Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  akcent
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Transkrypcja fonologiczna tekstu polskiego w praktyce uniwersyteckiej

100%
Saloni Z.
Język Polski
|
2015
|
vol. 95
|
issue 4
325-332
PL
Celem artykułu jest pokazanie, że tradycyjna fonetyczna i fonologiczna transkrypcja tekstu polskiego pozostaje pod wpływem systemu pisma. Zapisując głoski czy fonemy, zachowuje się ortograficzną segmentację na słowa i nie uwzględnia akcentu (który czasem różnicuje znaczenie). Znacznie bardziej uzasadniona empirycznie i dydaktycznie jest transkrypcja podająca akcent i niewyodrębniająca słów ortograficznych.
EN
The aim of the paper is to show that traditional phonetic and phonological transcription of Polish texts remains under the influence of the system of writing. It uses special symbols for sounds or phonemes but keeps the orthographic segmentation into words and does not take into consideration the stress (which sometimes differentiates the meaning). The transcription of a Polish text with marked stressed syllables and without division into orthographic words would be much more empirically adequate and didactically useful.
2

Akcent wyrazowy we współczesnej kaszubszczyźnie centralnej

84%
Jocz L.
Język Polski
|
2015
|
vol. 95
|
issue 3
260-269
PL
Artykuł poświęcony jest akcentowi wyrazowemu we współczesnych gwarach centralnokaszubskich. Materiał stanowi ponad 5000 słów od 17 informatorów. Starsze opisy poświadczają dla kaszubszczyzny centralnej akcent kolumnowy, z tendencją do akcentu inicjalnego, niemal zanikającą na południowym wschodzie tego terenu. W pewnych nowszych opisach sugerowane jest przyjęcie konsekwentnej akcentuacji inicjalnej w całej kaszubszczynie centralnej. W artykule wykazano dobre zachowanie akcentu swobodnego i kolumnowego na północno-zachodniej części obszaru. Również na południowym wschodzie tego typu akcent jest mniej lub bardziej konsekwentnie zachowany w pewnych typach słowotwórczych, pomimo zauważalnej tendencji do akcentu inicjalnego. Poza tym w materiale stwierdzono bardzo ciekawą, dotychczas nieopisaną innowację, polegającą na zależności akcentu czasowników prefiksalnych i negowanych od aspektu.
EN
The aim of the paper is to investigate word stress in contemporary Central Cassubian dialects. The material comprises over 5000 words spoken by 17 informants. Older descriptions attest a free and columnar stress in the dialects concerned with a tendency to an initial stress. Some newer descriptions postulate an overcome of the initial stress in all central Cassubian dialects. The paper attests the free and columnar stress in the north-west part of the territory. The free columnar stress is more or less preserved in some word-building categories in the south-east too, although the tendency to the initial stress is very strong there. Dependence of the stress on the verbal aspect and pre-fixation is also a very interesting innovation, so far not described.
3

Wariantywność akcentowa w języku polskim. Proparoksytoneza

84%
Osowicka-Kondratowicz M.
Prace Językoznawcze
|
2021
|
vol. XXIII/4
43–60
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań nad świadomością fonetyczną młodych Polaków w zakresie ewaluacji wariantów brzmieniowych wybranych dubletów akcentowych (np. mogliśmy/mogliśmy, logika/logika, bijatyka/bijatyka, prezydent/prezydent itp.). We wnioskach wskazano na stosunkowo dobrą dyskryminację słuchową wariantów fonetycznych omawianych wyrazów, a także na odmienność niektórych rozstrzygnięć respondentów w stosunku do zaleceń poprawnościowych.
EN
The article presents the results of research on the phonetic awareness of young Poles regarding the evaluation of sound variants of selected accent doublets such as mogliśmy/ mogliśmy, logika/logika, bijatyka/bijatyka, prezydent/prezydent etc. The proposed conclusions point to a relatively good auditory discrimination of the phonetic variants of the words in question as well as differences between some of the respondents’ decisions and correctness recommendations formulated in dictionaries.
4
Publication available in full text mode
Content available

