Search results

1

Monitorowanie przestrzegania zasady praworządności w Unii Europejskiej

100%

Kleinowski M.

Przegląd Zachodni

|

2016

|

issue 4(361)

235-264

EN

Changes to Poland’s constitutional court implemented by the Polish Law and Justice party government have caused a serious constitutional crisis in Poland. Under the Rule of Law Framework European Commission launched a dialogue with the Polish authorities on the rule of law and media independence in Poland. This “procedure” acts as an early warning tool in addition to article 7 TEU mechanisms. This article describes the intervention tools available to the European Union in the event that one of its member states threatens fundamental principles enshrined in article 2 TEU. It also tries to explain how the EU’s rule of law investigation could possibly affect Poland’s position in European Union.

2

Środowisko prawników wobec sytuacji Trybunału Konstytucyjnego. Badania socjologiczno-prawne

100%

Stępniak K.

Studia Prawa Publicznego

|

2017

|

issue 3 (19)

93-115

EN

The recent legal changes pertaining to the institution of the Constitutional Tribunal arouse many controversies. This paper presents a sociological and legal study conducted to collect and examine the opinions regarding the above held by Polish lawyers who because of their profession and experience are in a position to confront directly the legal practice with the changing legal system that is directly responsible for the level of protection of individual rights and the exercise of individual fundamental rights. From the point of view of rationality and functionality of the operations of the Constitutional Tribunal an opinion formulated by jurists who due to their background have greater legal awareness seemed invaluable. After all it will be their opinion which will decide about the future of the judiciary in Poland. The results of the current transformations being implemented in constitutional judiciary as well as at the level of common courts have consequences for all the citizens. The aim of the questions asked in the survey was to ﬁ nd how lawyers in Poland saw the situation with the Constitutional Tribunal today as well as what the though it its regime and functioning could be like in the future. Questions also concerned the current and actual legal status of the Tribunal and the lawyers’ reactions to the changes being implemented or about to me made, and if possible the possible ways of ending the current Constitutional Tribunal crisis.

3

The Argument from Legal Fetishism in Constitutional Discourse

88%

Srokosz J.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

291-305

EN

The subject of the analysis presented in the text is an argument that tends to (and used to) be raised in the critical discourse on constitutionalism – the allegation of the so-called constitutional fetishism. The argument is to show why the constitutional discourse has lost its potential to explain and create social processes. The reason is that lawyers focus too much only on the content and interpretation of the provisions of the constitution, without considering a broader social context, which makes the constitutional discourse limited solely to legal issues with a simultaneous omission or underestimation of all other aspects of constitutionalism. This attitude of lawyers to the content of the constitution (or – in broader terms – to the provisions of law) is sometimes referred to even as idolatrous, hence the reference to the notion of fetishism in the religious sense. The aim of the text is to analyse the structure of this argument and to attempt to determine the impact it can have on constitutionalism.

4

The Janus Face of Constitutionalism

88%

Stambulski M., Czarnota A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

43-55

EN

The article is based on an assumption that constitutionalism has a Janus face. A constitution is both a legal and a political act. So far, the public domain has been dominated by legal constitutionalism (constitutional dogmatics), which excludes the constitution from the public sphere, subjecting it to the authority of lawyers-experts. The contemporary political phenomena such as: new populism, illiberal democracy or new constitutionalism should shift the interest of researchers to the political aspect of constitutionalism. Constitutionalism is, therefore, a multidimensional social practice. A political game featuring many actors. And the constitutionalism of lawyers is only one of its possible interpretations. Citizens also have their own constitutionalisms, and different perspectives on constitutionalism, reflecting opposing interests, may lead to conflicts. The constitutional law dogmatics applied to resolve such conflicts would argue for the existence of a transcendental framework for their resolution. A more political approach denies the existence of such a framework. In other words, the dogmatics in question requires democracy to adapt to constitutionalism, while the political approach requires constitutionalism to adapt to democracy. The text is an introduction to a part of a volume featuring articles by authors affiliated with the Centre for Legal Education and Social Theory of the University of Wrocław.

