Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  animizm
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Świat człowieka i jego granice w świetle danych językowych

100%
M. Tołstojowa S.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
vol. 30
EN
In this article the author synthetically surveys the most important problems of linguistic “humanisation of reality”. Various aspects and forms of anthropocentrism are analysed on the basis of linguistic data, texts of folklore, belief tales, and ritualised practices. Anthropocentrism is viewed from the inside (from humans to the world) but also from the outside (from the world to humans). This is because humans not only make the world familiar to themselves by imprinting their mark on it: they also measure themselves to the world of animals, plants, or artefacts. Two aspects are thus discussed of the reciprocal relations between humans and animals, plants, wildlife, and matter, with a focus on linguistic and cultural markers of humanising the latter, contrasted with humans being assimilated to those aspects of reality. Two aspects are also discussed of the relation between humans and the world of the divine and the demonic, with a focus on the linguistic and cultural exponents of the humanisation of demons, God, and saints vs. the demonisation and deification of humans.Finally, referring to the contrasting views of Vyacheslav Ivanov (who accepts the anthropic world order and the idea of anthropocentrism in its theological aspect) and Miriana Detelić (for whom the maxim of man being “the measure of all things” is harmful, for it justifies the destruction of biosphere on the cosmic scale), the author claims that the problems of locating humans in the world and establishing the boundaries between humans and other inhabitants of the Universe are topical also in this day and age.
PL
Autorka przedstawia w syntetycznej formie najważniejsze problemy związane z językowym „uczłowieczaniem rzeczywistości”. Różne aspekty i różne formy antropocentryzmu analizuje na podstawie danych językowych, tekstów folkloru, podań wierzeniowych i rytualnych praktyk. Ujmuje antropocentryzm zarówno od wewnątrz, jak też od zewnątrz, tzn. nie tylko od człowieka do świata, ale i od świata do człowieka. Bowiem człowiek nie tylko „przyswaja” sobie świat, nakłada na niego swoje piętno, ale też „przymierza” samego siebie do świata zwierząt, roślin, czy rzeczy materialnych. Kolejno omawiane są więc dwa aspekty wzajemnych relacji człowiek a zwierzę, roślina, przyroda, świat materii z pokazaniem językowych i kulturowych wykładników uczłowieczania zwierząt, roślin, przyrody i rzeczy w kontraście do upodobniania człowieka do zwierząt, roślin, przyrody, przedmiotów; oraz dwa aspekty relacji człowiek a świat demoniczny i boski z pokazaniem językowych i kulturowych wykładników uczłowieczania demonów, Boga i świętych w kontraście do demonologizacji i ubóstwiania człowieka.W zakończeniu, nawiązując do kontrastowych opinii Wiaczesława Iwanowa (który akceptuje antropiczną zasadę układu świata i ideę antropocentryzmu w jego aspekcie teleologicznym) i Miriany Detelić (która maksymę «człowiek jest miarą wszystkich rzeczy» uznaje za szkodliwą, bo usprawiedliwia niszczenie biosfery w skali kosmicznej), autorka artykułu podkreśla, że problemy miejsca człowieka w świecie i granic, oddzielających człowieka od innych mieszkańców Wszechświata, są aktualne także dla naszego czasu.
2
Publication available in full text mode
Content available

Nauczyciel(-ka) leśnego przedszkola – Waldkindergarten w Niemczech – wymagania i warunki pracy

100%
Pieprzyk M.
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
|
2014
|
vol. 17
|
issue 4(68)
185-197
EN
The forest kindergarten is different from other traditional types of kindergarten, therefore teachers there should have special qualifications, skills and requirements. In this article I provide the profile of teacher in a forest kindergarten and describe some required skills and working conditions in natural environment. The teacher plays the role of an animator in the sensual world and is a representative of the world of values. I accentuate the animism and childish fears of nature and describe the basic required knowledge for teachers in a forest kindergarten. The article shows the dangers expected to happen in forests and how to overcome them.
PL
Leśne przedszkola znacząco różnią się od tradycyjnych placówek, co implikuje konieczność posiadania przez nauczycielki (-i) tych alternatywnych ośrodków specyficznych kompetencji oraz spełniania innych wymagań niż wychowawcy w tradycyjnych przedszkolach. Artykuł przybliża sylwetkę nauczycielki(-a) leśnego przedszkola, ukazuje stawiane przed nią (nim) oczekiwania i warunki pracy w lesie. Zwrócono również uwagę na zakres podstawowej wiedzy nauczyciela „Waldkindergarten”, rozpoznawanie niebezpieczeństw w lesie oraz dziecięce lęki wobec przyrody. Ukazano także osobę wychowawcy jako animatora zmysłowego postrzegania świata przez dzieci.
3
Content available remote

