Search results

1

Chłop-niewolnik? Pańszczyzna w perspektywie antropologii historii

100%

Rauszer M.

Lud

|

2017

|

vol. 101

PL

W artykule analizuję miejsce chłopów w strukturze społecznej gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej na terenie Polski. Celem jest pokazanie struktury ekonomicznego wyzysku pracy chłopów w kontekście praktyk hegemonicznych szlachty. Choć gospodarka folwarczno-pańszczyźniana różniła się zdecydowanie od niewolnictwa w Nowym Świecie, to możemy w obu systemach znaleźć pewne podobieństwa. Sytuacja chłopów w ustroju folwarcznym opierała się na formalnym podporządkowaniu władzy szlachty, jednak ze względu na podobne pochodzenie etniczne obu grup szlachta, by utrzymać system, stworzyła ideologię odmiennego, sarmackiego pochodzenia. Ideologia ta posłużyła jako narzędzie do wytworzenia między szlachtą i chłopami różnicy, która miała strukturę rasowej (zachowując oczywiście świadomość chronologii). Ta „rasowa” różnica służyła jako hegemoniczne uzasadnienie pracy niewolnej chłopów. W swoim artykulechciałbym pokazać zarówno społeczno-polityczne mechanizmy prowadzące do wyzysku, jak i to, na czym opierało się hegemoniczne uzasadnienie takich stosunków.

2

Spory o służebności przechodu, przejazdu i przegonu bydła w relacjach miast i wsi ze zwierzchnością dworską na terenie Galicji w XIX wieku

88%

Popek J.

Galicja. Studia i materiały

|

2020

|

issue 6

430-449

PL

Artykuł odnosi się do kwestii mobilności w kontekście funkcjonowania służebnego prawa do przemieszczania się, czyli przechodu, przejazdu i przegonu bydła przez nieruchomości dworskie. Do 1848 r. chłopi i mieszczanie galicyjscy korzystali z nich na podstawie nadań lub prawa zwyczajowego. W drugiej połowie XIX w. prawa znoszono lub regulowano. Badania archiwalne dowiodły, iż w całym stuleciu dochodziło do licznych konfliktów o służebności, co jest główną hipotezą stawianą w artykule. Konstrukcja publikacji ma klasyczną budowę składającą się z wprowadzenia zawierającego tło historyczne, hipotezę i pytania badawcze; omówienia podstawy źródłowej, metodologii i narzędzi badawczych; zasadniczej treści oraz podsumowania i ogólnych wniosków. Artykuł powstał na podstawie źródeł archiwalnych, głównie z Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie, które zostały po raz pierwszy w nim użyte. Uzupełnienie stanowią materiały kartograficzne opracowane w oprogramowaniu QGIS.

EN

The article deals with the question of mobility in the context of the common rights of passage, carriage and cattle drive through properties belonging to estates. Till 1848 Galician peasants and townsmen enjoyed them on the basis of charters or custom law. In the second half of the 19th century rights were abolished or regulated. Archival research proved that in the whole century there were many conflicts regarding common rights, which is the main hypothesis put forward in the present article. The arrangement of the present text is conventionally structured, i.e. historical background, hypothesis and research questions; discussion of the source base, methodology and research tools; the main body, summary and general conclusions. The article originated on the basis of archival sources, mainly from the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, which were utilised for the very first time. The sources were supplemented by cartographic materials prepared by means of QGIS software.

3

Między silnym przywództwem a koncyliacją: polityka Alvaro Obregona wobec interesów chłopów i robotników

75%

Korycka N.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2023

|

vol. 31

|

issue 2 (120)

39-54

PL

Inauguracja prezydentury Alvaro Obregona zamyka militarny etap Rewolucji Meksykańskiej, otwierając tym samym dominację we frakcji liberalnej nurtu liberalizmu z regionu Sonora i proces budowania (po)rewolucyjnego porządku państwowego. Celem niniejszego artykułu jest analiza polityki Obregona wobec interesów chłopów i robotników zarówno podczas swojej prezydentury jak i w okresie poprzedzającym ją, kiedy budował swoją pozycję w obozie liberalnym. Niniejszy artykuł zakłada, że w prowadzonej polityce wobec chłopów i robotników, Obregon łączył elementy silnego przywództwa z koncyliacją interesów doprowadzając tym samym do rozwoju podejścia zwycięzców Rewolucji wobec dążeń wspomnianych grup społecznych.