5

A New Popular Front, or, on the Role of Critical Jurisprudence under Neo-Authoritarianism in Central-Eastern Europe

88%

Tacik P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2019

|

vol. 89

31-44

EN

The current decade brought a neo-authoritarian wave to the countries in CEE. This process, which in certain respects runs parallel to the populist upsurge in Western countries, has its own specificity. Firstly, by focusing on the clash between “elites” and “the people”, it rekindles – in a displaced, right-wing form – the class conflict which before 1989 was an ideological staple in CEE countries. Secondly, insofar as neo-authoritarianism in CEE has often a distinctly neo-liberal agenda shadowed by declarative anti-globalism and national chauvinism, it warps the field of political struggle. Thirdly, in the neo-authoritarian turn law becomes the crucial field of ideological fight, principally in those countries where populists came to power. In this respect, new governments in CEE resort to a blend of old Fascist tools (such as dismantling of constitutional control and denying the primacy of international law) and new inventions (such as the effective state of exception in some areas of law in Poland introduced in 2015–18). The role of critical jurisprudence in CEE is therefore particularly significant and difficult. The paper argues that liberal jurisprudence, although actively engaged in analysing neo-authoritarianism, does not possess adequate conceptual tools for full success. Therefore critical jurisprudence should urgently take part in explaining neoauthoritarianism in the legal field.

6

Analiza kryzysu konstytucyjnego z perspektywy funkcji aksjologicznej konstytucji. Zarys podstawowych zagadnień teoretycznych

75%

Mojski W.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 1(30)

55-62

EN

Disputes about values are completely natural in a state whose system is based on an axiologically open constitution. Another value in such a state should also be the constitution itself, which in the systemic sense guarantees an essentially equal position of various social and individual values. However, the constitutional crisis is not a natural dispute over values in a state with an axiologically open constitution, but is a situation that arose in the system of government, with a bad faith attempt being made to impose an exclusive system of values, while violating constitutional norms. This attempt concerns the fundamental values of a constitutionally regulated system, and thus the effect of this unconstitutional procedure is not only to undermine the constitution’s legal function, but also its axiological function. The aim of the study is to present the basic problems related to this issue, primarily in the context of the assumptions of constitutional theory, but also taking into account experiences with the Polish system of government in recent years.

PL

Spory o wartości, w państwie, którego ustrój oparto na otwartej aksjologicznie konstytucji, są czymś zupełnie naturalnym. Wartością w takim państwie powinna być również sama konstytucja, która gwarantuje w sensie ustrojowym równoprawną w zasadzie pozycję różnych wartości społecznych i indywidualnych. Kryzys konstytucyjny nie ma jednak charakteru naturalnego sporu o wartości w państwie konstytucji otwartej aksjologicznie, ale jest sytuacją ustrojową, w ramach której następuje próba nacechowanego złą wiarą narzucenia wyłącznego systemu wartości z naruszeniem norm konstytucyjnych. Próba ta dotyczy przy tym wartości fundamentalnych dla konstytucyjnie unormowanego ustroju, a więc skutkiem tego niekonstytucyjnego postępowania jest nie tylko podważenie funkcji prawnej konstytucji, ale także jej funkcji aksjologicznej. Celem opracowania jest przybliżenie podstawowych zagadnień dotyczących tej problematyki, przede wszystkim w kontekście założeń teorii konstytucji, ale także z uwzględnieniem polskich doświadczeń ustrojowych ostatnich lat.

7

Sumienie sędziego

71%

Zajadło J.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2017

|

vol. 79

|

issue 4

31-41

EN

The subject of this paper is a philosophical-legal analysis of the concept of ‘judicial conscience’, recently a popular topic in public discourse. The author proposes a broad understanding of the term, and distinguishes four different sources of this conscience: i) a judge’s worldview, which most often has a religious basis; ii) professionalism; iii) axiological conflicts internal to the legal system; and, iv) awareness of belonging to the judiciary as an independent power (the third estate). The author illustrates his analysis of judicial conscience through the example of US case-law from the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, when courts adjudicated on cases involving fugitive slaves. According to the author, it is possible, on this basis, to determine some paradigmatic attitudes available to judges facing axiological conflict. In the conclusion, the author applies his reflections to the present Polish constitutional crisis.

