Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 14

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Wojciech Bogusławski
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Tajemnice biografii Anny Lampel

100%
Samborska-Kukuć D.
Pamiętnik Teatralny
|
2020
|
vol. 69
|
issue 3
171-180
EN
This article is devoted to Anna Lampel née Stiegler, a theatre actress of Austrian origin, active on stage in the last two decades of the 18th century. From 1789, she performed in Lviv theatres, first under Franz Bulla, then under Wojciech Bogusławski, with whom she had a relationship. When Bogusławski left Lviv in 1799, she followed him to Warsaw. She died in 1800 in Kalisz; the circumstances of her death remain unknown. Lampel is mentioned in publications by Jerzy Got (Na wyspie Guaxary, 1971) and Zbigniew Raszewski  (Bogusławski, 1982). The article takes previous biographical findings and supplements them with information from archive records. The author refers to Lampel’s death certificate and offers a commentary on the funeral speech by Father Jan Dębski. Based on the newly found death certificate of Ewa Lampel, who was born in 1800 in Kalisz and died in 1855 in Warsaw, the author puts forth the hypothesis – corroborated by Raszewski’s suggestions – that Ewa was the child of Anna Lampel and Bogusławski, and that her mother died in childbirth. (Transl. Z. Ziemann)
PL
Artykuł poświęcony jest Annie ze Stieglerów Lampel, aktorce pochodzenia austriackiego, występującej na scenie przez dwie ostatnie dekady XVIII wieku. Od 1789 grała w teatrze lwowskim, najpierw Franza Bulli, potem Wojciecha Bogusławskiego, z którym była też związana prywatnie. Kiedy w 1799 opuścił Lwów, pojechała za nim do Warszawy. Zmarła w 1800 w Kaliszu, a okoliczności jej śmierci nie są znane. Wzmianki o artystce pojawiają się w publikacjach Jerzego Gota (Na wyspie Guaxary, 1971) i Zbigniewa Raszewskiego (Bogusławski, 1982). Dotychczasowe ustalenia biograficzne uporządkowano i uzupełniono informacjami m.in. z metrykaliów, przywołano akt zgonu artystki, skomentowano mowę funeralną księdza Jana Dębskiego. Odnaleziony akt zgonu Ewy Lampel, zmarłej w 1855 w Warszawie, urodzonej w 1800 w Kaliszu, skłania – zwłaszcza w połączeniu z sugestiami Raszewskiego – do postawienia hipotezy, że była ona dzieckiem Anny Lampel i Bogusławskiego, a matka zmarła w połogu.
2

„Wszystkie kobiety diabła są warte”? Niewolnice mody i ofiary mężczyzn w „modnych” komediach Wojciecha Bogusławskiego

84%
Kowalewska D.
Pamiętnik Literacki
|
2021
|
vol. 112
|
issue 2
111-122
PL
Artykuł dotyczy małej serii komedii Wojciecha Bogusławskiego poświęconych zaznaczającym się w ostatnich 20 latach XVIII w. modom obyczajowym. W „Ślubie modnym” (1780) Bogusławski kieruje uwagę na wolne związki, w „Mieszczkach modnych” (1780) zwraca się przeciwko wzbogaconemu mieszczaństwu, w „Spazmach modnych” (1797) natomiast kreśli obraz nowoczesnego małżeństwa-fasady, za którą kryją się obojętność, zdrada i chęć rozwodu. Autorka skupia się na relacjach damsko-męskich, zwłaszcza na problemach męskiej dominacji oraz wzorców kobiecości promowanych w tamtym okresie. Stara się również odpowiedzieć na pytanie, czy i w jaki sposób wykreowane w komediach „żony modne” próbują się uwolnić od krępującej je zależności i samodzielnie decydować o własnym losie. Zwraca też uwagę na rodzący się w oświeceniu feminizm, na pojawianie się perspektywy kobiecej i na kwestię obiektywizmu pisania o kobiecie przez mężczyzn.
EN
The paper refers to a small collection of Wojciech Bogusławski’s comedies devoted to manners fashion observable in the last 20 years of the 18th c. In “Ślub modny” (“A Fashionable Wedding,” 1780) he concentrates on free relationships, in “Mieszczki modne” (“Fashionable Townswomen,” 1780) he voices against the enriched middle class, while in “Spazmy modne” (“Fashionable Spasms,” 1797) he sketches a picture of a modern false front marriage that shadows indifference, betrayal, and the will to divorce. The author of the paper focuses on male-female relationships, especially on the problems of male domination and female role models promoted at that time. She also tries to answer the question whether and to what extent the “fashionable wives” portrayed in the comedies wish to release from the constrained dependence and freely decide about their own lives. She additionally pays attention to the feminism that arises in the Enlightenment, on the woman perspective that comes into view, and on the issue of objectivism of males’ writing about a woman.
3
Publication available in full text mode
Content available