4

Первая аграрная программа Конституционно-Демократической Партии

75%

Wiśniewski E.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2016

|

vol. 16

133-145

PL

Powstała w październiku 1905 roku Partia Konstytucyjno-Demokratyczna na swoim pierwszym zjeździe przyjęła program, w którym również znalazły się punkty dotyczące kwestii chłopskiej. Między innymi proponowano bezrolnym i małorolnym chłopom przydzielenie ziemi państwowej i apanażowej, a także częściowe uwłaszczenie ziemi obszarniczej za wynagrodzeniem dotychczasowym właścicielom w tych regionach, gdzie by jej nie wystarczało. Postulowano utworzenie państwowego funduszu ziemi, przesiedlanie chłopów i uregulowanie kwestii dzierżawy. Program ten na posiedzeniu Komitetu Centralnego i na drugim zjeździe partii w styczniu 1906 roku uznano za niewystarczający i proponowano jego zmianę. Jednak liderzy partii z Pawłem Milukowem na czele uznali, że nie należy dokonywać żadnych zmian, co odbiło się na rezultatach wyborów do I Dumy Państwowej w 1906 roku, kiedy tylko 4% chłopów głosowało na partię kadetów.

EN

The Constitutional Democratic Party, which was established in October 1905, during its First Congress adopted a program that took into consideration the peasant issue. Among many others, party members proposed landless peasants and smallholders to allocate state and appanage land as well as partial enfranchisement of lands, with refund paid to its owners in the regions with no land to offer. They postulated the creation of a state fund land, resettlement of peasants and regulation of the lease. The program in question was declared insufficient at the meeting of the Central Committee and the Second Party Congress in January 1906. However, party leaders with Paul Miliukov amongst them, decided that no changes should be implemented, which gravely affected the results of the elections to the State Duma in 1906 with only 4% of farmers voting for the party of cadets.

RU

-

5

Miencielowie (Mięcielowie) – dzieje chłopskiego rodu z Marklowic koło Cieszyna od XVIII do początku XX wieku

75%

Morys-Twarowski M.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2018

|

vol. 6

|

issue 6

53-79

PL

Artykuł przedstawia zarys dziejów chłopskiego rodu Miencielów/Mięcielów, przede wszystkim skupiając się na linii osiadłej od 1720 roku w Marklowicach koło Cieszyna. Jej najbardziej znanym przedstawicielem był Paweł (ur. 1881), nauczyciel w Międzyświeciu i Gruszowie, dyrektor Publicznej Szkoły Ludowej (ewangelickiej) we Lwowie, przed 1920 rokiem działacz proniemieckiej Śląskiej Partii Ludowej. Zebrany materiał może być wykorzystany do badań między innymi nad imiennictwem chłopów i przebiegiem kontrreformacji na Śląsku Cieszyńskim (Miencielowie przeszli z protestantyzmu na katolicyzm, ale jeden z przedstawicieli rodu po 1781 roku, zapewne pod wpływem matki-luteranki, przeszedł na protestantyzm).

EN

The article presents an outline of the history of the peasant family named Mienciel/Mięciel, primarily focusing on the line settled in 1720 in Marklowice near Cieszyn. Its most famous representative was Paweł (born in 1881), a teacher in Międzyświeć and Gruszów and a headmaster of the People's (Evangelical) School in Lviv, who before 1920 was an activist of the pro-German Silesian People's Party. The collected material can be used for research, among others, over the peasant family names and the course of the Counter-Reformation in Cieszyn Silesia (the Mienciel family converted from Protestantism to Catholicism, but after 1781 one of the family members, probably under the influence of the Lutheran mother, converted to Protestantism).

