Search results

1

Język jako przedmiot refleksji w ujęciu artystów pióra dwudziestolecia międzywojennego

100%

Sokólska U.

Poradnik Językowy

|

2020

|

vol. 775

|

issue 6

49-63

EN

This paper is an attempt at drawing attention to the role played by remarkable authors of the interwar period in creating the national language. It discusses selected statements of artists such as J. Tuwim, T. Boy-Żeleński, J. Przyboś, S. Żeromski, B. Jasieński, J. Kurek, and T. Peiper, for whom language is not only a literary material but also an object of studies and refl ection expressed directly, in separate quasi-linguistic texts. This served the purpose of exhibiting the methods of giving consideration to linguistic issues by non-linguists.

2

Językowy obraz żony i matki w Leśniku Marii Kuncewiczowej

75%

Maczel M.

Język. Religia. Tożsamość

|

2019

|

issue 1(19)2019

107-119

PL

Artykuł poświęcony jest wizerunkowi Cecylii Krzysztofowicz – bohaterki drugoplanowej z Leśnika Marii Kuncewiczowej. Pokazano w nim, jak pisarka przedstawia ją w dwóch rolach społecznych – żony i matki. Zwrócono uwagę na środki językowe służące do kreacji tej postaci literackiej.

EN

The article is devoted to the image of Cecylia Krzysztofowicz – supporting character from Leśnik by Maria Kuncewiczowa. It shows how the writer presents her in two social roles – wife and mother. Attention was paid to the language means used to create this literary character.

3

O kilku skrzydlatych słowach Henryka Sienkiewicza

75%

Ignatowicz-Skowrońska J.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2017

|

vol. 16

97-106

PL

Przedmiotem opisu w artykule są wybrane Sienkiewiczowskie skrzydlate wyrażenia, czyli upowszechnione w języku słowa i związki wyrazowe, których obecność w polszczyźnie zawdzięczamy autorytetowi i dziełom Henryka Sienkiewicza. Jak przekonują badania, niektóre z analizowanych przykładów to twory samego pisarza, inne po raz pierwszy użyte zostały przez kogoś innego, ale uskrzydliły się za sprawą dzieł autora Krzyżaków. Przykładem inwencji językowej Sienkiewicza jest użycie nieznanego w jego czasach w polszczyźnie literackiej wyrazu mocarny w znaczeniu ‘mocny, silny; potężny’. Z kolei związki wyrazowe typu Boże, ty to widzisz i nie grzmisz czy klękajcie narody mają wprawdzie innych twórców niż Sienkiewicz, ale uskrzydlenie się zawdzięczają jego tekstom, ich poczytności i popularności.

EN

The subject of description in this article are the selected wingy expressions by Henryk Sienkiewicz, i.e. the words and collocations, commonplace in the Polish language, which entered into usage due to the authority and works by Henryk Sienkiewicz. The results of the study have shown that some of the analysed examples were coined by the writer himself, whereas the other had been used for the first time by someone else, but became wingy owing to the works by the author of The Knights of the Cross. An example of Sienkiewicz’s linguistic invention is the use of the unknown at his time in the Polish literary language word mocarny in the sense of ‘strong’, ‘powerful’, ‘mighty’. The expressions of the type God, You can see this and don’t thunder or Kneel, the nations weren’t created by Sienkiewicz himself, but became wingy as a results of the wide circulation of his writings and their popularity with readers.

4

Wizerunek matki w twórczości Marii Kuncewiczowej (na podstawie wybranych utworów)

75%

Maczel M.

Język. Religia. Tożsamość

|

2020

|

issue 1/2(21/22)

139-162

PL

W artykule ukazano wizerunki matek z wybranych utworów Marii Kuncewiczowej. Analiza zebranego materiału pokazała, jak pisarka kreuje zewnętrzność bohaterek, a przede wszystkim, jak tworzy ich portrety psychologiczne, często skomplikowane odbiegające od utartych schematów. Zwrócono uwagę na zastosowane środki językowe służące do kreacji i indywidualizacji przedstawianych postaci.

EN

The article shows the images of mothers from selected works of Maria Kuncewiczowa. The analysis of the collected material showed how the writer creates the external character of the heroines, and above all, how she creates their psychological portraits, often complicated, deviating from the usual patterns. The attention was paid to the language means used to create and personalize the presented figures.