PL

Przedmiotem artykułu jest filozoficzno-prawna analiza pojęcia „sumienie sędziego”, które pojawia się ostatnio dosyć często w dyskursie publicznym. Autor proponuje jego szerokie rozumienie i wyróżnia cztery różne źródła sędziowskiego sumienia: 1) światopogląd, najczęściej o podłożu religijnym; 2) profesjonalizm; 3) konflikty aksjologiczne wewnątrz systemu prawa; 4) świadomość przynależności do odrębnej, trzeciej władzy. Autor pokazuje to na przykładzie orzecznictwa sądów amerykańskich w sprawach niewolniczych z przełomu 18. i 19. wieku. Jego zdaniem można na tej podstawie dokonać pewnych paradygmatycznych ustaleń w zakresie możliwych postaw sędziów stojących w obliczu konfliktu aksjologicznego. W zakończeniu autor przenosi swoje rozważania na grunt obecnego polskiego kryzysu konstytucyjnego.

8

Populistyczny konstytucjonalizm czy nowy konstytucjonalizm?

63%

Czarnota A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

27-42

EN

This text aims to prove the thesis that we are currently witnessing a birth of new constitutional solutions. The populist movements across the world, and especially in Central and Eastern Europe, are effectively redesigning liberal-democratic constitutionalism. There is a clear correlation between populism, constitutionalism, and democracy, and so the process of redesign of the Central and Eastern European constitutionalism has an underlying democratic potential. Perhaps it is a sort of necessary adjustment of the system implanted in this part of the world after 1989.

PL

Tekst próbuje bronić tezę, że obecnie jesteśmy w momencie wykluwania się nowych rozwiązań konstytucyjnych. Ruchy populistyczne na świecie, a w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej dokonują, efektywnego przeprojektowania liberalno-demokratycznego konstytucjonalizmu. Istnieje łatwo zauważalne powiązanie między populizmem, konstytucjonalizmem a demokracja, a proces przeprojektowywania konstytucjonalizmu w Europie Środkowo-Wschodniej posiada demokratyczny potencjał. Być może jest to swoistego rodzaju konieczna korekta ustroju zaimplantowanego w tej części świata po 1989 roku.

9

Argument z fetyszyzmu prawnego w dyskursie konstytucyjnym

63%

Srokosz J.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

272-290

EN

The subject of the analysis presented in the text is an argument that tends to (and used to) be raised in the critical discourse on constitutionalism – the allegation of the so-called constitutional fetishism. The argument is to show why the constitutional discourse has lost its potential to explain and create social processes. The reason is that lawyers focus too much only on the content and interpretation of the provisions of the constitution, without considering a broader social context, which makes the constitutional discourse limited solely to legal issues with a simultaneous omission or underestimation of all other aspects of constitutionalism. This attitude of lawyers to the content of the constitution (or – in broader terms – to the provisions of law) is sometimes referred to even as idolatrous, hence the reference to the notion of fetishism in the religious sense. The aim of the text is to analyse the structure of this argument and to attempt to determine the impact it can have on constitutionalism.