6

Dzieje rodu Palarczyków z parafii cierlickiej na Śląsku Cieszyńskim od XVIII do początku XX wieku

75%

Morys-Twarowski M.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2023

|

vol. 11

|

issue 11

133-183

EN

The Palarczyk family was a peasant family originating from the village of Szobiszowice (Soběšovice). The article presents the history of the first generations of the family (until the end of the 18th century) and the fate of the most famous family line, descending from Jan (1705–1765), an innkeeper in Stanisłowice (Stanislavice) and Kocobędz (Chotěbuz). The most famous representative of the family was Karol (1879–1940), a farmer in Goleszów, and a member of the National Council of the Duchy of Cieszyn. Additionally, two general issues were raised using the example of the Palarczyk family. The first is the functioning of peasant elites in the Duchy of Cieszyn, the second - language issues. The Palarczyk family in Szobiszowice spoke Czech (Moravian), whereas the Palarczyk family from the Cierlice parish spoke Polish. A detailed analysis confirms the clear Czech/Moravian-Polish linguistic border indicated, among others, by church sources and the topography of Reginald Kneifel. At the same time these findings force us to reject the theses about the supposed "linguistic transition area" to the west of the Olza River.

PL

Palarczykowie byli rodem chłopskim wywodzącym się ze wsi Szobiszowice (Soběšovice). Artykuł przedstawia dzieje pierwszych pokoleń rodziny (do końca XVIII w.) oraz losy najbardziej znanej linii rodu, wywodzącej się od Jana (1705–1765), karczmarza w Stanisłowicach (Stanislavice) i Kocobędzu (Chotěbuz). Najsłynniejszym przedstawicielem rodu był Karol (1879–1940), rolnik w Goleszowie, członek Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Dodatkowo na przykładzie Palarczyków poruszono dwie kwestie ogólne. Pierwszą jest funkcjonowanie elit chłopskich w Księstwie Cieszyńskim, drugą – zagadnienia językowe. Palarczykowie w Szobiszowicach mówili językiem czeskim (morawskim), Palaczykowie z parafii cierlickiej językiem polskim. Szczegółowa analiza potwierdza wyraźną granicę językową czesko/morawsko-polską wskazywaną m.in. przez źródła kościelne i topografię Reginalda Kneifela, a jednocześnie każe odrzucić tezy o rzekomo „terenie przejściowym językowym” na zachód od rzeki Olzy.

7

Imperium, chłopi, ruchy narodowe — galicyjski trójkąt postkolonialny?

75%

Zayarnyuk A.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2012

|

vol. 42

8

Dwór, wieś i plebania w zachodniej Małopolsce w końcu XVIII i na początku XIX wieku w świetle najnowszych badań

63%

Ślusarek K.

Galicja. Studia i materiały

|

2015

|

issue 1

48-60

EN

In the article initial results of research conducted within the research project “Court, village and vicarage in the social space of the west Lesser Poland in years 1772-1815” have been presented. It appears that studies done on the basis of sources produces in the conditions of the legal and political system of the First Republic of Poland, of the Austrian and Prussian annexed territories as well as the Duchy of Warsaw are surprisingly good. Most of all it was a very good idea to compare and confront sources of various origin e.g. old-Polish area inventories with Austrian tax and urban records. Thanks to that the image of countryside relations at the era of the Fall of the Polish state may be presented in a new and at the same time more complete light. It should be added that this picture seems to be totally different from the one that was popularized in the 50s and 60s of the 20th century when the thesis about the class battle in the countryside was attempted to be promoted.

PL

W artykule zaprezentowano wstępne rezultaty badań prowadzonych w ramach projektu badawczego „Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772–1815”. Okazuje się, że studia prowadzone w oparciu o źródła wytworzone w warunkach prawno-ustrojowych I Rzeczypospolitej, zaborów austriackiego i pruskiego, a także Księstwa Warszawskiego są nadspodziewanie dobre. Przede wszystkim udanym zabiegiem było zestawienie i konfrontacja źródeł różnej proweniencji, np. staropolskich inwentarzy gruntowych z austriackimi fasjami podatkowymi i opisaniami urbarialnymi. Dzięki temu obraz stosunków wiejskich w dobie upadku Rzeczypospolitej można przedstawić w nowym i zarazem pełniejszym świetle. Dodajmy, obraz ten wydaje się diametralnie inny od tego, jaki został upowszechniony w latach 50.–60. XX w., kiedy w historiografii starano się lansować tezę o trwającej na wsi walce klasowej.

