Search results

1

Tłumaczenie niderlandzkiego czasownika zeggen na przykładzie polskiego i szwedzkiego przekładu Minoes Annie M.G. Schmidt

100%

Liseling-Nilsson S.

Między Oryginałem a Przekładem

|

2017

|

vol. 37

69-82

EN

The article provides an example of the influence of the cultural code, as well as linguistic conventions, on the form of a translation. A comparison between the original text and the translated Polish and Swedish texts revealed the adjustment to the cultures receiving the translations. Polish translator Joanna Borycka-Zakrzewska exploited the stylistic richness of the Polish language and used a variety of marked verbs, where additional paralinguistic elements are also stressed. Frequent repetitions of the same verb would in Polish be felt to be incompatible with accepted conventions. Swedish translator IngridnWikén Bonde have not varied the translation and used the lexical repetitions. It was possible to transfer Schmidt’s simple and repetitive style into the Swedish text without interfering with Swedish linguistic and stylistic conventions.

2

Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznych

88%

Chybor I.

Adeptus

|

2015

|

issue 6

37-49

EN

This article is an attempt at presenting the concept of cultural codes, which was earlier discussed in works of Russian and Ukrainian scholars in field of ethnolinguistics and linguoculturological aspects. The key linguoculturological terms, such as cultural code and ethnocode, were explained. The author of this article analysed already existing in Ukrainian and Russian linguistics theoretical basics of defining, isolating and classifying cultural codes.

PL

W artykule podjęto próbę zaprezentowania koncepcji kodów kultury rozwiniętej w pracach rosyjskich i ukraińskich lingwistów. Należytą uwagę zwrócono na wyjaśnienie kluczowych pojęć lingwokulturologii, a mianowicie kod kultury, etnokod kultury. Poddano analizie istniejące teoretyczne podstawy definiowania, wyodrębniania oraz klasyfikacji kodów kultury znane w językoznawstwie ukraińskim i rosyjskim.

3

Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznych

88%

Chybor I.

Adeptus

|

2015

|

issue 6

EN

The concept of cultural codes in Russian and Ukrainian linguoculturological and ethnolinguistic studiesThis article is an attempt at presenting the concept of cultural codes, which was earlier discussed in works of Russian and Ukrainian scholars in field of ethnolinguistics and linguoculturological aspects. The key linguoculturological terms, such as cultural code and ethnocode, were explained. The author of this article analysed already existing in Ukrainian and Russian linguistics theoretical basics of defining, isolating and classifying cultural codes. Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznychW artykule podjęto próbę zaprezentowania koncepcji kodów kultury rozwiniętej w pracach rosyjskich i ukraińskich lingwistów. Należytą uwagę zwrócono na wyjaśnienie kluczowych pojęć lingwokulturologii, a mianowicie kod kultury, etnokod kultury. Poddano analizie istniejące teoretyczne podstawy definiowania, wyodrębniania oraz klasyfikacji kodów kultury znane w językoznawstwie ukraińskim i rosyjskim.

4

„Miasto jest księgą”. Nieśwież w twórczości Władysława Syrokomli – prolegomena semiotyczne

75%

Garczarek K.

Academic Journal of Modern Philology

|

2021

|

issue 11

103-113

EN

Ludwik Kondratowicz (1823–1862)—widely known as Władysław Syrokomla—is a Polish Romantic writer who lived and worked in the areas of today’s Lithuania and Belarus (then the region annexed by Russia). The main purpose of this article is to prove that Syrokomla treated urban space as a multi-layered sign structure referring to hidden meanings. By analysing the writer’s texts, the author of the article concludes that Nesvizh, as presented in the pages of Syrokomla’s works, is semiotic in nature. The writer treats the city like a “book” written as a historical and cultural text. Reading this text requires an appropriate spiritual and intellectual condition. It turns out that the meticulousness of the descriptions of urban space results from the belief that the meaning of individual objects can be properly recognized in a closed semiotic system. The objects presented by Syrokomla—due to their symbolic qualities—refer to the space of meaning, which is the history of Poland presented in a spiritual and mystical way. The texts analysed in the article reveal the desire to achieve spiritual fusion with the city space and its civilization, which is very close to the author due to the cultural code he uses.