Akcent wyrazowy w percepcji dorosłych użytkowniczek języka polskiego

84%
Wysocka M.
Logopedia
|
2023
|
vol. 52
|
issue 1
145-163
EN
The article presents the results of a study on the perception of word stress in adults who use Polish as their mother tongue. The linguistic material used in the perception tasks was three-syllable words and logatoms. Acoustic correlates of stress were primarily an increase in the value of the fundamental frequency and intensity of the stressed vowel. The results show that the subjects had no difficulty in differentiating the place of the stress in the presented stimuli, whereas they performed worse in tasks of determining the place of the st
PL
W artykule zostały przedstawione wyniki badań nad percepcją akcentu wyrazowego u dorosłych kobiet, które posługują się językiem polskim jako ojczystym. Materiałem językowym wykorzystanym w zadaniach percepcyjnych były trójsylabowe wyrazy i logatomy. Akustycznymi korelatami akcentu były wzrost wartości częstotliwości podstawowej oraz intensywności samogłoski akcentowanej. Uzyskane wyniki pokazują, że osoby biorące udział w badaniach nie miały trudności w różnicowaniu miejsca akcentu w prezentowanych bodźcach, natomiast gorsze wyniki osiągnęły one w zadaniach określania miejsca akcentowanej sylaby, szczególnie w zadaniach, w których bodźcami były wyrazy znaczące, nie zaś logatomy.
5

Błędy fonetyczne Białorusinow uczących się języka polskiego

84%
Kaleta R.
Lingwistyka Stosowana / Applied Linguistics / Angewandte Linguistik
|
2010
|
issue 2
121-132
EN
The paper is a review of more important phonetic errors of Belarusians who learn Polish language both in Poland (Warszawa) and Belarus (Minsk). The paper shows types of phonetic errors and explains that they do not result from a lack of willingness to learn only. They are necessary as they seem to be the element of skills practice. It is necessary to distinguish between an error which is made in one's mother tongue and the one made by a foreigner in a foreign language. Thus, there are different norms to be taken into account: a different norm is applied for a native user of a language and for a person who is at a certain stage of learning a foreign language. Moreover, it seems indispensable that these errors should be taken advantage of in the process of teaching since they may hold the clue to the efficient working both for the teacher and for the student.
6

Velar POA assimilation in Latinate prefixation in contemporary English: A study in the Beats-and-Binding Phonology