5

Rola wypowiedzi metajęzykowych w kreowaniu świata przedstawionego w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza

75%

Bieńkowska D., Umińska-Tytoń E.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2016

|

vol. 50

51-59

EN

The authors have recognized that to create the novel’s characters, both individual and collective, Henryk Sienkiewicz willingly uses the metalinguistic statements. The analysis included nearly 50 metalinguistic statements present both in the narrative part and in the dialogs. In the center of those statements there are lexemes speech, word, language. The authors searched for the answers to two fundamental questions in what way the metalinguistic remarks:1) create the reliable, medieval reality presented in the The Knights of the Cross?2) remarks update the novel’s problems?Using the metalinguistic notes to create the historical reality of the novel was the deliberate and effective action. Thanks to it Sienkiewicz illustrates the ethnic diversity of medieval Poland inhabitants, he also shows the difficulty in communication between representatives of different nations. Thanks to metalinguistic remarks the author of a novel indicates the role of the Latin language in the former custom; he also shows the language specificity of the different society layers. Metalinguistic comments reveal the parallels between the fictional reality of the novel and the reality of the times in which Henryk Sienkiewicz lived and worked. In metalinguistic notes the clearly negative evaluation of the German language and its users is shown. The linguistic situation in the State of the Teutonic Knights, which is shown in the novel, indicates similarities to situation under Prussian rule in the nineteenth century.

PL

-

6

Obraz ojca i syna w „Leśniku” Marii Kuncewiczowej

75%

Maczel M.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 1(17)2018

117-136

PL

Artykuł poświęcony jest wizerunkom dwóch postaci ojca i syna w powieści Marii Kuncewiczowej „Leśnik”. W wyekscerpowanych z tekstu źródłowego kontekstach uwzględniono znaczenie różnorodnych środków językowych tworzących obrazy prezentowanych bohaterów. Zwrócono także uwagę na wykorzystany przez pisarkę relatywny sposób postrzegania zarówno ojca i syna, zgłębione psychologicznie opisy ich przeżyć, stylizację ich wypowiedzi, co uczyniło omawiane postaci wielowymiarowymi, przemawiającymi do czytelnika swoją autentycznością.

EN

This article is devoted to the images of father and son in Maria Kuncewiczowa's novel "Lesnik". Context of the excerpts from the source text take into account the importance of the various linguistic tools that make up the images of the characters presented. The writer also draws attention to the relative perception of both father and son, the psychological depths of their experiences, the styling of their expressions, and the multifaceted characters that are authentic for the readers.

7

Czy Jan Kochanowski miał kogoś lub coś w nienawiści? Użycia słów z gniazda w tekstach autora Trenów na tle ich znaczeń w XV i XVI wieku

75%

Pawelec R.

Poradnik Językowy

|

2020

|

vol. 770

|

issue 1

92-103

EN

This paper presents an analysis of the usages of words from the nest (hatred) in the works by Jan Kochanowski against the semantic development of these words in Polish. Their original etymological meaning is related to seeing someone unwillingly, disliking someone. In the Old and Middle Polish periods, they were used fairly often, but the usages were different from the present ones: many of them had a less negative meaning than they do in Modern Polish. It was shaped after the 16th century, yet the beginnings of the process are assumed to go back to the century of the last Jagiellons. The author formulates a hypothesis that Jan Kochanowski, who noticed the trend in the semantics of the words from the nest , restricted their usage in his works only to the translations of the Old Testament psalms, consciously not referring them to the contemporary interpersonal relationships.

8

Pojęcie kompetencji stylizacyjnej i jego użyteczność w badaniach nad językową stylizacją historyczną w filmowych listach dialogowych

71%

Bobrowski J.

Polonica

|

2017

|

vol. 37

13-22

EN

The article discusses the issue of the sending-receiving stylization competence. By sending stylization competence the author means the ability to use stylization operations in artistic texts while receiving competence is the ability to read those texts adequately and completely. The author proposes specific research procedure which enables the exploration and consequently comprehensive description of stylization competences of the authors and recipients of artistic messages, which material of one of components is verbal code. The author also shows the utility of this procedure in the researches over linguistic stylization (mainly historical) in the film dialogues.

9

Płaszczyzny stylizacji językowej w dialogu filmowym

71%

Bobrowski J.

Polonica

|

2015

|

vol. 35

179-189

EN

The article presents conception of research into linguistic stylization used by screenwriters. In the first part, the author discusses the theoretical assumptions. He believes that research into stylization should include three aspects: grammatical, semantic and pragmatic. Taking into account the visual context is also necessary for a full description of linguistic phenomena. In the second part of the article, the author applies the proposed method to empirical material. Archaization in a Polish horror film Wilczyca (She Wolf, 1982) is analyzed.

