Search results

1

Aksjologiczne problemy tworzenia prawa a integracja europejska

100%

Kustra E.

Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea

|

2015

|

vol. V

95-104

PL

Sformułowany w polskiej teorii prawa model racjonalnego prawodawcy ma optymalizować praktykę tworzenia prawa nie tylko w płaszczyźnie językowej, prakseologicznej, ekonomicznej, ale przede wszystkim w płaszczyźnie aksjologicznej. Uznane przez prawodawcę wartości podlegają późniejszej systematyzacji ze względu na moc prawną aktu, z którego czerpią swe obowiązywanie. Dlatego wartości konstytucyjne mają wyższą pozycję w systemie od wartości ustawowych, a te ostatnie wyższą od wartości podstawowych. Różnice te są podstawą dla konstruowania przez doktrynę prawniczą zasad stratyfikacji (lub hierarchizacji) wartości. Podstawowym problemem, który jest przedmiotem ustaleń niniejszego opracowania jest pytanie, czy członkostwo Polski w UE wpływa na zmianę stratyfikacji wartości konstytucyjnych, a jeśli tak to w jakich obszarach. Niewątpliwie problem ten jest szczególnie istotny w kontekście ustalania konstytucyjnie gwarantowanych standardów ochrony praw jednostki. Wpływ integracji europejskiej na aksjologię konstytucyjną był bowiem już dostrzegany na szeroką skalę w związku z implementacją Decyzji Ramowej w sprawie ENA. Wówczas to, systemy konstytucyjne zostały skonfrontowane z koniecznością zmiany dotychczasowego standardu ochrony, polegającego na bezwzględnym zakazie ekstradycji własnych obywateli. Zróżnicowane orzecznictwo sądów konstytucyjnych dotyczące tej kwestii, wskazuje na odmienność stratyfikacji wartości konstytucyjnych w poszczególnych państwach członkowskich. Innym przykładem wpływu Decyzji Ramowej na konstytucyjnie chroniony standard prawa do sądu jest sprawa Melloni zawisła przed TS w wyniku wniesienia pytania prejudycjalnego przez hiszpański TK. Analiza treści rozstrzygnięcia TS oraz jego adaptacji do hiszpańskiego systemu prawa przez TK dowodzą również, że realny wpływ na stratyfikację konstytucyjnej aksjologii państw członkowskich może wywierać Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. W opracowaniu przedstawione zostaną najnowsze orzeczenia TS dotyczące zakresu stosowania Karty w systemach krajowych (Melloni, Åkerberg, Aliyev) i ich potencjalnego znaczenia dla modyfikacji konstytucyjnych standardów ochrony praw podstawowych.

EN

Polish legal theory has formulated a model of “rational legislator”. Its aim is to optimize the practice of law-not only on the linguistic, praxeological, economic niveau, but above all on the axiological one. The axiological system recieved by the legislaturor is a subject of a subsequent systematization due to the power of act, from which derive its validity. Therefore, constitutional values have a higher position in the system of the statute law, and the latter is higher than the value of the executive acts such as regulations. For academia these differences are the basis of a construction of principles of stratification (or hierarchy) of values. The mian issue that will be analizyed in this paper is whether the Polish membership in the EU effects changes in the stratification of constitutional values, and if so, that in which areas. Undoubtedly, this problem is particularly important in the context of setting standards of protection of constitutionally guaranteed fundamental rights. The impact of European integration on the axiology constitutional because has been widely analized in context of the implementation of the EAW Framework Decision. At that time, constitutional systems of many EU Member States were confronted with the neccessity of changing the existing standard of protection, according to which the extradition of their own citizens was absolutely forbidden. The differenciated case law of European constitutional courts on this issue, denotes variety of of constitutional values’ stratification in EU Member States. Another example of the impact of the EAW Framework Decision on the constitutional standard of right fair trial judgment is case Melloni ruled by the CJ after reference of a preliminary question by the Spanish Constitutional Tribunal. The analysis of CJ judgment and its adaptation into the Spanish legal system by the Constitutional Tribunal proves that the Charter of Fundamental Rights of the European Union may have a significant impact on the stratification of the constitutional values in national legal systems of Member States. Therefore, this paper presents the latest rulings of the CJ concerning the scope of application of the Charter in national legal systems (Melloni, Åkerberg, Aliyev) and their potential relevance to modify the constitutional standards of fundamental rights protection.