5

Kody komunikacyjne między inwariancją a wariancją przekładową

75%

Kubiak P., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza I. L. S.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica

|

2014

|

vol. 10

EN

The article briefly presents the notions of invariance and variance as used with regard to the transfer of three essential codes which we can discern in a literary work, i.e. aesthetic code, lexical-semantic code and cultural code (cf. Krysztofiak 1999). The analysis is provided on the basis of four novels by the Austrian author Wolf Haas, whose unique writing style can be demanding for any translator.

6

Динамика культурных кодов и проблема агнонимичности в межкультурной коммуникации

75%

Aroshidze M.

Heteroglossia - studia kulturoznawczo-filologiczne

|

2019

|

issue 9

183-195

EN

The study of dynamic codes in various social and legal conditions and the problems of agnonymy in intercultural communication allow us to automatically assert that collective memory and a common past are the basis of socialism, language, as a true chronicler, records everything in its linguistic picture of the world. The informative value of a communicative unit is determined not only by its correlations with a specific denotate, but also by the specific emotional-aesthetic attitude of native speakers towards it, which are uniform manifestations in a given linguistic and cultural community. The scientific and technological revolution accelerates the processes leading to agnonymy (dynamics of vocabulary and connotative meanings, dynamics of printed forms, urban palimpsests, text modifications, etc.).

7

Фольклорный образ старости как культурный код

75%

Olesina J.

Slavica Wratislaviensia

|

2016

|

vol. 163

25-34

EN

Folklore image of old age is a cultural code of the whole epoch. The ontogeny of the concept and its artistic expression reflects the mental and temporal characteristics of culture. Russian fairy tales, songs, proverbs allow us to study the phenomenon of old age as an important element of traditional and modern culture. The research is based on M.S. Kagan’s the phases of the life cycle concept. The author identifies three persons of old age in a traditional society: the sacredness as mastering of irrational principles, mystical experience; wisdom as a form of participation of the older generation in the cultural development and experience as the transmission of cultural values to young people. These issues are considered on a material of Russian proverbs, riddles and fantastic images. Taking the types of crops on the basis of interaction between generations by M. Mead’s concept, the author builds a typology of cultures in relation to age: postfigurative culture, when old age is an important part of life and mythology; cofigurative culture considers aging — respectable but incompetent age, prefigurative culture reinforces the fear of old age and its rejection.

PL

Folklorystyczny obraz starości stanowi kod kultury. Ontogeneza pojęcia i jego artystyczna realizacja odzwierciedlają mentalne i tymczasowe cechy kultury. Rosyjskie bajki, pieśni, porzekadła stanowią dobry materiał do badania starości jako ważnego elementu dawnej i współczesnej kultury. W oparciu o koncepcje Moiseja Kagana, autorka wyodrębnia trzy przejawy starości w społeczeństwie żyjącym w oparciu o normy tradycyjne, mianowicie: sakralność jako sposób opanowania sfery irracjonalno-mistycznej, mądrość rozumianą jako forma udziału starszego pokolenia w kulturze i doświadczenie jako transfer wartości kulturowych, skierowany do młodzieży. Wymienione problemy są rozpatrywane w oparciu o rosyjskie przysłowia, zagadki i obrazy bajkowe. Przyjmując za podstawę typy kultur Margaret Mead, oparte na interakcji pokoleniowej, autorka artykułu tworzy typologię kultur w odniesieniu do starości: kulturę postfiguratywną, w której starość jest ważną częścią istnienia i mitologii; kulturę kofiguratywną, w której starość jest wiekiem szanowanym, ale niezdolnym do działania, i kulturę prefiguratywną, cechującą się nasileniem strachu przed starością i jej odrzuceniem.

