Search results

1

Sprawa ppor. Jana Kajdy. Żołnierz „niezłomny” czy dezerter z Wojsk Ochrony Pogranicza?

100%

Ochał A.

Dzieje Najnowsze

|

2020

|

vol. 52

|

issue 1

EN

The primary purpose of the article is to reconstruct the curse of collective desertion of soldiers from the post of the Border Protection Troops at Konary, in order to present the social and political background of the event as well as a method of operation of civil and military security services together with their behind-the-scenes mechanisms. The author attempts to depict the main perpetrator of the desertion in the light of documents unknown so far, along with the social consequences of his actions.

PL

Głównym celem artykułu jest odtworzenie przebiegu zbiorowej dezercji żołnierzy ze strażnicy WOP w Konarach, ukazanie tła społecznego i politycznego tego zdarzenia, a także sposobu działania wojskowych i cywilnych organów bezpieczeństwa oraz zakulisowych mechanizmów. Autor próbował przedstawić głównego sprawcę dezercji w świetle nieznanych dokumentów oraz konsekwencje społeczne jego działań.

2

Rola aparatu represji w kontrolowaniu granicy państwowej na przykładzie ziemi kłodzkiej w latach 1949–1956

100%

Łagojda K.

Dzieje Najnowsze

|

2017

|

vol. 49

|

issue 4

PL

Głównym celem artykułu było przeanalizowanie działań aparatu represji na płaszczyźnie ochrony granicy, inwigilacji i walki z osobami, które nosiły się z zamiarem lub próbowały ją nielegalnie przekroczyć. Autor próbował odpowiedzieć na pytanie, czy jej zabezpieczenie było dla powiatowych urzędów sprawą priorytetową oraz jak wywiązywały się z tego zadania.The main purpose of the article is an analysis of actions undertaken by the apparatus of repression vis-à-vis the protection of borders, surveillance, and struggle against people who wanted or tried to illegally cross the border. The author sought to answer the question whether it was the matter of top priority for district authorities to secure the border, and how did they fulfil this goal.

3

Kształtowanie się służb specjalnych jako aparatu represji Polski Ludowej

80%

Nowicka D.

Z Dziejów Prawa

|

2021

|

vol. 14

79-125

EN

Dorota Nowicka’s aim in this article is to discuss the genesis, basics of activity, competences, and structure of the apparatus of repression of the Polish People’s Republic, which undoubtedly was the Department of Security (Resort Bezpieczeństwa Publicznego, RBP), subsequently the Ministry of Public Security (Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, MBP). Nowicka presents both the events of World War II, which for the following years decided the fate of the country and Polish society, marking them with human tragedies, as well as those which strengthened the new regime.The article is divided into several parts. In the first section, Nowicka discusses Poland’s situation during the war in the context of the implementation of Stalin’s plans. In the second section, she discusses the process of creating an apparatus of repression both in terms of structure and legal regulations. This part is thematically related to the annex, which contains examples of “legal” acts, which not only regulated the activities of the ministry, but also imposed obligations and penalties on society, including the death penalty. These acts had little to do with law-making and they contradicted all rules and regulations. This fact, however, was not important, as each operation was based on a regulation. The third section presents the organization of the department and its successor at the central and field level. It also contains information about individuals who systematically and with full commitment implemented Stalin’s criminal policy. The concluding section brings a summary of the position of the RBP and then the MBP in the process of enslaving the Polish nation.

DE

Ziel des Artikels ist es, die Ursprünge, Grundlagen der Tätigkeit, Zuständigkeiten und Struktur des Repressionsapparates Volkspolens zu erörtern, welche Rolle zweifellos das Ressort und später das Ministerium für Öffentliche Sicherheit (Resort Bezpieczeństwa Publicznego, RBP; Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, MBP) innehatte. Im Artikel werden sowohl Ereignisse aus der Zeit des Zweiten Weltkriegs dargestellt, die das Schicksal des Landes und der polnischen Gesellschaft für die kommenden Jahre bestimmten und mit menschlichen Tragödien verbunden waren, als auch Ereignisse, die zur Festigung des eingeführten Regimes führten.Der Artikel ist in zwei Teile gegliedert: Im ersten Teil wird die Situation Polens während des Krieges im Kontext der Umsetzung von Stalins Plänen behandelt, während im zweiten Teil der Prozess des Aufbaus des Repressionsapparats beschrieben wird, sowohl in Bezug auf die Struktur als auch auf die gesetzlichen Bestimmungen. Dieser Teil steht in thematischem Zusammenhang mit dem Anhang, welcher Beispiele für „Rechtsakte“ enthält, die nicht nur die Tätigkeit des Ressorts regelten, sondern der Gesellschaft auch Verpflichtungen und Strafen auferlegten, einschließlich der Todesstrafe. Diese Akte hatten wenig mit Gesetzeserlassung zu tun; sie widersprachen allen Grundsätzen und Regeln, was aber keine Rolle spielte. Wichtig war, dass jede Handlung auf einer Regel beruhte. Im dritten Teil des Artikels wird die Organisation des Ressorts und seines Nachfolgers auf zentraler und lokaler Ebene dargestellt. Diese Schilderung enthält auch Informationen über die Personen, die die verbrecherische Politik Stalins systematisch und mit vollem Einsatz durchführten. Der Schluss ist eine Zusammenfassung der Position des RBP und später des MBP im Prozess der Versklavung des polnischen Volkes.