9

Spory o służebności przechodu, przejazdu i przegonu bydła w relacjach miast i wsi ze zwierzchnością dworską na terenie Galicji w XIX wieku

63%

Popek J.

Galicja. Studia i materiały

|

2020

|

issue 6

430-449

EN

The article deals with the question of mobility in the context of the common rights of passage, carriage and cattle drive through properties belonging to estates. Till 1848 Galician peasants and townsmen enjoyed them on the basis of charters or custom law. In the second half of the 19th century rights were abolished or regulated. Archival research proved that in the whole century there were many conficts regarding common rights, which is the main hypothesis put forward in the present article. The arrangement of the present text is conventionally structured, i.e. historical background, hypothesis and research questions; discussion of the source base, methodology and research tools; the main body, summary and general conclusions. The article originated on the basis of archival sources, mainly from the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, which were utilised for the very frst time. The sources were supplemented by cartographic materials prepared by means of QGIS software.

PL

Artykuł odnosi się do kwestii mobilności w kontekście funkcjonowania służebnego prawa do przemieszczania się, czyli przechodu, przejazdu i przegonu bydła przez nieruchomości dworskie. Do 1848 r. chłopi i mieszczanie galicyjscy korzystali z nich na podstawie nadań lub prawa zwyczajowego. W drugiej połowie XIX w. prawa znoszono lub regulowano. Badania archiwalne dowiodły, iż w całym stuleciu dochodziło do licznych konfiktów o służebności, co jest główną hipotezą stawianą w artykule. Konstrukcja publikacji ma klasyczną budowę składającą się z wprowadzenia zawierającego tło historyczne, hipotezę i pytania badawcze; omówienia podstawy źródłowej, metodologii i narzędzi badawczych; zasadniczej treści oraz podsumowania i ogólnych wniosków. Artykuł powstał na podstawie źródeł archiwalnych, głównie z Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie, które zostały po raz pierwszy w nim użyte. Uzupełnienie stanowią materiały kartograficzne opracowane w oprogramowaniu QGIS.

10

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Lednogóra i początki Moraczewa

63%

Linetty J.

Studia Lednickie

|

2021

|

vol. 20

51-78

EN

The following article is devoted to the enfranchisement reform conducted in Lednogóra village. The enfranchisement reform, which was begun on the territory of the Grand Duchy of Posen by the Prussian authorities in 1823, aimed at ending the relics of a manorial-serf economy, formed in the Middle Ages. It meant the abolition of serfdom and the creation of medium-sized peasant farms free from obligations to the manor. To cultivate the land on these farms, draught animals were needed. In Lednogóra, the implementation of the reform started at the requests of the peasants in 1830. As a result of the procedure that took nearly 10 years, a “reces” was written (1839), whereby 14 farms were created free of any encumbrances from the manor. At the same time, the established farms were moved to a new land and a new settlement was created – Moraczewo. The old and new land divisions were documented on the map of Lednogóra drawn up by the surveyor Demmler.

PL

Poniższy artykuł jest poświęcony zagadnieniu realizacji reformy uwłaszczeniowej we wsi Lednogóra. Reforma uwłaszczeniowa, rozpoczęta na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego przez władze pruskie w 1823 roku, miała na celu likwidację reliktów gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, ukształtowanej jeszcze w średniowieczu. Oznaczało to zniesienie pańszczyzny oraz utworzenie wolnych od powinności wobec dworu średniej wielkości gospodarstw chłopskich, do uprawy których potrzebny był sprzężaj. W Lednogórze realizację postanowień reformy uwłaszczeniowej rozpoczęto na wniosek włościan w 1829/1830 roku. W wyniku trwającej blisko 10 lat procedury sporządzono reces (1839), w świetle którego utworzono 14 gospodarstw wolnych od wszelkich obciążeń ze strony dworu. Jednocześnie powstałe gospodarstwa przeniesiono na nowe grunty i utworzono nową osadę – Moraczewo. Dawne i nowe podziały gruntów zostały udokumentowane na mapie Lednogóry sporządzonej w 1831 roku przez mierniczego Demmlera.