2

Geneza odpowiedzialności państwa za bezprawie legislacyjne

87%

Lewandowska M.

Studia Prawnicze

|

2015

|

issue 2 (202)

65-81

EN

Indemnification of state for legislator’s actions is a special, far-reaching kind of responsibility according to which, the state is responsible for actions of public authority. But we must remember that the responsibility of the state for the actions of public authority is not unitary, but carried out in the framework of several complementary compensation bodies. There is also no doubt, as shown in the description, that the responsibility of the state for legislature is a legal and natural consequence, having its roots in antiquity /Greece, Rome/. Regardless of its evolution, the accepted thesis that this responsibility is an emanation of liability rules in force at the stage of development of the natural law – is, in my opinion, true. This, in turn, fills with the huge optimism because the principle on the basis of which arose this law – namely – that compensation is payable to the victim from the perpetrator of the damage – despite thousands of years of evolution is still in force although in a modified form. The idea of righteous law, therefore, serving the elimination of lawlessness, continuously evaluates.

3

The Supreme Court of the United States as an Autonomous Source of Constitutional Norms

67%

Bryk A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

The landmark decisions of the Supreme Court change the ethos of adjudicating. The substantive due process doctrine allowed the Court to become an actual lawgiver. This doctrine widely extended the understanding of the due process clause of the 5th and 14th Amendments. Increased power of statutory construction corresponded with the doctrine of loose constructionism (living constitution). Decisions like Griswold v. Connecticut and Roe v. Wade created new constitutional rights, emanating from the radical liberal anthropology. Adjudication became a field of an ideological battle in the culture war over anthropology determining the law’s content . In the classical and Christian understanding, being free is considered as having one’s identity discovered as an ontological constant, thus allowing an individual to develop himself according to the nature’s essence . The liberal anthropological revolution defines freedom as a power of self-creation, serving individual’s preferences. The liberal elites, employing ideas of social engineering, attempt to enforce rules based on coexistence and relationship of equal rights. Individual rights emanate from the autonomous, personal choice of life values, the key of the constitutional interpretation. The wider this right of self-definition , the wider the scope of the state’s intervention. In Griswold v. Connecticut the right to privacy signified deep cultural change rooted in such an anthropology. This “emancipation project” is thus built on an axiology destroying relations, becoming a kind of a religion of secular salvation. The state serves here as a demiurge and is sacralized. This causes an increasing abyss between the elites and the rest of the citizens, with a corresponding social disintegration of it’s public life. For instance Obergefell v. Hodges enforces a new anthropological definition of marriage, beginning to delegitimize creeds and actions of religious communities. This reflects a global phenomenon of connecting individual liberal rights with politics of identity and the post-modern culture of right understood as autonomous will without reasoning about its ontological, universal basis. The Supreme Court decisions are not separated from wider culture, but based on the new anthropological understanding of man as a consumer, with his individual will becoming the very basis of rights.

