Search results

1

Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie

100%

Krajewska M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2010

|

issue 5

73-105

PL

W 1920 roku władze Państwowego Grona Konserwatorów Zabytków Przedhistorycznych rozpoczęły starania o utworzenie Państwowego Muzeum Archeologicznego (PMA). Placówka została powołana rozporządzeniem wydanym w dniu 22 marca 1928 roku przez Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Od jej powstania do chwili obecnej eksponowano ponad 360 wystaw, a pracownicy PMA zbadali ponad 450 stanowisk archeologicznych w Polsce, Iraku, Peru, Niemczech, Austrii i Czechach. 1 stycznia 1999 roku organem założycielskim dla PMA został Zarząd Województwa Mazowieckiego. Dyrektorem PMA jest dr Wojciech Brzeziński (od 2001 roku), a siedzibą – gmach Arsenału Warszawskiego (od 1957 roku). Muzeum, kontynuując wszystkie statutowe kierunki działań, łączy nadal funkcje instytutu naukowego oraz instytucji wystawienniczej. W zbiorach znajduje się ponad pół miliona zabytków (najstarsze pochodzą sprzed ok. 130 tys. lat p.n.e., najmłodsze z połowy XIX wieku). Opracowywanie powiększającego się wciąż zbioru należy do zadań pracowników pracowni i działów: Epoki Paleolitu i Mezolitu, Epoki Neolitu, Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza, Epoki Żelaza, Średniowiecza i Archeologii Czasów Nowożytnych, Archeologii Bałtów oraz Gabinetu Numizmatycznego. Badaniem szczątków ludzkich znajdowanych podczas wykopalisk zajmuje się Pracownia Antropologiczna. Zbiory dokumentacji archeologicznej, wystawienniczej, spuścizny po wybitnych archeologach polskich, zasoby kartograficzne i fotograficzne są przechowywane i opracowywane w Pracowni Dokumentacji Naukowej. Ewidencjonowanie i zarządzanie informacją o zbiorach PMA prowadzi Główny Inwentaryzator oraz Pracownia Inwentaryzacji i Ruchu Muzealiów. Nad konserwacją przedmiotów z gliny, szkła, surowców organicznych i metali czuwa Dział Konserwacji Muzealiów, gdzie prowadzone są także badania rentgenograficzne, spektrograficzne i mikroskopowe. Dla celów ekspozycyjnych wytwarzane są kopie i repliki w Pracowni Kopii. Dział Wystaw i Popularyzacji prowadzi działalność wystawienniczą i edukacyjną. Biblioteka Naukowa stanowi zaplecze naukowe dla pracowników PMA, studentów i pracowników innych instytucji z kraju i zagranicy

EN

In 1920 the authorities of the National Body of Conservators of Prehistorical Relics started lobbying for the creation of a National Archeological Museum (PMA). The institution was founded on March 22nd, 1928 by way of an ordinance issued by the president of Poland, Ignacy Mościcki. On January 1st, 1999 the Mazovian Regional Government became the PMA’s founding body. Since the museum’s creation it has housed over 360 exhibitions and its employees have conducted studies at over 450 archeological sites in Poland, Iraq, Peru, Germany, Austria and the Czech Republic. The museum’s collections consist of over half a million antiques of which the oldest have over 130 thousand years and the youngest come from the middle of the 19th century.

2

Ochrona dziedzictwa kulturowego – dylematy ponowoczesności

100%

Kielak D.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

17-20

PL

Dwuwymiarowość (materialny i niematerialny wymiar) dziedzictwa kulturowego sprawia, że ochrona tego dziedzictwa to, z jednej strony - zabezpieczanie materialne zabytków, a z drugiej - troska o zachowanie pamięci historycznej. To sprawia, że ochrona dziedzictwa staje się zależna od sposobu rozumienia historii. W postmodernistycznej świadomości globalny sens historii rozpadł się na wielość sensów cząstkowych, wspierających partykularne wizje świata i nie łączących się w żadnym poszukiwaniu spójnej całości. Działanie na rzecz ochrony dorobku kultury staje się zatem projektowaniem wrażliwości historycznej.

EN

Because of the two-dimensionality (tangible and intangible dimension) of cultural heritage, the protection of this heritage is, on the one hand - securing the substance of monuments, and - on the other hand - care for the preservation of historical memory. This makes the protection of heritage dependent on the understanding of history. In the postmodern consciousness, the global sense of history disintegrated into a multiplicity of partial meanings, supporting individual visions of the world and not joining in any search of a coherent whole. Action to protect the cultural heritage thus must become a designing of historic sensibility.

3

Outcomes of Aswan: Archaeology and The Geopolitics of Dams

100%

Bitar N., Leblanc T.

Prague Papers on the History of International Relations

|

2020

|

issue 2

43-61

EN

Answering a call for help from the Governments of Arab Republic of Egypt and Democratic Republic of Sudan, the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) lead the International Campaign to Save the Monuments of Nubia (1959–1968). Involving more than 100 countries, the campaign consisted in a wide range of archaeological missions along with financial aid aiming to preserve and safeguard the cultural heritage threatened by the construction of the Aswan High Dam, built on the Nile River throughout the 1960s. The location chosen for the hydropower plant’s reservoir intersected the heartland of an extensive heritage belonging to both Nubian and Egyptian millenary civilizations implying the flood of several archeological sites and monuments of undeniable cultural and historical significance. This last chance to save the relics mobilized several scholars and countries that today exhibit their findings in their most prestigious museums. Entire monuments were dismantled and placed away from the inundations but still in the region, while others were moved to other countries as counterpart gifts on behalf of the Egyptian government. Under one specific angle, this article contests the well-established account that the international campaign was a success. The Nubian Campaign ends up normalizing a quite modern social phenomenon: to dam major rivers in name of national development. We then raise several aspects crossing the disciplines of archeology history and geopolitics as an exercise of counterweight to the official reports.

