1) Wertgegenstände sind Gegenstände der richtigen Gefühle; 2) das Kriterium der Richtigkeit der Gefühle bildet die durch Selbstwissen und Verstand festgestellte Nicht-Widersprüchlichkeit ihrer Inhalte mit dem Glück des Subjekts; 3) der durch freie Entscheidung (Vorentscheidung) bejahte Inhalt des Glücks bildet den Inhalt der ersten axiologischen Prämisse in praktischen Überlegungen; 4) die Quelle des normativen Wertes ist das menschliche Bedürfnis nach Subjektsein, das die Bejahung eigener Freiheit und Rationalität umfasst. Der im Artikel vorgeschlagene axiologische Standpunkt befindet sich zwischen zwei kritisierten Extremen: der objektivistischen Werteontologie und dem subjektivistischen Emotivismus.

EN

The main purpose of the paper is to prove that values do not belong to the concept of being and that they are obligatorily attached to the subject, even though they do not exist objectively. The author censures the ontology of value. Presented are arguments in support of positive theses that: (1) valuable objects are subjects of correct feelings; (2) lack of inconsistency between the substance of feelings and the subject’s happiness as indicated by self-knowledge and reason, evidences correctness of feelings; (3) the content of happiness, affirmed by free decision (pre-decision) represents the content of the first axiological premise in practical reasoning; (4) it is human desire of being the subject affirming one's own freedom and rationality that represents the source of normativity of values. The axiological position proposed by the author is placed between two censured extremes, that is objectivist ontology of values and subjectivistic emotivism.

PL

Celem artykułu jest uzasadnienie dwóch twierdzeń: 1) że wartości nie należą do zakresu pojęcia bytu; 2) iż są dla podmiotu obowiązujące, pomimo że nie mają obiektywnego istnienia. Pierwszy fragment artykułu zawiera krytykę ontologii wartości. We fragmentach następnych autor przedstawia argumentację za następującymi tezami pozytywnymi: 1) obiekty wartościowe to obiekty uczuć słusznych; 2) kryterium słuszności uczuć jest, stwierdzana przez samowiedzę i rozum, niesprzeczność ich treści ze szczęściem podmiotu; 3) treść szczęścia, afirmowana przez wolną decyzję (pradecyzję), jest treścią pierwszej aksjologicznej przesłanki w rozumowaniach praktycznych; 4) źródłem normatywności wartości jest ludzkie pragnienie bycia podmiotem, które obejmuje afirmację własnej wolności i racjonalności. Proponowane w artykule stanowisko aksjologiczne sytuuje się pomiędzy dwiema krytykowanymi skrajnościami: pomiędzy obiektywistyczną ontologią wartości i subiektywistycznym emotywizmem.

3

Zabawa jako wartość?

100%

Mysona Byrska J. M.

Kultura i Wartości

|

2018

|

issue 25

DE

Im Artikel lege ich Hauptmerkmale von ludischen Einstellungen im gegenwärtigen Konsumerismus dar, indem ich vor allem auf die in ihm auftretenden Werteaspekte hinweise. In der Welt des Konsums scheint alles möglich und für jeden zugänglich zu sein. Das Leben soll angenehm sein und wird mit der Unterhaltung assoziiert. Der Mensch spielte immer, das Spiel sicherte Erholung nach der Arbeit, es war Preis für Mühe und Anstrengungen. Heute soll der Mensch möglichst oft spielen, weil das als ein Zeichen des Erfolgs in der Konsumwelt gilt. Spielen kann jedoch nur jemand, der Zeit und Geld für Unterhaltung hat. Gute Unterhaltung zeugt vom sozialen Status. Im Endergebnis wächst ihre Bedeutung: Das Spiel wird zur Pflicht. Die soziale Bedeutung erwächst nicht aus der Art der ausgeführten Arbeit oder aus ihren Ergebnissen, sondern aus der Art der Unterhaltung des Konsumenten. In der Konsumwelt wird das Spiel eine Art Wert, also etwas, was dem Leben des Konsumenten den Sinn gibt.

EN

In the world of consumption everything seems to be possible and accessible for everybody. The life should be pleasant, and such a life is connected with fun. The man has been always having fun; the entertainment helped him to rest after the work. It was a reward for the effort and self – sacrifices. Nowadays, the man should have fun as often as possible, as this is a sign of the success for the standards of the world of consumption. Thus, having fun is reserved only to those who have time and money to use for entertainment. Having a good fun indicates a social status. In consequence its significance grows. It is well seen to have fun. Namely, social significance is given not by the kind of work and its effects, but by the way the consumer is having fun. In the world of consumption having fun is becoming a kind of value, in other words that, what gives the reason for the consumer’s life.

PL

W artykule opisuję główne cechy postaw ludycznych we współczesnym konsumpcjonizmie, zwracając uwagę przede wszystkim na występujące w nim aspekty aksjologiczne. W świecie konsumpcji wszystko wydaje się możliwe i dla każdego dostępne. Życie ma być przyjemne, a takie życie wiąże się z zabawą. Człowiek zawsze się bawił, zabawa pozwalała na odpoczynek po pracy, była nagrodą za trud i wysiłek. Obecnie człowiek powinien bawić się jak najczęściej, ponieważ jest to oznaką sukcesu na miarę świata konsumpcji. Bawić może się jednak ten, kto ma czas i pieniądze na zabawę. Dobra zabawa świadczy o statusie społecznym. W efekcie jej znaczenie rośnie. Należy się bawić. Społeczne znaczenie nadaje nie rodzaj wykonywanej pracy i jej efekty, lecz to, w jaki sposób konsument się bawi. W świecie konsumpcji zabawa staje się rodzajem wartości, czyli tym, co nadaje sens życiu konsumenta.

4

Nowy Jedwabny Szlak jako kryzys wartości globalizacji

100%

Nobis A.

Kultura i Wartości

|

2018

|

issue 25

DE

Der Artikel verfolgt das Ziel, zu überprüfen, ob die Idee der Neuen Seidenstraße ein Symptom oder eine Folge der Wertekrise der Globalisierung ist. Die Neue Seidenstraße bedeutet neue internationale Initiativen, die in verschiedenen Weltteilen entworfen und verwirklicht werden. Ich weise auf Hauptideen und Werte hin, die diese Initiativen begleiten. Sie werden mit Ideen und Werten der bisherigen Globalisierung verglichen. Ich komme zum Schluss, dass die Idee der Neuen Seidenstraße ein Symptom und eine Folge der Wertekrise der Globalisierung in bisheriger Form ist, in der die USA die Hauptrolle spielen. Sie bedeutet aber nicht die Wertekrise der Globalisierungsidee, sondern eine Ausdrucksform ihres anderen Verständnisses. Sie bejaht solche Werte und Postulate wie Vielfalt, Kontakt mit Andersartigkeit, friedliche Koexistenz, sogar das Mitwirken für gemeinsamen Nutzen vom Menschen aus unterschiedlichen Kulturen, Ländern und entferntesten Weltteilen.

