Search results

1

From manuscript to first printed edition. On the early variants of the poem “Ranny” by Tadeusz Różewicz

100%

Woźniak-Łabieniec M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2019

|

vol. 55

|

issue 4

201-216

PL

Tadeusz Różewicz był poetą, dla którego twórczość literacka, zwłaszcza poetycka traktowana była jak nie do końca zamknięty proces. Wielokrotnie zmieniał swe wiersze w kolejnych wydaniach. Tematem artykułu jest wiersz Ranny, którego zachowało się kilka wersji, a który wszedł do pierwszego tomu poetyckiego Niepokój (1947). Przedmiotem opisu są cztery pierwsze wersje wiersza – jego ewolucja, począwszy od rękopisu zachowanego w archiwum brata pisarza (Stanisława Różewicza), poprzez dwa maszynopisy zachowane w Archiwum czasopisma „Odrodzenie” po pierwodruk z tegoż pisma. Zmiany wprowadzane przez poetę, który w swych działaniach okazuje się wiernym uczniem awangardy, zmierzają do realizacji idei jego mistrza Juliana Przybosia: minimum słów, maksimum treści.

EN

Tadeusz Różewicz was a poet for whom works of literature, poetry in particular, were never finite entities. He often changed his poems in consecutive editions. This article discusses the poem Ranny, several versions of which have survived, and which was included in Różewicz’s first poetic collection entitled Niepokój (1947). The discussion applies to the initial four versions of the poem: its evolution starting with the manuscript kept in the archive of the writer’s brother (Stanisław Różewicz), through two typescripts kept in the Archive of the “Odrodzenie” journal, to the first printed edition from that journal. The changes introduced by the poet, who in his actions seems true to the principles of the avant-garde, striving to fulfil the principle proposed by Julian Przyboś, whom he considered a master: the least words, the most content.

2

A ring in the archive. Genetics and fluidity of Zygmunt Haupt’s short stories (the author’s legacy in Stanford Libraries)

89%

Borowczyk J.

Forum Poetyki

|

2023

|

issue 32

EN

The article is an attempt to analyse the process of textual creation in Zygmunt Haupt’s short story Entropia. To that end, brouillons in the archives of Stanford University special collections, containing consecutive versions of the work have been consulted. The analytical background applied here relies on observations of scholars who emphasise the complexity of literary techniques applied by the author of Lutnia, whose focus was to try and demonstrate the complicated status of the lyrical I in the modern world. The present author tries to demonstrate that Haupt’s brouillons are an integral, living part of his writing, in which the fight for demonstrating newly discovered values emerging from the relationship between man and place is never complete.

PL

Artykuł przynosi próbę analizy procesu tekstotwórczego opowiadania Zygmunta Haupta pod tytułem Entropia. Wykorzystano bruliony utworu znajdujące się wśród spuścizny pisarza przechowywanej w zbiorach specjalnych biblioteki Stanford University. Analizę umieszczono w kontekście obserwacji badaczy, którzy podkreślają złożoność zabiegów literackich autora Lutni skupionego na próbie ukazania skomplikowanego statusu podmiotu w świecie nowoczesnym. Autor tekstu chce udowodnić, że bruliony Haupta są integralną, żywą częścią jego pisarstwa, w którym nigdy nie kończy się batalia o ukazanie wciąż na nowo odkrywanych wartości płynących z relacji człowieka i miejsca.

3

Wcielenie słowa: On the drafts of the poem To Piotr by Tadeusz Różewicz

89%

Fasoli G. O.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2022

|

vol. 64

|

issue 1

575-593

PL

W ramach poetyckiej twórczości Tadeusza Różewicza, jego skłonność do unikania zamkniętej formy wierszy, zmieniając i proponując ich w różnych tomach w celu odnowienia ich znaczeń, zauważono i szeroko badano. To, co jednak wymaga jeszcze dogłębnego przestudiowania, to proces twórczy dotyczący jego niepublikowanych prac, takich jak szkice przygotowawcze przechowywane w jego archiwum. Krytyka genetyczna jest cennym kluczem do odkrycia procesu twórczego Różewicza, a także niektórych aspektów jego poetyki, które w publikowanych utworach pozostają dość zamglone. W niniejszym artykule chciałabym przeanalizować rękopisy jednego wiersza z Płaskorzeźby, czyli Do Piotra. Wśród najważniejszych cech tych szkiców znajdują się liczne cytaty biblijne, które ujawniają religijny sposób odczytywania poematu, który całkowicie zanika w wydanej formie Do Piotra. Z analizy tych szkiców można dostrzec także interesujące powiązania z innymi wierszami Płaskorzeźby, odsłaniające znacznie głębszy poziom interpretacji całego tomu.