PL

Niektóre kluczowe orzeczenia Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych zmieniają model amerykańskiego etosu orzeczniczego. Doktryna substantive due process dała Sądowi władzę de facto stanowienia prawa. Poszerzyła też znacząco rozumienie pojęcia due process, zawartego w poprawkach V i XIV Karty Praw. Zwiększona władza interpretacyjna Sądu korespondowała z doktryną tzw. living constitution. Orzeczenia takie, jak Griswold v. Connecticut i Roe v. Wade czy Obergefell v. Hodges tworzą nowe konstytucyjne prawa w duchu antropologii radykalnie liberalnej, ale też pole bitwy ideowej w wojnie o kulturę, dotyczącej antropologii determinującej prawo. Prawo jednostki wynika z autonomicznego wyboru wartości jako klucza interpretacji konstytucyjnej. Im szersze prawo indywidualnego autodefiniowania swego życia, tym szerszy zasięg państwa. W orzeczeniu Griswold v. Connecticut prawo do prywatności sygnalizowało głęboką zmianę kulturową opartą na takiej liberalnej antropologii. Jej „emancypacyjny” projekt, w oparciu o aksjologię niszczącą relacje, stanowi rodzaj „religii” świeckiego zbawienia, którego demiurgiem jest sakralizowane państwo, z rosnącym dysonansem między elitami a resztą obywateli i dezintegracją społeczeństwa, w tym życia publicznego. Orzeczenie Obergefell v. Hodges narzuciło nową antropologicznie definicję małżeństwa, delegitymizując publiczne poglądy i działania instytucji religijnych. Decyzja jest objawem zjawiska globalnego, w którym liberalne prawa jednostki wiążą się z polityką tożsamości i postmodernistyczną kulturą praw jako autonomicznego chcenia, z ignorowaniem pytania o ich ontologiczne, uniwersalistyczne umocowanie. Orzeczenia Sądu Najwyższego nie są zatem zawieszone w próżni prawnej. Opierają się na antropologii traktującej człowieka jako konsumenta, gdzie wola jednostki ma stać się jednocześnie żądaniem prawa.

4

Kryzys inkluzywnego rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce

67%

Piszko R.

Acta Iuris Stetinensis

|

2019

|

issue 26

95-108

PL

Celem artykułu jest próba wykazania, że przyczyną kryzysu inkluzywnego rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce jest to, że w ramach tych samych przepisów mogą zapadać odmienne decyzje przesądzające o nierówności wobec prawa i prowadzące do naruszenia standardów i praw człowieka, utrudnienia udziału w życiu społecznym, gospodarczym. W naukach prawnych niemal nie podejmuje się problematyki wypracowania kryteriów rozstrzygania wątpliwości dotyczących treści prawa, a nie są one przedmiotem regulacji prawnej i mogą powstać jako prawo tylko spontanicznie. W odniesieniu do spontanicznego powstawania prawa praktycznie nie są realizowane badania naukowe, co utrudnia ustalenie, jakie dokładnie obowiązują reguły, zasady, wskazówki wykładni i stosowania prawa. Nie są więc w ten sposób gwarantowane podstawowe warunki rozwoju inkluzywnego. Wyjaśnienie tego problemu jest swoistą nowością z punktu widzenia przyczyn kryzysu danego rozwoju i przyczyn kryzysu systemu prawnego. W artykule wykorzystano metodę analizy lingwistycznej i ekonomicznej analizy prawa.

EN

This article is trying to show that the cause of the crisis of inclusive development of civil society in Poland is that there are different decisions being rendered based on the same regulations, which prejudge inequality before the law, lead to violation of human rights and standards, and impede participation in social and economic life. In legal sciences, the issue of elaborating criteria for resolving doubts about the content of the law is almost never undertaken, and they are not subject to legal regulation and can only be established spontaneously as a law. With regard to the spontaneous creation of law, scientific research is practically not carried out, which makes it difficult to determine exactly what rules, principles, guidelines for interpretation and application of law apply. Because of the foregoing, the basic conditions for inclusive development are not guaranteed. The explanation of this problem is a novelty from the point of view of the causes of the crisis of a given development and causes of the crisis of the legal system. The article uses the method of linguistic analysis and economic analysis of law.

5

Założenie racjonalnego prawodawcy w polskiej debacie teoretycznoprawnej. Punkt wyjścia i jego krytyka

