Search results

1

Galanty i galancie jako leksykalne wykładniki stopnia natężenia cechy w gwarach i polszczyźnie ogólnej

100%

Jaros I.

Poradnik Językowy

|

2020

|

vol. 779

|

issue 10

77-87

EN

The author presents the functions of the lexical exponents of gradations with a dialectal origin, namely of: the adjective galanty and the averbs galancie, galancio, galanto in the colloquial Polish language and Polish dialects. Based on dialectal and general Polish data coming from published works (dictionaries, atlases, dialectal monographs) and unpublished collections of vocabulary, she discusses their gradational meanings falling into three semantic categories: sufficiency (e.g. galancie osób pojechało (‘quite many’ people have gone)), completeness (e.g. zupa galanta (‘quite a good’ soup)), and intensity (e.g. galancie wąski (a ‘very’ narrow)). The identifi cation of the meanings of the discussed forms as exponents of the intensity of a characteristic is, in most cases, conditioned on the context. They express various values of many gradational characteristics which are extracted while being actualised in a sentence. Due to their limited distribution (mainly Greater Poland, Kuyavia, Łęczyce and Sieradz Land, northern Lesser Poland, Masovia, Chełmno and Dobrzyń Land) and presence in the colloquial Polish language, the discussed forms can be classified as regionalisms with a dialectal origin.

2

Z problematyki zmian w obrębie słownictwa ekspresywnego — przypadek szturmaka

72%

Kucharzyk R.

Socjolingwistyka

|

2014

|

issue 28

203-214

PL

Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie obecności gwaryzmów w obrębie potocznego słownictwa ekspresywnego. Rozważania są prowadzone na podstawie wyrazu szturmak i jego dwóch wariantów fonetycznych szturmok i śturmok. Analiza tekstów zamieszczonych w Internecie pokazuje, że w miejsce notowanego w starszych słownikach polszczyzny ogólnej szturmaka, będącego ekspresywnym, pejoratywnym określeniem kobiety, wchodzą dwa jego gwarowe warianty, wykazujące określone różnice zarówno fonetyczne, jak i semantyczne. Jak się okazuje, gwary ludowe wciąż wpływają na kształt języka ogólnego, przede wszystkim w jego potocznej odmianie, a szczególnie dobrze adaptuje się w polszczyźnie potocznej gwarowa leksyka ekspresywna. Utrwalone w wyrazach właściwości fonetyki gwarowej zwiększają ekspresywność wyrazów, co powoduje, że często te jednostki stają się tworzywem wypowiedzi potocznych.

EN

This article concerns the existence of local dialect elements within the colloquial expressive vocabulary. The consideration is carried out on the basis of the word szturmak and its two phonetic variants: szturmok and śturmok. The analysis of texts found in the Internet shows that the word szturmak, which appears in older dictionaries of general Polish language and is an expressive, pejorative term describing a woman, has been replaced by the two local dialect variants that reveal specific differences both in terms of phonetics and semantics. It turns out that folk dialects still influence the shape of the general language and especially its colloquial version, in which expressive lexis of local dialects adapts particularly well. The properties of local dialect phonetics that are preserved in particular terms increase the expressiveness of words, as a result of which they often become the basis on which many colloquialisms are created.

3

Gbury, dziwki, patole, zwyrole i ćwoki – o szczególnej karierze quasi-gwarowych ekspresywizmów w polszczyźnie

72%

Sikora K.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 3

58-67

PL

Autor artykułu zajął się pochodzeniem w polszczyźnie charakterystycznej grupy leksemów ekspresywnych związanych z wsią i gwarą. Wszystkie odznaczają się silnym negatywnym nacechowaniem emocjonalnym; wyrażają pogardę, lekceważenie, politowanie i tym podobne uczucia. Znaczenia tego nie miały w gwarze (np. gbur, kmiot/kmieć, bamber, wieśniak, dziewka), podobnie jak ekspresywne formacje z sufiksami: -ol, -ok, -orz. Dziś natomiast, służąc językowej agresji, należą do słownictwa znieważającego i deprecjonującego człowieka. Autor stawia tezę, że takiej zmianie sprzyja gwarowe brzmienie słów i sufiksów słowotwórczych, wzmocnione negatywnymi konotacjami wsi i wiejskości. Nie jest to, jak dowodzi autor, zjawisko w języku polskim nowe. Jest ono wynikiem wielu wieków społecznego i ekonomicznego upośledzenia wsi i chłopstwa oraz funkcjonowania w związku z tym wielu negatywnych stereotypów tego środowiska.

EN

The article investigates the provenance of a distinctive group of Polish expressive lexemes connected with the countryside and its vernacular. All of them are featured by emotionally marked words expressing i.e. contempt, disregard, pity. This negative meanings did not use to exist within the vernacular, i.e. gbur ('kern'), kmiot/kmieć ('yokel'), bamber ('homesteader'), wieśniak ('yahoo'/'redneck'), dziewka ('wench' – transformed in Polish into 'bitch'); similarly – some expressive units with suffixes: -ol, -ok, -orz. Contemporarily, by contrast, they serve as a means of linguistic aggression, being used to insult and depreciate recipients. According to the author, such change may be incentivised by rural tone of these words and derivational suffixes, and intensified with negative connotations of the countryside. As proven in the article, this phenomenon is not new in the Polish language. It is the result of many centuries of deprivation of the Polish countryside and its peasantry and, thereby, the existence of multifold negative stereotypes about this social environment.

Refine search results

1 Język Polski

1 Poradnik Językowy

1 Socjolingwistyka

1 Jaros I.

1 Kucharzyk R.

1 Sikora K.

1 2020

1 2016

1 2014

Galanty i galancie jako leksykalne wykładniki stopnia natężenia cechy w gwarach i polszczyźnie ogólnej

Z problematyki zmian w obrębie słownictwa ekspresywnego — przypadek szturmaka

Gbury, dziwki, patole, zwyrole i ćwoki – o szczególnej karierze quasi-gwarowych ekspresywizmów w polszczyźnie