EN

The purpose of the text is to check whether the New Silk Road idea is a symptom or the result of the globalization crisis. The New Silk Road is a new international initiative designed and implemented in various parts of the world. I point to the main ideas and values accompanying these initiatives. I also compare them with the ideas and values of current globalization. I come to the conclusion that the Idea of the New Silk Road is a symptom and the effect of the globalization crisis in its present shape, in which the USA plays a central role. It does not indicate the crisis of the value of the idea of globality. It is a manifestation of her different understanding. It is an affirmation of such values and postulates as diversity, contact with alterity, peaceful coexistence and even action for the mutual benefit of people of different cultures, countries, sides of the world, even those far away from each other.

PL

Celem tekstu jest sprawdzenie, czy idea Nowego Jedwabnego Szlaku jest symptomem lub skutkiem kryzysu wartości globalizacji. Nowy Jedwabny Szlak to nowe inicjatywy międzynarodowe projektowane i realizowane w różnych częściach świata. Wskazuję na główne idee i wartości towarzyszące tym inicjatywom. Porównuję je z ideami i wartościami dotychczasowej globalizacji. Dochodzę do wniosku, że Idea Nowego Jedwabnego Szlaku jest symptomem i efektem kryzysu wartości globalizacji w jej obecnym kształcie, w którym USA odgrywają rolę centralną. Nie oznacza kryzysu wartości idei globalności. Jest manifestacją innego jej rozumienia. Jest afirmacją takich wartości i postulatów jak różnorodność, kontakt z odmiennością, pokojowe współistnienie a nawet działanie dla wspólnej korzyści ludzi różnych kultur, krajów, stron świata, nawet tych najodleglejszych od siebie.

5

Prawda i wolność jako aksjologiczne fundamenty uprawiania nauki w szkole lwowsko-warszawskiej

80%

Zegzuła-Nowak J.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Der Artikel stellt den Beitrag der Vertreter der Lemberg-Warschau-Schule zur Bestimmung der axiologischen Dimension der Wissenschaft dar. In der Verbreitung philosophischer Kultur und im Hinweisen auf beständige axiologische Fundamente hegten sie Hoffnungen, Patriotismus und Gefühl der Nationalgemeinschaft zu wecken. Sie behaupteten auch, dass sich die Wissenschaft nicht auf eine unbeschränkte und unkontrollierte Art entwickeln darf, sollte sie der Menschheit dienen. Neben der Bestimmung des meritorisch-methodologischen Rahmens war es daher für sie wichtig, den axiologischen Rahmen für das Betreiben der Wissenschaft festzulegen. Sie hatten keine Zweifel, dass sich in der Wissenschaft Werte verwirklichen sollten. In der Wissenschaft mit starken und klar bestimmten axiologischen Fundamenten erblickten sie folglich einen Weg, der nicht allein zur Verbesserung des menschlichen Lebens, sondern auch zur inneren Entwicklung des Menschen führte. Die Sendung eines Wissenschaftlers soll daher auf der Treue gegenüber bestimmten Werten beruhen, vor allem gegenüber der Wahrheit und Freiheit, die der wissenschaftlichen Tätigkeit den Status eines bedeutsamen und zugleich autonomen Bereichs der menschlichen Tätigkeit verleiht.

EN

The contribution is discussed of the Lvov-Warsaw School (LWS) in determining the axiological dimension of science. By promoting philosophical culture and solid axiological foundations, the School members aspired to imbue the spirit of patriotism and a sense of national community in society. They believed that if science is to serve humanity, it should not develop in an infinite and recalcitrant way. Apart from defining substantive and methodological directives, the LWS scholars regarded it important to draw up axiological frameworks of scientific studies to define their proper tasks and protect them against depreciating factors. Science, in their view, should promote and develop values. As they saw it, science based on clearly defined axiological foundations should not only seek to improve man’s living, but also develop his inner life. Hence, the scholar’s mission should adhere to set values, in particular truth and freedom, imbuing scientific work with the status of crucial and at the same time autonomous field of human activity.

PL

Artykuł prezentuje wkład reprezentantów szkoły lwowsko-warszawskiej dotyczący określenia aksjologicznego wymiaru nauki. W krzewieniu kultury filozoficznej oraz wskazywaniu trwałych fundamentów aksjologicznych pokładali oni nadzieje na rozbudzenie w społeczeństwie patriotyzmu oraz poczucia wspólnoty narodowej. Twierdzili też, że jeśli nauka ma służyć ludzkości, to nie może rozwijać się w sposób nieograniczony i niekontrolowany. Stąd obok określenia dyrektyw merytoryczno-metodologicznych, ważne było dla nich także określenie aksjologicznych ram uprawiania nauki, które miałyby strzec jej przed czynnikami ją deprecjonującymi i wyznaczać dlań słuszne cele. Nie mieli zatem wątpliwości, że w nauce powinny urzeczywistniać się wartości.W nauce o mocnych i jasno określonych fundamentach aksjologicznych upatrywali oni zatem, nie tylko drogi zmierzającej do poprawy życia ludzkiego, ale także wewnętrznego rozwoju człowieka. Misją uczonego zatem powinna być wierność określonym wartościom, przede wszystkim prawdzie i wolności, nadającym działalności naukowej status doniosłej i zarazem autonomicznej sfery aktywności ludzkiej.

6

Modus operandi komunikowania politycznego

80%

Zdybel J.

Kultura i Wartości

|

2018

|

issue 26

DE

Der Artikel setzt sich zum Ziel, die Eigenart (spezifische Merkmale) der politischen Kommunikation und ihre Bedeutung für das richtige Funktionieren der demoliberalen Politik zu zeigen. Im gegenwärtigen politischen Raum haben wir mit einer "kollektiven Hysterie" zu tun, die ihre Quelle im allgemeinen Unverständnis von grundsätzlichen politischen Ideen hat. Politische Kommunikation soll dem entgegenwirken, indem sie bestimmte positive ˗ informative, bildende, identifizierende, integrative und mobilisierende ˗ Funktionen erfüllt. So die Idee. Die Praxis ist jedoch anders. Die Medialisierung der Politik bewirkt eine Deformierung dieser Idee. Zu festen Bestandteilen der politischen Kommunikation gehören heutzutage Desinformation, Provokation, Lüge, Manipulation. Das führt zur Schlussfolgerung, dass die politische Kommunikation in jetziger Gestalt zur Erosion der politischen Kultur beiträgt, statt sie auf ein höheres Niveau zu heben.