10

Stylizacja językowa w filmach historycznych o początkach państwa polskiego (Bolesław Śmiały, Gniazdo)

63%

Bobrowski J.

Stylistyka

|

2017

|

vol. 26

321-335

EN

The article discusses exponents of linguistic stylisation that occur in two polish historical films: Boles³aw the Bold (Dir. Witold Lesiewicz, 1971) and The Nest (Dir. Jan Rybkowski, 1974). Stylistic means are divided into three basic groups: grammatical (syntactic), semantic and pragmatic. The research has shown that the creators of both films applied similar methods of stylisation. They most often used following linguistic tools: analytical forms of the Polish past tense, inversion, item archaisms, bookish vocabulary and old honorific expressions. However, one may notice quantitative differences between analysed works. Exponents of stylisation more often appear in Bolesław the Bold. On the other hand, they exhibit greater diversity in The Nest. In the final part of the article, the author claims that research into film dialogues should become an integral part of Polish stylistics.

11

Staropolska tytulatura grzecznościowa w dramatach Stanisława Wyspiańskiego

63%

Bobrowski J.

Język Polski

|

2014

|

vol. 94

|

issue 3

265-272

PL

Artykuł poświęcony jest staropolskim tytułom grzecznościowym występującym w utworach dramatycznych Stanisława Wyspiańskiego. Pojawiają się one w dziesięciu spośród trzydziestu dwóch sztuk pisarza. Przeprowadzone analizy dowiodły, że pisarz bardzo starannie odtworzył w swoich tekstach reguły socjolingwistyczne dotyczące ich użycia. Dawne zwroty adresatywne pisarz wprowadzał przede wszystkim do dzieł o tematyce historycznej w celu archaizacji językowej wypowiedzi postaci. Występują jednak również w dramatach współczesnych, w których służą aluzyjnemu przywołaniu polskiej kultury szlacheckiej.

EN

The article is concerned with Old Polish courtesy titles which occur in Stanisław Wyspiański’s dramas. They are found in ten out of thirty two works of the writer. The conducted analyses have proved that the writer recreated carefully the sociolinguistic rules concerning the use of courtesy titles in his texts. He also introduced the old expressions of addressing others mainly in historical texts in order to obtain archaic stylization of the characters’ expressions. However, they also occur in contemporary dramas in which they are used as allusive references to the Polish aristocratic culture.

12

Od Listów z podróży do Ameryki (1876–1878) do Listów z Afryki (1891–1892), czyli o ewolucji warsztatu pisarskiego Henryka Sienkiewicza

63%

Kowalska D., Pietrzak M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2019

|

vol. 18

109-123

EN

The article contains alinguistic and stylistic analysis that identifies linguistic exponents of se-lected stylistic features of Henryk Sienkiewicz’s writing manner and detects the differences in the way he creates landscapes in his two works that represent the same literary genre: “Travel Letters from America” and “Travel Letters from Africa”. The basis for the analysis are descrip-tive statements (descriptions of sunsets), identical from the thematic point of view. Thanks to the analysis it appears that Henryk Sienkiewicz’s manner of describing nature was formed during his American trip, and later it was visible in his older “Travel Letters from Africa”. The evolu-tion of Henryk Sienkiewicz’s style concerns only the quality of linguistic means, first of all epithets, which in his African letters were selected in aharmonious way and they were subor-dinated to the realism of the description. In “Travel Letters from Africa” the author maintains more syntactic discipline and cares more about the rhythmic and phonic aspects.

PL

Celem artykułu jest analiza językowo-stylistyczna, zmierzająca do wskazania językowych wykładników wybranych cech stylowych warsztatu pisarskiego Henryka Sienkiewicza oraz wydobycia różnic w sposobie kreślenia przez niego krajobrazów w dwóch utworach reprezentujących ten sam gatunek literacki: Listach z podróży do Ameryki oraz Listach z Afryki. Podstawę materiałową stanowią tożsame pod względem tematycznym wypowiedzi deskryptywne (opisy zachodów słońca). W toku analiz pokazuje się, że w zakresie opisywania zjawisk przyrody zasadnicze cechy warsztatu pisarskiego Henryka Sienkiewicza uformowane zostały już podczas spisywania wrażeń z amerykańskiej podróży, a następnie wykorzystane w późniejszych o kilkanaście lat Listach z Afryki. Ewolucja stylu Henryka Sienkiewicza dotyczy jedynie jakości zastosowanych środków językowych, przede wszystkim epitetów, które w późniejszej, afrykańskiej korespondencji dobierane są w sposób harmonijny i podporządkowany realizmowi opisu. Listy z Afryki wyróżniają się także większą dyscypliną składniową i dbałością o rytmiczną i foniczną stronę wypowiedzi.

