Search results

1

Rok 1934 w ZSRR: NKWD, lex Kirov i początek wielkiego terroru.

100%

Lityński A.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2013

|

vol. 13

41-63

PL

80 lat temu, w 1934 roku, miały miejsce ważne wydarzenia w ZSRR. Najpierw zreorganizowano osławioną [= straszną, potworną] policję polityczną. W 1934 r. utworzono scentralizowane Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (NKWD = Narodnyj Komisariat Wnutriennych Dieł) dla całego ZSRR. W jego struktury włączono wspomnianą policję bezpieczeństwa. Zmienił się szef NKWD: zmarł Wiaczesław Mienżyński, szefem został Henryk Jagoda. W styczniu 1934 r. na zjeździe partii komunistycznej, podczas wyborów do Komitetu Centralnego, Siergiej Kirow – szef partii komunistycznej w Leningradzie – uzyskał znacznie lepszy wynik aniżeli Stalin. Wyniki wyborów sfałszowano na korzyść Stalina. 1 grudnia 1934 r. Kirow został zastrzelony w swoim gabinecie przez młodego człowieka, który zdumiewająco nie zatrzymywany przez ochronę, wszedł tam z bronią. Należy się domyślać, że kryje się za tym rozkaz Stalina i ręka NKWD. Przypomina to hitlerowską prowokację podpalenia Reichstagu w 1933 r. Stalin jednoosobowo [sam] natychmiast napisał krótką ustawę [dekret, akt prawny], potocznie zwaną później lex Kirov. Ustawa [dekret] ta likwidowała wszystkie gwarancje procesowe oskarżonych w sprawach politycznych. Na tej podstawie – na rozkaz Stalina – NKWD przystąpiła do realizacji wielkiego terroru. Wielki terror trwa do około 1938 r. Nowością w porównaniu do poprzedniego okresu terroru było to, że był skierowany także [między innymi] przeciwko wybitnym działaczom partii komunistycznej. Skazywano ich na śmierć w sfingowanych procesach politycznych. Liczba ofiar wielkiego terroru bliżej jest nieznana, ale sięga wielu milionów osób.

EN

80 years ago, in 1934, in USSR very important events were taking place. At first the horrible political police was reorganized. In 1934 the Ministry of Home Affairs was centralized and NKVD created. The political police was incorporated in its structures. The President of NKVD was changed; Wiaczesław Mienżyński died and was replaced by Henryk Jagoda. In January 1934, at the Congress of the Communist Party, during the elections for the Central Committee, Siergiej Kirov- the President of the Communist Party in Leningrad- got a better result than Stalin. The elections were rigged to Stalin’s benefit. On 01-12-1934 Kirov was shot to death in his office, by a young man who walked into the room without being stopped by the security. It should be assumed that Stalin’s order and NKVD’s hand were behind it. Immediately Stalin wrote himself a Legal Decree, later on, called „lex Kirov”. This decree got rid of the procedural guarantees of those who were politically accused. Based on that – by Stalin’s order- NKVD started the implementation of the Great Terror. The novelty in comparison to the previous period of terror was that the Great Terror was also directed against prominent Party members. They were sentenced to death in rigged political trials. The number of Great Terror victims is unknown but it is definitely several billion of people.

2

Tomasz Browarek, Ludność niemiecka w polityce państwa polskiego w latach 1945-1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015, ss. 405

84%

Lejb M.