67%
Haładewicz-Grzelak M.
Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching
|
2015
|
issue 12
9-57
EN
English suffixation has received much scholarly attention from various perspectives (see e.g. Zirkel 2010; Berg 2013; Rakić 2007; Scheer 2011). This paper proposes a novel perspective, opposing Booij (e.g. 1992) and Scheer, arguing that a division into cohering and non-cohering English prefixation is not warranted. The discussion proposes an exploration of the cognitive aspects of linguistic processing through a case study of the velar POA of the so-called ‘cohering prefixes’. The analysis builds on an insight of Chomsky and Halle (1968: 419) who observed the difference in nasal assimilation of a pair such as congress/ Concord [ŋ] and congress/ concordance ([n]). The thought was later developed by Hoard (1971), who proposed an explanation in terms of the difference in different syllabification patterns. In monomorphemic items containing the same sequences, assimilation is always obligatory. This pattern of assimilation poses a challenge which I would like to address from the perspective of the syllable-less framework of Beats-and-Binding Phonology (e.g. Dziubalska-Kołaczyk 1995, 2009). Within B&B, rhythmic preferences are hardwired in the phonology (as at Level 0), which allows for a vast array of analytical options. I explore this possibility by proposing a property of binding in Prototypical Stress Timed languages which becomes active if the morphological boundary is weak. Spanish data are added to emphasize the divergent phonologies applying to cognate words. The generative work on which I build and which I try to upgrade in the discussion never specifies where its data is taken from. In this exploratory study the database used for the study was a corpus of the realizations of all prefixes ending with /n/, collected from various English and Spanish pronouncing dictionaries (RP English and Castilian Spanish), as well as recordings of two RP speakers.
FR
La suffixation anglaise a reçu beaucoup d’attention de la part des chercheurs et elle a été étudiée des perspectives diverses (cf. p.ex. Zirkel 2010; Berg 2013; Rakić 2007; Scheer 2011). Le présent article propose une nouvelle perspective opposant Booij (p.ex. 1992) et Scheer, défendant la thèse que la division entre la préfixation cohérente et non cohérente en anglais n’est pas justifiée. La discussion propose d’explorer les aspects cognitifs du traitement linguistique à partir de l’étude de cas du lieu d’articulation vélaire de ce qu’on appelle les « préfixes cohérents ». L’analyse repose sur l’étude de Chomsky et Halle (1968: 419) qui ont observé la différence dans l’assimilation nasale des paires comme congress/Concord [ŋ]et congress/concordance ([n]). Cette pensée a été développée plus tard par Hoard (1971) qui a proposé une explication en termes de la différence dans les modèles de syllabation différents. Dans les unités monomorphémiques contenant les mêmes séquences, l’assimilation est toujours obligatoire. Ce modèle d’assimilation pose un problème que je voudrais aborder de la perspective d’un schéma sans syllabes, c’est-à-dire la phonologie des battements et des liaisons (p.ex. Dziubalska-Kołaczyk 1995, 2009). Dans le cadre de cette phonologie, les préférences rythmiques sont fixées dans la phonologie (comme au niveau O), ce qui donne un éventail des options analytiques. J’explore cette possibilité en proposant une propriété de liaison dans les langues accentuelles prototypiques qui devient active si la frontière morphologique est faible. Des données espagnoles ont été ajoutées pour souligner comment les phonologies divergentes peuvent être appliquées aux mots apparentés. Le travail génératif sur lequel je m’appuie et que j’essaie de développer dans la discussion ne précise jamais d’où viennent ses données. Dans la présente étude explicative, la base de données utilisée pour l’étude, c’est un corpus des réalisations de tous les préfixes terminant avec /n/, recueilli des dictionnaires phonétiques anglais et espagnols différents (anglais RP et espagnol castillan) et des enregistrements des deux locuteurs de la prononciation reçue (RP) en anglais.
PL
Przyrostki w angielszczyźnie są częstym tematem prac fonologicznych w różnych perspektywach badawczych (por. np. Zirkel 2010; Berg 2013; Rakić 2007; Scheer 2011). W niniejszym artykule, wbrew Booij (np. 1992) i Scheer (np. 2007), argumentuję, że podział na przylegające i nieprzylegające przedrostki w języku angielskim nie ma racji bytu. Praca jest częścią szerszego projektu dotyczącego tego zagadnienia (patrz np. Haładewicz-Grzelak 2014, 2015). Punktem wyjścia analizy jest spostrzeżenie zawarte w pracy Chomsky’ego i Halle (1968: 419) dotyczące różnic w asymilacji w wyrazach typu congress/Concord [ŋ] and congress/concordance ([n]). W monomorfemicznych leksemach zawierających takie same sekwencje foniczne, upodobnienie zawsze jest obowiązkowe. Myśl ta została dalej rozwinięta w pracy Hoarda (1971), który zaproponował wyjaśnienie bazujące na różnicach w algorytmach sylabifikacji. Powyższy wzór asymilacji stanowił wyzwanie, do którego się odniosłam, w interpretując go w bezsylabicznym modelu fonologii Beats-and Binding (bitów i wiązań) Dziubalskiej-Kołaczyk (np. Dziubalska-Kołaczyk 1995, 2009). W fonologii Beats-and-Binding preferencje rytmiczne są wpisane w fonologię (jako poziom 0), co pozwala na szeroki wachlarz opcji analitycznych. Eksploruję tę możliwość proponując pewną właściwość relacji wiązania w językach opisywanych jako prototypowe języki taktowane akcentowo. Właściwość ta, którą nazywam koncentratorem nacisku (Σ), uaktywnia się, jeśli granica morfologiczna jest słaba. W badaniach korzystam również z danych pochodzących z języka hiszpańskiego aby uwidocznić różnicę w procesach przebiegających w słowach pozornie homofonicznych. Badania generatywne, na które powołuję się i od których wychodzę w obecnych badaniach, nie precyzują, skąd biorą dane do analiz. W tym studium bazę do analizy stanowi korpus wszystkich prefiksów zakończonych na głoski nosowe zebrany ze słowników wymowy języka angielskiego i hiszpańskiego, jak również nagrania dwóch Anglików (RP), uwzględniające zarówno leksemy funkcjonujące we współczesnej angielszczyźnie, jak i wymyślone słowa, zawierające badane zbitki.
7
Publication available in full text mode
Content available

Intonacja polskich wystąpień publicznych – od konferencji prasowej do mównicy sejmowej