13

Stylizacja językowa w serialach telewizyjnych o tematyce historycznej (na wybranych przykładach)

63%

Bobrowski J.

Język Polski

|

2015

|

vol. 95

|

issue 5

466-476

PL

Artykuł poświęcony jest formom i funkcjom stylizacji językowej w dialogu filmowym. Przeanalizowane zostały pierwsze odcinki trzech klasycznych polskich seriali historycznych: „Królewskich snów”, „Królowej Bony” i „Czarnych chmur”. Autor opisuje gramatyczne, semantyczne i pragmatyczne wykładniki stylizacji historycznej. Okazuje się, że zabiegi stosowane przez twórców filmowych są bardzo podobne. Twórcy seriali wykorzystali literacki stereotyp staropolszczyzny. Jego podstawowymi elementami są archaizmy rzeczowe, konwencjonalne archaizmy stylistyczne, słownictwo książkowe i staropolskie tytuły grzecznościowe. Autor uważa, że znaczny wpływ na kształt językowy dialogów ma specyfika medium audiowizualnego

EN

The article is concerned with forms and functions of linguistic stylisation in film dialogues. The opening episodes of the three classical Polish historical series: “Royal Dreams”, “Queen Bona” and “Black Clouds” are analysed. The author describes the grammatical, semantic and pragmatic exponents of the historical stylisation. It turns out that the procedures used by the filmmakers are very similar. The creators of the series harnessed the literary stereotype of Old Polish. Its basic elements are item archaisms, conventional stylistic archaisms, bookish vocabulary and Old Polish courtesy titles. The author believes that the specificity of the audiovisual medium has a significant impact on the linguistic form of dialogues.

14

Constructed Languages of Hildegard of Bingen and Suzzette Haden Elgin. Female Empowerment through Language?

63%

Skowrońska D.

Forum Filologiczne Ateneum

|

2018

|

vol. 6

|

issue 1

101-112

EN

Since constructed languages have recently been brought into focus by their prominent presence in film and television production, they have also become more attractive for academic research: several compendia, monographs, and articles have been published on the topic of classification and analysis of conlangs. Glossopoeia of Hildegard of Bingen and Suzette Haden Elgin is unique among the plethora of constructed languages in several aspects: elusive classification, unusual lexical focus, high level of completeness, and female authorship. The article investigates possible classifications of lingua ignota and Láadan, and their grammatical, lexical, and phonological characteristics. It also aims to establish the success of the languages measured against their goal stated or implied by their inventresses and the objectives generally set for constructed languages.

Refine search results

Język jako przedmiot refleksji w ujęciu artystów pióra dwudziestolecia międzywojennego

Językowy obraz żony i matki w Leśniku Marii Kuncewiczowej

O kilku skrzydlatych słowach Henryka Sienkiewicza

Wizerunek matki w twórczości Marii Kuncewiczowej (na podstawie wybranych utworów)

Rola wypowiedzi metajęzykowych w kreowaniu świata przedstawionego w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza

Obraz ojca i syna w „Leśniku” Marii Kuncewiczowej

Czy Jan Kochanowski miał kogoś lub coś w nienawiści? Użycia słów z gniazda w tekstach autora Trenów na tle ich znaczeń w XV i XVI wieku

Pojęcie kompetencji stylizacyjnej i jego użyteczność w badaniach nad językową stylizacją historyczną w filmowych listach dialogowych

Płaszczyzny stylizacji językowej w dialogu filmowym

Stylizacja językowa w filmach historycznych o początkach państwa polskiego (Bolesław Śmiały, Gniazdo)

Staropolska tytulatura grzecznościowa w dramatach Stanisława Wyspiańskiego

Od Listów z podróży do Ameryki (1876–1878) do Listów z Afryki (1891–1892), czyli o ewolucji warsztatu pisarskiego Henryka Sienkiewicza

Stylizacja językowa w serialach telewizyjnych o tematyce historycznej (na wybranych przykładach)

Constructed Languages of Hildegard of Bingen and Suzzette Haden Elgin. Female Empowerment through Language?