Wierzenia z perspektywy estetyki japońskiej. Mushishi Yuki Urushibary

100%
Dmitruk N.
Literatura i Kultura Popularna
|
2017
|
vol. 23
93-107
EN
The Japanese culture is often portrayed as unique, in particular when compared to broadly-understood Western culture. It is important to notice, however, that the main trait of the Japanese culture is its openness towards outside influences and the ability to modify them to fit better with the Japanese system of values. The same could be applied to the Japanese aesthetics, which concernsm various aspects of life, not only the ones that would be described as art in Western culture. The contemporary Japanese culture (and the aesthetics along with it) is occasionally a combination of tradition and modern ideas; the works of popular culture, which includes comics and animation, may hold the most interesting cases in that regard. This article describes the issues of the Japanese aesthetics in Mushishi, a comic book by Yuki Urushibara. The author, while inspired by the classical works of Japanese literature and legendary tales, presents her own stories, in which the primary aesthetic value is the harmony between human and nature, sometimes represented by the supernatural beings known as mushi.
4

Między dawnymi i młodszymi laty – neo(animistyczne) i neo(pogańskie) tropy w kinie polskim

100%
Podsiadło-Kwiecień M.
Kwartalnik Filmowy
|
2021
|
issue 114 Zanieczyszczenie, brud, skaza
65-86
PL
W obrębie nowego animizmu proponuje się podejście do podmiotowości odmienne od ufundowanego na tradycji judeochrześcijańskiej, inną relację między naturą a kulturą, światem ludzkim i nie-ludzkim oraz ożywionym i nieożywionym. Elementy tego nurtu, peryferyjnego w kulturze polskiej, można odnaleźć w filmowych obrazach pogańszczyzny nadających mu status zjawiska wypartego bądź oswojonego przez chrześcijański kontekst. Twórcy współczesnych filmów polskich odwołujących się do tej tradycji szukają w niej spojrzenia na świat alternatywnego względem ujęcia hierarchicznego, dualistycznego, opartego na modelu antropocentrycznym. Dzieła te łączy z ową tradycją egalitarny stosunek do świata zwierzęcego (Pokot Agnieszki Holland), szacunek do sprawstwa roślin (Szarlatan Agnieszki Holland), wiara w obecność duchów wykraczająca poza kontekst chrześcijański (Śniegu już nigdy nie będzie oraz Body/Ciało Małgorzaty Szumowskiej), wrażliwość na środowisko (Wyspa Katarzyny Klimkiewicz i Domingi Sotomayor Castillo) czy odniesienie do kultur pierwotnych (Walser Zbigniewa Libery). Jednocześnie autorzy tych dzieł dokonują jej rewaloryzacji, traktując ją jak „perspektywę ratunkową” w obliczu współczesnego kryzysu cywilizacyjnego.
EN
The perspective of new animism offers an approach to the subjectivity and the relation between nature and culture, the human and non-human, as well as the animate and the inanimate, that differs from the one founded on the Judeo-Christian tradition. Marginal in Polish culture, this current can be found in film representations of paganism that nevertheless lend it the status of a repressed phenomenon or one tamed by the context of Christianity. The authors of contemporary Polish films that refer to this tradition look for an alternative to a world that is hierarchical, dualistic and based on an anthropocentric model. They connect with paganism though their egalitarian attitude towards animals (Agnieszka Holland’s Spoor), respect for the agency of plants (Agnieszka Holland’s Charlatan), belief in spirits beyond the Christian context (Małgorzata Szumowska’s Never Gonna Snow Again and Body), awareness of the natural environment (Katarzyna Klimkiewicz and Dominga Sotomayor Castillos’s La Isla) or reference to tribal cultures (Zbigniew Libera’s Walser). At the same time, these works re-evaluate said tradition, treating it as a “rescue perspective” in the face of the current civilizational crisis.
5

„Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula

80%
Loska K.
Kwartalnik Filmowy
|
2020
|
issue 110 Poza człowiekiem
172-186
PL
Artykuł jest poświęcony  analizie związków między ludźmi i nie-ludźmi oraz wyjaśnieniu procesu „stawania-się-zwierzęciem” (devenir-animal) na przykładzie filmu Choroba tropikalna (Sat pralat, 2004) Apichatponga Weerasethakula. Źródłem inspiracji jest multinaturalistyczny perspektywizm wprowadzony przez Philippe’a Descolę i Eduarda Viveirosa de Castro do etnograficznych badań nad wierzeniami animistycznymi oraz filozofia Gilles’a Deleuze’a i Félixa Guattariego. Odchodząc od antropocentrycznej perspektywy, autor zwraca uwagę na kilka głównych problemów: konieczność podważenia opozycji między naturą i kulturą, zakwestionowania psychicznej nieciągłości między różnymi rodzajami bytów, wskazania na możliwość wyzwolenia człowieka z podmiotowości przez wyrwanie go z ustabilizowanych kategorii (biologicznych, społecznych, kulturowych) oraz otwarcie na relacje z Innymi (zwierzętami, duchami, roślinami).
EN
The paper analyzes the relations between humans and non-humans and explains the process of „becoming-animal” (devenir-animal) on the basis of the film entitled Tropical Malady (Sat pralat, 2004) by Apichatpong Weerasethakul. The source of inspiration is multinatural perspectivism introduced by Philippe Descola and Eduard Viveiros de Castro to ethnographic research on animistic beliefs, and by the philosophy of Gilles Deleuze and Félix Guattari. Moving away from an anthropocentric perspective, the author draws attention to several major problems: the need to challenge the opposition between nature and culture, questioning the mental discontinuity between different types of entities, pointing to the possibility of liberating humans from subjectivity by freeing them from established categories (biological, social, cultural ones) and opening them for relations with Others (animals, ghosts, plants).
6
Publication available in full text mode
Content available