11

Egodokumenty (listy i pamiętniki) chłopów Królestwa Polskiego i chłopskich migrantów zeń jako źródła historyczne (1864–1914)

63%

Kożuchowski Ł.

Kwartalnik Historyczny

|

2023

|

vol. 130

|

issue 4

829-859

EN

The text presents examples of ego-documents (or personal documents) of peasants, here understood narrowly as letters and diaries, as sources for research into the history of the Polish Kingdom in the second half of the nineteenth century. A brief introduction to ego-documents as source material used in historical work is followed by a discussion of successive collections of letters (sent to periodicals, correspondence of emigrants and exiles) and diaries (including competition ones). Finally, the text presents a general overview of the peasants’ ego-documents as a collection of source material with suggestions for the future direction of research.

PL

Tekst prezentuje przykłady egodokumentów (czy też dokumentów osobistych) chłopów, tu rozumianych wąsko jako listy i pamiętniki, tj. źródła do badań dziejów Królestwa Polskiego w drugiej połowie XIX w. Na początku przedstawiono zwięzłe wprowadzenie do tematyki egodokumentów jako materiałów wykorzystywanych w pracach historycznych. Następnie omówiono kolejne zbiory listów (do czasopism, emigracyjnych, zesłańców) oraz pamiętników (w tym konkursowych). Na koniec zaś tekst przedstawia ogólne ujęcie egodokumentów chłopów jako zbioru źródeł wraz z sugestiami do dalszych prac badawczych.

12

Prawa i wolność chłopów w Konstytucji 3 maja

63%

Wątor Ł.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2022

|

vol. 18

|

issue 1

27-43

EN

The aim of this study was to prezent the rights and freedoms of peasants in the articles of the Constitution of May 3. It presents serfdom and the legal status of the lowest state before the adoption of the Government Act. The article also describes whether the attempt to introduce changes had an impact on social changes in Poland and whether they were supported by the society. More over, it was considered whether the Constitution of May 3 had an impact on the development of social and national ideas among the peasants.

PL

Celem niniejszej pracy było ukazanie praw i wolności chłopów w artykułach Konstytucji 3 maja. Przedstawiono jak wyglądała pańszczyzna i status prawny najniższego stanu przed uchwaleniem Ustawy Rządowej. W artykule opisano również czy próba wprowadzenia zmian miała wpływ na zmiany społeczne na ziemiach polskich i czy były one poparte przez społeczeństwo. Ponadto poddano pod rozważania tezę, czy Konstytucja 3 maja miała wpływ na rozwój idei społecznych i narodowych wśród chłopstwa.

13

Czy chłop miał honor? Zastosowanie kategorii honoru w badaniach nad społeczeństwem nowożytnym

63%

Korczak-Siedlecka J.

Kwartalnik Historyczny

|

2018

|

vol. 125

|

issue 3

PL

Artykuł szuka odpowiedzi na pytania o znaczenie honoru i możliwe sposoby jego interpretacji, a także o przydatność tej kategorii w badaniach historycznych. Refleksje teoretyczne zostały uzupełnione analizą wiejskich ksiąg sądowych z terenu Mierzei Wiślanej z przełomu XVI/XVII w., dowodzącą kluczowej roli honoru w ówczesnych społecznościach chłopskich. The article seeks to answer the questions about the meaning of honour and its possible interpretations, together with that about the usefulness of this category in historical studies. The theoretical reflections are reinforced with an analysis of village court registers from the area of the Vistula Spit at the turn of the seventeenth century which proves the key role of honour within contemporary peasant communities.

14

Nowa ludowa historia: charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich

63%

Gospodarczyk M., Kożuchowski Ł.