„Tiolemo su’el fagoto” i piosneczki Wojciecha Bogusławskiego. O weneckim pierwowzorze warszawskiej „Wenecjanki”

84%
Chachulski J.
Muzyka
|
2021
|
vol. 66
|
issue 1
105-125
EN
A melody fashionable in Warsaw in the 1790s, known as ‘The Venetienne’, was popularised thanks to it being used to set the words of ‘Old Dominic’s Ditty’, included in Wojciech Bogusławski’s Polish adaptation of Louis-Sébastien Mercier’s La Brouette du vinaigrier. Hitherto, this tune has only been known from a much later notation by Oskar Kolberg, and from an entry in the diary of Gustav Calixt Biron von Curland (discovered by Zbigniew Raszewski). We now know that the melody originally derives from the Venetian canzone da battello ‘Tiolemo su’el fagoto’. This identification allows me to verify its Polish sources and suggest a reconstruction of the original form of ‘Old Dominic’s Ditty’. In this context, I also note the close similarity of the melodies of two other ‘ditties’ by Bogusławski, as well as the presence of elements borrowed from ‘The Venetienne’ and stylistically related operatic melodies in one of those two, namely, Bardos’s aria from Cracovians and Highlanders, which suggests that this melody may have been composed by Bogusławski himself.
PL
Melodia popularna w Warszawie ostatniej dekady XVIII w. pod nazwą „Wenecjanka”, a rozpowszechniona dzięki śpiewanej na jej melodię piosneczce Starego Dominika, umieszczonej przez Wojciecha Bogusławskiego w polskiej adaptacji Taczki Occiarza Louis-Sébastien Merciera – znana dotąd jedynie ze znacznie późniejszego zapisu Oskara Kolberga, a także  odnalezionego przez Z. Raszewskiego zapisu w dzienniku Gustawa Kaliksta Birona – w rzeczywistości pochodzi z weneckiej canzone da battello „Tiolemo su’el fagoto”. Identyfikacja ta pozwala zweryfikować wiarygodność polskich przekazów i zaproponować rekonstrukcję oryginalnej postaci piosneczki Dominika, opisane zaś przy tej okazji bliskie podobieństwo melodii dwóch dalszych „piosneczek” Bogusławskiego i obecność zapożyczeń z „Wenecjanki” i pokrewnych stylistycznie melodii operowych w drugiej z nich – śpiewce Bardosa z Krakowiaków i Górali – skłania ku dopuszczeniu możliwości, iż melodia jej skomponowana została przez samego Bogusławskiego.
4
Publication available in full text mode
Content available

Jan Stefani, Wojciech Bogusławski, Cud mniemany, czyli Krakowiacy i górale / The Supposed Miracle or Cracovians and highlanders, wyd. Adam Tomasz Kukla, Kraków 2019 (= Dzieła Wszystkie Jana Stefaniego / The Complete Works of Jan Stefani, t./vol. I) Polskie Wydawnictwo Muzyczne, ss. XLI + 408. ISMN 979-0-2740-1856-6

84%
Chachulski J.
Muzyka
|
2021
|
vol. 66
|
issue 2
188-193
5
Publication available in full text mode
Content available

„Melpomeny podrzucone dziecię” oraz „grand monstre”: Porównanie dramatycznej architektoniki dzieł Wojciecha Bogusławskiego «Herminia, czyli Amazonki» oraz «Izkahar, król Guaxary»