PL

Przedmiotem analizy podjętej w tekście jest argument, jaki często bywa (i był w przeszłości) podnoszony w krytycznym dyskursie nad konstytucjonalizmem – zarzut tzw. fetyszyzmu konstytucyjnego. Argument ten ma ukazywać dlaczego dyskurs konstytucyjny utracił swój potencjał wyjaśniający i kreujący w stosunku do zachodzących procesów społecznych. Powodem jest fakt zbytniego skupiania się prawników wyłącznie na treści oraz interpretacji przepisów konstytucji, bez odwołania się do szerszego kontekstu społecznego, co skutkuje ograniczeniem dyskursu konstytucyjnego tylko do kwestii prawnych i jednoczesnym pominięciem lub bagatelizowaniem wszystkich innych aspektów konstytucjonalizmu. Ten stosunek prawników do treści konstytucji (czy szerzej – do przepisów prawa) określany jest czasami wręcz jako bałwochwalczy, stąd też odwołanie się do pojęcia fetyszyzmu w znaczeniu religijnym. Celem tekstu jest analiza struktury tego argumentu, ale także próba określenia skutków, jakie może nieść dla konstytucjonalizmu.

10

Comparative Analysis of the Models of Constitutional Review in Portugal and in Poland

63%

Szostak K.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2023

|

issue 4(74)

311-324

PL

Artykuł krytycznie analizuje modele kontroli konstytucyjności przyjęte w Portugalii i w Polsce. W tym celu zastosowano metodę komparatystyczną, porównującą rozwiązania portugalskie z polskimi. Przedstawiono kwestie teoretyczne związane z pojęciem kontroli konstytucyjności oraz przedstawiono pojęcia kontroli skoncentrowanej i rozproszonej. Następnie w publikacji przeanalizowano faktyczne modele kontroli w obu państwach z osobnym rozważeniem kontroli rozproszonej i skoncentrowanej. Rozważono przy tym zasady konstytucyjne dotyczące bezpośredniego stosowania konstytucji, konstytucyjnej jurysdykcji sędziów i działania sądów konstytucyjnych. Artykuł kończy się konkluzją, że w obu krajach funkcjonują odrębne modele kontroli konstytucyjności. W Portugalii funkcjonuje model mieszany, podczas gdy w Polsce, pomimo poglądów o dopuszczalności kontroli rozproszonej, funkcjonuje model scentralizowany.

EN

The article critically analyses the models of the constitutionality inspection adopted in Portugal and in Poland. For this purpose the comparative method has been applied, comparing Portuguese and Polish approaches. Theoretical aspects of the constitutionality inspection are discussed and the notions of the centralised and the diffuse inspection model are introduced. Then the paper analysis the actual inspection practices in both countries discussing the diffuse and concentrated inspection separately. Constitutional rules pertaining to the direct effect of the constitutions, constitutional jurisdiction of judges and operation of the constitutional courts are considered. The article concludes that in both countries different models of constitutionality inspection operate. In Portugal operates the mixed constitutionality inspection model while in Poland, despite views advocating for permissibility of the diffuse control, the centralised model functions.

11

Transparency of the Polish Government Structure in the Network Perspective

63%

Domagała K., Zieliński M.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2017

|

vol. 9(45)

|

issue 3

139-154

PL

Celem artykułu jest analiza kryzysu konstytucyjnego, który miał miejsce w Polsce po wyborach parlamentarnych w 2015 r., w perspektywie sieciowej. Przeprowadzone badania koncentrują się na ukazaniu braku przejrzystości działań rządu Prawa i Sprawiedliwości podczas wskazanego kryzysu. Dzięki użyciu analizy sieci (SNA) jako głównej metody badawczej, w artykule analizie poddane zostały nieformalne relacje pomiędzy głównymi aktorami politycznymi, które w znaczący sposób wpłynęły na działania rządu w tym okresie. W tym celu podjęta została próba rekonstrukcji najważniejszych wydarzeń na polskiej scenie politycznej, odnoszących się do tematu badań, w badanym okresie czasu.

EN

The aim of the paper is to analyze the constitutional crisis, which occurred in Poland at the end of 2015, shortly after the parliamentary election. Our research is focused on showing the low transparency of the Polish government during this political turmoil. We argue that there are many indirect connections and feedbacks between the main political actors which have an effect in the non-transparent structure of a government, which changes during political turmoil and more stable period of time. In this context the network analysis was used as a main research method to emphasize some of the personal connections between the main politicians.