Europa przez pryzmat lingwokultury baskijskiej. Etnolingwistyczne podejście do dwóch obrazów świata

80%
Frank R. M.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
vol. 30
EN
The main thesis of this article is that the Basque linguacultural complex provides a window onto conceptual frames reflecting a much earlier animistic worldview, reminiscent of the type of relational cosmologies characterizing ethnographically documented hunter-gatherers. In this respect, even though the Basque language is classed as pre-Indo-European, what that classification might mean from the point of view of the cosmological frames of thought entrenched in the Basque language is taken into consideration, especially the fact that, until the late 20th century, the orally transmitted belief that humans descended from bears was still circulating among Basque speakers. Ethnographic and linguistic evidence points to the possibility that a similar animistic linguacultural substrate was operating across much of Europe during the period in which Indo-European languages and their associated conceptual frames were gaining a foothold. Drawing on the methodological and theoretical tools of cultural linguistics and Habermas’ concept of lifeworld (Lebenswelt), defined as a culturally transmitted and linguistically organized stock of interpretative patterns, a set of asymmetric polarities are analyzed. These are deeply engrained in the linguaculture of Western thought, namely, man/woman, human/animal and culture/nature. Moreover, all of them rest, ultimately, on the notion of human exceptionalism. When viewed from the indigenous frames of the Basque language, these oppositions disappear or are represented in ways more in accordance with the underlying animistic ontology and associated conceptualizations of relational personal identity.In short, the conceptual frames discussed in this study, understandings that are projected through the linguacultural nexus of the Basque language, often align with the ways that animism has been interpreted as expressing a form of relational ontology in which notions of kinship, mutual aid and reciprocity are emphasized and hence closely intertwined. Consequently, the resulting worldview provides a different vantage point for looking back at Western thought and what might have been going on in Europe in times past.
PL
W artykule stawia się tezę, iż lingwokultura baskijska daje wgląd w ramy pojęciowe odzwierciedlające dawny, animistyczny obraz świata, przywołujący kosmologie relacyjne, które – jak wiemy z danych etnograficznych – charakteryzowały społeczności zbieracko-łowieckie. W tym sensie, jeśli język baskijski określa się jako pre-indoeuropejski, powstaje pytanie, co to oznacza z punktu widzenia utrwalonej w nim kosmologii, zwłaszcza w kontekście wierzeń, obecnych wśród Basków jeszcze pod koniec XX w., jakoby ludzie pochodzili od niedźwiedzi. Dane etnograficzne i językowe wskazują na możliwość istnienia podobnego animistycznego językowokulturowego substratu na znacznym obszarze Europy w okresie, kiedy utrwalały się tam języki indoeuropjeskie i obecne w nich ramy pojęciowe. Wykorzystując metodologiczne i teoretyczne narzędzia lingwistyki kulturowej oraz pojęcie świata społecznego (świata życia, niem. Lebenswelt, ang. lifeworld) w ujęciu Jürgena Habermasa, definiowane jako przekazywany kulturowo i organizowany językowo zasób wzorców interpretacyjnych, poddano analizie trzy biegunowo ustrukturowane asymetrie, mocno zakorzenione w myśli zachodniej: mężczyzna/kobieta, człowiek/zwierzę i kultura/natura. Wszystkie opierają się na koncepcji wyjątkowości człowieka w relacji do innych bytów. Jednak kiedy rozważa się je w perspektywie ram pojęciowych zakodowanych w języku baskijskim, opozycje te znikają lub nabierają innego kształtu, zgodnie z ontologią animistyczną i związanym z nią pojęciem relacyjnej tożsamości indywidualnej. Innymi słowy, omawiane w artykule ramy pojęciowe wyrastające z lingwokultury baskijskiej często pokrywają się z takim rozumieniem animizmu, wedle którego wyraża on pewnego rodzaju ontologię relacyjną, podkreślającą i ściśle łączącą ze sobą pojęcia pokrewieństwa, wzajemnej pomocy i ogólnie wzajemności. Wyłaniający się z tych kontekstów obraz świata umożliwia niestandardowe spojrzenie na myśl zachodnią i rozwój pojęć w dawnej historii Europy.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.