EN

The aim of this article is to reveal the intricacy (characteristic traits) of the political communication and its significance for the proper functioning of demo - liberal politics. On the modern political scene we constantly encounter a “mass hysteria”. Its source is a common misunderstanding attached to the basic political ideas. The phenomenon of political communication is obviously supposed to counter and solve such problems. Moreover, it contains certain specific, positive functions: informational, educational, and those of identifying, integrating, mobilizing which stand as the core of the idea, in theory. In practice, the constant elements of contemporary political communications are: misinformation, provocation, lie and manipulation. The conclusion is the following: political communication in politics, instead of raising it to a higher cultural level, unfortunately contributes to the decay of the political culture.

PL

Celem artykułu jest ujawnienie specyfiki (charakterystycznych cech) komunikowania politycznego oraz jego znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania demoliberalnej polityki. We współczesnej przestrzeni politycznej mamy bowiem do czynienia ze „zbiorową histerią”. Jej źródłem jest powszechne nierozumienie podstawowych idei politycznych. Komunikowanie polityczne, z założenia, ma temu przeciwdziałać. Przypisano mu bowiem określone, pozytywne funkcje: informacyjną, edukacyjną, identyfikacyjną, integracyjną, mobilizacyjną. Taka jest jego idea. Praktyka jest inna. Medializacja polityki skutkuje wypaczeniem tej idei. Stałymi elementami komunikowanie politycznego są teraz: dezinformacja, prowokacja, kłamstwo, manipulacja. Wniosek jest taki, że komunikowanie polityczne, tym kształcie, zamiast podnosić kulturę polityczną na wyższy poziom, przyczynia się do jej erozji.

7

Psychologiczne decyzje podejmowania pracy poniżej swoich kwalifikacji w kontekście wartości

80%

Okoniewska E. H.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 27

DE

Das Ziel der durchgeführten Forschungsstudie war die Antwort auf die Frage, welche Werte die Situation der Personen beeinflussen, die sich für die Rekrutierung auf eine niedrig qualifizierte Arbeitsstelle unter ihren Qualifikationen entschieden haben. Im Zusammenhang damit wurden 302 Bewerber in elf Städten in Polen (Lublin, Warszawa, Rzeszow, Lipsko, Poznań, Sandomierz, Gorzyce, Opole, Łódź, Krosno) im Alter von 18 bis 45 Jahren befragt. Die Befragten nahmen an einem Rekrutierungsprozess teil. Sie füllten dabei einen Fragebogen aus, der im ersten Teil demographische Fragen und die Berufserfahrung von den letzten drei Arbeitsstellen enthielt. Im weiteren Teil befand sich Schwartz Value Survey PVQ-R2. Der Artikel ist eine hilfreiche Wissensquelle über die Beschreibung des Profils eines Bewerbers, der sich für eine Arbeitsstelle unter seinen Qualifikationen bewirbt, unter dem Gesichtspunkt seiner Werte. Die Studie kann für Personen hilfreich sein, die für Rekrutierung und Selektion des Personals oder für Personalmanagement zuständig sind.

EN

The study was designed to find out what values are determining people’s decisions to enter a recruitment process for jobs which they are unqualified for and which are below their skills level. 302 candidates in groups of job seekers aged 18 to 45 years were surveyed in eleven cities throughout Poland. They filled out a questionnaire stating their personal particulars and giving a description of their work experience acquired in their previous three jobs. Schwartz’s Portrait Value Questionnaire PVQ-R2 was also used for the research purpose. The study results offer solid reference material for those involved in job recruitment and human resources policies.

PL

Celem przeprowadzonych badań była odpowiedź na pytanie, jakie wartości wpływają na sytuację osoby podejmującej decyzję o podjęciu rekrutacji w grupie osób aplikujących na dane stanowisko poniżej swoich kwalifikacji. W związku z tak postawionym pytaniem przebadano 302 kandydatów w 11 miastach w Polsce (Lublin, Warszawa, Rzeszów, Lipsko, Poznań, Kielce, Sandomierz, Gorzyce, Opole, Łódź, Krosno). Osoby badane były w wieku od 18 do 45 lat. Badane były osoby, które uczestniczyły w procesie rekrutacji. Wypełniły one kwestionariusz, który w pierwszej części zawierał metryczkę, doświadczenie zawodowe z trzech ostatnich miejsc pracy. W dalszej części znajdował się Kwestionariusz Wartości Schwartza PVQ- R2. Artykuł jest pomocnym źródłem wiedzy na temat opisu profilu kandydata aplikującego poniżej swoich kwalifikacji pod kątem jego wartości. Badania mogą być pomocne dla osób zajmujących się rekrutacją i selekcją personelu lub rozwojem zasobów ludzkich.

8

Wartości i rynki finansowe

80%

Krawczyk M.

Kultura i Wartości

|

2020

|

issue 29

DE

Der vorliegende Beitrag zeigt anhand von der Übersicht einschlägiger Literatur aus unterschiedlichen Forschungsbereichen, dass Werte eine bedeutende Rolle auf den Finanzmärkten spielen, indem sie Investitionsmotive und -entscheidungen von ökonomischen Akteuren auf diesen Märkten determinieren. Bedeutungsvoll ist die Tatsache, dass diese Werte nicht allein ökonomische Werte bilden, wie es die neoklassische Finanztheorie zu suggerieren scheint, sondern auch andere Werte, unter denen man hedonistische, vitale, moralische, politische und sogar ästhetische Werte nennen kann. Im Licht der Tatsache, dass Kapitalmärkte von Werten in ihrer irreduziblen Vielfalt und Mannigfaltigkeit durchdrungen sind, kann ein nahezu vollständiger Mangel an Arbeiten erstaunlich sein, die darauf hinweisen würden, d.h. auf eine direkte und absichtliche Art zeigen würden, dass sich die Investoren in ihren Investitionsmotiven und -entscheidungen von unterschiedlichen Werten leiten lassen. Der vorliegende Text erfüllt diese Lücke, indem es zugleich das Bedürfnis nach vertieften Forschungen über den Zusammenhang von Werten und Finanzmärkten aufzeigt, insbesondere über den Zusammenhang der letzteren mit Investitionsmotiven und -entscheidungen von Investoren auf Kapitalmärkten.

EN

This article shows that values play an important role in financial markets, determining the motives and investment decisions of economic actors in these markets. What is important, these values are not only economic values, but also other types of values, including hedonic, vital, moral, political, and even aesthetic values. In the light of the above, i.e. the fact that capital markets are saturated with values in their irreducible multiplicity and diversity, it is a little surprising that there are hardly any works that draw attention to it, i.e. that they directly and intentionally show that investors in their motives and investment choices are guided by very different values. This text fills this gap, while pointing to the need for more in-depth research into the relationship between financial markets and values, and in particular the relationship between the latter and investment motives and choices of investors on capital markets.