EN

In the frame of the poetic works of Tadeusz Różewicz has been observed and widely studied his inclination to avoid the closed form of his poems, changing and proposing them in different volumes in order to renew their meanings. What is still to be studied in depth, however, is the creative process regarding his unpublished works, such as the preparatory drafts kept in his archive. Genetic studies are a precious key to discover Różewicz’s creative process as well as some aspects of his poetics, which in the published works remain rather clouded. In this paper I would like to analyse the manuscripts of one poem from Płaskorzeźba [Bas-Relief, 1991], that is Do Piotra [To Piotr]. Among the most important features of this drafts take placed numerous biblical citations which disclose a religious way of reading the poem, that completely disappears in the published form of To Piotr. From the analysis of these drafts some interesting interconnections with other poems of Bas-Relief are also to be found, exposing a much deeper level of interpretation of the entire volume.

4

Spuścizna Stefana Balickiego w zbiorach Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich

71%

Przybyszewska A.

Biblioteka

|

2015

|

issue 19(28)

117-128

EN

This article discusses the literary and critical output of Stefan Balicki (1899–1939) as well as rich research perspectives offered by examining the source materials available in the collection. Literary and biographical archival materials that document the life and artistic work of the Poznań-based writer and educationalist come from the family archives that were handed over to the Raczyński Municipal Public Library in 2003. Hand-written notebooks with his own poems and diaries kept in his school years and then during the war, but before Balicki settled down in Poznań, have a particular place in Balicki’s literary and cultural legacy. Collectively, the archival materials constitute a disparate yet fascinating corpus of biographical, literary and critical fragments, and at the same time are an important contribution to investigations into the beginnings of literary works of Balicki, especially those that were charactersied by intense poetic endeavors soon to be almost completely abandoned by the writer in his mature years of literary activity. The notebooks include autographs of a couple of hundreds of poetic texts, largely unpublished, that originated between 1916 and 1922. Another important documents in Balicki’s professional work are his diaries kept by the Balicki-educationalist and teacher of the private A. Mickiewicz Gymnasium in Poznań. These materials, still awaiting to be properly scientifically addressed by biographers and researchers, are a valuable complement to the archival material concerning the writer currently available in other libraries and documentation centers in Poland.

PL

Celem artykułu jest prezentacja spuścizny Stefana Balickiego (1899–1939) oraz perspektyw badawczych, jakie otwierają materiały źródłowe tworzące zbiór. Archiwalia literackie i biograficzne dokumentujące życie i twórczą aktywność poznańskiego pisarza i pedagoga pochodzą z rodzinnych zbiorów autora Chłopców, które zostały przekazane Bibliotece Raczyńskich w 2003 roku. W spuściźnie Balickiego szczególne miejsce zajmują rękopiśmienne bruliony z wierszami i dzienniki, prowadzone w latach szkolnych oraz w okresie działań wojennych, przed osiedleniem się pisarza w Poznaniu. Archiwalia te stanowią zarazem ważny przyczynek do badań nad początkami twórczości Balickiego, naznaczonej intensywną pracą poetycką, którą pisarz niemal zupełnie porzucił w okresie dojrzałej aktywności literackiej. Bruliony zawierają autografy kilkuset tekstów poetyckich powstałych w latach 1916–1922, w ogromnej większości nieopublikowanych. Ważnym dokumentem pracy zawodowej są nadto dzienniki prowadzone przez Balickiego – pedagoga, nauczyciela poznańskiego Prywatnego Gimnazjum Humanistycznego im. A. Mickiewicza. Spuścizna, do tej pory w niewielkim stopniu dostępna badaczom biografii i twórczości Balickiego, jest też ważnym dopełnieniem archiwaliów dotyczących pisarza, zgromadzonych w innych polskich bibliotekach i ośrodkach dokumentacyjnych.