12

Jak nie Trybunał Konstytucyjny to co? O rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce

63%

Rytel-Warzocha A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2022

|

issue 3(67)

25-37

PL

Dyskusja na temat modelu kontroli konstytucyjności prawa w Polsce zyskała nowy wymiar po 2016 r. w związku z trwającym kryzysem konstytucyjnym. Przede wszystkim powróciło pytanie, czy niezależnie od kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, na gruncie obowiązujących przepisów konstytucyjnych również sądy mogą dokonywać kontroli konstytucyjności przepisów ustawy w procesie ich stosowania. Pomimo, iż po 1997 r. utrwaliła się zasada, iż wyłączną kompetencję do kontroli konstytucyjności ustaw w Polsce ma Trybunał Konstytucyjny, obecnie widoczna się wyraźna zmiana w tym zakresie zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie. Większość przedstawicieli doktryny uzasadnia dopuszczalność rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa niemożliwością wykonywania przez Trybunał Konstytucyjny swej podstawowej funkcji, traktując ją jako coś wyjątkowego, incydentalnego, determinowanego doktryną konieczności. Celem artykułu jest przybliżenie debaty na temat dopuszczalności rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa na gruncie obowiązujących przepisów Konstytucji, jak również wskazanie kierunków rozwoju tej formy kontroli konstytucyjności prawa.

EN

The discussion on the model of constitutional review of law in Poland gained a new dimension after 2016 in connection with the ongoing constitutional crisis. First of all, there is a question of whether, irrespective of the competences of the Constitutional Tribunal, on the grounds of the binding constitutional provisions, also courts may review the constitutionality of statutory provisions in the process of their application. Although after 1997 the principle became established that the Constitutional Tribunal had exclusive competence to review the constitutionality of acts in Poland, a clear change in this respect is now visible both in doctrine and jurisprudence. The majority of doctrinal representatives justify the admissibility of dispersed judicial review by the inability of the Constitutional Tribunal to perform its basic function, treating it as something exceptional, incidental, determined by the doctrine of necessity. The aim of this paper is to present the debate on the admissibility of dispersed judicial review on the grounds of the Polish Constitution, as well as to indicate the possible directions of its development.

13

Polish Constitutional Order: Between Consolidation and Crisis

63%

Słomka T.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2020

|

issue 6 (58)

167-182

EN

The article concerns the dilemmas of building Polish constitutional identity after 1989. The hypothesis assumes that after the initial twenty years of consolidation and Europeanization of constitutional democracy, there was an attempt at undermining the adopted political order. The policy of the ruling camp after 2015 is a striking proof of this crisis.

PL

Artykuł dotyczy dylematów budowy polskiej tożsamości konstytucyjnej po 1989 roku. Hipoteza zakłada, że po początkowym, ponad dwudziestoletnim procesie konsolidacji i europeizacji demokracji konstytucyjnej, nastąpiła próba podważenia przyjętego porządku ustrojowego. Znamiennym dowodem tego kryzysu, jest polityka obozu rządzącego po 2015 r.

14

Czy potrzebne są zmiany w konstytucyjnej karcie praw?

54%

Kędzia Z.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2018

|

vol. 80

|

issue 1

61-80

EN

The article seeks to answer the question whether it is necessary to revise the charter of rights of an individual included in the Constitution of the Republic of Poland of 1997. The starting point is the reflection on the topicality of the Basic Law from the perspective of 20 years of its applicability. The conclusion is that the Constitution meets the criteria of modern constitutionalism uponwhich the systems of democratic states are based. The reform consisting in a thorough revision of the existing Constitution or in replacing it with a new basic law would have to be justified by the fulfilment of the ‘constitutional moment’ conditions, in line with Bruce Ackerman’s understanding of the term. The discussion devoted to the constitutional charter of rights focuses on theassessment of how the fundamental rights charter fulfils the criteria which guided its drafting, namely: the adequacy to the assessment of the relationship between the individual and the community that prevails in society; the compliance with international human rights standards; theuniversality of content; the jurisprudence. They lead to the conclusion that the charter of rights contained in the Constitution is an example of a modern regulation of the legal situation of an individual, consistent with the requirements of contemporary constitutionalism. However, this general assessment does not mean that it is pointless to consider the possibility or the need to refine the detailed solutions, or supplement the list charter, that could be made within the framework of the revision of the Constitution when this proves necessary. This thesis is illustrated with selected examples.