4

DOM na warsztacie etymologa, archeologa i badacza językowego obrazu świata

88%

Popowska-Taborska H.

Rocznik Slawistyczny

|

2014

|

vol. 63

91-97

EN

This article is a side-result of a current large-scale research work on the Axiological Lexicon of the Slavs and their Neighbors. As the “house” is one of the entries included in the Dictionary, the author draws attention to three words preserved in the Slavic languages that should be recognized as the ones that refer to the original human household. They include (a) the South Slavic names that derive from the Proto-Slavic word *ktja, related to the Proto-Slavic form *ktъ ‘the internal angle of the house’; (b) the Polish dialectal word that is recognized as an alleged Old Prussian relic of the lexeme kuk(u)rzysko ‘the place where formerly an old house was located’, ‘the hearth in a forge’; (c) the Proto Slavic word *jьstъba ‘a heated living room’, ‘a dugout’, ‘a cottage’, ‘home’, originally derived from the folk Latin form *extŭfa/*extūfa ‘primitive steam baths’. The etymology of these words is confirmed by archaeological research which indicate that that the earliest households used by the Slavs had the form of a rectangular dugout with a fire place in the corner. The linguistic image of the world clearly mirrors the reality of the former times: all the words that are analyzed in the article refer to a place where the primary role is played by fire, the donor of heat and food that brings together the residents of the first primitive households built in this area.

5

Dziecięce stroje grobowe ze szczuczyńskich krypt

88%

Dobek M.

Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

|

2021

|

vol. 8

|

issue 2

299-315

EN

Research conducted in the crypts in the church of The Name of the Blessed Virgin Mary in Szczuczyn brought many new elements into funeral history of the modern period. The unique conditions in the crypt contributed to the preservation of many remains of funerary clothing, the existence of which in the original equipment of the deceased was only guessed, because the linen and wool fabrics were usually decaying. The analysis of the materials from Szczuczyn allowed to broaden the knowledge of grave costumes sewn from these fabrics, as well as to verify their role – as a result of the conducted research, it was found that less durable materials were also present in exceptionally richly furnished graves. Objects analyzed during the excavations also allowed for a kind of confrontation and tracing the extent to which the secular community living in 18th-century Poland complied with the rules imposed by the church regarding the use of the recommended grave costumes. The analysis of the total number of burials of children in the crypts of the post-piarist church in Szczuczyn also allows for some conclusions regarding the identification of the sex of the children placed there. During the research conducted in the crypts under the presbytery, 96 burials were described in detail. This number also included children's burials, which were subjected to a detailed in situ analysis. As a result of these works, the burials of two children of Stanisław Antoni Szczuka, the founder of the church and the owner of Szczuczyn, were identified. Little August Michał was buried in a silk żupan, and Maria Anna in a silk grave dress sewn from grits. The remaining children were mostly buried in linen dresses decorated with silk belts, but among them, there were also some unique forms of grave costumes. Thus, in the crypts of Szczuczyn in Poland, an archaeological discovery of a linen Czechman was made, and a dress with a printed floral pattern can be considered an extremely unique burial.

6

Art among archeologists. Selected examples

87%

Kaczor M., Pyżewicz K., Wielgus B.

Folia Praehistorica Posnaniensia

|

2019

|

vol. 24

47-65

EN

This article presents selected aspects of potential intersections of archeology and art, the potential resulting from it, and also threats. We presented our interpretation of the perception of this issue, which is from the archaeologist’s perspective. We referred to specific examples that refer both to our experience resulting from more than a year of cooperation between the Faculty of Archeology of the Adam Mickiewicz University in Poznań and the Faculty of Art Education and Curatorial Studies of the University of Arts in Poznań, as well as the external sources. An attempt was made to answer the question – how archaeologists can use the knowledge and experience of artists. We focused on the example of museology and the popularization of archaeological knowledge, how to make it more attractive, and to facilitate public reception. At the same time, we presented our observations on the examples of the use of archeology by artists as inspiration.

7

The program of “new” aesthetics regarding the expectations of archeologists

87%

Minta-Tworzowska D.

Folia Praehistorica Posnaniensia

|

2019

|

vol. 24

149-163

PL

The article is devoted to considerations regarding the idea of „new aesthetics” and its importance for archeology, especially prehistoric archeology. The current scientific reality as exceeding current paradigms and expanding research fields is diagnosed. This process also applies to the borders of art, which until recently seemed to be established, fixed and guaranteeing its clear separation from other spheres of life. The article shows aesthetics as noting this process and subject to change. This complicated current situation has created the idea of „new aesthetics”, entering new areas that previously did not belong to art or aesthetics. Similarly, the methods of analyzing these phenomena do not have a predetermined status. This gives new opportunities, especially when you notice the manifestations of universal aesthetics. They also relate to prehistoric archeology, giving it the opportunity to participate in the discourse proposed by „new aesthetics.”