84%
Stachuła D.
Pamiętnik Teatralny
|
2017
|
vol. 66
|
issue 3
16-42
EN
The text approaches the problems of music-dramatic work of Wojciech Bogusławski in a new way by examining it from the standpoint of opera studies. The article analyses relations between opera libretto and melodrama in the work of the father of the Polish theater. By taking Albert Gier’s thesis about the paradigmatic shape of the opera libretto and the so-called open drama as its starting point, the article applies the method of hypothesis cross-validation to emphasise blurriness of generic boundaries of the two dramatic forms. New light is shed on the libretto of Herminia, czyli amazonki [Herminia, or the Amazons] as it is considered from the point of view of melodrama poetics, whereas Izkahar, król Guaxary [Izkahar, the King of Guaxara] is examined from the perspective of libretto studies. The results of the study thus conducted indicate strong similarities between the two dramatic forms at the level of structure and ideas (musicality of both dramatic forms, the mosaic-like quality of the space and time, tableaux vivant, strongly hyperbolised emotional states, high affectation, lieto fine, the use of an epic prototype, a preference for composing group scenes and deploying crowds on the stage) as well as at the philosophical and anthropological level (the collapse of the classical paradigm, the “Biedermeier tragedy” quality, negation of the internal/external opposition, the problematics of theodicy).
PL
Tekst jest próbą nowego ujęcia problematyki dotyczącej twórczości dramatyczno-muzycznej Wojciecha Bogusławskiego, poprzez wprowadzenie jej w obszar badań operologicznych. W artykule analizowane są wzajemne relacje libretta operowego i melodramatu w twórczości ojca polskiego teatru. Obierając za punkt wyjścia tezę Alberta Giera o paradygmatycznym kształcie libretta operowego i tzw. dramatu otwartego, zastosowano metodę krzyżowej weryfikacji hipotez, która służy uwypukleniu zacierania się granic gatunkowych obu form dramatycznych. Libretto Herminii, czyli amazonek zostaje oświetlone rozważaniami z zakresu poetyki melodramatu, zaś Izkahar, król Guaxary interpretowany jest w perspektywie rozważań librettologicznych. Wyniki prowadzonych badań wskazują na daleko idące podobieństwa obu form dramatycznych na płaszczyźnie strukturalno-ideowej (muzyczność obu form dramatycznych, mozaikowość czasoprzestrzenna, tableau vivant, silna polaryzacja sfer dobra i zła, skutkująca ich personalizacją, modus melodramatyczny, hiperbolizacja stanów emocjonalnych, nadmierna afektacja, lieto fine, pierwowzór epicki, konstruowanie scen zbiorowych, operowanie zbiorowością na scenie), a także filozoficzno-antropologicznej (rozpad paradygmatu klasycznego, „biedermeierowski tragizm”,  zanegowanie opozycji zewnętrzne – wewnętrzne, problematyka teodycei).
6
Publication available in full text mode
Content available

Teatra wołyńskie – uzupełnienia i noty

84%
Komorowski J.
Pamiętnik Teatralny
|
2017
|
vol. 66
|
issue 4
142-157
EN
The supplements to the book Teatr i widowiska na Wołyniu do 1863 roku z przydaniem Ziemi Kijowskiej (Warsaw, 2016) that are being published here contain: a new source document regarding the history of theater at Krzemieniec; an itinerary of Wojciech Bogusławski’s travel through Volhynia in 1819; two unique theater posters from the repository of historical archives in Kiev; theatrical contexts of the activities of young “dissidents” of the 1830s and 1840s known as bałaguli or baragoły; an account of a fire in the circus at Berdyczów in 1883, illustrated with a woodcut after a drawing by a renowned Polish painter, Michał Elwiro Andriolli.
PL
Autorskie uzupełnienia do książki Teatr i widowiska na Wołyniu do 1863 roku z przydaniem Ziemi Kijowskiej (Warszawa 2016). Opublikowane tu zostały: nowy dokument źródłowy dotyczący dziejów teatru w Krzemieńcu; plan podróży Wojciecha Bogusławskiego po Wołyniu w 1819 roku; dwa unikatowe afisze teatralne z archiwów historycznych w Kijowie; teatralne konteksty działalności młodych „dysydentów” z lat trzydziestych i czterdziestych XIX w., zwanych bałagułami lub baragołami; relację z pożaru cyrku w Berdyczowie w 1883, ilustrowaną drzeworytem według rysunku znanego polskiego malarza Michała Elwiro Andriollego.
7
Publication available in full text mode
Content available