8

Kody kulturowe wykorzystywane w ukraińskiej sztuce zaangażowanej (na przykładzie prac A. Jermołenki i O. Komjachowa)

75%

Jakubowska-Krawczyk K., Romaniuk S.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2021

|

vol. 1

343-356

EN

The socio-political experiences of recent years have contributed to the development of new trends in patriotic and engaged art in Ukraine. The aim of the article is to analyze selected works of two popular Ukrainian graphic artists: Andriy Yermolenko and Oleksandr Komjakhov. The reproductions we use come from Mystets’kyy Barbakan. Trykutnyk 92. Antolohiya (Мистецький Барбакан. Трикутник 92. Антологія), pub-lished in 2015 in Kiev, as well as from the social media, in which the artists are very active. The presented analy-sis combines cultural and literary aspects. We show the interactions between the national symbols used and ref-erences to texts of culture important for Ukrainians, and at the same time the attempts to modernize them and a combine in a way that forces verification of the current way of thinking and reworking certain forms of cul-ture anew.

9

Kod kulturowy a nowe media na przykładzie znacznika „#”

75%

Kapuścińska A.

Socjolingwistyka

|

2018

|

issue 32

151–162

PL

Wpływ tzw. „nowych mediów” na komunikację w świecie rzeczywistym już niejednokrotnie był przedmiotem naukowych dociekań. Permanentny rozwój internetowych form komunikacji otwiera wciąż nowe obszary eksploracyjne, które obejmują już nie tylko komunikację językową, lecz także komunikację za pomocą innych kodów semiotycznych. Zjawisko to zostanie w przedstawionym referacie omówione na przykładzie znacznika „#”. Po tym, jak upowszechnił się on jako sygnalizator hashtagów na portalu Twitter, zaskakująco szybko dało się zaobserwować jego przeniesienie do komunikacji poza Internetem, szczególnie w kontekście kampanii wyborczych.

EN

The influence of the so called ‘new media’ on the communication in the non-virtual reality has already been many times subject to scientific investigations. The permanent development of the communication forms on the Internet opens more and more new exploratory areas, which are no longer restricted only to verbal communication, but include also the communication using other semiotic codes. This phenomenon has been discussed in this article based on the ‘#’ symbol. After it had become widespread as the tag indicator on Twitter, it was transferred into the communication besides Internet as well.

10

ROZUMIENIE WYBRANYCH KODÓW KULTUROWYCH PRZEZ DZIECI DWUJĘZYCZNE MÓWIĄCE PO POLSKU I UKRAIŃSKU (NA PRZYKŁADZIE NAZW BOHATERÓW UKRAIŃSKICH BAJEK LUDOWYCH)

63%

Redkwa M.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2021

|

vol. 9

|

issue 1

73-84

EN

The article deals with the problem of how bilingual children speaking Ukrainian and Polish and living in Poland understand and comprehend the Ukrainian cultural codes from folk tales. Research on the speech of bilingual Ukrainian children is a highly relevant direction in modern linguistics. Cultural codes are a key part of each culture. The aim of the research is to indicate and analyse how bilingual Ukrainian children living abroad understand cultural codes submerged in the names of well-known characters from Ukrainian folk tales. The ability to define describe and understand these characters shows the children’s knowledge of Ukrainian folktales and the connotations of selected proper names. The analysis of the surveys reveals how the peculiarities of cultural codes are identified, understood and explained by native speakers under the influence of external lingual and cultural factors.

PL

Artykuł poświęcony jest kwestii rozumienia przez dzieci dwujęzyczne pochodzenia ukraińskiego mieszkające w Polsce i mówiące zarówno po ukraińsku, jak i po polsku ukraińskich kodów kulturowych ukrytych w bajkach ludowych. Badanie mowy dzieci dwujęzycznych pochodzenia ukraińskiego jest zagadnieniem nader aktualnym i ważnym we współczesnej lingwistyce. Kody kulturowe są fundamentalną częścią każdej kultury. Celem danego badania jest wyeksponowanie i przeanalizowanie rozumienia przez dzieci dwujęzyczne pochodzenia ukraińskiego, mieszkające za granicą, kodów kulturowych ukrytych w nazwach popularnych bohaterów ukraińskich bajek ludowych. Rozumienie, umiejętność zdefiniowania i opisania wybranych bohaterów przez dzieci odzwierciedla znajomość ukraińskich bajek ludowych oraz ich konotacje związane z wybranymi nazwani własnymi. Analiza przeprowadzonych ankiet ujawnia identyfikację i szczegółowe cechyodbierania kodów kulturowych i tłumaczenie ich z punktu widzenia native speakera pod wpływemzewnętrznych czynników językowych i kulturowych.