Studia Socjologiczne

|

2021

|

issue 2(241)

177-198

PL

Artykuł ma na celu przedstawienie charakterystyki współczesnych publikacji dotyczących historii ludowej Polski oraz kontekstu ich powstania. Uwaga autorów skupia się na pozycjach popularnonaukowych, takich jak Ludowa historia Polski Adama Leszczyńskiego czy Bękarty pańszczyzny Michała Rauszera, które łączy nowe podejście do historii ludowej, zakładające podkreślanie sprawczości podporządkowanych, odejście od „historii szlacheckiej”. Powstawanie nowych publikacji dotyczących historii ludowej Polski jest nie tylko wyrazem osobistych motywacji autorów, ale też konsekwencją szeroko rozumianego współczesnego otoczenia społeczno-politycznego. Zainteresowanie opinii publicznej „ludem” jest, według autorów, częściowo pokłosiem wyborów z 2015 roku i późniejszych analiz, kiedy to lud wyłonił się jako podmiot polityczny, a także częścią lewicowego oporu wobec prowadzonej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości polityki historycznej.

EN

The article presents the characteristics of contemporary scholarship devoted to Polish people’s history as well as the context of their creation. The authors focus on two prominent texts: Ludowa historia Polski [The People’s History of Poland] by Adam Leszczyński and Bękarty pańszczyzny [Bastards of Serfdom] by Michał Rauszer. Both books employ a new approach to peasant history by emphasizing the agency of the subaltern and departing from ‘the history of nobility’. The emergence of new publications on Polish people’s history is not only an expression of the authors’ personal motivations but also a consequence of contemporary socio-political climate. The public interest in ‘the people’ is partially an outcome of the 2015 elections, which caused ‘the people’ to emerge as a political subject, and partially a manifestation of the left distancing itself from the historical politics of the current Polish government.

15

Nauka patrzenia na siebie. Egofotografie chłopskich czytelników „Gazety Świątecznej” (1881–1905)

63%

Koprowicz A.

Stan Rzeczy

|

2021

|

issue 2(21) Socjologia historyczna

205-241

PL

Artykuł stanowi analizę samoidentyfikacji czytelników „Gazety Świątecznej” z perspektywy wizualnej. Materiałem źródłowym są listy czytelników do „Gazety Świątecznej” z lat 1881–1905, fotografie z kolekcji czytelników „Gazety Świątecznej” przechowywanej przez Bibliotekę Narodową w Warszawie, a także listy i fotografie czytelników „Gazety” publikowane na łamach „Zorzy” w latach 1887–1905. Głównym celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jak samoprezentowali się chłopscy czytelnicy prasy ludowej za pomocą zdjęć. W tekście zaproponowano ujęcie fotografii jako rodzaju egodokumentu. W analizie materiału zastosowano ujęcie mikrohistoryczne i skupiono się na analizie fotografii wybranych czytelników.

EN

The purpose of the article is to analyse the self-identifications of the peasant readers of Gazeta Świąteczna from a visual perspective. The source material consists of readers’ letters to Gazeta Świąteczna from 1881–1905, photographs from the readers’ collection of Gazeta Świąteczna kept by the National Library in Warsaw, as well as letters and photographs of Gazeta readers published in Zorza in the years 1887–1905. The main aim of the article is to answer the question of how peasant readers of the folk press presented themselves through photography. The text proposes to consider the photographs as a kind of egodocument. The material was analysed using the microhistoric method (case studies of selected peasant readers).

16

Dieta chłopów galicyjskich w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w.

63%

Franaszek P.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 76

PL

Od początku XIX w. chłopi galicyjscy, niezależnie od stopnia zamożności, najczęściej spożywali ziemniaki. Konsumowano także produkty zbożowe, a przede wszystkim chleb. Białka dostarczały rośliny strączkowe, a witamin – kapusta. Stosunkowo mało spożywano mięsa, nabiału i jaj. Podstawowym napojem chłopów galicyjskich była woda, a spośród napojów alkoholowych najwięcej spożywano wódki, co w dużej mierze było skutkiem długo obowiązującego przymusu propinacyjnego. Na przełomie XIX i XX w. większość ludności chłopskiej w Galicji żyła w stanie permanentnego niedożywienia. Ilość i jakość konsumowanych pokarmów zaspokajała niewiele ponad 50% zapotrzebowania energetycznego pracującego mężczyzny.