5

Reversals and partings. Over the manuscripts for Włodzimierz Odojewski’s Nie można cię zostawić samego o zmierzchu and Jeżeli jeszcze kiedyś będę… (from the writer’s Poznań archive)

71%

Borowczyk J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2022

|

vol. 64

|

issue 1

519-559

PL

W studium dokonano rekonstrukcji i analizy procesu pisania dwóch opowiadań Włodzimierza Odojewskiego (1930–2016) powstałych w latach 1976–1993. Autor bada bruliony (rękopisy i maszynopisy) przechowywane w archiwum pisarza na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu. Praca nad dokumentacją genezy opowiadań odbywa się przy pomocy narzędzi zaproponowanych przez francuskich genetyków tekstu (P-M. de Biasi, J. Bellemin-Noël) i amerykańskiego badacza J. Bryanta (pojęcie płynnego tekstu /fluid text/). Analiza dotyczy wybranych skupisk zmian w brulionach utworów Odojewskiego – redakcje tytułu, początkowych akapitów, a także skreślenia, poprawki, uzupełnienia. Punktem dojścia studium jest stwierdzenie, że toku długotrwałego aktu twórczego pisarz dąży do konstrukcji, które w sposób maksymalnie precyzyjny oddają niuanse stanów psychicznych bohaterów oraz scenerii akcji opowiadań. Akt twórczy w wykonaniu Odojewskiego jest przykładem niestabilności pisania, którego efektem są kreacje płynnych postaci.

EN

The study retraces and investigates Włodzimierz Odojewski’s (1930–2016) process of writing two short stories between 1976 and 1993 by interrogating the manuscripts (handwritten and typed) from the writer’s personal archive, maintained by the Faculty of Polish and Classical Philology of the Adam Mickiewicz University in Poznań. To document the genesis of the stories, the author draws on analytical methods proposed by French text geneticists (Pierre-Marc De Biasi, Jean Bellemin-Noël) and American scholar John Bryant (author of the fluid text concept). The investigation is focused on selected clusters of revisions made in Odojewski’s manuscripts – edits made to the title and the opening paragraphs, alongside various deletions, corrections, and additions. The investigation is premised on the argument that in the course of a long creative act, writers typically strive for compositions that most precisely reflect the nuances of their characters’ mental states and the settings of their stories. As performed by Odojewski, the creative act serves as an example of the inherent volatility of writing, which ultimately produces highly fluid characters.

6

Archiwum pisarza, topografia jego utworów i ich potencjał dydaktyczny. O dwóch opowiadaniach Włodzimierza Odojewskiego z Wielkopolską, Poznaniem i archiwum w tle

71%

Nowakowska D.

Polonistyka. Innowacje

|

2019

|

issue 9

119-130

EN

The author of the article focuses on the biography and prose of Włodzimierz Odojewski – one of the most important contemporary Polish writers. Since 2008, his literary archive has been collected at the Faculty of Polish and Classical Philology at the Adam Mickiewicz University in Poznań. The aim of the work is to indicate how archival collection can be used in the didactic work at various stages of education. The text is, as well, a kind of proposal for teachers how to familiarize students with Odojewski’s work. First part of the article shows the documents (manuscripts, typescripts, correspondence related to stages of writer’s life cycle) as a source of knowledge about the author’s life and history of his literary output, and also describes some of the archivist’s tasks. The second outlines the places in Greater Poland significant for the writer – Poznań and Kłecko, described in his short stories. These stories are examples of individual memory saved in literary texts.