8

Dziedzictwo kulturowe Mazowsza: potencjał i problemy zarządzania

75%

Gutowska K., Kobyliński K.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

11-16

PL

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym regionu to działanie na rzecz ochrony tego dziedzictwa, ale także decyzje dotyczące współczesnego korzystania z tego zasobu. Konferencja Dziedzictwo kulturowe Mazowsza: potencjał i problemy zarządzania zorganizowana została przez Wydział Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej 20 maja 2011 roku. Uczestnicy konferencji zastanawiali się nad tym, w jaki sposób godzić te 2 cele, często trudne do pogodzenia. Niniejszy tom periodyku „Mazowsze. Studia Regionalne” zawiera wypowiedzi przedstawicieli środowisk akademickich, służb ochrony zabytków i animatorów turystyki na temat pożądanych i niepożądanych zjawisk w naszym sposobie odnoszenia się do materialnych i niematerialnych pozostałości dawnej historii i kultury.

EN

Management of cultural heritage of a region is an action to protect this heritage, but also decisions on the contemporary use of this resource. Conference "Cultural Heritage of Mazowsze (Mazovia): potential and problems of management” was organized by the Faculty of Historical and Social Sciences, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw and the Department of Administration and Social Sciences of Warsaw University of Technology on 20 May 2011. The conference participants debated over how to conciliate these two objectives, which are often difficult to reconcile. This volume of the periodical "Mazowsze. Regional Studies"contains statements by representatives of academia, protection services and organisers of tourism on desirable and undesirable effects of our attitudes towards tangible and intangible remains of history and culture.

9

Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?

75%

Kobyliński Z.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

21-47

PL

Artykuł dotyczy definicji dziedzictwa kulturowego, jego wartości dla społeczeństwa oraz problemu jego własności i konfliktów, które wokół własności dziedzictwa kulturowego powstają. Wytwory człowieka, a także wytwory natury, które posiadają wartości duchowe, możemy nazwać dobrami kultury. Dziedzictwem kulturowym jest natomiast ta część dawnych dóbr kultury, która uznana została za wartościową przez kolejne następne pokolenia i dzięki temu dotrwała do chwili obecnej. Pojęcie zabytku najsłuszniej jest zarezerwować dla dawnych materialnych dzieł człowieka. W ostatniej ćwierci XX wieku zauważono, że zjawiska kulturowe mają charakter zasobów, analogicznie do zasobów naturalnych. Dziedzictwo kulturowe jest zasobem ograniczonym, nieodnawialnym i narażonym na zniszczenie zarówno w wyniku działania czynników zewnętrznych, np. rozkładu wynikającego z upływu czasu, jak też w wyniku nadmiernej i niekontrolowanej konsumpcji. Co więcej, zasoby kulturowe są przedmiotem własności wspólnej i trzeba nimi mądrze zarządzać w interesie publicznym. Większość teoretyków za najważniejsze kryteria uznania danego obiektu za należący do kategorii dziedzictwa kulturowego uważa wartość poznawczą i wartość emocjonalną, łącznie określając je często mianem „wartości historycznych” czy „wartości zabytkowych”. Wartość dziedzictwa kulturowego jest wielowymiarowa i może być mierzona na wielu skalach. Niektóre z wartości dziedzictwa są wartościami uniwersalnymi, transcendentnymi, obiektywnymi i bezwarunkowymi. Inne wartości będą miały charakter zrelatywizowany do konkretnego kontekstu społecznego czy kulturowego ich odbiorcy. W odniesieniu do własności dziedzictwa kulturowego, autor – po rozważeniu różnych teorii dotyczących tego zagadnienia – proponuje przyjąć teorię wspólnej własności, której konsekwencją jest zasada wolnego dostępu do wartości dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo kulturowe musi być własnością publiczną w takim sensie, że każdy winien mieć równy dostęp do duchowych wartości, jakie to dziedzictwo w sobie zawiera. Nie oznacza to jednak wcale koniecznie wywłaszczenia prywatnych właścicieli poszczególnych obiektów tworzących dziedzictwo kulturowe. Z punktu widzenia idei wolnego dostępu nie jest bowiem ważne, kto jest właścicielem substancji danego obiektu w sensie prawnym, jeśli tylko korzystanie z tego prawa własności nie narusza interesu publicznego.

EN

This article applies to the definition of cultural heritage, its value to society and to the problem of its ownership, as well as to conflicts that arise around ownership of the cultural heritage. Human creations, as well as creations of nature that have spiritual values, may be called “cultural goods”. “Cultural heritage” is, however, this part of the past cultural goods, which had been considered valuable for the next generations and thus survived to the present. The notion of a “monument” should be reserved for the material remains of the past human activities. In the last quarter of the twentieth century, it was noted that cultural phenomena are the resources, analogous to natural resources. Cultural heritage is a limited resource, non-renewable and vulnerable to damage as a result of both external factors, such as the decay resulting from the passage of time, as well as a result of excessive and uncontrolled consumption. Moreover, the cultural resources are the subject of common ownership and there is a need to manage them wisely in the public interest. Most theorists as the most important criteria for the recognition of an object as belonging to the category of cultural heritage considers its cognitive and emotional values, which jointly are frequently described as "historical value". The value of cultural heritage is multidimensional and can be measured on many scales. Some of the heritage values are the values of universal, transcendent, objective and unconditional character. Other values are related to the particular social or cultural context of the recipient. With regard to the ownership of cultural heritage, the author - after considering various theories on this issue - proposes to adopt the theory of common property, which as a consequence leads to the principle of free access to the cultural heritage. Cultural heritage needs to be public domain in the sense that everyone should have equal access to the spiritual values that the heritage contains. This does not mean necessarily expropriation of private owners of individual objects making up the cultural heritage. From the standpoint of the idea of free access it does not matter who owns the substance of an object in a legal sense, if only the ownership right does not affect the public interest.