PL

Artykuł poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy potrzebna jest rewizja karty praw jednostki zamieszczonej w Konstytucji RP z 1997 r. Punktem wyjścia są rozważania na temat aktualności ustawy zasadniczej z perspektywy dwudziestu lat jej obowiązywania. Ich konkluzją jest stwierdzenie, że Konstytucja RP spełnia kryteria nowoczesnego konstytucjonalizmu, na którym opierają się ustroje państw demokratycznych. Reforma polegająca na gruntownej rewizji obowiązującej konstytucji lub na zastąpieniu jej przez nową ustawę zasadniczą wymagałaby uzasadnienia poprzez spełnienie warunków „momentu konstytucyjnego”, tak jak to pojęcie rozumie Bruce Ackerman. Rozważania poświęcone konstytucyjnej karcie praw skupiają się na ocenie wypełnienia przez nią kryteriów, które kierowały pracami nad jej redakcją, a mianowicie: adekwatności do dominujących w społeczeństwie ocen relacji między jednostką a wspólnotą; zgodności z międzynarodowymi standardami praw człowieka; uniwersalności treści; jurydyczności. Prowadzą one do wniosku, że karta praw zawarta w Konstytucji RP stanowi przykład nowoczesnej regulacji sytuacji prawnej jednostki, zgodnej z wymogami współczesnego konstytucjonalizmu. Ta generalna ocena nie oznacza jednak braku celowości rozważań nad możliwością czy potrzebą optymalizacji szczegółowych rozwiązań, które mogłyby zostać dokonane w ramach nowelizacji konstytucji, gdy ta okaże się niezbędna. Teza ta jest zilustrowana wybranym przykładami.

15

Wolność zgromadzeń w czasach pandemii. Doświadczenia izraelskie

51%

Sadowski P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 4 (62)

415-426

EN

Freedom of assembly is an essential element in modern democracies, also during emergency situations. The time of the pandemic is an example of the use of various restriction mechanisms of human rights. The Israeli case is worth discussing because as in other democratic states the political internal crises overlap with the pandemic emergency regulations and tensions between parliament and executive branch in law-making.

PL

Wolność zgromadzeń i swobody z nią związane, stanowią immanentną cechę współczesnych demokracji, również w stanach nadzwyczajnych. Czas pandemii uzasadnia stosowanie różnych mechanizmów ograniczania wolności i praw. Doświadczenia Izraela w tej mierze są warte omówienia, gdyż walka państwa z zagrożeniami dla zdrowia i życia obywateli rozgrywa się tam w warunkach zbliżonych do sytuacji wielu współczesnych państw – wewnętrznych kryzysów politycznych i ekonomicznych, a zwłaszcza napięć między parlamentem a władzą wykonawczą w tworzeniu prawa.

16

Polskie spory między populistycznym a prawnym konstytucjonalizmem wobec refleksyjności konstytucji

51%

Pichlak M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 1(30)

63-73

EN

The article aims to analyse legal constitutionalism and populist constitutionalism as two dominant ideological positions in the constitutional discourse of the last decades. The analysis is focused on the exemplifications of these positions in writings of selected Polish legal scholars, in the context of the Polish constitutional crisis of the rule of law, and conducted from the perspective of the philosophy of reflexivity. This theoretical and methodological approach enables demonstrating that the two examined doctrines – despite all the differences between them – share common erroneous assumptions regarding the relationships between law, democracy, and constitutional practice. Both of them strive to shape this practice in a closed-end and monological manner, subjected to one particular type of rationality. For legal constitutionalism, this will be juridical rationality, and for its populist counterpart – political rationality. This shared fallacy makes their ongoing dispute futile. An alternative approach to constitutionalism is to take into account the fundamental reflexivity of constitutional practice (regarded as the practice of creating, applying and interpreting a constitution, and of public debate on its text). In line with the general characteristics of reflexivity, constitutional practice appears as an open and pluralistic process, mediating between different viewpoints in society. Such an alternative is important not only when considering the Polish constitutional disputes, but also in the broader context of the contemporary crisis of liberal-democratic constitutional orders.