67%
Bloch J.
Studia Medioznawcze
|
2013
|
issue 3 (54)
61-71
EN
Vocal signals are very important in making the desired impression. They are the main determinants of the first impression, which influences interpersonal relations. In most public appearances broadcast in the media, the speaker has an immense influence on the interest of the receiver and maintaining his attention. The article concerns the ways of delivering public appearances by politicians, civil servants and spokespersons. Speakers were chosen so that in each dominates a different prosodic element easily distinguished by receivers. Among the most common are: frequent use of pause, excessive use of stress, not ending the sentence with a full stop, flat intonation, inadequate emotional tone of voice. This one dominating feature in the speaker’s message influenced the poverty of melodic line. There was no effort to differentiate the way of presenting speeches, residing only on the most easily accessible feature. The analyzed examples are the most common media-present ways of speaking by public figures. They are an exemplification of reflections on the voice interpretation of a text: what elements of the spoken word can serve the purpose of the speaker, so that they make the desired impression on the audience.
PL
Sygnały wokalne są bardzo ważne dla wywierania pożądanego wrażenia. Stanowią one główne determinanty pierwszego wrażenia, które wpływa na relacje interpersonalne. W większości wystąpień publicznych emitowanych w mediach nadawca ma ogromny wpływ na zainteresowanie odbiorcy i utrzymanie jego uwagi. Praca dotyczy sposobu wygłaszania wystąpień publicznych przez polityków, urzędników państwowych oraz rzeczników prasowych. Mówcy zostali dobrani tak, by u każdego dominował inny element prozodyczny, łatwo wyodrębniany przez odbiorców. Wśród najczęściej spotykanych obserwujemy: częste posługiwanie się pauzami, nadmiar akcentów przyciskowych, brak zamykania zdań kropkami, płaskość intonacyjną, nieadekwatne do treści zabarwienie emocjonalne głosu. Dominująca w przekazie nadawcy jedna cecha wpływa na ubóstwo linii melodycznej wypowiedzi mówcy, który nie dąży do różnicowania sposobu wygłaszania wystąpień, lecz poprzestaje na najłatwiejszej w realizacji cesze. Analizowane przykłady są najczęściej występującymi w mediach sposobami wypowiadania się osób publicznych. Stanowią egzemplifikację rozważań nad głosową interpretacją tekstu: jakimi elementami techniki żywego słowa mogą posłużyć się mówcy, aby sprawić pożądane wrażenie na swoich odbiorcach.
8
Publication available in full text mode
Content available

Zdolność komunikowania się ludzi z logicznej i psychologicznej perspektywy

51%
Łukowski P., Łódzki U., Piotr Łukowski — prof. nadzw. dr hab. k. Z. K. w. I. P. U. Ł. Z. s. l. f. i. f., Piotr Łukowski — doctor habilitatus a. p.
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
|
2015
|
vol. 1
|
issue 1
PL
W pracy znaczenie wypowiedzi jest rozważane z dwóch punktów widzenia: logicznego i psychologicznego. Podejście logiczne uwzględnia szereg czynników wpływających na finalne znaczenie wypowiedzianych słów. Należą do nich między innymi: tolerancyjność wyrażenia, jego nieostrość, ogólność, akcent, mowa nie wprost i kontekstualność. Czynniki te są rozpoznawane intuicyjnie, zarówno przez nadawcę komunikatu, jak i odbiorcę. W przeciwnym razie nie mogłoby dojść do porozumienia. Okazuje się, że problem ten jest rozważany nie tylko w logice, ale również na gruncie psychologii. Różnym poziomom empatii odpowiada różny poziom umiejętności rozpoznawania znaczenia wypowiedzi, a więc różny poziom zdolności komunikacyjnej. Wydaje się, że logiczna (nie psychologiczna) intuicja, jak i psychologiczna empatia są zdolnościami, między którymi zachodzi bardzo daleka zbieżność. Celem pracy nie jest pokazanie, iż rozważana w tekście intuicja oraz empatia są tym samym, lecz że w różnych naukach rozważa się pokrewne kwestie, co oznacza, że wysiłki badaczy powinny być łączone. Innymi słowy, praca ta jest swoistą zachętą do podejmowania badań o charakterze interdyscyplinarnym. O ile to możliwe, działania takie winny zastąpić wysiłki podejmowane w izolacji od innych dyscyplin.
EN
In the paper, the meaning of an utterance is considered from two perspectives: the logical and the psychological one. The logical approach takes into account a number of factors affecting the final meaning of the spoken words. These include, among others: tolerance of an utterance, its vagueness, generality, accent, indirect speech and contextuality. These factors are recognized intuitively by both the message sender and recipient. Otherwise, they could not reach an agreement. It turns out that this problem is considered not only in the logic but also in the field of psychology. Different levels of the ability to recognize the meaning of an utterance corresponds to different levels of empathy and therefore also a different level of communication ability. It seems that logical intuition and psychological empathy are highly convergent abilities. The aim of the paper is not to show that intuition and empathy are the same, but that the same issues are dealt with by various sciences, and therefore the efforts should be merged. In other words, this work is a kind of an incentive to undertake interdisciplinary research. If possible, such measures should replace efforts made in isolation from other disciplines.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.