10

O sposobach wykorzystania przez armię rzymską koni tzw. ras prymitywnych

75%

Gawroński R. A.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2010

|

issue 5

29-50

PL

Wykorzystując dane archeologiczne oraz przekazy pisane, autor stara się udowodnić, że niskorosłe konie tzw. ras prymitywnych, wykorzystywane przez germańskich wojowników oraz oddziały posiłkowe Batawów, były bardzo przydatne w walkach na granicy reńskiej. Używając danych archeozoologicznych, autor stara się także zrekonstruować wysokość i rasę wierzchowców, używanych przez oddziały Batawów. Niniejszy artykuł podejmuje także próbę udowodnienia, że negatywna opinia o tych koniach wielkości kucyka, obecna w dziełach kilku rzymskich autorów, powstała jako rezultat retorycznej pogardy dla „prymitywizmu barbarzyńców”. Na podstawie informacji uzyskanych dzięki współczesnym eksperymentom oraz przy wykorzystaniu przekazów z czasów nowożytnych autor stara się zrekonstruować niezwykłe zdolności jazdy Batawów, zwłaszcza ich umiejętności pokonywania przeszkód wodnych. Autor stara się także udowodnić, że raptowny wzrost w wielkości koni, rozpoznawalny na podstawie pozostałości szkieletów datowanych na czasy po powstaniu 69 roku n.e., stanowił rezultat politycznej i taktycznej zmiany, jako że jeździe Batawów powierzono wtedy zadania innej natury.

EN

Using the literary and archaeological evidence the author argues that the small „primitive” horses, used by the Germanic warriors and the Batavian auxiliary units, were extremely useful in the warfare on the Rhine frontier. Using the archaeozoological evidence the author also tries to reconstruct the height and race of the mounts, used by the Batavian units. The present paper also tries to prove, that the bad opinion about these small pony sized creatures, shown in the works of some Roman authors, emerged as a result of rhetorical disregard for „barbarian primitiveness”. On the basis of information provided by the nowadays experiments and using the modern accounts the author tries to reconstruct the unusual skills of the Batavian cavalry, especially its special abilities in water crossings. The author also argues, that the rapid increase in the size of the horses, traceable in the skeletal remains dated after the Batavian uprising of 69 AD, was a result of tactical and political change, as the Batavian cavalry was entrusted with different tasks.

11

Bilans korzyści i niedogodności : prywatny właściciel wobec decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków

75%

Kulesza M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

201-207

PL

Referat stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy każdy obiekt warto i czy należy wpisywać do rejestru zabytków, postawione z punktu widzenia właściciela nieruchomości „z przeszłością”. Problem omawiam na przykładzie dworku w Hucie Mińskiej, pokazując trudności, z jakimi spotykają się jego właściciele i zmiany, jakich w tej nieruchomości dokonują, związane z koniecznymi naprawami oraz niezbędną modernizacją. Staram się sformułować realistyczne oczekiwania ze strony właściciela nieruchomości, która nie ma szans na wpisanie do rejestru zabytków, wobec urzędu konserwatorskiego i innych instytucji lub organizacji pozarządowych. Na zakończenie formułuję wnioski na temat bilansu zysków, a także strat (kłopotów, niedogodności i utrudnień), jakich może spodziewać się prywatny właściciel, gdyby (hipotetycznie) rozpoczął starania o status zabytku i taki status uzyskał.

EN

The paper presents an attempt to answer the question, whether every historic building is worth enlisting in the official registry of monuments, and whether - from the point of view of the owner of such property having its history – such form of legal protection is advantageous. Problem is being discussed on the example of manor house at Huta Mińska, showing difficulties which its owner meets and changes he makes in his property, connected with necessary repairs and modernization. I am trying to formulate realistic expectations towards conservator office and other institutions or non–governmental organizations, from the point of view of the owner of property, which has no chance to be included in the registry of protected monuments. At the end I am formulating conclusions involving balance of benefits and losses (troubles, inconveniences, difficulties), which private owner may expect, if – in a hypothetic situation - he made an effort to get legal status of monument for his building and obtained it.