PL

Autorka artykułu skupia się na biografii i prozie Włodzimierza Odojewskiego – jednego z najważniejszych współczesnych polskich pisarzy. Od 2008 jego spuścizna literacka jest gromadzona na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Celem pracy jest wskazanie, jak zbiór archiwalny może być wykorzystany w dydaktyce na różnych etapach kształcenia. Tekst stanowi również swego rodzaju propozycję dla nauczycieli, jak zaznajomić uczniów i studentów z twórczością Odojewskiego. Część pierwsza pokazuje dokumenty archiwalne (rękopisy, maszynopisy, korespondencję powstałe w różnych etapach życia pisarza) jako źródło wiedzy o biografii autora i dziejach jego twórczości, jak również przybliża pracę archiwisty. Druga część przedstawia znaczące dla Odojewskiego miejsca w Wielkopolsce, opisane w jego opowiadaniach, które stanowią indywidualne zapisy pamięci zachowane w tekstach literackich.

7

Zmagania z początkiem. Przed-tekst wybranych opowiadań Włodzimierza Odojewskiego (na materiale z poznańskiego archiwum pisarza)

63%

Borowczyk J.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 22

26-51

EN

The paper reconstructs and analyzes the avant-texts of three short stories by Włodzimierz Odojewski, representing the mature, late phase of his work: Ku Dunzynańskiemu Wzgórzu idzie las, Co słychać w ojczyźnie, Sezon w Wenecji. The paper is based on Odojewski’s archive at the AMU Faculty of Polish and Classical Studies in Poznań. Subsequent editions of the opening paragraphs of the three stories mentioned above were selected as a special object of reconstruction and analysis. In the text-forming process of each one Odojewski edited the text several times. In each case a different tendency proved to be a superior characteristic of the writing effort – in one case the aim was to show a suspension of a protagonist’s consciousness, in one – to postpone a meeting between the narrator and his old friend, and in one – reducing the temporal and personal distance. The genetics of selected texts by Odojewski provides significant clues and impulses for making new (or deepening and correcting the already existing) interpretations of the studied short stories.

PL

W artykule odtworzono i przeanalizowano przed-teksty trzech opowiadań Włodzimierza Odojewskiego, reprezentujących dojrzałą i późną fazę jego twórczości – Ku Dunzynańskiemu Wzgórzu idzie las, Co słychać w ojczyźnie, Sezon w Wenecji. Pracę oparto na spuściźnie literackiej znajdującej się w archiwum pisarza na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu. Jako szczególny obiekt rekonstrukcji i analizy wybrano kolejne redakcje początkowych akapitów wspomnianych opowiadań. W procesie tekstotwórczym każdego z nich autor podejmował kilka- lub kilkunastokrotnie pisanie i redagowanie kolejnych ujęć inicjalnej partii utworów. W każdym z przypadków inna tendencja okazywała się nadrzędną cechą pisarskiego wysiłku – raz było to dążenie do zawieszenia stanu świadomości bohatera utworu, kiedy indziej do odwlekania spotkania narratora z dawnym znajomym, za jeszcze innym razem chodziło o skrócenie dystansu czasowego i osobowego. Genetyka wybranych tekstów Odojewskiego dostarcza istotnych wskazówek i impulsów do podejmowania nowych (lub pogłębiania i korygowania już istniejących) interpretacji badanych opowiadań.

Refine search results

3 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

2 Forum Poetyki

1 Biblioteka

1 Polonistyka. Innowacje

3 Borowczyk J.

1 Fasoli G. O.

1 Nowakowska D.

1 Przybyszewska A.

1 Woźniak-Łabieniec M.

1 2023

2 2022

1 2020

2 2019

1 2015

From manuscript to first printed edition. On the early variants of the poem “Ranny” by Tadeusz Różewicz

A ring in the archive. Genetics and fluidity of Zygmunt Haupt’s short stories (the author’s legacy in Stanford Libraries)

Wcielenie słowa: On the drafts of the poem To Piotr by Tadeusz Różewicz

Spuścizna Stefana Balickiego w zbiorach Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich

Reversals and partings. Over the manuscripts for Włodzimierz Odojewski’s Nie można cię zostawić samego o zmierzchu and Jeżeli jeszcze kiedyś będę… (from the writer’s Poznań archive)

Archiwum pisarza, topografia jego utworów i ich potencjał dydaktyczny. O dwóch opowiadaniach Włodzimierza Odojewskiego z Wielkopolską, Poznaniem i archiwum w tle

Zmagania z początkiem. Przed-tekst wybranych opowiadań Włodzimierza Odojewskiego (na materiale z poznańskiego archiwum pisarza)