Search results

1

Rdzenie strukturalnych ontologii czasoprzestrzeni — analiza i krytyka

100%

Luty D.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2016

|

issue 22

221-238

PL

W artykule przedstawiono propozycję analizy rdzeni stanowisk strukturalistycznych, w których interpretuje się ontologicznie ogólnorelatywistyczne czasoprzestrzenie. Określono również pojęcie skuteczności tych rdzeni. Skuteczność rdzeni została uznana za podstawę do oceny omawianych stanowisk. Omówiono cztery stanowiska z zakresu ontologicznego strukturalizmu czasoprzestrzennego, a każde z nich skrytykowano z perspektywy skuteczności ich rdzeni. Postawiono tezę, że omawiane rdzenie posiadają ograniczoną skuteczność oraz sformułowano postulat syntezy między wyłonionymi rdzeniami (lub przynajmniej ich aspektami). Na końcu wskazano sugestie dotyczące możliwych prób dokonania wspomnianej syntezy.

2

Projektanci czasoprzestrzeni. Modernistyczna architektura w kadrze filmowym

75%

Uchowicz K.

Kwartalnik Filmowy

|

2020

|

issue 109 Przestrzeń architektoniczna w filmie

138-158

PL

Autorka omawia wybrane przykłady przenikania się architektury i filmu w dwudziestoleciu międzywojennym. Punkt wyjścia artykułu stanowi działalność grupy modernistów Praesens, zaś jego celem jest ukazanie modernizmu jako syntezy sztuk oraz interdyscyplinarnych dialogów artystycznych. Filmowo-architektoniczne związki zostały zaprezentowane z różnych perspektyw, począwszy od zaangażowania architektów w projekty scenograficzne (Szymon Syrkus, Andrzej Pronaszko), przez współpracę projektantów z reżyserami (Robert Mallet-Stevens, Marcel L’Herbier), komponowanie fotomontaży, po kształtowanie dekoracji na wzór nowoczesnych miast – i odwrotnie – projektowanie architektury na podstawie wizji scenicznych (Barbara i Stanisław Brukalscy). Relacje architektury i filmu objęły także nowy język architektoniczny, czego przykładem są stosowane przez architektów terminy zaczerpnięte z nomenklatury filmowej, takie jak „reżyseria ruchu” czy „czasoprzestrzeń”, komentowane równocześnie przez włoskiego teoretyka kina Ricciotta Canudo. Ponadto w tekście przypomniano biografie architektów, którzy po uzyskaniu dyplomu poświęcili się wyłącznie scenografii, otwierając tym samym nowe pole działalności zawodowej (Jacek Rotmil).

EN

The article discusses selected inter-war artistic projects in which architecture and film intersect. The activity of the group of modernist artists called Praesens serves as a starting point for a presentation of modernism as both a synthesis of the arts and as a space of interdisciplinary artistic dialogues. Several issues are addressed here to capture the relations between film and architecture, namely: the involvement of architects in stage design (as exemplified by Szymon Syrkus and Andrzej Pronaszko), collaboration between architects and film directors (Robert Mallet-Stevens, Marcel L’Herbier), the production of photomontages, the practice of modelling stage designs on architecture as well as designing architectural structures inspired by stage designs. Another question discussed is the new language of architecture exemplified by such terms as the design of movement or ‘spacetime’. These terms drawn from the language of the film were both commonly used by architects and widely commented on by Ricciotto Canudo, an Italian theoretician of cinema. Moreover, this paper recalls the biographies of architects who, after having graduated in architecture, devoted their lives and careers to stage design, entering a new field of artistic activity.

3

AUTOBIOGRAFICZNA MITYZACJA CZASU I PRZESTRZENI W DOLINIE ISSY CZESŁAWA MIŁOSZA

63%

Cierniak-Nielub I.

Świat Tekstów. Rocznik Słupski

|

2019

|

vol. 17

43-54

PL

Dolina Issy to powieść, w której Czesław Miłosz zawarł szereg tropów wiodących do jego własnej biografii. Fascynujące wydaje się podjęcie kwestii, na ile Tomasz, główny bohater utworu, tożsamy jest Miłoszowi, a na ile zaś stanowi literacką kreację. W Dolinie Issy możemy wyróżnić kilka rodzajów autobiografizmów, które znakomicie obrazują relację pomiędzy autorem – narratorem i bohaterem. Spaja ich swoisty mit sielankowego dzieciństwa, jakie noblista wiódł nad brzegiem Niewiaży – pierwowzoru ziem Doliny Issy. Mit ten ściśle łączy się z problematyką czasu i przestrzeni, nad którymi ostatecznie góruje akt doświadczania. W swoim artykule pragnę udowodnić, iż czytanie Doliny Issy w kontekście autobiograficznym jest nie tylko sensowne, ale wręcz stanowi swoisty klucz do zrozumienia samego Czesława Miłosza.