12

Dziedzictwo kultury olęderskiej na Mazowszu

75%

Szałygin J.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

125-137

PL

Kolonizacja holenderska zalewowych terenów nadrzecznych, zwana potocznie olęderską, pojawiła się na terenach polskich na początku XVI wieku. Napływ osadników spowodowany był z jednej strony prześladowaniami religijnymi i licznymi pogromami na tle religijnym członków sekt Nowochrzczeńców i Mennonitów, powstałych w dobie reformacji religijnej, z drugiej strony względami praktycznymi: koloniści reprezentowali wysoki poziom gospodarki i kultury osadniczej, przez co byli osadnikami wysoce pożądanymi. Dzięki wielowiekowemu doświadczeniu w walce z zalewem wody wyniesionemu z ojczyzny, potrafili oni drogą zakładania całego systemu rowów, tam i grobli, nawet całkiem nieużyteczne połacie, z pozoru nie nadające się do prowadzenia działalności gospodarczej, doprowadzić do stanu kwitnącej kultury. Gospodarka ich cechowała się znacznie większą wydajnością, nowoczesnością, lepszą organizacją pracy, niż gospodarka chłopów pańszczyźnianych. Mieli wiele zalet: potrafili gospodarować na terenach okresowo zalewanych przez rzeki, płacili właścicielom gruntu czynsz pieniężny, uważani byli za ludzi pracowitych i spokojnych. Prawo holenderskie, na którym lokowano wsie, było ze względu na kilkuletnie ulgi w płaceniu podatków oraz czynszową (pieniężną) formę rozliczania się z właścicielem gruntów za ich dzierżawę i wykorzystanie na tyle atrakcyjne, że osadzano na nim nie tylko Holendrów, ale również Niemców i Polaków. Na obszarze Mazowsza koloniści zasiedlili 193 wsie, przekształcając i adaptując na swoje potrzeby tradycyjny mazowiecki krajobraz, a zwłaszcza terenu położone wzdłuż koryta Wisły. Pozostałości ich kultury materialnej do chwili obecnej stanowią niewątpliwy fenomen i przykład udanej wzajemnej współpracy człowieka i natury w kształtowaniu oblicza terenów zalewowych.

EN

The Dutch immigration and settlement in riverside floodlands, commonly called olęder settlement, appeared in the Polish territories in the beginning of the 16th century. The immigration of settlers was, on the one hand, caused by religious persecutions and numerous massacres of members of the religious sects of Anababtists and Mennonites which were established in the times of the religious Reformation, and on the other, by practical considerations, as the settlers represented a high level of settlement economy and culture, which was why they were highly desired newcomers. Thanks to centuries long experience in fighting of floods in their own country, they knew how to convert areas seemingly useless for economy into economically thriving lands by way of building of a whole system of ditches, dams and causeways. Their economy was characteristic of a considerably better efficiency, modernity, better organization of work than the economy of serfs. They had a lot of virtues: they knew how to run farms in floodlands, they paid a pecuniary rent to the landlord and were considered to be hardworking and peaceful. The Dutch law, based on which the villages were established, was attractive because it provided for several-years long tax-relieves and a pecuniary rent paid to the landlord for the lease and use of land. Therefore, not only the Dutch but also Germans and Poles were settled under that law. In the area of Mazovia, the immigrants settled in 193 villages and transformed and adapted to their needs the traditional Mazovian landscape, especially the areas situated along the Vistula river channel. The remnants of their material culture still constitute an amazing phenomenon and an example of a successful co-operation of man and nature in shaping of the image of floodlands.

13

Potrzeba i tradycja znakowania zabytków : znak Błękitnej Tarczy na warszawskich zabytkach

75%

Wyrzykowska M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

217-225

PL

- Zgodnie z założeniami Konwencji Haskiej z 14 maja 1954 roku, znak Błękitnej Tarczy miał peł-nić funkcję rozpoznawczą – wskazywać obiekty i środki transportu podlegające ochronie w razie konfliktu zbrojnego. Stał się międzynarodowym symbolem, chroniącym zabytkowe budowle przed dewastacją i zapomnieniem, stosowanym znacznie szerzej, niż przewidziano w Konwencji. Wiele światowych organizacji i inicjatyw zajmujących się tematyką dziedzictwa kulturowego przyjęło ten znak jako własne logo. W Polsce Błękitną Tarczę wykorzystuje się do znakowania zabytków w celu zapewnienia im ochrony prawnej oraz rozpoznawalności. Ustawa z 23 lipca 2003 roku wraz z rozporządzeniami Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego określają dokładnie sposoby umieszczania Błękitnej Tarczy na obiektach historycznych. Jednakże wiele znaków umieszczanych jest na budynkach nieprawidłowo: są źle widoczne; psują estetykę elewacji; bywa, iż ich umocowanie niszczy zabytkowe portale.

EN

In accordance with the provisions of the Hague Convention of 14th May 1954, the Blue Shield should function as a distinctive emblem – to facilitate the identification of protected cultural property and means of transport during an armed conflict. It became an international symbol protecting historical buildings from devastation and oblivion, used in broader spectrum than it was initially predicted in the Convention. Many international cultural heritage organisations and initiatives adopt this sign as their logotypes. In Poland the Blue Shield emblem is used to mark the monuments ensuring them legal protection and recognition. The Act of Parliament of 23th July 2003 along with the Minister's of Culture and National Heritage regulations define precisely the ways of placing the Blue Shield on the historical objects. However, many plates are placed improperly: they are weakly visible, spoil the aesthetic value of elevation, sometimes their hold destroy the antique portals.