La buona figliuola Carla Goldoniego a Czekina albo cnotliwa panienka Wojciecha Bogusławskiego

83%
Grzywaczewska E.
Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ
|
2015
|
issue 2(25)
15-27
EN
La buona figliuola (The Accomplish’d Maid) is an opera buffa in three acts by Niccolò Piccinni and Carlo Goldoni. The librettist based his text on Samuel Richardson’s novel Pamela, or Virtue Rewarded. It was performed for the first time at the Teatro delle Dame, Rome on 6th February 1760 with an all male cast. It was a big success and La buona figliuola took Europe by storm. Every European opera house had this opera in its repertoire. The performances were in: Barcelona, Prague, Vien, Dresden, London, Berlin, Mannheim and Paris. This opera was probably performed even in Beijing by Jesuits in 1778. La buona figliuola was so popular in Europe that Stanisław August Poniatowski, the King of Poland, wished it for his coronation ceremony. The performance took place at the National Theatre on 7th August 1765, just five years after the world premiere. This opera was also very popular in Warsaw. People loved the story of a simple and good maid Cecchina. Seventeen years later, Wojciech Bogusławski, the director of the National Theater, translated and adapted Goldoni’s opera and named it Czekina albo cnotliwa panienka (Czekina or a Virtuous Maid). He performed it in 1782 with big success. First of all, the article describes the historical context of the creation of libretto – the Carlo Goldoni’s biography. Next, it presents the story of maid Cecchina and the phenomenon of the description of the Polish theories of translation from the 18th century, the Polish version of the opera – Czekina or a Virtuous Maid, is presented. Finally, two versions of the libretto – the Goldoni’s and the Bogusławski’s, are compared.
8
Content available remote

Autograf Jana Stefaniego i nowa edycja muzyczna «Krakowiaków i Górali»: Raz jeszcze o sytuacji tekstologicznej opery

83%
Chachulski J.
Pamiętnik Teatralny
|
2021
|
vol. 70
|
issue 2(278)
75-90
EN
This article discusses the textological situation of Wojciech Bogusławski and Jan Stefani’s opera Cud czyli Krakowiacy i Górale [The Miracle or Cracovians and Highlanders] in an attempt to combine the hitherto divergent perspectives and positions of researchers analyzing the libretto (especially Mieczysław Klimowicz) and musical score (the critical edition by Adam Tomasz Kukla). The author examines Kukla’s edition in the context of current philological research on the libretto, and indicates its debatable premises, namely the insufficient consideration of this research and the use of the Lviv version of the text, regardless of it being known as faulty. He also voices doubts regarding the position taken by Klimowicz, the author of the most recent literary edition of the libretto; these doubts concern the assessment of Stefani’s autograph score and the resulting problems. In conclusion, the author argues for accepting the earliest possible dating of the score autograph (the 1974 premiere) – contrary to Kukla’s overly cautious approach – and, taking this hypothesis into account, proposes a new interpretation of the opera’s textological situation.
9
Publication available in full text mode
Content available

Genologia i polityka. Swoistość „Cudu, czyli krakowiaków i górali” w horyzoncie gatunków operowych końca XVIII stulecia