PL

Celem artykułu jest omówienie genezy, podstaw działalności, kompetencji oraz struktury aparatu represji Polski Ludowej, jakim niewątpliwie był Resort, a następnie Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Przedstawione w nim zostały zarówno wydarzenia z czasów II Wojny Światowej, które na kolejne lata zdecydowały o losach kraju i społeczeństwa polskiego, naznaczając je ludzkimi tragediami, jak i te, w wyniku których umacniano wprowadzony reżim. Artykuł podzielony został na części, z których pierwsza omawia sytuację Polski w czasie wojny w kontekście realizacji planów Stalina, druga przybliża proces tworzenia aparatu represji zarówno pod względem strukturalnym, jak i regulacji prawnych. Część ta jest tematycznie związana z aneksem, który zawiera przykłady aktów „prawnych” nie tylko regulujących działalność resortu, ale także nakładających na społeczeństwo obowiązki i kary, z karą śmierci włącznie. Akty te niewiele miały wspólnego ze stanowieniem prawa, przeczyły wszelkim zasadom i regułom, co nie miało jednak jakiegokolwiek znaczenia. Ważne było, że każde działanie było oparte na przepisie. W trzeciej części artykułu przedstawiono organizację resortu i jego następcy na szczeblu centralnym i terenowym. Zawarte w nim zostały również informacje o osobach, które w sposób systematyczny i z pełnym zaangażowaniem realizowały zbrodniczą politykę Stalina. Zakończenie jest podsumowaniem pozycji RBP, a następnie MBP w procesie zniewalania narodu polskiego.

4

W poszukiwaniu porównawczej syntezy aparatu represji w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944–1954. Uwagi na temat pracy Molly Pucci, "Security Empire. The Secret Police in Communist Eastern Europe", New Haven–London: Yale University Press 2020, ss. 378

80%

Bułhak W.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2021

|

issue 19

943-975

EN

The text is a review article of Molly Pucci’s work, Security Empire. The Secret Police in Communist Eastern Europe published in 2020 by Yale University Press. The reviewer critically discusses the main theses of the analysed work. He states that the author’s main research objective was a comparative description of the role of the coercive apparatus in the seizure of power by communists in Poland, Czechoslovakia and East Germany (i.e. in the north-western part of the Soviet sphere of influence in Europe established as a result of World War II), and an answer to the question to what extent the course of these parallel processes, as well as the manner of reproducing the imposed Soviet model, was in fact similar in individual countries, until the emergence of the ‘common international security space’, composed of ‘almost identical police states’. Thus, as the reviewer states, the book is an attempt to synthesise the first phase of the security apparatuses in the three countries. The reviewer emphasises with appreciation that the author discusses the processes mentioned in a systemic manner, as an important, if not the key part of the forced, top-down construction of a communist-type state. That objective required a powerful coercive apparatus in all the countries mentioned, although not to the same extent. He also considers it rational to focus on those units of the respective national repressive apparatuses which played a key role first in the seizure and "consolidation" of power by the pro-Moscow communists, and then became their pillar of powers both in organisational and operative terms; not forgetting the cells involved in searching for the imaginary enemy within their own ranks, that is, the quintessence of a proper "security service". Above all, however – according to the reviewer – the work offers a whole range of important, though sometimes debatable, interpretative ideas and research questions strongly anchored in the researched, diverse literature on the subject and in Polish, Czech and German archives. Consequently, it will become an important point of reference not only for Polish researchers of the security apparatus, also for critical approaches or those undermining the findings and interpretations proposed by the author. In conclusion, the reviewer states that the discussed book by Molly Pucci, although imperfect in several minor details, undoubtedly fully meets the academic criteria, which make it possible to consider this book as one of the first serious comparative syntheses of the security (repression) apparatus in relation to the periods of the system’s implementation and mature Stalinism. Thus, the book can also be given the title of a pioneering work (next to Nikita Petrov’s texts). The reviewer also suggests that this work should be published in Polish by the IPN.