PL

Niniejszy artykuł, w oparciu o przegląd dostępnej literatury z różnych obszarów badawczych, pokazuje, że wartości odgrywają istotną rolę na rynkach finansowych, determinując motywy i decyzje inwestycyjne ekonomicznych aktorów na tychże rynkach. Co istotne, tymi wartościami nie są tylko wartości ekonomiczne, jak wydaje się sugerować neoklasyczna teoria finansowa, lecz także inne rodzaje wartości, wśród których wymienić można wartości hedonistyczne, witalne, moralne, polityczne, a nawet estetyczne. W świetle powyższego, tj. faktu, że rynki kapitałowe przesiąknięte są wartościami w ich nieredukowalnej wielości i różnorodności, pewne zdziwienie może budzić właściwie prawie zupełny brak prac, które zwracają na to uwagę, tj. wprost i w sposób zamierzony pokazują, że inwestorzy w swoich motywach i wyborach inwestycyjnych kierują się bardzo różnymi wartościami. Niniejszy tekst uzupełnia tę lukę, wskazując jednocześnie na potrzebę bardziej pogłębionych badań nad związkiem wartości i rynków finansowych, a w szczególności nad związkiem tych ostatnich z inwestycyjnymi motywami i wyborami inwestorów na rynkach kapitałowych.

9

Transmisja pokoleniowa – przekaz wartości w rodzinie w kontekście nauki Kościoła, informacja z badania młodzieży z województwa warmińsko-mazurskiego

80%

Wójcik P.

Studia Warmińskie

|

2014

|

issue 51

183-201

PL

W rodzinie realizuje się proces socjalizacji dzieci, przekazywania wartości, transmisji pokoleniowej, poznawania przez nie ról społecznych, umiejętności życia w społeczeństwie – nabywania kompetencji kulturowych, poznania fundamentów kapitału kulturowego, który tworzą idee, wiedza, umiejętności i przedmioty o wartościach kulturowych. Nie zawsze jednak rodzina funkcjonuje w taki sposób, który pozwala na kształtowanie człowieka otwartego, myślącego, umiejącego żyć w społeczeństwie, a więc wyposażać dzieci w odpowiedni kapitał kulturowy, w kompetencje kulturowe. Niektóre rodziny podlegają dysfunkcjom na różnych poziomach. Oprócz najłatwiejszych do wyliczenia dysfunkcji, takich jak: uzależnienia czy bieda, koniecznie trzeba wskazać na kurczący się budżet czasu w rodzinach pochłaniany przez pracę zarobkową, nieobecność jednego z rodziców lub zamieszkiwanie z konkubentem rodzica. W ostatnich latach wspólnota czasu rodzinnego została jeszcze zmniejszona przez migrację zarobkową rodziców, szczególnie mocny wpływ na ocenę relacji rodzinnych ma nieobecność matki. Socjologia – jako nauka o społeczeństwie i zachodzących w nim procesach – pomaga zdiagnozować zachodzące zmiany, transformację wartości i wskazać, np. duszpasterstwu potencjalne możliwości współuczestnictwa w formowaniu, szczególnie przez młodych ludzi, systemów wartości opartych na moralnych wskazaniach kościelnego nauczania.

EN

The family realises a process of children's socialization, transmission of values, generational transmission, learning about their social roles, skills, life in the society - the acquisition of cultural competence, learning the foundations of cultural capital, which consists of ideas, knowledge, skills and items of cultural values that people acquire during their participation in social life. Yet, not always does the family function in a way that allows the formation of a man who is open, thinking, able to live in the society, so as to equip that man in the appropriate cultural capital, in cultural competence. Some families are subject to dysfunctions at various levels. Apart from the easiest to enumerating dysfunctions such as: addictions or poverty, it is crucial to point to the shrinking time budget in families that are absorbed by gainful employment, the absence of one of the parents or living with a cohabitee of a parent. In the recent years, the community of the family time has been even more decreased by the labour migration of parents, and the absence of the mother has a particularly strong impact on the assessment of the family relationships. Sociology, examining the value system, helps to diagnose the changes - the transformation of values - and it aids to indicate, for instance, to the priesthood, the potential opportunities of participating in the formation, particularly by young people, of the systems of values based on the moral indications of the Church teaching.

DE

In der Familie findet der Prozess der Sozialisierung der Kinder, der Wertevermittlung und der Generationenübertragung statt. Dadurch werden gesellschaftliche Rollen und die Fähigkeit zum Leben in der Gesellschaft erlernt – kulturelle Kompetenzen werden erworben, Fundamente des kulturellen Kapitals kennengelernt, welches auf Ideen, Wissen, Fähigkeiten und Gegenständen kulturellen Wertes basiert. All das erwerben die Menschen im Laufe ihrer Teilnahme am Leben in der Gesellschaft. Die Familie funktioniert jedoch nicht immer auf eine Art und Weise, die die Entwicklung zu einem offenen und denkenden Menschen ermöglicht, der für das Leben in der Gesellschaft vorbereitet ist, d.h. sie sichert ihm nicht immer das entsprechende Kulturkapital, die kulturellen Kompetenzen. Manche Familien unterliegen Dysfunktionen auf verschiedenen Ebenen. Neben den geläufigsten Dysfunktionen wie z.B. Abhängigkeiten oder Armut muss unbedingt auf das schrumpfende Zeitbudget in den Familien hingewiesen werden, das durch die Erwerbstätigkeit bedingt ist, als auch auf die Abwesenheit eines Elternteils oder das Leben mit dem Lebensgefährten der Mutter oder des Vaters. In den letzten Jahren ist die gemeinsame Familienzeit durch die Arbeitsmigration der Eltern kürzer geworden, insbesondere wird die Beurteilung der Familienverhältnisse durch die Abwesenheit der Mutter geprägt. Die Soziologie untersucht das Wertesystem und hilft die Veränderungen – die Veränderung der Werte - zu diagnostizieren – und darauf hinzuweisen, z.B. im Fall der Seelsorger, wo die potenziellen Möglichkeiten der aktiven Beteiligung am Gestalten der an Moralempfehlungen der kirchlichen Lehre orientierten Wertesysteme v.a. für junge Menschen liegen.

10

Globalność wartościowana i wartościująca

80%

Nobis A.