17

Pługiem i purpurą albo Polska Ludowa jako monarchia

63%

Kuligowski P.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

issue 4

141-145

PL

Artykuł dotyczy monarchistycznych koncepcji Polski Ludowej. O Polsce Ludowej na polskiej lewicy i centrolewicy pisano i dyskutowano przynajmniej od 1905 r., a koncepcje monarchistyczne były niszowe wśród jej wyobrażeń. Pojawiły się one jedynie w programie Związku Młodej Polski Ludowej w 1907 r. oraz w analogicznym dokumencie Zjednoczenia Ludowego z 1917 r. Pierwszy z tych tekstów jest bardziej socjalny w sferze społecznej, drugi – nieco bardziej zachowawczy. Oba są jednak świadectwem chłopskiego przywiązania do instytucji monarchii, które zniknęło ostatecznie w okresie międzywojennym.

EN

The article is about monarchist conceptions of People’s Poland. Polish left-wing and center-left were writing and were discussing a People’s Poland since at least 1905, but conceptions of monarchy were niche ideas. They ocurred only in the program of the Association of Young People’s Poland in 1907 and in an analogical document of the Union of People from 1917. The First text is more welfare in social things, the second – little more conservative. However both are the proof, that peasants were attached to monarchy. This attachment disappeared in the interwar period.

18

O potrzebie studiów nad historią prawa – przemyślenia na tle rozważań Tomasza Opalińskiego zawartych w monografii Stan chłopski w Księstwie Warszawskim w świetle akt sądowych

63%

Kanecki O.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2022

|

vol. 21

|

issue 2

433-447

EN

Studies on the history of political systems and law involve a necessity to present historic law institutions with a modern view. This requires from the researcher a good command of legal language and scientific terminology. This article is an attempt to analyze the characteristics of studies dealing with the history of law against the background of Tomasz Opaliński’s thoughts included in the monograph “State of peasantry in the Duchy of Warsaw in the light of court records”. The Author described the situation of peasants in the years 1808–1815 in the light of the judicial documents of courts of peace. This issue is important because the Constitution of the Duchy of Warsaw, abolishing „slavery”, introduced the equality of all citizens in terms of the law, which enabled the establishment of common courts. The historical and legal method was applied in this research. The book consists of four chapters, numerous appendices and its contents were organized according to subject-chronology. The Author discussed general issues (including the organization of the judiciary in the Crown of the Kingdom of Poland and in the Duchy of Warsaw), court records, major social and economic problems of peasants, as well as interstate relations (between peasants, peasants and nobles, peasants and burghers, peasants and Jews, peasants and clergy).

PL

Studia nad historią ustroju i prawa wiążą się z koniecznością przedstawienia dawnych instytucji prawnych we współczesny sposób. Wymaga to od badacza dobrego opanowania języka prawniczego i naukowej terminologii. Artykuł stanowi próbę analizy właściwości opracowań poruszających tematykę historycznoprawną na przykładzie pracy Tomasza Opalińskiego zatytułowanej Stan chłopski w Księstwie Warszawskim w świetle akt sądowych. Autor opisał w niej sytuację chłopów w latach 1808–1815 w świetle dokumentacji sądów pokoju. Zagadnienie to jest doniosłe, gdyż Konstytucja Księstwa Warszawskiego, znosząc „niewolę”, wprowadziła równość wszystkich obywateli wobec prawa, co umożliwiło ustanowienie sądów powszechnych. W badaniach zastosowano metodę historycznoprawną. Książka składa się z czterech rozdziałów i licznych aneksów, a przedstawione treści zostały uporządkowane według kryterium przedmiotowo-chronologicznego. Autor omówił w nich zagadnienia ogólne (w tym organizację sądownictwa w Koronie Królestwa Polskiego i w Księstwie Warszawskim), akta sądowe, główne problemy społeczne i gospodarcze chłopów oraz relacje międzystanowe (pomiędzy chłopami, chłopami i szlachtą, chłopami i mieszczanami, chłopami i Żydami, a także chłopami i duchownymi).