67%
Chachulski J.
Muzyka
|
2021
|
vol. 66
|
issue 3
117-147
EN
Previous genological studies of the opera ‘Cud, czyli Krakowiacy i Górale’ (The Miracle, or Cracovians and Highlanders) have limited themselves essentially to pointing out affinities with the singspiel or the opéra-comique, on account of the presence of spoken dialogues. Adam Tomasz Kukla recently presented a new approach, indicating specific qualities which link this work both to those two genres and to opera buffa. This article represents an attempt to surmount the limitations of earlier studies by taking more thorough account of the historical-genological context behind the opera. Of key importance to this approach are two aspects of the work that transcend the operatic genres cultivated in Warsaw during the reign of King Stanislaus Augustus. By adopting the methodology elaborated by Thomas Betzwieser for research into the ‘dialogue opera’ (Dialogoper), we can bring out the innovation of this work in terms of linking musical numbers with spoken text, which goes beyond existing original Polish operatic output and the influence of the Viennese singspiel and opera buffa which held sway in Warsaw at that time, and brings ‘The Miracle’ closer to French operatic concepts. Also genuinely innovative, with some parallels only in Revolution-era French operatic output, is the dramatic construction of the opera’s choral scenes, which perfectly fits the formula described by James Parakilas: ‘the chorus as political representation’. These two observations, taken within the context of the historical circumstances surrounding the work’s premiere and the expectations of the audience at that time, can be brought together on the plane of an integral interpretation which links the work’s generic innovation to its intended social-political impact, namely, an appeal for insurrection, combined with radical ideas for an egalitarian redefinition of national community. A key role was played by a change in the understanding of the folk element, originally viewed as a determinant of the spectacle’s dramatic-aesthetic unity in the spirit of a ballet-choral divertissement, but later reinterpreted in terms of the political emancipation of the choral collective subject.
PL
Dotychczasowe badania genologiczne opery Cud, czyli Krakowiacy i Górale ograniczały się zasadniczo do stwierdzenia pokrewieństwa utworu z singspielem bądź opera-comique, ze względu na obecność dialogów mówionych. Nowe spojrzenie wprowadził ostatnio Adam Tomasz Kukla, wskazując na szczegółowe cechy opery łączące ją zarówno z dwoma wymienionymi gatunkami jak i operą buffa. Artykuł niniejszy podejmuję próbę przekroczenia ograniczeń dotychczasowych rozpoznań poprzez wnikliwsze uwzględnienie historycznego kontekstu genologicznego opery. W tym ujęciu kluczowe stają się dwa aspekty dzieła wykraczające poza krąg gatunków operowych uprawianych w stanisławowskiej Warszawie. Przyjęcie metodologii badań nad operą dialogową (Dialogoper) wypracowanych Thomasa Betzwiesera pozwala uchwycić nowatorstwo dzieła w zakresie łączenia numerów muzycznych z tekstem mówionym, wykraczające poza dominujące w środowisku warszawskim wpływy wiedeńskiego singspielu i opery buffa oraz dotychczasowa polską oryginalną twórczość operową, zbliżające się zaś raczej do pewnych koncepcji francuskich. Istotnie nowatorska – i znajdująca podówczas pewne paralele jedynie w francuskiej twórczości operowej doby rewolucji  – okazuje się także dramaturgia scen chóralnych opery, ściśle wpisująca się w fenomen opisany przez Jamesa Parakilasa formułą „chór jako reprezentacja polityczna”. Oba spostrzeżenia, ujęte w kontekście historycznych okoliczności prapremiery i horyzontu oczekiwań ówczesnej publiczności, dają się połączyć na płaszczyźnie całościowej interpretacji wiążącej gatunkową nowatorskość utworu z zamierzonym oddziaływaniem społeczno-politycznym, to jest apelem powstańczym połączonym z radykalnymi ideami egalitarnej redefinicji wspólnoty narodowej. Kluczową rolę odegrała zmiana znaczenia pierwiastka ludowości, wysuniętego z początku  jako czynnik konstytuujący dramatyczno-estetyczną spójność spektaklu w duchu baletowo-chóralnego divertissement, potem jednak zreinterpretowanego poprzez polityczną emancypację chóralnego podmiotu zbiorowego.
10
Publication available in full text mode
Content available

Odpis hymnu Nurakina „O ty! Co równie znędzniałym” z melodramatu „Iskahar, król Guaxary” Józefa Elsnera odnaleziony w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej

67%
Jagosz M.
Muzyka
|
2020
|
vol. 65
|
issue 1
119-125
EN
Having arrived in Lwów (now Lviv) in 1792, Józef Elsner began to collaborate with the librettist Wojciech Bogusławski. The first Polish-language stage work for which Elsner wrote music was the melodrama Iskahar, King of Guaxara, which was performed more than ten times, making it one of the most popular works then shown at the Lwów theatre. Bogusławski himself praised Elsner’s music and all the aspects of this work. Nurakin’s hymn (aria) from Act III, also known as the ‘song to the sun’, is said to have become particularly popular and was sung throughout Galicia. Iskahar also enjoyed popularity in Warsaw, and Nurakin’s aria was known far and wide. Despite the great popularity of this music around the turn of the nineteenth century, no surviving music sources are known except for the recently discovered copy of this single song. The preserved manuscript is bound together with other materials in a volume kept at the Jagiellonian Library in Kraków (most likely part of Jan Oberbek’s donation to this library). The collection also contains other numbers from stage works popular during that period. This copy was probably made from a print of the hymn published under Elsner’s own imprint in his own music press in 1802/1803. Comparing the various known records of the aria’s verbal text, we can conclude that the copy was made before 1823, when the libretto was printed in volume 7 of Bogusławski’s Dzieła Dramatyczne [Dramatic works], in a version diverging from the Lwów original. Researchers claim that Iskahar is important to the study of Polish music history, particularly with regard to stage works. Zbigniew Raszewski and Jerzy Got emphasise the political import of the libretto and the artistic value of the impressive stage design. The work is also distinguished by the role it played in Józef Elsner’s career. From that time on, he began to compose works of melodrama, a new genre on the Polish theatrical scene. He also consistently wrote music to Polish texts.
PL
Po swoim przybyciu do Lwowa w 1792 r., Józef Elsner nawiązał współpracę z librecistą Wojciechem Bogusławskim. Pierwszym dziełem scenicznym w języku polskim, do którego kompozytor stworzył muzykę, był melodramat Iskahar, król Guaxary. Doczekał się on łącznie kilkunastu realizacji, co czyniło go jednym z najpopularniejszych dzieł prezentowanych wówczas na scenie teatru lwowskiego. Sam Bogusławski z uznaniem wypowiadał się o stworzonej przez Elsnera muzyce, jak i o całym anturażu dzieła. Wyjątkową popularność miał zdobyć hymn (aria) Nurakina z III aktu melodramatu, znany też jako „pieśń do słońca”; jak pisał Bogusławski, śpiewany był w całej Galicji. Również w Warszawie Iskahar cieszył się dużą popularnością, a melodia arii Nurakina znana była szerokiemu gronu odbiorców. Pomimo wielkiej popularności muzyki na przełomie XVIII i XIX w., nie są znane żadne źródła muzyczne, z wyjątkiem niedawno odkrytego odpisu pieśni. Zachowany rękopis stanowi część współoprawnej kolekcji przechowywanej w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie (najprawdopodobniej jest ona częścią daru Jana Oberbeka dla biblioteki). Razem z kopią hymnu, w zbiorze znalazły się też inne numery z dzieł scenicznych popularnych w tamtym czasie. Prawdopodobnie odpis sporządzony został na podstawie druku hymnu wydanego nakładem Elsnera w jego autorskiej sztycharni nut na przełomie lat 1802/1803. Porównując różne znane dzisiaj przekazy samego tekstu słownego arii, można z kolei wnioskować, że odpis powstał przed rokiem 1823, kiedy to libretto w zmienionej w stosunku do oryginału lwowskiego wersji ukazało się drukiem w VII tomie Dzieł Dramatycznych Bogusławskiego. Według badaczy, Iskahar stanowi ważny materiał w badaniach nad historią muzyki polskiej, a w szczególności dzieł scenicznych; Zbigniew Raszewski czy Jerzy Got podkreślają polityczną wagę libretta oraz wartość imponującej scenografii. Dzieło to należy wyróżnić także ze względu na rolę, jaką odegrało w karierze Józefa Elsnera – od tego momentu zaczął komponować melodramaty, które na polskiej scenie były gatunkiem nowatorskim, oraz konsekwentnie tworzył także do polskich tekstów.
11
Publication available in full text mode
Content available