Kultura i Wartości

|

2023

|

issue 35

105-120

DE

Ziel dieses Textes ist es, die Zusammenhänge zu analysieren, die zwischen dem Verständnis und der Bewertung von Globalität bestehen. Dabei stütze ich mich auf das Konzept der axiosemiotischen Sphäre von Stanisław Pietraszko. Diesem Konzept zufolge ermöglichen Bedeutungen den Ausdruck von Werten und Werte wiederum ermöglichen die Valorisierung von Bedeutungen. Ich analysiere ausgewählte Beispiele für das Verständnis und die Bewertung von Globalität in verschiedenen Diskursen: dem wissenschaftlichen, unternehmerischen, journalistischen, publizistischen, religiösen und musealen Diskurs. Ich schließe mit drei Schlussfolgerungen: Die Verbindungen zwischen der Stiftung von Bedeutungen und Werten führen dazu, dass eine Veränderung der Bedeutungen von einer Veränderung der Werte begleitet wird und eine Veränderung der Werte wiederum von einer Veränderung der Bedeutungen; Bedeutungen drücken nicht nur Werte aus, sondern bestimmen auch gegenseitig ihren semantischen Inhalt; Werte werten nicht nur Bedeutungen auf, sondern werten sich gegenseitig auf, wobei sie ihre Werthaltigkeit konstituieren

EN

The aim of the article is to analyze the connections between understanding and evaluating globality. The analysis employs the conception of the axiosemiotic sphere developed by Stanisław Pietraszka. According to this conception, meanings enable the expression of values and values enable the valorization of meanings. I analyze selected examples of understanding and evaluating globality from various discourses: scientific, corporate, journalistic, journalistic, religious, and curatorial. I come to three conclusions. The first: the links between meanings and values entail that the change of meanings is accompanied by a change of values and the change of values is accompanied by a change of meanings. Second: meanings not only express values but also determine each other’s content. Thus, changing one meaning changes other meanings. Third: values not only valorize meanings, but they valorize each other, determining their valence. And so, globality is sometimes valorized with other values, but in other situations it becomes the basis for evaluation itself. There are also contexts in which globality and other values valorize each other, determining their valence.

PL

Celem tekstu jest analiza powiązań zachodzących między pojmowaniem i wartościowaniem globalności. Korzystam przy tym z koncepcji sfery aksjosemiotycznej Stanisława Pietraszki. Zgodnie z tą koncepcją, znaczenia pozwalają na wyrażanie wartości, a wartości pozwalają na waloryzowanie znaczeń. Analizuję wybrane przykłady pojmowania i wartościowania globalności pochodzące z różnych dyskursów: naukowego, firmowego, dziennikarskiego, publicystycznego, religijnego, muzealnego. W konkluzjach dochodzę do trzech wniosków: powiązania między nadawaniem znaczeń i wartości sprawiają, że zmianie znaczeń towarzyszy zmiana wartości, a zmianie wartości towarzyszy zmiana znaczeń; znaczenia nie tylko wyrażają wartości, lecz także wzajemnie określają swoją treść; wartości nie tylko waloryzują znaczenia, ale waloryzują się wzajemnie, stanowiąc o swej wartościowości.

11

Pluralizm wartości wobec spolaryzowanych tożsamości. Uwagi w kontekście wojen kulturowych

80%

Rozwadowski Ł.

Kultura i Wartości

|

2022

|

issue 33

115-134

DE

Die in dem Artikel zum Ausdruck gebrachte Auffassung steht dem Ansatz der Breslauer Kulturwissenschaften nahe: Werte sind kein einfacher Ausdruck der Identität eines sozialen Subjekts und sollten nicht auf einen sozialen Kontext reduziert werden. Die „Soziologisierung“ der Werte ist charakteristisch für sogenannte Kulturkriege und führt zu einer starken Polarisation in der Öffentlichkeit, wenn beispielsweise „liberale Werte“ „konservativen Werten“ gegenübergestellt werden. Die Geistes- und Sozialwissenschaften „soziologisieren“ jedoch auch Werte, wenn sie Phänomene in der menschlichen Welt durch das Prisma bestimmter Schemata analysieren, die sich auf die soziale Ordnung beziehen, wie z.B. das Vertraute – das Fremde. Ziel der vorgestellten Arbeit ist es, die kulturelle Sphäre (als Axiosphäre) von der sozialen zu unterscheiden. Das ermöglicht, über die in den Kulturkriegen verfestigte Identitäten hinauszugehen.

EN

The position defended in this paper is close to Wrocław cultural studies’ approach: values are not a simple expression of identity of any social subject and they should not be reduced to their social context. ‘Sociologization’ of values is typical for the so-called ‘culture wars’ and it results in powerful polarizations in the public sphere. For example, the ‘liberal’ values are contrasted with the ‘conservative’ ones. However, humanities and social sciences also ‘sociologize’ values when analysing phenomena in the human world through the lens of some schemas related to the social order, such as familiar–alien. The aim of the present work is to differentiate the cultural space (as an axiosphere) from the social one. This will help to transcend identities petrified by culture wars.

PL

Stanowisko wyrażone w artykule jest bliskie podejściu wrocławskiego kulturoznawstwa: wartości nie są prostą ekspresją tożsamości jakiegokolwiek podmiotu społecznego i nie powinny być sprowadzane do społecznego kontekstu. „Socjologizacja” wartości jest charakterystyczna dla tak zwanych wojen kulturowych i skutkuje potężnymi polaryzacjami w sferze publicznej, gdy na przykład „wartości liberalne” przeciwstawia się „konserwatywnym”. Jednak również humanistyka i nauki społeczne „socjologizują” wartości, kiedy analizują fenomeny w świecie ludzkim przez pryzmat niektórych schematów odnoszących się do porządku społecznego, jak swojskie – obce. Celem artykułu jest odróżnienie sfery kulturowej (jako aksjosfery) od sfery społecznej. Pozwala to wykroczyć poza tożsamości spetryfikowane w wojnach kulturowych.

12

Doświadczanie codzienności jako klucz do świata artystek. O wartościach w sztuce współczesnej

71%

Sulikowska-Dejena A.

Kultura i Wartości

|

2017

|

issue 23

DE

Der Artikel beschreibt das Schaffen der Künstlerinnen der visuellen Künste, die in polnischer Kunst um 2000 debütierten und deren Arbeiten zu der als "Kunst der Frauen" bezeichneten Strömung gehören. Der Schlüssel zu ihrer Welt ist der Alltag, der im Kontext der traditionellen sozialen Rollenbilder der Frau als Hausfrau, Ehefrau und Mutter erfahren wird. Die Künstlerinnen rebellieren gegen die Schwierigkeiten mit dem Berufsaufstieg, gegen die Geringschätzung ihrer Tätigkeit als weniger wertvoll sowie gegen die persönlich gemünzten Anspielungen auf die natürliche Berufung der Frauen, indem sie auf ironische Weise die Bestandteile ihrer beruflichen Lage und ihrer Frauenrolle künstlerisch verarbeiten. Sie laden den an erweiterte Metaphern und versteckte Symbole gewöhnten Zuschauer zum Miterleben des Alltags, zur Konfrontation mit Stereotypen, aber auch zum Nachdenken über die Werte ein.

EN

Described is the creativity of women in visual arts following their debut about the year 2000. Women artists representing this Polish feminist art movement are drawing inspiration from their everyday life experienced in their social roles traditionally attributed to women as housewives, wives and mothers. Revolting in face of consequent impediments to building their career, berating hints by some as to maintaining the traditional role of women in society and taking issue with critics derogating the feminist art movement, the artists set out to portray aspects of their vocational life and consequences of being a woman in an artistically paradoxical way. Viewers long used to extended metaphors and hidden symbols are invited by the artists to intuit women’s everyday life experiences, challenge gender stereotypes and reflect on values.