EN

Dolinna Issy is a novel in which Czesław Miłosz has included series of clues leading to his own biography. It seems interesting to take on the question to what extent Tomasz – the main character of composition – is identical to Miłosz and to what extent he is only a literary creation. In Dolina Issy we may distinguish several types of autobiographisms that perfectly illustrate the relationships between of author, narrator and the character in novel. They are joined by specific myth of idyllic childhood, which The Nobel Prize laureate had at the Niewiaża riverside – the prototype of the lands of Issa Valley. This myth is closely connected with the problem of time and space – dimensions dominated by act of experiencing. In my article I want to prove that reading the Dolina Issy in the autobiographical context is not only sensible but it is also the point to understand the essence of Miłosz.

4

Czasoprzestrzeń – część struktury czy strukturalny aspekt? Ontologia czasoprzestrzeni w kontekście umiarkowanego ontycznego realizmu strukturalnego

63%

Luty D.

Studia Philosophiae Christianae

|

2016

|

vol. 52

|

issue 4

83-106

EN

The position called Moderate Ontic Structural Realism, presented by Michael Esfeld and Vincent Lam, is described and criticised. Three theses are proposed. First, that the regarded position is intertwined with treating Spacetime as a property (or aspect) of the gravitational field. Second, that the metaphysics of properties used in Moderate Ontic Structural Realism leads to unfortunate consequences such as abandoning the equality of heuristics of constructing representations of gravity in General Relativity. Finally, the third thesis is that Spacetime should be interpreted metaphysically as part of a wider gravitational structure. After a summary of Esfeld’s and Lam’s position, reference to the issue of the equality of heuristics is presented as a critical perspective. A criticism of Moderate Ontic Structural Realism is formulated and further postulates about the ontology of Spacetime are proposed. In conclusion, an answer to the question stated in the title is suggested: spacetime is a part of the structure.

PL

Opisane i skrytykowane zostaje stanowisko umiarkowanego ontycznego realizmu strukturalnego, zaproponowane przez Michaela Esfelda i Vincenta Lama. Postawione są trzy tezy: pierwsza, że odnośne stanowisko uwikłane jest w traktowanie czasoprzestrzeni jako własności (aspektu) pola grawitacyjnego; druga – wykorzystanie przez to stanowisko metafizyki własności generuje niepożądane konsekwencje w postaci odrzucenia równoważności heurystyk służących do budowania reprezentacji grawitacji w ogólnej teorii względności; trzecia, że czasoprzestrzeń powinna być metafizycznie interpretowana jako element szerszej struktury grawitacyjnej. Stanowisko Esfelda i Lama zostaje zrekonstruowane, odniesienie do zagadnienia heurystyk budowania reprezentacji grawitacji przedstawione jest jako perspektywa krytyczna, zrealizowana zostaje krytyka umiarkowanego ontycznego realizmu strukturalnego i przedstawione zostają z niej wnioski oraz dalsze postulaty dotyczące ontologii czasoprzestrzeni. Na pytanie postawione w tytule zostaje udzielona odpowiedź, że czasoprzestrzeń to część struktury.

5

Punktowa koncepcja teraźniejszości

63%

Raźniak M.

Edukacja Filozoficzna

|

2023

|

issue 75

41-65

PL

W artykule przedstawiono koncepcję teraźniejszości przyjmowaną w czasoprzestrzeni klasycznej oraz wskazano problemy, jakie napotyka jej aplikacja do czasoprzestrzeni Minkowskiego. Autor pracy pokazuje, że klasyczne spojrzenie na odnośne pojęcie zostaje zachowane, gdy przyjmie się koncepcję punktowej teraźniejszości. W tekście zaproponowano również ogólny schemat punktowego podejścia do teraźniejszości w szczególnej teorii względności oraz rozważono płynące stąd konsekwencje dla przedmiotów zlokalizowanych w czasoprzestrzeni Minkowskiego.

EN

The article analyses the concept of present assumed in classical spacetime and problems faced by its application to Minkowski spacetime. The author of the paper shows that preservation of the classical notion of present is possible when the concept of point present is adopted. The text proposes a general scheme of the point approach to present in Special Theory of Relativity and presents its consequences for objects located in Minkowski space-time.

6

Czarno-zielone czasoprzestrzenie wyobrażone

63%

Drong L.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 38

EN

A review of the 2016 monograph by Karolina Pospiszil Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku [The Familiar and the Loss. The Images of Upper Silesia in Polish and Czech Literatures after 1989] concentrating upon the properties of the Auther's work, which decide about its interdisciplinary character and testify to her solid grounding in the research methodology (geocriticism), while allowing her to retain a unique poetics, adequate to the historical conditioning and the history of the described region.

PL

Recenzja wydanej w 2016 roku monografii Karoliny Pospiszil pt. Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku koncentruje się na walorach pracy, które stanowią o jej interdyscyplinarnym charakterze i solidnym ugruntowaniu w metodologii badawczej (geokrytyka), a jednoczesnie pozwalają zachować odrębną poetykę adekwatną do historii i kultury opisywanego regionu.

7

Czasoprzestrzenna. Architektura Teatralna Grupy Praesens.

