Search results

1

Efekty wykorzystania chronologizacji w badaniach nad opisem przekładowym leksyki zapożyczonej (na materiale XIX-wiecznego Dokładnego słownika języka polskiego i ruskiego)

100%

Mędelska J.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 3

86-100

PL

Autorzy przeanalizowali wyrazy obce (w obrębie litery M) wykorzystane jako odpowiedniki leksyki rosyjskiej w słowniku rosyjsko-polskim z 1877 roku. Zbadali 23 translaty wyposażone w opis znaczenia, zbędny w słowniku przekładowym, oraz 23 translaty pozbawione takiego opisu. Przeszukali zbiory zdigitalizowane, ustalając daty pojawienia się w obiegu badanych jednostek oraz daty i liczbę kolejnych wystąpień do roku 1877. Wykazali, że opisami na ogół opatrywano leksykę trudną, neologiczną, o ograniczonym zasięgu i słabym upowszechnieniu, zazwyczaj nieodzwierciedloną w słowniku Lindego. Badane jednostki prawdopodobnie nie należały też do aktywnego zasobu słownego samego redaktora, ponieważ pominął je w części polsko-rosyjskiej badanego słownika.

EN

The authors analysed foreign words (starting with the letter M) used as equivalents of Russian lexis in an 1877 Russian-Polish dictionary. They examined 23 translations that included a description of the meaning, unnecessary in a translation dictionary, and 23 translations without such a description. They searched digitised collections, establishing the dates the surveyed items first appeared in use, as well as the dates and number of subsequent occurrences up to 1877. They showed that the descriptions were usually applied to difficult, neological lexis of limited range and poor dissemination, usually not reflected in Linde’s dictionary. The items under study probably did not belong to the editor’s active vocabulary either, as he omitted them from the Polish-Russian part of the dictionary under study.

2

Digitalizacja była, zanim zbudowano komputery. Z historii wyrazu digitalizacja w polszczyźnie

84%

Bobrowski J., Żmigrodzki P.

Język Polski

|

2021

|

vol. 101

|

issue 4

112-121

PL

Autorzy dowodzą, posługując się przykładami z korpusów i innych cyfrowych kolekcji tekstów, że wyraz digitalizacja, odnoszony dziś przede wszystkim do czynności i procesów związanych z techniką komputerową funkcjonował w polszczyźnie już przynajmniej od lat 30. XX wieku jako termin medyczny i oznaczał działanie na organizm pacjenta lekami z naparstnicy (łac. digitalis). Był jednak nieobecny w słownikach ogólnych polszczyzny. W latach 70. XX wieku wyraz został ponownie zapożyczony, z języka angielskiego, w znaczeniu ‘wytwarzanie cyfrowych kopii istniejących realnie obiektów’ i w tym znaczeniu występuje w tekstach języka polskiego do dziś, tworzą się także jego inne znaczenia.

XX

By using examples from corpora and other digital collections of texts, the authors prove that the word digitalizacja (‘digitization’), which nowadays refers mostly to activities and processes connected to computer technology, has functioned in the Polish language since at least the 1930s. In the past it was a medical term used to describe treating a patient with medication created with the plant digitalis. It was, however, absent in the general dictionaries of the Polish language. In the 1970s, the word was re-borrowed (from English) in the meaning of ‘creating digital copies of objects existing in real life’. In this meaning it persists in texts written in Polish up to this day. New meanings of the word are also emerging.

3

Chronologizacja polskiego słownictwa – współczesna praktyka

84%

Szeptyński R., Stępnik-Szeptyńska J.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 3

121-134

PL

Celem artykułu jest sprawdzenie skuteczności procedur przewidzianych dla chronologizacji pierwszych poświadczeń wyrazów w historii języka polskiego, jakie przyjęto w pracy nad Wielkim słownikiem języka polskiego PAN. Na przykładzie 102 wyrazów, datowanych uprzednio przez J. Wawrzyńczyka, pokazujemy, że wypracowane rozwiązania przynoszą zadowalające efekty. Dodatkowo komentujemy przydatność wybranych źródeł i narzędzi, proponując także pewne usprawnienie techniczne.

EN

The aim of this article is to verify the effectiveness of the procedures intended for establishing the earliest attestations of particular words within the history of the Polish language that have been adopted during the work on "Wielki słownik języka polskiego PAN" (PAS Great Dictionary of Polish). On the basis of 102 words, previously dated by J. Wawrzyńczyk, we demonstrate that the solutions elaborated bring satisfying results. Additionally, we comment on the usefulness of particular sources and tools and propose how to improve one of the procedures at the technical level.

Refine search results

3 Język Polski

1 Bobrowski J.

1 Mędelska J.

1 Stępnik-Szeptyńska J.

1 Szeptyński R.

1 Żmigrodzki P.

1 2023

1 2021

1 2020

Efekty wykorzystania chronologizacji w badaniach nad opisem przekładowym leksyki zapożyczonej (na materiale XIX-wiecznego Dokładnego słownika języka polskiego i ruskiego)

Digitalizacja była, zanim zbudowano komputery. Z historii wyrazu digitalizacja w polszczyźnie

Chronologizacja polskiego słownictwa – współczesna praktyka