PL

Artykuł opisuje twórczość artystek sztuk wizualnych, które debiutowały w polskiej sztuce około 2000 roku, a prace ich zaliczane są do nurtu nazwanego „sztuką kobiet”. Kluczem do ich świata jest codzienność, doświadczana w kontekście ról społecznych tradycyjnie przypisanych kobietom, takich jak gospodyni domowa, żona i matka. Artystki buntując się przeciwko trudnościom jakie napotykają w budowaniu kariery, lekceważeniu ich twórczości jako mniej wartościowej czy kierowanym pod ich adresem aluzjom dotyczącym naturalnego powołania kobiet, zaczęły w sposób ironiczny artystycznie przepracowywać składowe swojej sytuacji zawodowej i położenia wynikającego z bycia kobietą. Przyzwyczajonego do rozbudowanych metafor i ukrytych symboli widza, artystki zapraszają do współprzeżywania codzienności, do konfrontacji ze stereotypami, ale również refleksji nad wartościami.

13

Lewisa Mumforda krytyka kultury technicznej

71%

Szymański K.

Kultura i Wartości

|

2017

|

issue 21

DE

Im Aufsatz wird der Gedanke von Lewis Mumford und seine Wahrnehmung der technischen Kultur rekonstruiert, die in den Werken Technik und Zivilisation und Der Mythos der Maschine enthalten sind. Es wird gezeigt, dass die von den Forschern seiner Ideen unterschiedenen Phasen viele gemeinsame Momente aufweisen, die mit der kritischen Auffassung des Einflusses der Technik und der Wissenschaft auf Menschenleben verbunden sind.

EN

Reviewed are Lewis Mumford's ideas and the perception of technical culture as outlined in his Technics and Civilization and The Myth of the Machine. The purpose of this review is to take note of the common points in Mumford’s critical notion evolving over the years regarding the impact of technique and science on man’s life as singled out by scholars of his works.

PL

W artykule dokonuję rekonstrukcji myśli Lewisa Mumforda i jego postrzegania kultury technicznej, zawartych w dziełach Technika a cywilizacja oraz Mit maszyny. Tom 2. Pentagon władzy. Badacze zajmujący się myślą Mumforda dzielą jego krytyczne podejście do kultury technicznej na dwie fazy, która to myślą zawarta jest we wspomnianych pracach. Sądzę jednak, że fazy które są wyodrębniane posiadają tak naprawdę wiele wspólnych momentów, przez co twardy podział proponowany przez Carla Mitchama czy Thomasa Hughesa może budzić pewne wątpliwości.

14

Wątpliwości wokół wartościowania kreatywności

71%

Szymański K.

Kultura i Wartości

|

2017

|

issue 24

DE

Im Artikel werden die möglichen Auswertungsweisen der Kreativität untersucht. Ich stelle drei mögliche Herangehensweisen dar: 1) die alltägliche, die die Kreativität als etwas Gutes auffasst; 2) die von Robert McLaren vorgeschlagene Herangehensweise, die die "dunkle Seite der Kreativität" akzentuiert und die Kreativität je nach ihren Folgen als gut oder böse einstuft; 3) die Herangehensweise von Mark Runco, nach dem die Kreativität sich nicht bewerten lässt. Bei der Analyse der Konzepte wird auf theoretische Probleme hingewiesen.

EN

In the article, I make analyses related to possible ways of evaluating creativity. I present three possible shots: 1) colloquial, which captures creativity as something good; 2) the approach about the "dark side of creativity", proposed by Robert McLaren, who claims that creativity can be rated as good or bad depending on its effects; 3) the view of Mark Runco, who claims that creativity cannot be valued. I analyse the above-mentioned concepts, pointing out their theoretical problems.

PL

W artykule dokonuje analiz związanych z możliwymi sposobami wartościowania kreatywności. Przedstawiam trzy możliwe ujęcia – potoczne, które ujmuje kreatywność jako coś dobrego; tzw. „ciemną stronę kreatywności” zaproponowaną przez Roberta McLarena, który przypisuje kreatywności możliwość wartościowania jako coś dobrego lub złego w zależności od skutków oraz ujęcie Marka Runco, który twierdzi, że kreatywności nie można wartościować. Podejmuję również analizy wymienionych koncepcji, wskazując na ich problemy teoretyczne.

15

Rozpoznawanie kryzysu w kulturze

71%

Rosińska Z.

Kultura i Wartości

|

2016

|

issue 17

DE

Das erwogene Hauptproblem bildet die Frage nach der Möglichkeit, die Krise in der Kultur zu erkennen. Durch Anerkennung verstehe ich die kognitive Intuition, die den Weg zu weiteren Stufen des Wissens ebnet, d.h. die Unterscheidung fremder, separater Phänomene und ihre Identifizierung als Krise. Die Krise wird hier als eine Übergangsetappe begriffen, als ein dramatischer Wechsel in der Wertestruktur. Die Symptome der Krise, deren einige Beispiele im Artikel dargestellt werden, wurden bereits in der Antike erkannt. Ich weise nach, dass eine solche Erkenntnis dank der Existenz einer Resonanz zwischen den Prozessen in der Kultur und den Prozessen in uns selbst möglich ist. Die Analyse des Phänomens führe ich anhand der Überzeugungen von zwei Autoren durch: des Künstlers und Philosophen Witkacy und des Kulturphilosophen und Ästhetikers Stefan Morawski.

EN

The main problem I will consider is the question of the possibility of recognizing a crisis in culture. By recognition I mean the cognitive intuition that paves the way for subsequent stages of knowledge, i.e., the distinguishing of a given phenomenon as different and separate and its identification as a crisis. Crisis here is to be understood as a transitional state, a dramatic upturn in axiological structure. Manifestations of crisis recognition were present already in Antiquity and I will discuss some examples in my talk. I will argue that such recognition is possible owing to the resonant structure between the goings on in culture and goings on within ourselves. The analysis of the phenomenon will be carried out on the basis of the ideas of two authors: Witkacy, an artist and philosopher, and Stefan Morawski, a philosopher of culture and aesthetician.

PL

Główny rozważany problem to kwestia możliwości rozpoznania kryzysu w kulturze. Poprzez rozpoznanie rozumiem poznawczą intuicję, torującą drogę dla późniejszych stadiów wiedzy, tj. wyróżnienie pewne obcych, odrębnych zjawisk i zidentyfikowanie ich jako kryzysu. Kryzys jest tu rozumiany jako stan przejściowy, jako dramatyczny przewrót w strukturze aksjologicznej. Objawy kryzysu były już rozpoznawane w starożytności; kilka przykładów przedstawię w artykule. Będę wykazywała, że takie rozpoznanie jest możliwe dzięki istnieniu rezonansu między procesami w kulturze i procesami w nas samych. Analizę zjawiska przeprowadzę na podstawie poglądów dwóch autorów: Witkacego – artysty i filozofa oraz Stefana Morawskiego – filozofa kultury i estetyka.