14

Zabytek z punktu widzenia estetyki, czyli o węzłach, przejściach i przesunięciach znaczeń w dziedzinie zarządzania dziedzictwem kulturowym

75%

Gutowska K.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

49-58

PL

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym ma charakter transdyscyplinarny, wymaga częstego przechodzenia pomiędzy różnymi dziedzinami, przyjmowania odmiennych punktów widzenia, nie zawsze dających się uzgodnić. Posługując się przykładami z obszaru Mazowsza, staram się pokazać punkty splatania się zagadnień z zakresu estetyki, filozofii kultury i ochrony oraz konserwacji zabytków – węzły i miejsca przejścia między dyscyplinami, w których następuje zmiana (najczęściej niezauważalnie, stopniowo) znaczenia różnych kategorii, pojęć i sensów. Należy do nich między innymi kwestia rozumienia pojęć wartości artystycznej i estetycznej, a także źródeł i znaczenia doświadczenia historycznego. Jako przykłady niektórych wspólnych kategorii rozważam „tajemniczość”, „obcość”, „oswojoną dziwność” fikcji historycznych, „swojskość”, „ładność” oraz „atrakcyjność wizualną” w ich relacji do „autentyczności” i „dawności”.

EN

Management of cultural heritage is a trans-disciplinary activity; it requires frequent transitions between different disciplines, taking different points of view, which are not always ascertainable upon. Using examples from the region of Mazovia, I try to show points of interplay of issues of aesthetics, philosophy of culture and the protection and conservation - the nodes and places of the transition between the disciplines in which there is a change (often imperceptibly, gradually) of the importance of different categories, concepts and meanings. These include, inter alia, the issue of understanding the concepts of artistic and aesthetic values, as well as the sources and significance of historical experience. As examples of some common categories I discuss the “mysteriousness”, the “strangeness”, and the “tamed oddity” of historical fiction, the “homeliness”, the “loveliness”, and the “visual appeal” in their relationship to the” authenticity” and to the “antiquity”.

15

Dziedzictwo kulturowe warszawskiej dzielnicy Białołęka: problemy ochrony, prezentacji i popularyzacji

75%

Bryk M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

79-101

PL

Artykuł jest przedstawieniem zarysu problematyki zarządzania dziedzictwem kulturowym jednej z największych warszawskich dzielnic – Białołęki. Dotyczy on zarówno obiektów zabytkowych archeologicznych, jak i historycznych. Artykuł zawiera krótką charakterystykę omawianego obszaru wraz ze szkicem pradziejów i wydarzeń historycznych oraz przedstawia przyjętą metodologię i efekty pracy nad stworzeniem bazy zasobów archeologicznych, a także katalogu nieruchomych obiektów zabytkowych z obszaru dzielnicy. Prezentuje działania podjęte na rzecz ochrony i prezentacji dziedzictwa kulturowego, w tym archeologicznego, zarówno przez władze samorządowe, służby konserwatorskie, jak i organizacje pozarządowe. Najważniejszym wnioskiem wynikającym z przeprowadzonej analizy jest wskazanie na niedostateczne zainteresowanie i błędy w dokumentacji służb konserwatorskich oraz zaobserwowanie intensywnych działań mieszkańców dzielnicy w sferze dziedzictwa kulturowego. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest wskazanie na potrzebę stworzenia bazy obiektów historycznych, przede wszystkim na podstawie badań terenowych, która posłuży za podstawę do wskazania najważniejszych obiektów do ochrony konserwatorskiej.

EN

The paper discusses issues of management of cultural heritage of Białołęka, one of the largest district of Warszawa (Warsaw), the capital city of Poland. It includes physical aspects of cultural heritage – both archaeological sites and historical structures. Paper contains a short report on area and its history. It presents steps taken to create databases of archaeological and historical heritage resources. It presents also the actions undertaken for the conservation and presentation of cultural heritage by the heritage services, local authorities and non-governmental organisations. Main thesis of the paper is that heritage preservation services do not take enough care about cultural heritage of this area, but luckily the local community does. Another important reflection is that we need to create database of historical objects, that will be based not only on studies of literature and documents, but mostly on results of field research. This way we can select the most important objects that need to be preserved.

16

Problemy rozpoznania zabytkowych parków na terenie Warszawy oraz przygotowania zaleceń konserwatorskich na przykładzie Ogrodu Krasińskich

75%

Dymek A.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

149-162

PL

Rozpoznanie zasobu zabytkowych parków i ogrodów na terenie Warszawy oraz ocena ich aktualnego stanu zachowania są potrzebne dla prawidłowego kształtowania polityki konserwatorskiej i zarządzania tymi obiektami. W większości decyzje wpisujące do rejestru zabytków parki na terenie stolicy pochodzą z lat 60. i 1970. XX w. i nie precyzują przedmiotu oraz granic ochrony. W treści decyzji podana jest jedynie nazwa i adres parku, a uzasadnieniem wpisu jest zwyczajowo wartość zabytkowa, artystyczna i historyczna. Obecnie jest konieczne przeprowadzenie postępowań wyjaśniających decyzje wpisów parków do rejestru oraz oznaczenie granic ochrony konserwatorskiej w oparciu o aktualne wyrysy z ewidencji gruntów. Przy adaptacji zabytkowych założeń parkowych do funkcji parków miejskich priorytetem powinno być poszanowanie zachowanej substancji zabytkowej i historycznych form zagospodarowania terenu. Podstawę poprawnej dokumentacji rewaloryzacji zabytkowych parków powinny stanowić zalecenia konserwatorskie, poprzedzone rozpoznaniem historycznym i analizami stanu zachowania substancji obiektu, omówione na przykładzie opracowanych przez Oddział Terenowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie zaleceń konserwatorskich do koncepcji rewaloryzacji Ogrodu Krasińskich w Warszawie.