«Wymawia się Szekspir»: Mistrzowi Williamowi w czterechsetną zgonu jego rocznicę

67%
Komorowski J.
Pamiętnik Teatralny
|
2016
|
vol. 65
|
issue 3
5-24
EN
Wojciech Bogusławski prefaced the first publication of his translation of Hamlet, included in volume four of his Dzieła dramatyczne (Dramatic Works), with an introduction titled “Shakespeare,” where he volunteered in a footnote: “It is pronounced Szekspir [Shek-speer].” Within the period of almost one hundred years, the spelling of the Stratford playwright’s name in Poland vacillated between these two extremes: “Shakespeare,” or the older version of “Shakespear,” on the one hand, and some form of Polish phonetic spelling, the most widespread-and at the end, prevalent-being “Szekspir,” on the other. Polish prints and manuscripts from 1765–1849 contain at least forty spelling variants ranging from English and pseudo-English to more or less phonetic versions, with numerous hybrid solutions in between. Most of the variants are attempts by Polish authors and editors at making the name of Hamlet’s author more familiar in Polish. The present list, published as such for the first time, is arranged chronologically. Each instance of the first usage is quoted and a succinct commentary is supplied.  The list is potentially incomplete, however, since other versions might crop up in future research. 
PL
Wojciech Bogusławski poprzedził pierwodruk swojego przekładu Hamleta, umieszczonego w czwartym tomie Dzieł dramatycznych, przedmową zatytułowaną „Shakespeare", w której w przypisie zdradził: „Wymawia się Szekspir". W ciągu prawie stu lat pisownia nazwiska dramaturga ze Stratfordu w Polsce wahała się między tymi dwoma skrajnościami: „Shakespeare" lub starsza wersja „Shakespear" z jednej strony i jakaś forma polskiego zapisu fonetycznego, najbardziej rozpowszechniona – i w końcu zwycięska – „Szekspir" z drugiej. Pomiędzy tymi biegunami w latach 1765–1849 pojawiło się w polskich drukach i rękopisach co najmniej 40 (słownie czterdzieści) wariantów zapisu, angielskich, niby-angielskich, bardziej lub mniej fonetycznych i na różne sposoby hybrydowych. Większość wariantów to próby autorów i redaktorów zapisania lub „oswojenia” nazwiska autora Hamleta w języku polskim. Zawarta w artykule lista, publikowana w tej formie po raz pierwszy, jest ułożona chronologicznie. Każdy przypadek pierwszego użycia jest cytowany i opatrzony zwięzłym komentarzem. Lista jest jednak potencjalnie niekompletna, ponieważ odnalezienie kolejnych wersji nie jest wykluczone.
12
Publication available in full text mode
Content available

Agenor i Strabon, Papageno i Sarastro: Lwowskie meandry operowej biografii Wojciecha Bogusławskiego