19

Reformacja w miastach prywatnych w Koronie w XVI wieku

63%

Wijaczka J.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 77

PL

Niniejszy artykuł jest próbą podsumowania dotychczasowego stanu badań i wiedzy na temat reformacji w miastach prywatnych w Koronie. Przedmiotem zainteresowania jest m.in., czy szlacheccy właściciele miasteczek zmuszali mieszkańców do konwersji na wybraną przez siebie konfesję. Zakres geograficzny artykułu obejmuje Koronę, a właściwie jej dwie prowincje: Małopolskę i Wielkopolskę, gdyż w Prusach Królewskich w XVI w. nie było miast prywatnych. Zakres chronologiczny określony został w tytule.

20

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Sławno

63%

Linetty J.

Studia Lednickie

|

2022

|

vol. 21

57-82

EN

The article addresses the issue of the enfranchisement reform and the regulation and separation of land in the village of Sławno, currently located within the boundaries of the Lednica Ethnographic Park. The enfranchisement reform was introduced in the Grand Duchy of Posen by the Prussian authorities in 1823. It had already been prepared since 1815, that is, since the return of Prussian power to Wielkopolska. The enfranchisement reform was also coupled with other agrarian reforms, and the regulation and separation of rural land. This was one of the most significant episodes in the history of the Wielkopolska countryside, permanently ending the centuries-long persistence of the feudal and serfdom system. As a result, not only was the ownership structure and the socio-economic system of the countryside transformed, but the cultural landscape was also permanently and profoundly changed. In the course of a multi-year procedure culminating in an agreement („reces”) in 1839, 14 fully independent hereditary landowner farms were established in Sławno, free of any easements to the manor. This included thirteen farms ranging in size from about 47 to about 58 morgens and one farm of about 25 morgens.

Refine search results

Chłop-niewolnik? Pańszczyzna w perspektywie antropologii historii

Spory o służebności przechodu, przejazdu i przegonu bydła w relacjach miast i wsi ze zwierzchnością dworską na terenie Galicji w XIX wieku

Między silnym przywództwem a koncyliacją: polityka Alvaro Obregona wobec interesów chłopów i robotników

Первая аграрная программа Конституционно-Демократической Партии

Miencielowie (Mięcielowie) – dzieje chłopskiego rodu z Marklowic koło Cieszyna od XVIII do początku XX wieku

Dzieje rodu Palarczyków z parafii cierlickiej na Śląsku Cieszyńskim od XVIII do początku XX wieku

Imperium, chłopi, ruchy narodowe — galicyjski trójkąt postkolonialny?

Dwór, wieś i plebania w zachodniej Małopolsce w końcu XVIII i na początku XIX wieku w świetle najnowszych badań

Spory o służebności przechodu, przejazdu i przegonu bydła w relacjach miast i wsi ze zwierzchnością dworską na terenie Galicji w XIX wieku

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Lednogóra i początki Moraczewa

Egodokumenty (listy i pamiętniki) chłopów Królestwa Polskiego i chłopskich migrantów zeń jako źródła historyczne (1864–1914)

Prawa i wolność chłopów w Konstytucji 3 maja

Czy chłop miał honor? Zastosowanie kategorii honoru w badaniach nad społeczeństwem nowożytnym

Nowa ludowa historia: charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich

Nauka patrzenia na siebie. Egofotografie chłopskich czytelników „Gazety Świątecznej” (1881–1905)

Dieta chłopów galicyjskich w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w.

Pługiem i purpurą albo Polska Ludowa jako monarchia

O potrzebie studiów nad historią prawa – przemyślenia na tle rozważań Tomasza Opalińskiego zawartych w monografii Stan chłopski w Księstwie Warszawskim w świetle akt sądowych

Reformacja w miastach prywatnych w Koronie w XVI wieku

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Sławno