PL

Autor artykułu recenzyjnego książki Molly Pucci Security Empire. The Secret Police in Communist Eastern Europe, wydanej w 2020 r. przez Yale University Press, krytycznie omawia główne tezy analizowanej pracy. Konstatuje przy tym, że podstawowy cel badawczy Autorki stanowiło porównawcze opisanie roli aparatu przymusu w przejmowaniu władzy przez komunistów w Polsce, Czechosłowacji i w Niemczech Wschodnich, a także odpowiedź na pytanie, na ile przebieg tych równoległych procesów oraz sposób odwzorowania narzucanego modelu sowieckiego były w poszczególnych krajach podobne, aż do powstania „wspólnej międzynarodowej przestrzeni bezpieczeństwa” (common international security space) złożonej z „niemal identycznych państw policyjnych”. Tym samym – jak stwierdza recenzent – książka stanowi próbę syntezy pierwszej fazy istnienia aparatów bezpieczeństwa w trzech wymienionych krajach. Recenzent z uznaniem podkreśla, że Autorka widzi przywołane procesy w ujęciu systemowym jako ważną, o ile nie kluczową część wymuszonej, odgórnej budowy państwa typu komunistycznego. Do tego niezbędny był – we wszystkich wymienionych krajach, choć nie w takim samym stopniu – potężny aparat przymusu. Za racjonalne uznaje też skupienie się przez Autorkę na tych pionach, służbach czy wydziałach odpowiednich krajowych aparatów represji, które odegrały zasadniczą rolę najpierw w przejęciu i „utrwalaniu” władzy przez promoskiewskich komunistów, aby potem stać się ich kluczową częścią zarówno w sensie organizacyjnym, jak i operacyjnym; nie zapominając przy tym o komórkach zajmujących się poszukiwaniem wyimaginowanego wroga we własnych szeregach, czyli na kwintesencji właściwej „bezpieki”. Przede wszystkim jednak – zdaniem recenzenta – praca oferuje cały szereg ważnych, choć bywa, że i dyskusyjnych pomysłów interpretacyjnych i pytań badawczych silnie zakotwiczonych w przebadanej, różnorodnej, literaturze przedmiotu i w archiwaliach polskich, czeskich i niemieckich. Dzięki temu stanowić będzie ważny punkt odniesienia, także do ujęć krytycznych, czy podważających ustalenia i interpretacje proponowane przez Autorkę. W konkluzji recenzent stwierdza, że książka Molly Pucci, jakkolwiek niedoskonała w rozmaitych drobnych szczegółach, bez wątpienia całkowicie spełnia naukowe parametry pozwalające uznać ją za jedną z pierwszych poważną porównawczych syntez aparatu bezpieczeństwa (represji) w odniesieniu do okresów implementacji systemu i dojrzałego stalinizmu. Tym samym też można jej nadać tytuł pracy pionierskiej i umieścić obok prac Nikity Pietrowa). Recenzent sugeruje też wydanie tej pracy w języku polskim przez IPN.

5

Portret zbiorowy funkcjonariuszy komunistycznej Służby Bezpieczeństwa w Polsce odpowiedzialnych za porwanie i zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki (do 1984 roku)

61%

Sztama P.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2022

|

issue 20

295-328

EN

The study aims to introduce the reader to a collective biographical outline of the life of four officers of the Security Service of the Polish People’s Republic who were sentenced to imprisonment by the court in 1985 for the murder of the chaplain of the Warsaw-based Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity”, Father Jerzy Popiełuszko. The murder became one of the most notorious crimes committed by officers of the communist political police in Poland during the Polish People’s Republic. Although a great number of studies have been written about the murder itself, both academic and popular science or journalistic, Polish historiography lacks publications showing who the people responsible for the offence were. The article presents the life paths of Waldemar Chmielewski, Leszek Pękala, Adam Pietruszka and Grzegorz Piotrowski from their birth until October 1984, when they either committed or inspired the murder of Father Popiełuszko. The text analyses many elements of these officers’ lives.