Facta Simonidis

|

2016

|

vol. 9

|

issue 1

325-328

3

Specyfika stosunków polsko-radzieckich w latach 1944-1991

84%

Weremiuk S.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2014

|

vol. 6

|

issue 11

43-57

PL

Celem artykułu jest przedstawienie cybernetycznego modelu procesu radzieckiej penetracji w Europie Środkowo-Wschodniej po II wojnie światowej, który pozwala również na wykrycie i dokonanie analizy procesów penetracyjnych łączących ZSRR z PRL. Przez niespełna pół wieku Europa Środkowo-Wschodnia znajdowała się pod dominacją radziecką. Na końcowym etapie II wojny światowej państwa leżące w tej części Europy stały się obiektem radzieckiej penetracji. Proces ten w poszczególnych państwach wyglądał inaczej – wynikało to z uwarunkowań historycznych (tradycji ulegania państw bloku wschodniego), stosowanych metod i ich skuteczności oraz z zachowania się systemu penetrowanego (podatność na bodźce sterujące, stopień autonomiczności). Penetracja ZSRR była okresowo zakłócana, przede wszystkim wskutek przesileń politycznych w tym państwie, do których dochodziło w momentach zmian na stanowisku sekretarza generalnego KPZR. W latach 80. XX w. radzieckie kierownictwo postawiło imperium przed wyzwaniami współczesności. Uruchomione mechanizmy spowodowały przerwanie procesów penetracyjnych. Nastąpiło przetransformowanie więzów zależności w kierunku wywierania wpływu. Cybernetyczny model penetracji z jednej strony pozwala na przeanalizowanie oraz wyjaśnienie charakteru i działania radzieckich struktur penetrujących, z drugiej zaś stwarza podstawę do rozważań na temat zakresu i skutków radzieckich działań penetracyjnych oraz stopnia zależności państw bloku wschodniego, w tym PRL, od ZSRR.

EN

This article aims at presenting a cybernetic model of the process of Soviet penetration of Eastern and Central Europe after the second world war, which facilitates identification and analysis of the penetration process that linked the Soviet Union with the People’s Republic of Poland. For almost half a century, Central and Eastern Europe has remained under Soviet domination. During the final phase of WW II, the countries in this part of Europe have become a target of Soviet penetration. The process of penetration was country-specific, reflecting historical backgrounds (readiness to subdue showed by the Eastern Bloc countries), methods used and their efficiency as well as the properties of the penetrated systems (sensitivity to incentives imposing control, level of autonomy). The penetration processes had been periodically disturbed by political turning points in the Soviet Union that were inherent to the changes in the position of the Secretary General of the Communist Party of the Soviet Union. In the 1980s the Soviet leadership made an attempt to adapt the Soviet empire to contemporary challenges. The mechanisms have been activated that disrupted the Soviet penetration- the relationships have been shifted towards the influence. The cybernetic model of penetration allows, on the one hand, to analyze and explain the character and activity of the Soviet penetrating structures, while on the other hand it creates a foundation for reflections on the scope and effects of the Soviet penetration as well as on the level of dependence of the Eastern Bloc countries, including the People’s Republic of Poland on the Soviet Union.

4

Deportations and distribution of Polish citizens of the Mosaic faith in the territories of the Union of Soviet Socialist Republics in 1939-1943

84%

Cutter Z.

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2020

|

vol. 52

|

issue 4(198)

749-762

PL

Prezentowany artykuł ściśle wiąże się z dziejami stosunków politycznych II Rzeczypospolitej ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1939-1943. Charakterystyka masowych deportacji oraz rozmieszczenia obywateli polskich na obszarach Związku Radzieckiego, ze szczególnym uwzględnieniem ludności wyznania mojżeszowego stanowią zasadnicze cele opracowania. Przy zastosowaniu metody statystycznej poddano analizie i ocenie kwestie zasadnicze związane z: eksploracją ludności żydowskiej na tle struktury narodowościowej Polski lat 1918-1939; masowymi deportacjami ludności Kresów Wschodni przez władze radzieckie w latach 1940-1941 oraz obszary państwa radzieckiego, na których została rozmieszczona ludność z okupowanych ziem II Rzeczypospolitej. W rozważaniach merytorycznych wskazano jednocześnie , że masowe akcje deportacyjne, a także życie codzienne na „nieludzkiej ziemi” dosięgły oprócz Polaków, również obywateli polskich wyznania mojżeszowego.