16

Typologia konfliktów wartości

71%

Płoszczyniec A.

Kultura i Wartości

|

2022

|

issue 34

125-142

DE

Ziel dieses Beitrags ist es, die These über das Auftreten verschiedener Wertekonflikte zu begründen und diese anschließend typologisch zu veranschaulichen. Die ersten Überlegungen betreffen den allgemeinen Begriff des Konflikts sowie das Phänomen des Konflikts als Gegenstand axiologischer Untersuchungen, woraufhin die ontoaxiologischen Annahmen analysiert werden, die darauf abzielen, die Präsenz und die Vielfalt von Wertekonflikten aufzuzeigen. In der dargestellten Typologie wurde als das Kriterium der konzeptuellen Teilung der Grad der Transzendenz einer bestimmten Art von Konflikt in Bezug auf den Menschen angenommen.

EN

The aim of this text is to justify the thesis about the existence of various conflicts of values, and then to illustrate them by using a typology. The work first considers the general concept of conflict and the phenomenon of conflict as the subject of axiological investigations, and then analyzes ontoaxiological assumptions that aim to reveal the presence and multiplicity of conflicts of values. The typology presented here accepts the degree of transcendence of a conflict of a given type in relation to man as a criterion for conceptual division.

PL

Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie tezy o występowaniu różnorodnych konfliktów wartości, a następnie zilustrowanie ich za pomocą typologii. Pierwsze rozważania dotyczą ogólnego pojęcie konfliktu i fenomenu konfliktu jako przedmiotu dociekań aksjologicznych, po czym analizowane są założenia ontoaksjologiczne, które mają na celu unaocznić obecność i wielorakość konfliktów wartości. W przedstawionej typologii za kryterium konceptualnego podziału przyjęto stopień transcendencji danego typu konfliktu względem człowieka.

17

Błąd naturalistyczny a problem praktyki

61%

Jaskółka P.

Kultura i Wartości

|

2022

|

issue 33

5-45

DE

Der Artikel enthält eine kritische Analyse einer Notiz von D. Hume aus Ein Traktat über die menschliche Natur und G. E. Moore‘s Theorie des naturalistischen Fehlschlusses, die in Die Prinzipien der Ethik enthalten ist. Weder der Standpunkt von Hume noch jener von Moore können aufgrund der angedeuteten Mängel eine zufriedenstellende Theorie des naturalistischen Fehlschlusses darstellen. Während Hume’s Erwähnung eher Ausdruck einer gewissen Intuition am Rande seiner Überlegungen ist, lautet die Diagnose von Moore‘s Misserfolgen, dessen Position die Theorie des Fehlers sein will, wie folgt: Der sogenannte naturalistische Fehlschluss kann in der unerlaubten Aufhebung der Einteilung in Theorie und Praxis bestehen. Moore‘s theoretische Versuche sind in der Tat eine Illustration der Ohnmacht der Theorie bei dem Versuch, das Gute zu erfassen. Moores Ablehnung der Spaltung in Theorie und Praxis, die mit Kants psychologischer Interpretation verbunden war (damals vorherrschend), führte dazu, dass Moore‘s Versuch zum Scheitern verurteilt war. Falls die Diagnose richtig ist, dann sollte nach einer neuen Theorie des naturalistischen Fehlschlusses gesucht werden, die die Einteilung in theoretische und praktische Philosophie berücksichtigen würde.

PL

Artykuł zawiera krytyczną analizę wzmianki D. Hume’a z Traktatu o naturze ludzkiej oraz teorii błędu naturalistycznego G. E. Moore’a, zawartej w Zasadach etyki. Ani stanowisko Hume’a, ani Moore’a nie mogą, ze względu na wskazane braki, stanowić zadowalającej teorii błędu naturalistycznego. O ile wzmianka Hume’a jest na marginesie jego rozważań raczej wyrazem pewnej intuicji, o tyle diagnoza niepowodzeń Moore’a, którego stanowisko aspiruje do miana teorii błędu, jest następująca: tzw. błąd naturalistyczny polegać może na nieuprawnionym zniesieniu podziału na teorię i praktykę. Teoretyczne próby Moore’a stanowią w istocie ilustrację bezsilności teorii w próbach ujęcia dobra. Odrzucenie przez Moore’a podziału na teorię i praktykę, związane z psychologiczną interpretacją Kanta (dominującą w owym czasie), sprawiło, że próba Moore’a była z góry skazana na niepowodzenie. Jeśli diagnoza jest słuszna, należy poszukiwać nowej teorii błędu naturalistycznego, uwzględniającej podział na filozofię teoretyczną i praktyczną.

EN

The article contains a critical analysis of D. Hume’s Law from A Treatise of Human Nature and G.E. Moore’s naturalistic fallacy formulated in Principia Ethica. Due to the indicated shortcomings, neither Hume’s nor Moore’s position is capable of constituting a satisfactory theory of naturalistic fallacy. Whilst Hume’s opinion on the subject-matter only appears on the margin of his considerations and is merely an expression of his intuitions, Moore’s position aspires to become a theory of fallacy. The diagnosis of Moore’s failure at formulating a theory is as follows: the so-called naturalistic fallacy may be based on an unjustifiable abolition of the division between theory and practice. Moore’s theoretical efforts constitute an example of the ineffectiveness of attempts at defining good theoretically. Moore’s rejection of the division between theory and practice connected to a psychological interpretation of Kant (then dominant), resulted in an inevitable failure to formulate a theory. If this diagnosis is legitimate, a new theory of naturalistic fallacy, such that takes into account the division between theory and practice, is needed.

18

Teoria wartości w filozofii Andrzeja Chmieleckiego

61%

Niemiec A.

Kultura i Wartości

|

2022

|

issue 33

63-81

DE

Die Philosophie von Andrzej Chmielecki bleibt immer noch wenig bekannt. Das von ihm entwickelte System der integralen Ontologie ist äußerst umfangreich und enthält viele bemerkenswerte Lösungen. Teil dieser Ontologie ist auch eine originelle Werttheorie. Der Autor des Artikels versucht zu zeigen, wie dieses System grundlegende Fragen nicht nur in der Axiologie, aber auch in der Ontologie beantwortet. Die wichtigsten Fragen, die in dem Artikel angesprochen werden, sind u. a. die Art und Weise, wie Werte existieren, die Möglichkeit ihrer Hierarchie und ihrer Erkenntnis durch den Menschen. Der Artikel schildert auch den Platz, den Werte und Bewertungen in der allgemeinen Struktur von Wesen einnehmen, und wie sie sich voneinander unterscheiden. Der Autor stellt auch die Möglichkeiten der Begründung in der Ethik vor, unter besonderer Berücksichtigung der Begründung von Werten und Urteilen sowie Wertbewertungen. Die verwendeten Materialien sind die Quellentexte, d.h. Monographien und Artikel von Andrzej Chmielecki, die sich mit den im Artikel aufgeworfenen Fragen befassen.