67%

Bator A.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2020

|

vol. 120

|

issue Tom 1

21 - 34

PL

Koncepcja racjonalnego prawodawcy uznawana jest za jedno z największych osiągnięć polskiej doktryny prawniczej, a założenie racjonalności autora tekstu prawnego — za specyficzną cechę polskiej kultury prawnej. Koncepcja ta bywa jednak również krytykowana za scjentyzm i formalizm, na którym opiera swoją argumentację, a współcześnie dodatkowo za zacieranie granic władzy między polityczną legislatywą (realny prawodawca) a niezależną, apolityczną judykaturą (sędzia korzystający z założenia racjonalnego prawodawcy). Dodatkowego politycznego impetu tej dyskusji nadają obecnie polskie spory wokół reformy sądownictwa. W niniejszym tekście przywołuję historyczną dyskusję naukową, którą wywołało ukazanie się w 1973 roku pracy poznańskiego prawnika, filozofa i metodologa nauki L. Nowaka pod tytułem "Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa". W tezach tej pracy oraz w krytyce, jaką ówcześnie wywołała, dostrzegam przesłanki argumentacji — ukrytej za językiem teoretycznoprawnej debaty — która jest obecna również w aktualnych polskich sporach politycznych o kształt sądownictwa. Uprawdopodabnia to pogląd, że spory o niezawisłość sędziów i niezależność sądownictwa są sporami sięgającymi centrum polskiej kultury prawnej, jej specyfiki wyrażanej przez założenie racjonalności prawodawcy.

EN

The concept of the rational legislator is considered one of the greatest achievements of Polish legal doctrine, and the assumption of rationality of the author of a legal text — as a specific feature of Polish legal culture. However, this concept is sometimes criticised for scientism and formalism, on which it bases its argumentation, and today — additionally — for blurring the boundaries of power between the political legislature (real legislator) and independent, apolitical judiciary (judge using the assumption of rational legislator). An additional political impetus for this discussion is currently being given by Polish disputes over judicial reform. In this text, I recall a historical discussion in jurisprudence that was provoked in 1973 by the work of a Poznań lawyer, philosopher and methodologist of science Leszek Nowak entitled “Legal Interpretation. Study of the methodology of jurisprudence.” In the theses of this work and the criticism it provoked at the time, I can see reasons for the argument — hidden behind the language of jurisprudential debate — which is also present in current Polish political disputes about the shape of the judiciary. This justifies the view that disputes over the independence of judges and the judiciary are disputes reaching the centre of Polish legal culture, its specificity expressed by the assumption of the legislator’s rationality.

6

Kilka uwag o problematyce komunikatywności tekstów prawnych

59%

Nieciecka K.

Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne

|

2014

|

vol. 16

107 - 124

EN

Legal language is a specific code that is used by the legislator to regulate social relations. This specific code helps law come to life. While it should reach to all of us, in practice it is understood by minority of our society. The code, whose users employ three times fewer words than the national language users do and build sentences about four times longer. Characteristics of the legal language create the need of the legislator to pay more attention to his creative work than the users of any other language. Correct legal writing means striking a balance between two different values. Legal texts need to be plain and understandable for as many people as possible but on the other hand the reality should be described precisely to the maximum. Awareness of those characteristics enables to pass a law that is clear, precise, comprehensible and flexible for the future. If the legislator follows not only the rules of correct legislation, but also the rules of the language correctness, his communication with people under his jurisdiction becomes fast and trouble-free. At the same time, it ensures a stability of law and gives citizens a feeling of legal safety. The present situation, where legal acts become clear and understandable after their interpretation by jurisprudence and doctrine, leaves much to be desired. First of all, a solution to the problem of linguistic correctness of legislation in Poland should include raising linguistic competence of persons involved in the legislative process. It is necessary to create a unit which will be responsible for the linguistic sphere of law. The legislator should engage in the legislation process a widest possible group of people who could pay attention to any ambiguities and contradictions in the legal texts. Studying legal language should also be a compulsory element of law studies in our country. The legislator should understand that it is worth spending a little more time to create a correct, understandable legal texts because the brightness and clarity of the law is a fundamental condition to state about its compliance with the rule of democratic right’s state.

Refine search results

1 Acta Iuris Stetinensis

1 Przegląd Prawa i Administracji

1 Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne

1 Studia Iuridica Lublinensia

1 Studia Prawnicze

1 Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea

1 Bator A.

1 Bryk A.

1 Kustra E.

1 Lewandowska M.

1 Nieciecka K.

1 Piszko R.

1 2020

1 2019

1 2016