EN

Identifying the resource of historic parks in Warsaw and assessing their present state of retention are required to create a valid conservation policy for managing these objects. Most of the decisions entering parks in Warsaw into the register of historic objects were made in the 1960s and 1970s, and they do not define the subject of protection in detail, nor determine the borders of the historic park. The contents of the decisions include only the park’s name and address, and the reasons for entering it into the register are mainly historical and artistic values. It is necessary now to investigate the decisions of entering the parks into the register and to define the limits of conservation protection on the basis of current map extracts from the Land and Property Register. When adapting the historic park complexes to a city park function, the priority should be to respect the retained historic substance and historic forms of land development. Valid documentation of restoring historic parks should be based on conservation recommendations preceded by an evaluation of historical value and analyses of the state of retention of the object’s substance, discussed on the example of conservation recommendations for the concept of restoration of Krasiński Garden in Warsaw, prepared by the Local Division of the National Heritage Board of Poland in Warsaw.

17

Arcybiskup Józef Bilczewski jako archeolog chrześcijański (W 60 rocznicę śmierci)

75%

Urban W.

Vox Patrum

|

1984

|

vol. 6

363-370

EN

Josephus Bilczewski dioecesis Cracoviensis sacerdos, anno 1884 ordinatus, maxima cum diligentia studiis theologicis praesertim archeologiae christianae additus erat.

18

Pozostałości Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej : problemy konserwatorskie, potencjał edukacyjny i turystyczny

75%

Klęczar B.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

175-188

PL

Wzniesienie Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej było największą inwestycją radiokomunikacyjną w historii II Rzeczypospolitej. Instalacja ta miała olbrzymi zasięg, zastosowano w niej najnowocześniejsze rozwiązania. Jej teren stał się areną krwawych walk w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku. Na początku roku 1945 Nadawcza Radiostacja Transatlantycka została całkowicie zniszczona. Do chwili obecnej zachowało się niewiele materialnych pozostałości, głównie fundamenty dziesięciu masztów antenowych, 3 wartownie i ruiny budynku nadajnika. Były one przez lata zapomniane i wystawione na działanie wielu czynników destrukcyjnych. Artykuł zawiera uzasadnienie konieczności podjęcia prac konserwatorskich oraz konkretne propozycje zagospodarowania dawnego terenu i pozostałości tego unikatowego obiektu.

EN

The Transatlantic Broadcasting Radiostation was the biggest radiocommunication investment in the mid-war Poland. The radiostation had great range of broadcast and the most innovative solutions were used in it. During the German siege of Warsaw in September 1939, terrain of Transatlantic Broadcasting Radiostation was defended by Polish soldiers. At the beginning of 1945 Transatlantic Broadcasting Radiostation was completely destroyed. Only a few material remains of it had survived till the present times: foundations of the ten antenna masts, three watchmen posts and ruins of the broadcasting building. They were forgotten for years and exposed to many destructive influences. The paper shows the necessity of conservation works and proposals for revitalising of the terrain and of the remains of this unique structure.

19

Prawne aspekty ochrony nieruchomości zabytkowych

75%

Kisilowska H.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

59-65

PL

Ochrona zabytków nieruchomych i opieka nad tymi zabytkami wymaga właściwych instrumentów prawnych. Ustawy powinny jasno określać przedmiot ochrony, zasady, cele i metody, a także uprawnienia i obowiązki zarówno użytkowników zabytków, jak i organów administracji publicznej. Ochrona zabytków należy do zadań publicznych i stanowi domenę prawa administracyjnego, określającego kompetencje organów władzy publicznej: państwowej, rządowej i samorządowej, które są realizowane w interesie ochrony dobra publicznego. Uwzględniając, że zabytek nieruchomy ma większe szanse przetrwania jeśli jest właściwie użytkowany, bardzo ważnym problemem staje się prawne zapewnienie właścicielom zabytków odpowiednich ulg i preferencji rekompensujących niezbędne koszty utrzymania i konserwacji. Obecne ustawodawstwo zdecydowanie więcej nakłada obowiązków często trudnych do zrealizowania przez właścicieli bez pomocy z zewnątrz. Ochrona zabytków w większym stopniu powinna być sprawą publiczną. Dlatego tak istotna jest kwestia świadomości obywateli oraz zwiększenie uprawnień samorządów lokalnych, aby można było zachować dla przyszłych pokoleń to, bez czego niemożliwy jest trwały i zrównoważony rozwój – świadectwo przeszłości i tożsamości społecznej.

EN

Protection of historical monuments, which are considered elements of the cultural heritage requires appropriate legal instruments. The law should clearly define the object of protection, principles, objectives and methods, as well as the powers and duties both of those who are users of these monuments and of the public administrations. The protection of historical monuments is one of the public tasks; it is the administrative law that defines the powers of public authorities (that is of the national and the local governments) that are implemented in the interest of protecting the public good. Given that historical monuments have a better chance of being preserved if they are properly used, a very important legal issue is to provide appropriate relief and preferences to their owners to compensate for the necessary maintenance costs. Current legislation imposes duties that are often difficult to fulfill by the owners of historical monuments without external help. The protection of monuments should to a greater extent be a public concern. Therefore, it is crucial to increase public awareness of citizens and to expand the powers of local self-governments so that it will be possible to preserve the cultural heritage, the witness of the past and an integral part of local social identity, for future generations, without which there can be no lasting and sustainable development.