EN

Andrzej Chmielecki’s philosophy is still poorly understood. The system of integral ontology he has created is extremely extensive and includes many solutions worthy of our attention. The original theory of value is a part of this ontology. The author of this article tries to show how Chmielecki’s system answers fundamental questions not only in axiology, but also in ontology. The most important issues raised in the article include the way of existence of values and the possibility of their hierarchization and recognition by man. The article also discusses the place which values and valuations occupy in the general structure of beings and how they differ from each other. The author also presents the possibilities of justification in ethics, with parti-cular emphasis on the justification of values and judgments as well as value judgments. The materials used are the source text, i.e., monographs and articles by Andrzej Chmielecki dealing with the issues discussed in the article.

PL

Filozofia Andrzeja Chmieleckiego jest wciąż bardzo słabo poznana. System ontologii integralnej, który stworzył, jest niezwykle rozbudowany i zawiera w sobie bardzo wiele rozwiązań wartych uwagi. Częścią tej ontologii jest także oryginalna teoria wartości. Autor artykułu stara się pokazać, jak ów system odpowiada na pytania zasadnicze nie tylko w aksjologii, ale także w ontologii. Najważniejsze kwestie poruszane w artykule to m.in. sposób istnienia wartości, możliwość ich hierarchizacji i rozpoznania przez człowieka. Omawiane jest również miejsce, jakie w ogólnej strukturze bytów zajmują wartości i wartościowania, oraz czym różnią się jedne od drugich. Autor prezentuje także możliwości uzasadniania w etyce, ze szczególnym uwzględnieniem uzasadnienia wartości i sądów oraz ocen wartościujących. Wykorzystane materiały to teksty źródłowe, tj. monografie i artykuły Andrzeja Chmieleckiego traktujące o poruszanych w artykule kwestiach.

19

Antydekalog Markiza de Sade’a albo związek między postmodernizacją i dechrystianizacją kultury Zachodu

51%

Lipowicz M.

Kultura i Wartości

|

2014

|

issue 11

DE

Im Aufsatz verfolge ich das Ziel, das Schaffen von Marquise de Sade aus dem Gesichtspunkt der Philosophie und Soziologie zu interpretieren. Der Text ist auch eine Polemik gegen die in Polen allgemein anerkannten Interpretationen des Schaffens von de Sade. Indem ich den Marquise als proto-postmodernen Autor darstelle, beabsichtige ich aufzuzeigen, dass es ihm gelungen ist, authentische Tendenzen der modernen westlichen Kultur zum Ausdruck zu bringen. Indem Sade versuchte, endgültige Konsequenzen aus der Abkehr der westlichen Kultur von der christlichen Moraltradition zu ziehen, hegte er die Überzeugung, dass die Abwendung von metaphysischen Ideen die ganze menschliche Existenz auf die sinnliche Dimension des Lebens reduzieren sollte. Analog dazu bildet gegenwärtig die Entwicklung der Pornographie und der auf erotischen Inhalten basierenden Massenkultur eine virtuelle Welt der Begierde und des ununterbrochenen Spiels mit menschlicher Sinnlichkeit. Die philosophische Grundlage dieser Entwicklung bildet ausgerechnet das Schaffen von Marquise. Letztendlich schafft die gegenwärtige postmoderne Kultur eine soziale Wirklichkeit, in der der Mensch auf bewusste Weise die Sinne über die Ideen herrschen lässt – und nicht umgekehrt.

EN

The aim of the present article is an interpretation of the works of Marquise de Sade from a philosophical and sociological point of view. The text also poses a polemic with the interpretations of Sade’s work, which are generally acclaimed in Poland. Introducing the Marquis as a proto-postmodernist, I will try to indicate that the he effectively managed to express the authentic tendencies of the contemporary Western culture. Trying to face the final consequences of the departure from the Christian traditions and principles of social integration, Sade believed that the departure from metaphysical ideas should limit the human life to its sensual dimension. Likewise, the contemporary expansion of pornography and the mass culture based on erotic content builds a virtual world of lust and a persisting game of human sensuality. The philosophical foundation of this development constitutes the work of de Sade. In conclusion, the contemporary postmodern Western culture creates a social reality in which human intentionally allows her/his senses to dominate ideas – and not vice versa.

PL

Celem artykułu jest interpretacja twórczości Markiza de Sade’a z punktu widzenia filozofii i socjologii. Tekst stanowi też polemikę z powszechnie uznanymi w Polsce interpretacjami twórczości Sade’a. Przedstawiając Markiza jako proto-postmodernistę wskazuję, że udało mu się wyrazić autentyczne tendencje współczesnej kultury zachodniej. Usiłując wyciągnąć ostateczne konsekwencje odejścia zachodniej kultury od chrześcijański tradycji moralnej oraz zasad integracji społecznej, Sade żywił przekonanie, że porzucenie metafizycznych idei powinno sprowadzić całą ludzką egzystencję do zmysłowego wymiaru życia. Współczesny rozwój pornografii oraz kultury masowej opartej na treściach erotycznych tworzy – analogicznie – wirtualny świat pożądania oraz nieustającej gry ze zmysłowością ludzką. Filozoficznym fundamentem tego rozwoju jest właśnie twórczość Markiza. Ostatecznie współczesna kultura ponowoczesna tworzy rzeczywistość społeczną, w której człowiek w sposób świadomy pozwala zmysłowości panować nad ideami – a nie odwrotnie.

Refine search results

Aksjologiczno-ekonomiczne implikacje transhumanizmu

O nieistnieniu i normatywności wartości

Zabawa jako wartość?

Nowy Jedwabny Szlak jako kryzys wartości globalizacji

Prawda i wolność jako aksjologiczne fundamenty uprawiania nauki w szkole lwowsko-warszawskiej

Modus operandi komunikowania politycznego

Psychologiczne decyzje podejmowania pracy poniżej swoich kwalifikacji w kontekście wartości

Wartości i rynki finansowe

Transmisja pokoleniowa – przekaz wartości w rodzinie w kontekście nauki Kościoła, informacja z badania młodzieży z województwa warmińsko-mazurskiego

Globalność wartościowana i wartościująca

Pluralizm wartości wobec spolaryzowanych tożsamości. Uwagi w kontekście wojen kulturowych

Doświadczanie codzienności jako klucz do świata artystek. O wartościach w sztuce współczesnej

Lewisa Mumforda krytyka kultury technicznej

Wątpliwości wokół wartościowania kreatywności

Rozpoznawanie kryzysu w kulturze

Typologia konfliktów wartości

Błąd naturalistyczny a problem praktyki

Teoria wartości w filozofii Andrzeja Chmieleckiego

Antydekalog Markiza de Sade’a albo związek między postmodernizacją i dechrystianizacją kultury Zachodu