EN

The presented article addresses the history of the Second Polish Republic’s political relations with the Union of Soviet Socialist Republics in 1939-1943. The study aims to characterize the mass deportations and the distribution of Polish citizens in the territory of the Soviet Union, with emphasis on the population of the Mosaic faith. The statistical method was used to analyze and assess the fundamental issues related to the exploration of the Jewish population against the background of the national structure of Poland in the years 1918-1939, mass deportations of the people of the Eastern Borderlands by the Soviet authorities in 1940-1941, and the areas of the Soviet state where people from the occupied territories of the Second Polish Republic were deployed. The substantive considerations also indicated that mass deportation actions and everyday life on “inhuman land” reached not only Poles but also Polish citizens of the Mosaic faith.

5

Sebastian Rosenbaum, Dariusz Węgrzyn (red.), Wywózka. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 roku. Faktografia-konteksty-pamięć, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Oddział w Katowicach, Katowice 2014, ss. 454.

67%

Popieliński P.

Facta Simonidis

|

2015

|

vol. 8

|

issue 1

269-275

EN

Review of book: Sebastian Rosenbaum, Dariusz Węgrzyn (red.), Wywózka. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 roku. Faktografia-konteksty-pamięć, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Oddział w Katowicach, Katowice 2014, ss. 454

PL

Recenzja publikacji: Sebastian Rosenbaum, Dariusz Węgrzyn (red.), Wywózka. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 roku. Faktografia-konteksty-pamięć, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Oddział w Katowicach, Katowice 2014, ss. 454

6

Odrodzenie życia religijnego w Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w świetle artykułów zamieszczonych na łamach „Tygodnika Powszechnego” w latach 1988-1991

59%

Joniec Ł.

Studia Polonijne

|

2016

|

vol. 37

71-105

PL

Schyłek lat osiemdziesiątych i początek lat dziewięćdziesiątych XX wieku dla większości państw Europy Środkowo-Wschodniej był okresem przełomowym. Wydarzenia zapoczątkowane reformami M. Gorbaczowa nie ominęły także terytorium naszego wschodniego sąsiada – Ukrainy. Pozwoliły one państwu ukraińskiemu na wydostanie się spod hegemonii Moskwy, a następnie umożliwiły budowanie własnej podmiotowości na arenie międzynarodowej oraz ustroju opartego – przynajmniej w teorii – o zasady obowiązujące w demokratycznym państwie prawa. Reformy te zmieniły zasadniczo także pozycję funkcjonujących tam wspólnot religijnych, w tym Kościoła katolickiego. Zerwanie z obowiązującą od dziesięcioleci polityką ateizacji i sowietyzacji społeczeństwa zapoczątkowało spontaniczne odrodzenie religijne, co w konsekwencji doprowadziło do odbudowania struktur Kościoła katolickiego. Wieści o odradzającym się za wschodnią granicą życiu religijnym docierały do Polski między innymi. za sprawą artykułów publikowanych na łamach prasy, w tym „Tygodnika Powszechnego”. Analiza tekstów zamieszczonych na jego kartach w latach 1988-1991 pozwala na stwierdzenie, iż przekazywały one w miarę aktualny oraz pełny obraz zmian, jakie w tym czasie zachodziły na terytorium Ukrainy. Czytelnik informowany był zarówno o reformach obejmujących swym zasięgiem cały kraj, w tym obrazujących zmianę podejścia władz państwowych do kwestii związanych z religią, jak też o sukcesach lokalnych wspólnot katolickich, które dzięki nieprawdopodobnemu wręcz zaangażowaniu potrafiły, pomimo skromnych zazwyczaj możliwości, odzyskać szereg budynków kościelnych, a w dalszej kolejności odbudować struktury poszczególnych parafii. Niestety, pozytywny obraz zachodzących zmian psuły nasilające się od początku lat dziewięćdziesiątych konflikty z ukraińskimi władzami państwowymi, a co gorsza – także z przedstawicielami innych wyznań. Konflikty te, dotyczące głównie kwestii związanych ze zwrotem budynków sakralnych, również znalazły swe odzwierciedlenie na kartach „Tygodnika Powszechnego”. Dzięki temu czytelnik na bieżąco mógł śledzić wydarzenia związane z odrodzeniem życia religijnego na Ukrainie.