PL

Artykuł ma na celu analizę konstytucjonalizmu prawnego oraz konstytucjonalizmu populistycznego, jako dwóch dominujących stanowisk ideowych w dyskursie konstytucyjnym ostatnich dekad. Analiza jest prowadzona w kontekście polskiego kryzysu konstytucyjnego państwa prawa oraz z perspektywy filozofii refleksyjności. Takie podejście teoretyczne i metodologiczne pozwala wykazać, że dwa omawiane stanowiska – mimo zachodzących między nimi różnic – podzielają wspólne błędne założenia dotyczące relacji prawa, demokracji i praktyki konstytucyjnej. Oba bowiem dążą do ukształtowania tej praktyki na sposób zamknięty i monologiczny, poddany jednemu partykularnemu typowi racjonalności. Dla konstytucjonalizmu prawnego będzie to racjonalność jurydyczna, zaś dla jego populistycznego odpowiednika – racjonalność polityczna. Ten wspólny błąd sprawia, że trwający między nimi spór okazuje się jałowy. Alternatywą jest takie podejście do konstytucjonalizmu, które będzie uwzględniać zasadniczą refleksyjność praktyki konstytucyjnej (rozumianej jako praktyka tworzenia, stosowania i interpretowania konstytucji oraz publicznego debatowania o tym akcie). Zgodnie z ogólną charakterystyką refleksyjności, praktyka konstytucyjna przedstawia się wtedy jako proces otwarty, pluralistyczny i pośredniczący między różnymi społecznymi punktami widzenia. Taka alternatywa okazuje się istotna nie tylko w odniesieniu do polskich sporów konstytucyjnych, ale także w szerszym kontekście współczesnego kryzysu liberalno-demokratycznych porządków konstytucyjnych.

17

Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

51%

Gasz S., Kaczmarczyk M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 1(30)

17-32

EN

The time of changes taking place in the constitutional order, both constitutional and fait accompli changes, is undoubtedly an interesting opportunity for in-depth analyses. These analyses can be made from various perspectives. The authors focus on three basic perspectives – that of law, philosophy and political science – in order to investigate what they refer to as constitutional fidelity. The limited framework of the paper only permits providing an introduction to the subject. In this text, the authors indicate the basic categories of constitutional fidelity, reflect on the dimensions of this fidelity, and try to propose a solution to the puzzle of the future of Polish constitutionalism. The entire analysis repeatedly refers to sociological and, to some extent, psychological categories, because constitutional fidelity is, first of all, a proper civic attitude and a relationship, the awareness of which is often only discovered at a moment of crisis.

PL

Czas zmian zachodzących w porządku konstytucyjnym, zarówno tych konstytucyjnych jak i tych prowadzonych metodą faktów dokonanych, stanowi niewątpliwie ciekawą okazję do pogłębionych analiz. Analizy te czynione mogą być z różnych perspektyw. Autorzy skupiają się na trzech podstawowych perspektywach – prawnej, filozoficznej i politologicznej po to, aby zbadać zjawisko, które określają mianem posłuszeństwa konstytucyjnego. Ograniczone ramy tekstu pozwalają jedynie na wprowadzenie do rzeczonego zagadnienia. W niniejszym tekście Autorzy wskażą na podstawowe kategorie dotyczące posłuszeństwa konstytucyjnego, zastanowią się nad wymiarami tego posłuszeństwa i spróbują zaproponować rozwiązanie zagadki przyszłości polskiego konstytucjonalizmu. Cała analiza nawiązuje wielokrotnie do kategorii socjologicznych i poniekąd psychologicznych, gdyż posłuszeństwo konstytucyjne jest przede wszystkim właściwą postawą obywatelską i relacją, której świadomość częstokroć odkrywa się dopiero w kryzysowym momencie.