PL

Opracowanie ma przybliżyć czytelnikowi zbiorowy zarys biograficzny czterech funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa PRL, którzy w 1985 r. zostali skazani przez sąd na kary pozbawienia wolności za zamordowanie kapelana warszawskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” ks. Jerzego Popiełuszki. Morderstwo to stało się jedną z najgłośniejszych zbrodni, dokonanych przez oficerów komunistycznej policji politycznej w Polsce w okresie istnienia PRL. Choć na temat samego mordu powstało bardzo wiele opracowań, zarówno naukowych, jak i popularnonaukowych czy publicystycznych, to w polskiej historiografii brakuje publikacji pokazujących, kim byli ludzie odpowiedzialni za dokonanie tego czynu. Artykuł przedstawia drogę życiową Waldemara Chmielewskiego, Leszka Pękali, Adama Pietruszki i Grzegorza Piotrowskiego od momentu ich narodzin do października 1984 r., kiedy to dopuścili się mordu na ks. Popiełuszce bądź byli jego inspiratorami. W tekście poddano analizie wiele elementów życia funkcjonariuszy.

6

Koncepcje prawne w zakresie prawa międzynarodowego wypracowane w III Rzeszy a jej polityka okupacji

36%

Migdał P.

Studia Prawnicze KUL

|

2017

|

issue 2

123-165

EN

Taking into account previous experiences related to the investigation of occupation systems of the Axis powers during World War II, and in particular the dominant role of the Third Reich, it seems that there are large gaps in this area and the status of those studies can be considered largely insufficient. The weakness of the existing studies is their reduction to the occupation policy and formal structures, i.e. they are rather fragmentary. Only rarely do they take into consideration comparative documentation which shows the holistic development of organizational structures of invader’s administration along with its entire experience and collective functioning mechanisms as well as the demonstration of its effectiveness. This article is an attempt to determine whether and to what extent the exercise of occupation or other forms of governance by the Third Reich under Hitler’s rule over other territories or nations constituted a political and legal system, what were different types of governance over individual territories and conquered populations in a specific legal, socio-economic and political situation. It should be noted, however, that the term “occupation” used commonly in the political history of that period is not sufficient to properly describe this phenomenon in the language of law. It is too general and inadequate to the legal status of the territories occupied or controlled by Germany, including those illegally annexed (such as “eingegliederte Ostgebiete” [annexed Eastern territories] in Poland), those that have been politically subordinated with the deprivation of peoples living there of their sovereign political power (such as the Protectorate of Bohemia and Moravia), as well as those which were only forcibly incorporated into the orbit of influence of the Third Reich but with the maintenance of satellite governments (e.g. Slovakia).

PL

Uwzględniając dotychczasowe doświadczenia w badaniach nad systemami okupacji krajów Osi w trakcie II wojny światowej a szczególnie dominującej III Rzeszy niemieckiej, wydaje się, że występują w tym zakresie duże braki a stan tych badań można uznać za daleko niewystarczający. Słabością istniejących badań jest ograniczenie się do polityki okupacyjnej i struktur formalnych, czyli ich pewna wycinkowość. Rzadko uwzględnia się w nich dokumentacje porównawczą, ukazującą całościowe kształtowanie się struktur organizacyjnych zarządów okupacyjnych z uwzględnieniem całokształtu doświadczenia oraz zbiorczego mechanizmu funkcjonowania, przy wykazaniu także jego efektywności. Celem niniejszego artykułu jest, próba ustalenia, czy i o ile wypełnianie okupacji lub innych form władztwa przez III Rzeszę hitlerowską nad innymi terytoriami państwowymi czy narodami stanowiło system polityczno-prawny, jak kształtowały się różne postacie władania nad poszczególnymi terytoriami i wobec podbitej ludności w określonej sytuacji prawnej, społeczno-gospodarczej i politycznej. Należy przy tym podkreślić, że pojęcie „okupacja” używane powszechnie w historii politycznej tego okresu, nie wystarczy do poprawnego opisu zjawiska w języku nauki prawa. Jest ono zbyt ogólne i prawnicze nieadekwatne do stanu prawnego ziem zajętych lub kontrolowanych przez Niemcy i to zarówno tych anektowanych w sposób bezprawny (takich jak „eingegliederte Ostgebiete” w Polsce) jak i tych które zostały podporządkowane politycznie z pozbawieniem zamieszkałych tam narodów ich suwerennej władzy politycznej (takich jak Protektorat Czech i Moraw) i wreszcie tych, które zostały jedynie włączone przymusowo w orbitę wpływów III Rzeszy z utrzymaniem w nich rządów satelickich (np. Słowacja).

Refine search results

2 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

2 Dzieje Najnowsze

1 Studia Prawnicze KUL

1 Z Dziejów Prawa

1 Bułhak W.

1 Migdał P.

1 Nowicka D.

1 Ochał A.

1 Sztama P.

1 Łagojda K.

1 2022

2 2021