EN

The period between late 1980s and early 1990s was a turning point for the majority of Central and Eastern European countries. The events initiated by Gorbachev's reforms affected Ukraine. They allowed the Ukrainian state to leave the Moscow's area of influence, and build its own subjectivity on the international stage and a system based, at least theoretically, on the democratic rule of law. These reforms fundamentally changed the position of the religious communities functioning there, including the Catholic Church. Breaking with the policy of atheization and the sovietization of society that had been in force for decades has initiated a spontaneous religious revival, which in turn led to the rebuilding of the structures of the Catholic Church. The news of the reviving religious life coming from across the Eastern border was heard in Poland, among others due to press articles, including the articles published in “Tygodnik Powszechny.” An analysis of the texts published in “Tygodnik Powszechny” in 1988-1991 shows that they provided a complete and up-to-date description of the changes that occurred in Ukraine at that time. The reader was informed about reforms across the whole country, including the change in the attitude of state authorities to matters related to religion, as well as about the successes of local Catholic communities, which, due to their great commitment, managed to regain a number of church buildings and rebuild the structures of individual parishes, despite limitations in their functionality. Unfortunately, the positive picture of the ongoing changes was tarnished by the conflicts with the Ukrainian state authorities, which had been growing since the beginning of the 1990s, and, what was worse, with the representatives of other religions. These conflicts, mainly concerning issues related to the return of religious buildings, were reflected in the articles published in Tygodnik Powszechny. Due to this, the reader could follow events related to the revival of religious life in Ukraine on an ongoing basis.

7

„Na posterunku bojowym”. Wojska radzieckie w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec/Niemieckiej Republice Demokratycznej 1945–1954. Wybrane aspekty

51%

Hryciuk G.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2020

|

vol. XXI (LXXII)

|

issue 2 (272)

78-124

EN

The Group of Soviet Occupation Forces in Germany was formed in June 1945. It consisted mainly of the troops of the 1st Belarusian Front with marshal Georgy Zhukov as the first commander-in-chief of the Group. The main task of these troops was to supervise the process of demilitarization and democratization of the Soviet occupation zone in Germany. Occasionally, the Group also secured the process of dismantling a large part of the German industrial infrastructure. The cost of living of the Soviet troops was a major burden on the budget of this zone, which was transformed into the German Democratic Republic in 1949. The significant demobilization of the Red Army (the Soviet Army since 1946) also affected the units stationed in eastern Germany. Their numbers fell in 1947, but some of them were not disbanded or withdrawn to the USSR; they remained as so-called cadre units, with limited numbers, fully armed and equipped. It was their development in 1949 and 1950, in the face of the tightening international situation, that allowed to significantly increase the numbers of the Group’s troops, estimated in the mid-1950s at around 500 000. The Group consisted of the best equipped and trained units of the Soviet Army. These troops guaranteed the stability of local communist regimes (e.g. during the suppression of the East German uprising of 1953), as well as a potential instrument of aggression or defense in the event of war in Europe. In 1954, the Soviet Armed Forces stopped functioning as occupying forces in the GDR. Since then, they were only an element of the system of the mutual balance of forces between blocks competing in Europe. This was also the beginning of doctrinal changes in the Soviet Army. It had to adapt not only to the changed international situation, but above all to the completely different conditions of war on the atomic battlefield.