11

Symbolika płodnościowa w polskim folklorze

63%

Niebrzegowska-Bartmińska S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2016

|

vol. 28

EN

The article discusses the treatment of fertility and the means of its expression in traditional culture. The relevant questions include: how to speculate about fertility, how to protect and stimulate it in communal and family customs, how to hinder fertility and cause infertility through word and gesture. The author argues that the verbal code as the carrier of symbolic meanings is inalienably linked with other cultural codes: material, personal, actional, involving music and dance, temporal, and locative. The codes function interchangeably, replacing and complementing one another.

PL

Autorka podejmuje kwestie płodności w kulturze tradycyjnej i sposoby jej wyrażania, charakteryzuje sposoby wnioskowania o płodności, możliwości wpływania na płodność, jej ochronę i pobudzanie w obrzędowości dorocznej i rodzinnej, daje przykłady hamowania płodności oraz powodowania niepłodności słowem i gestem. Dowodzi, że kod werbalny jako nośnik znaczeń symbolicznych, pozostaje w ścisłym powiązaniu z innymi kodami kulturowymi: przedmiotowym, personalnym, akcjonalnym, muzycznotanecznym, temporalnym i lokatywnym. Służąc wyrażaniu sensów symbolicznych, kody funkcjonują wymiennie, zastępują się, przedłużają i dopełniają.

12

Elementy folkloru w fantastyce jako problem tłumaczeniowy na przykładzie „Świata Dysku” Terry'ego Pratchetta

63%

Janusz A.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2022

|

vol. 7

|

issue 2

157-169

EN

Fantasy though being a fictional literary genre often contains elements from the real world and different cultures. In texts written by popular authors we can notice usage of the cultural codes in order to make characters, plot or fictional world more probable. One of the elements of the code which is commonly used in fantasy novels are elements of folklore or folk beliefs present in a particular region. On the one hand, they make a text more interesting for the reader, and on the other, names of legendary characters or local superstitions can create a significant obstacle for a translator, who will look for specific translational strategies. One of authors using elements of the cultural code in his books was Terry Pratchett. This can be observed especially in his series “The Discworld”. In this article some problems connected with elements of folklore and translational strategies will be presented on the example of extracts of the “Discworld” novels.

PL

Literatura fantastyczna, choć z zasady egzomimetyczna, wielokrotnie sięga po elementy pochodzące z realnego świata i różnych kultur, a w tekstach znanych autorów daje zauważyć się wykorzystywanie kodu kulturowego do uprawdopodobnienia opisywanych historii, bohaterów oraz świata przedstawionego. Jednym z chętnie wykorzystywanych aspektów kodu kulturowego w fantastyce są elementy folkloru oraz wierzeń obecnych w danej kulturze i utrwalonych w używanym przez wspólnotę języku. Chociaż czynią one tekst bardziej interesujący, referencje do baśniowych postaci czy ludowych czarów mogą stanowić istotną przeszkodę tłumaczeniową, a rozwiązanie takiego problemu będzie wymagało szczególnych strategii translatorskich. Jednym z autorów sprawnie operujących kodem kulturowym w swoich dziełach był Terry Pratchett, co jest szczególnie widoczne w jego cyklu książkowym „Świat Dysku”. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, jak w wybranych pozycjach z serii „Świat Dysku” funkcjonują referencje do folkloru, jaką rolę pełnią oraz prezentacja problemów i strategii obecnych w polskim przekładzie powieści wchodzących w skład cyklu.

13

O roli kodu kulturowego i jego komponentów w procesie konstytuowania znaczenia w języku obcym

38%

Szeluga A.