20

Stanowiska archeologiczne w krajobrazie kulturowym Mazowsza : problemy zarządzania i ekspozycji

75%

Wysocki J.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2011

|

issue 7

103-115

PL

Wśród tysięcy stanowisk archeologicznych zarejestrowanych w archiwach konserwatorskich, szczególne miejsce zajmują stanowiska archeologiczne o własnej formie krajobrazowej. Na terenie województwa mazowieckiego znajduje się ok. 200 grodzisk i zamczysk. Artykuł przedstawia typy tych obiektów, zagrożenia dla nich oraz formy działań podejmowanych w celu ich ochrony. Ochrona ich polega na wpisywaniu do rejestru zabytków, ale ważniejsze znacznie - zwłaszcza na obszarach podlegających intensywnym procesom urbanizacyjnym - są działania związane z planowaniem przestrzennym, ponieważ mają one bezpośredni wpływ na problem zmian w otoczeniu zabytku. Niestety, aktualnie żadne z grodzisk na terenie Mazowsza nie posiada planu ochrony. Współcześnie równie ważne jest uspołecznienie procesu zarządzania dziedzictwem archeologicznym. Uzyskanie akceptacji społecznej dla obiektu, doprowadzenie do identyfikacji z nim społeczności lokalnej, doprowadzenie do stałego zaangażowania organizacji społecznych w proces zarządzania oraz permanentne działania władz lokalnych mogą w praktyce okazać się o wiele bardziej znaczące i efektywne, niż nakazy i zakazy konserwatorskie. Do realizacji tego postulatu konieczne jest odpowiednie przygotowanie merytoryczne urzędników samorządowych zajmujących się problematyką zarządzania dziedzictwem kulturowym zarówno na poziomie gminy jak i powiatu. Konserwator powinien być zaangażowany w proces ochrony jako jeden z partnerów służący radą oraz pomocą i tylko w przypadkach skrajnych używać instrumentów administracyjnych. Do realizacji takiego programu konieczna jest reforma służby konserwatorskiej, mająca na celu zwiększenie jej kompetencji merytorycznych, a ograniczenie obciążeń urzędniczych.

EN

Among the thousands of archaeological sites recorded in the archives of the preservation offices, a special place is occupied by those which have their own landscape form. In the territory of the Mazowieckie Province approximately 200 remains of early historic strongholds have survived to our times. The article presents the types of these sites, threats to them and forms of actions undertaken to protect them. Protecting these sites means first of all to include them into the register of scheduled monuments, but much more important activities are related to planning, because it is important - especially for areas with intensive urban processes - to control changes in the environment of such a monument. Unfortunately, currently none of the strongholds in the Mazovia has a long-term preservation plan. Equally important nowadays is the public participation in archaeological heritage management. The achieving public appreciation and acceptance for historical places, the attaining the identification of the local community with them, and the bringing about a permanent commitment to social organizations in the management and permanent activities of local authorities, may in practice prove to be much more important and more effective than maintenance orders and prohibitions. To accomplish this postulate it is necessary to properly prepare the government officials dealing with cultural heritage management at both the municipality and county level. Civil servant, of course, should also be involved in the preservation process, but should act as a partner, which offers advice and help, and only in extreme cases should use the administrative tools. To implement such a program a reform of conservation service in Poland is required, aimed at increasing its substantive powers, and reducing the administrative burdens.

Refine search results

Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie

Ochrona dziedzictwa kulturowego – dylematy ponowoczesności

Outcomes of Aswan: Archaeology and The Geopolitics of Dams

DOM na warsztacie etymologa, archeologa i badacza językowego obrazu świata

Dziecięce stroje grobowe ze szczuczyńskich krypt

Art among archeologists. Selected examples

The program of “new” aesthetics regarding the expectations of archeologists

Dziedzictwo kulturowe Mazowsza: potencjał i problemy zarządzania

Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?

O sposobach wykorzystania przez armię rzymską koni tzw. ras prymitywnych

Bilans korzyści i niedogodności : prywatny właściciel wobec decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków

Dziedzictwo kultury olęderskiej na Mazowszu

Potrzeba i tradycja znakowania zabytków : znak Błękitnej Tarczy na warszawskich zabytkach

Zabytek z punktu widzenia estetyki, czyli o węzłach, przejściach i przesunięciach znaczeń w dziedzinie zarządzania dziedzictwem kulturowym

Dziedzictwo kulturowe warszawskiej dzielnicy Białołęka: problemy ochrony, prezentacji i popularyzacji

Problemy rozpoznania zabytkowych parków na terenie Warszawy oraz przygotowania zaleceń konserwatorskich na przykładzie Ogrodu Krasińskich

Arcybiskup Józef Bilczewski jako archeolog chrześcijański (W 60 rocznicę śmierci)

Pozostałości Nadawczej Radiostacji Transatlantyckiej : problemy konserwatorskie, potencjał edukacyjny i turystyczny

Prawne aspekty ochrony nieruchomości zabytkowych

Stanowiska archeologiczne w krajobrazie kulturowym Mazowsza : problemy zarządzania i ekspozycji