RU

Группа советских оккупационных сил в Германии была создана в июне 1945 года. Она состояла в основном из войск 1-го Белорусского фронта с маршалом Георгием Жуковым в качестве первого главнокомандующего Группы. Основной задачей этих войск было наблюдение за процессом демилитаризации и демократизации советской оккупационной зоны в Германии. Временами также устанавливался контроль за процессом демонтажа значительной части немецкой инфраструктуры. Расходы на содержание советских войск довольно сильно обременяли бюджет этой зоны, реорганизованной в 1949 году в Германскую Демократическую Республику. Существенная демобилизация Красной Армии (с 1946 г. – Советской Армии) также затронула подразделения дислоцированные в восточной Германии. Их число сократилось в 1947 году, но часть из них не была ни расформирована, ни вывезена в СССР; там остались т. н. кадрированные войска, с ограниченным числом служащих, но располагающие полным вооружением. Именно их развитие в 1949 и 1950 гг. в условиях обострения международной обстановки значительно увеличило численность войск Группы, которая в середине 1950-х годов оценивалась примерно в 500 000 человек. Группа состояла из наиболее оснащенных и обученных частей Советской Армии. Эти войска были гарантией стабильности местных коммунистических режимов (например, во время подавления так называемого Народного восстания в ГДР в 1953 г.), а также потенциальным инструментом агрессии или защиты в случае военного конфликта в Европе. В 1954 г. завершился этап функционирования советских вооруженных сил как оккупационных сил в ГДР. Стого момента они были уже лишь частью взаимного баланса сил между конкурирующими блоками в Европе. Также это знаменовало начало доктринальных изменений в Советской Армии. Ей пришлось приспосабливаться не только к изменившейся международной обстановке, но и, прежде всего, к совершенно другим условиям ведения войны на поле боя.

PL

Grupa Radzieckich Wojsk Okupacyjnych w Niemczech powstała w czerwcu 1945 r. W jej skład weszły głównie wojska 1 Frontu Białoruskiego z marsz. Gieorgijem Żukowem jako pierwszym głównodowodzącym Grupy. Podstawowym zadaniem tych wojsk było nadzorowanie procesu demilitaryzacji i demokratyzacji radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Doraźnie zabezpieczano też proces demontażu znacznej części niemieckiej infrastruktury przemysłowej. Koszty utrzymania wojsk radzieckich w znacznej mierze obciążały budżet tej strefy, przekształconej w 1949 r. w Niemiecką Republikę Demokratyczną. Znacząca demobilizacja Armii Czerwonej (od 1946 r. Armii Radzieckiej) dotknęła też jednostki stacjonujące we Wschodnich Niemczech. Ich liczebność w 1947 r. spadła, lecz część, która nie została rozformowana lub wycofana na tereny ZSRR; pozostała jako tzw. oddziały skadrowane, o ograniczonej liczebności, ale dysponujące pełnymi stanami uzbrojenia. Właśnie ich rozwinięcie w 1949 i 1950 r. w obliczu zaostrzenia sytuacji międzynarodowej pozwoliło znacznie zwiększyć liczebność wojsk Grupy, ocenianą w połowie lat pięćdziesiątych na około 500 tys. żołnierzy. Grupa składała się z najlepiej wyposażonych i wyszkolonych jednostek Armii Radzieckiej. Oddziały te były gwarantem stabilności miejscowych reżimów komunistycznych (np. podczas stłumienia tzw. „powstania ludowego” w NRD w 1953 r.), jak również potencjalnym narzędziem agresji lub obrony na wypadek konfliktu wojennego w Europie. W roku 1954 zakończył się etap funkcjonowania radzieckich sił zbrojnych jako wojsk okupacyjnych na obszarze NRD. Stały się one od tej pory jedynie elementem wzajemnego balansu sił rywalizujących w Europie bloków. To także początek zmian doktrynalnych w Armii Radzieckiej. Musiała się ona przystosować nie tylko do zmienionej sytuacji międzynarodowej, lecz przede wszystkim do zupełnie odmiennych warunków prowadzenia wojny na atomowym polu walki.

Refine search results

2 Facta Simonidis

1 Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

1 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Roczniki Administracji i Prawa

1 Scientific Journal of the Military University of Land Forces

1 Studia Polonijne

1 Cutter Z.

1 Hryciuk G.

1 Joniec Ł.

1 Lejb M.

1 Lityński A.

1 Popieliński P.

1 Weremiuk S.

2 2020

2 2016

1 2015