Forum Filologiczne Ateneum

|

2020

|

vol. 8

|

issue 2

57-71

EN

The article analyses the notion of the so-called cultural code, understood as a complex interweaving of culturally and socially conditioned elements, through the prism of which we give (most often unconsciously) things and phenomena their particular meanings. The native language user acquires this code in the process of upbringing and socialisation in the society and during acquisition of the first language. However, the process of mastering a foreign language is subject to far greater constraints. Hence, the main problem addressed in the text is the issue of ‘learnability’ of the cultural code, which is specific for each language. Although the foreign-language specific elements have a negative impact on the processes of understanding and expressing the intended meanings in the foreign language, they can at the same time positively shape the awareness of native culture as well as the bi-cultural relations between the native and the foreign culture.

PL

W artykule podjęto analizę pojęcia tzw. kodu kulturowego, rozumianego jako splot kulturowych i społecznie uwarunkowanych elementów, przez pryzmat których nadajemy (najczęściej nieświadomie) rzeczom i zjawiskom określone znaczenia. Użytkownik języka ojczystego nabywa tenże kod w procesie wychowania i socjalizacji w społeczeństwie, a także naturalnej akwizycji języka pierwszego. Proces opanowania języka obcego podlega jednak dalece większym ograniczeniom, stąd też centralnym problemem tekstu jest zagadnienie ‘wyuczalności’ kodu kulturowego w języku obcym. Mimo, że elementy obcojęzycznego kodu kulturowego wpływają negatywnie na procesy rozumienia i tworzenia znaczeń w języku obcym, mogą zarazem pozytywnie kształtować świadomość kultury ojczystej oraz relacje bikulturowe pomiędzy nią a kulturą obcą.

14

Интертекстуальность и игровые технологии в экранизациях нового времени

32%

Ситникова В.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2016

|

issue 9

119-126

EN

The article is devoted to an important aspect of modern aesthetics – intertextuality, which is discussed on the example of film adaptations of Russian classics. Adaptation is considered in the framework of literary-scientific reflection on “translating” verbal text for the audiovisual channel. Procedures connected with intertextuality and game-based technologies are subjected to interpretation in the context of contemporary cinema’s avant-garde artistic searches.

RU

Статья посвящена важному аспекту современной эстетики – интертекстуальности, которая обсуждается на примере экранизации классики. Экранизация рассматривается в русле научного осмысления литературоведением «перевода» вербального текста в аудиовизуальный ряд. В контексте авангардных поисков современного кинематографа как синтеза искусств интерпретируются приемы интертекстуальности и игровых технологий.

Refine search results

Tłumaczenie niderlandzkiego czasownika zeggen na przykładzie polskiego i szwedzkiego przekładu Minoes Annie M.G. Schmidt

Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznych

Koncepcja kodów kultury w rosyjskich i ukraińskich badaniach lingwokulturologicznych i etnolingwistycznych

„Miasto jest księgą”. Nieśwież w twórczości Władysława Syrokomli – prolegomena semiotyczne

Kody komunikacyjne między inwariancją a wariancją przekładową

Динамика культурных кодов и проблема агнонимичности в межкультурной коммуникации

Фольклорный образ старости как культурный код

Kody kulturowe wykorzystywane w ukraińskiej sztuce zaangażowanej (na przykładzie prac A. Jermołenki i O. Komjachowa)

Kod kulturowy a nowe media na przykładzie znacznika „#”

ROZUMIENIE WYBRANYCH KODÓW KULTUROWYCH PRZEZ DZIECI DWUJĘZYCZNE MÓWIĄCE PO POLSKU I UKRAIŃSKU (NA PRZYKŁADZIE NAZW BOHATERÓW UKRAIŃSKICH BAJEK LUDOWYCH)

Symbolika płodnościowa w polskim folklorze

Elementy folkloru w fantastyce jako problem tłumaczeniowy na przykładzie „Świata Dysku” Terry'ego Pratchetta

O roli kodu kulturowego i jego komponentów w procesie konstytuowania znaczenia w języku obcym

Интертекстуальность и игровые технологии в экранизациях нового времени