67%
Chachulski J.
Pamiętnik Teatralny
|
2022
|
vol. 71
|
issue 2
83-112
EN
This article refers to Zbigniew Raszewski’s findings regarding Wojciech Bogusławski’s acting roles in Lviv productions of the opera Amazonki (Amazons), the first joint work of Boguławski as librettist and the composer Józef Elsner. Based on incomplete information from Bogusławski’s Dzieła dramatyczne (Dramas), Raszewski concluded that the librettist played the Greek king Agenor. The analysis of the musical and literary elements of the opera generally confirms this, but it also suggests significant fluctuations in the author’s casting ideas. The aim of the article is to identify Bogusławski’s personal traces in the roles of both Agenor and Strabo. Hypotheses are also put forward regarding the moment in time and the reasons for changing the casting concept. The article expands the research on Bogusławski’s creative biography as an author, actor, and singer, using textual criticism (musical and literary sources), analyzing the cast in light of relevant operatic conventions, and employing analytical and interpretative tools of musicology and literary criticism, as well as comparative studies, to link fragments of the opera with Mozart’s The Magic Flute. An important methodological premise is the hitherto neglected possibility of using musicological tools in research on Bogusławski’s work and creative biography as a man of opera.
PL
Artykuł nawiązuje do ustaleń Zbigniewa Raszewskiego na temat aktorskiego udziału Wojciecha Bogusławskiego w lwowskich wystawieniach opery Amazonki, pierwszego wspólnego dzieła Bogusławskiego – jako librecisty – i Józefa Elsnera. Na podstawie niepełnych informacji z Dzieł dramatycznych librecisty Raszewski stwierdził, że Bogusławski występował w roli greckiego króla Agenora. Analiza muzycznego i literackiego współczynnika opery, zasadniczo potwierdzając to ustalenie, pozwala domyślać się istotnych fluktuacji w kształtowaniu się autorskich intencji obsadowych. Celem artykułu jest identyfikacja „osobistych” śladów Bogusławskiego obecnych zarówno w roli Agenora, jak i Strabona; postawione zostają także hipotezy dotyczące momentu i przyczyn zmiany koncepcji obsadowej. Artykuł rozwija badania nad biografią twórczą Bogusławskiego jako autora, aktora i śpiewaka, wykorzystując krytykę tekstu (źródła muzyczne i literackie), analizę obsady w świetle odpowiednich konwencji operowych, muzykologiczne i literaturoznawcze narzędzia analityczne i interpretacyjne, a także komparatystykę – by połączyć fragmenty opery z Czarodziejskim fletem Mozarta. Istotnym założeniem metodologicznym jest wykorzystanie zaniedbywanej dotąd możliwości odwołania się do narzędzi muzykologicznych w badaniach twórczości i biografii twórczej Bogusławskiego jako człowieka opery.
13
Publication available in full text mode
Content available

Tragedia Saul Vittorio Alfieriego w adaptacji Wojciecha Bogusławskiego. Rekonesans badawczy

51%
Purgał L.
Tematy i Konteksty
|
2016
|
issue 6(11)
238-253
EN
The work of Wojciech Bogusławski, adaptation from the tragedy by Vittorio Alfieri, depicts two characters who present their arguments to each other. King Saul is characterized by cruelty and quite pathological pride, whereas David, his adversary, is noble, valiant and ready to sacrifice himself for the good of his country. The events of the tragedy are modelled after the biblical story of King Saul, who is abandoned by the spirit of God, and David, favoured with the blessing of the Creator, presented in the First Book of Samuel. Yet, the tragedy of Alfieri-Bogusławski is not only a rephrased version of the biblical text because the time of the plot begins when the story in the Bible finishes. The biblical events in the tragedy are shown in flashback. The paper is a research reconnaissance, as it presents fundamental remarks on the interpretation of the tragedy and suggestions for further study, especially concerning the function of the characters’ performance. Further examination is needed of the technique used by Bogusławski in adapting the work of Alfieri, and of the translation. The paper only presents general characteristics of the Polish translator’s decisions. Boguławski himself was aware of the consequences of translating a rhyming piece as prose. He strove to write concisely, to salvage the depth of thought and the expressive power of the original, to preserve most of the language, which would enable accurate communication with the reader, delight of the audiences, compassion for the characters, pity, fear, and thus to recreate high style in order to reproduce the category of grandeur, pathos and heroism. From the analysis of selected aspects of Bogusławski’s literary technique and artistry, it appears that the tragedy is an artistically mature piece and should be subject to further, more detailed study.
14
Publication available in full text mode
Content available

„Wy oświeceni, my dzicy ludzie jesteśmy, ale my więcej od was umiemy”. Postacie operowe Wojciecha Bogusławskiego w obliczu utraty wolności

48%
Maksymowicz P.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
|
2022
|
issue 42
249-263
EN
This article constitutes an attempt at recreating the possible allusive readings, political references and hidden meanings in three operas by Wojciech Bogusławski: Dla miłości zmyślone szaleństwo (Madness made for love), Axur król Ormus (Axur, the king of Ormus), Izkahar król Guaxary (Izkahar, the king of Guaxara). Key for this search are the attitudes of the characters in the analysed operas towards the loss of freedom – one may argue that their ways to cope with the violence and the ruthless autocratic tyranny could be perceived as contemporary. This is why the story, which is in its outer layers one of an unhappy love, became for the eighteenth-century viewers a story of the most important contemporary politics.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.