18

Misja prawniczego czasopisma naukowego w kryzysie i anomii konstytucyjnej

51%

Wróbel A., Ziółkowski M.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2021

|

vol. 83

|

issue 2

101-121

EN

Referring to the honourable one-hundred-year history of Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, and the more than seventy-year tradition of Państwo i Prawo, the two most prestigious legal journals in Poland, the authors discuss the mission of legal journals in a democratic society. They focus on the times of constitutional revolutions and transformations, where the well-established interpretations of constitutional provisions became questioned or even violated. The 2015−2020 constitutional developments in Poland serve as an illustrative background and point of reference for the authors in answering the following question: how and what should legal journals publish when the constitution is being ‘vanished’ (to use the compelling metaphor of Mirosław Wyrzykowski). This predominantly descriptive and interpretative article consists of the following four parts: the mission of journals, constitutional revolution, constitutional crisis, and constitutional anomy.

PL

Odwołując się do stuletniej historii „Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego” oraz ponadsiedemdziesięcioletniej tradycji „Państwa i Prawa”, dwóch najbardziej prestiżowych czasopism prawniczych w Polsce, autorzy rozważają pojęcie misji czasopisma naukowego i jej znaczenie w demokratycznym społeczeństwie. Rozważania te osadzone zostały w szczególnym kontekście: rewolucji konstytucyjnych, w trakcie których utrwalone interpretacje konstytucyjne są kwestionowane, a przepisy konstytucyjne – naruszane. Tłem rozważań autorów są zmiany polskiego prawa i praktyki z lat 2015–2020 o znaczeniu konstytucyjnym. Ten okolicznościowy artykuł szkicuje odpowiedź na pytanie, jak czasopisma prawnicze powinny reagować na sytuację „wymazywania” konstytucji (by użyć obrazowej metafory Mirosława Wyrzykowskiego). Aby odpowiedzieć na to pytanie, autorzy odwołują się kolejno do koncepcji: rewolucji konstytucyjnej, kryzysu konstytucyjnego, oraz adaptują pojęcie anomii konstytucyjnej. Artykuł ma w istotnej mierze charakter deskryptywny oraz interpretacyjny, choć jego części mogą służyć dalszym rozważaniom normatywnym.

Refine search results

Monitorowanie przestrzegania zasady praworządności w Unii Europejskiej

Środowisko prawników wobec sytuacji Trybunału Konstytucyjnego. Badania socjologiczno-prawne

The Argument from Legal Fetishism in Constitutional Discourse

The Janus Face of Constitutionalism

A New Popular Front, or, on the Role of Critical Jurisprudence under Neo-Authoritarianism in Central-Eastern Europe

Analiza kryzysu konstytucyjnego z perspektywy funkcji aksjologicznej konstytucji. Zarys podstawowych zagadnień teoretycznych

Sumienie sędziego

Populistyczny konstytucjonalizm czy nowy konstytucjonalizm?

Argument z fetyszyzmu prawnego w dyskursie konstytucyjnym

Comparative Analysis of the Models of Constitutional Review in Portugal and in Poland

Transparency of the Polish Government Structure in the Network Perspective

Jak nie Trybunał Konstytucyjny to co? O rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce

Polish Constitutional Order: Between Consolidation and Crisis

Czy potrzebne są zmiany w konstytucyjnej karcie praw?

Wolność zgromadzeń w czasach pandemii. Doświadczenia izraelskie

Polskie spory między populistycznym a prawnym konstytucjonalizmem wobec refleksyjności konstytucji

Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

Misja prawniczego czasopisma naukowego w kryzysie i anomii konstytucyjnej