51%

Uchowicz K.

Sztuka i Dokumentacja

|

2020

|

issue 23

21-34

EN

The idea of simultaneous theatre developed in 1928 by Szymon Syrkus and Andrzej Pronaszko, in cooperation with Zygmunt Leski, serves here as a starting point for discussing the projects of theatrical architecture by the group of artists called Praesens. My investigation reveals the new idea of the theatrical stage developed with particular attention paid to the first project of this type, namely Andrzej Pronaszko’s moveable theatre (the first version dated to 1927), and to the dialogue between modernist stage design and architecture within the practices of this avant-garde collective. To reconstruct the process of how the new stage was created, an analysis of the biographies of artists was made and subsequently collated with source material related to the projects of theatrical architecture. It considerably enriches the present state of knowledge of this canonical project of the avant-garde. The chronological order was also interlaced with the discussion of the theatrical architecture of Praesens, in relation to crucial ideas of modernism, such as movement, time, space-time, simultaneity, mock-up, stage design, and creative dialogue. Moreover, several other strategies were discussed, such as advertising practices employed by modernists to promote their achievements and the importance of precedence and novelty in the interdisciplinary artistic network. These strategies and practices determined the way that Polish avant-garde artists operated.

PL

Punktem wyjścia dla omówienia architektury teatralnej grupy Praesens jest koncepcja teatru symultanicznego opracowana przez Szymona Syrkusa, Andrzeja Pronaszkę przy współpracy Zygmunta Leskiego z 1928 roku. W rekonstrukcji procesu kształtowania nowej wizji sceny teatralnej uwypuklono pierwszy chronologicznie teatr ruchomy Pronaszki (pierwsza wersja, 1927) oraz zaprezentowano dwugłos modernistów – architekta i scenografa – w ramach działalności awangardowej formacji. W tym celu przeanalizowano artystyczne biografie i skonfrontowano z materiałem źródłowym dotyczącym architektury teatralnej, co wzbogaciło dotychczasowy stan wiedzy o kanonicznym projekcie awangardy. Oś czasu powiązano z problemowym ujęciem zagadnienia architektury teatralnej Praesensu w oparciu o kluczowe kategorie modernizmu takie jak ruch, czas, czasoprzestrzeń, symultanizm, makieta, sceno-technika, twórczy dialog. Na marginesie przybliżono kilka praktyk i strategii modernistów takich jak promocja własnych dokonań za pośrednictwem dostępnych mediów czy walka o prymat pierwszeństwa w interdyscyplinarnej artystycznej sieci, które determinowały działania polskiej awangardy.

8

Zagadnienia holizmu w kontekście relacjonizmu i strukturalizmu

51%

Luty D., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2016

|

vol. 35 B (4B)

EN

Two positions in which the mode of existence of Spacetime is considered are reconstructed — relationism and structuralism (I discuss the version of structuralism one can find in the so-called Ontic Structural Realism). I present and describe the notion of gravitational nonlocalities, at which one arrives through the difficulties with formulating laws of energy conservation in General Relativity. I state and try to defend a thesis, that the above difficulty may rise two different „weak” holisms on the ground of each mentioned position.

9

Twórca wobec przestrzeni i czasu. Przyczynek do rozważań o filozofii mobilności Andrzeja Stasiuka

51%

Setlak W.

Tematy i Konteksty

|

2015

|

issue 5(10)

31-45

EN

For the last decade Andrzej Stasiuk’s prose has focused on description and interpretation of the author’s numerous journeys to central and Eastern European countries, the Balkans and Asia. He talks about them with his characteristic literary disposition, thus creating a specific genre which can be defined as ‘a wanderer’s diary’ or ‘travel story’. In such works as Going to Babadag (2006), There are no expresses by the yellow roads (2013) or The East (2014), the relational layer maintained in the convention of literary reportage co-exists in an active way with the reflective layer, the artistic projection of which is the clearly marked cultural and spatial nature and the teleology of dynamic existence within its frame requires intellectual mobility in comparing distinguishing features of the Oriental and Occidental cultural systems. The author is clearly in favour of the former – it is the basic territory of his existence as a human being and an artist. Andrzej Stasiuk’s philosophy of mobility marked by nomadic thinking obviously clashes with the desire for balance in the world and his intellect rejects both the opportunity of ‘an escape to the utopia’ and acceptance of what is happening in his territory.

10

Muzyczne inspiracje w Prawdzie starowieku – pierwszej części tetralogii Stanisława Vincenza

51%

Tkaczuk T.

Poradnik Językowy

|

2022

|

vol. 790

|

issue 1

289-299

EN

The works by S. Vincenz are a phenomenon from the borderline of cultures, a testimony of the expansion of Ukrainian-Polish cultural and literary connections. The tetralogy Na wysokiej połoninie (On the high meadow) presents a wide panorama of the Hutsul region, the harmony of coexistence of representatives of different ethnic groups on the background of the untouched nature, which is mythologised, becomes an active participant in the life of the inhabitants of the Carpathians. Intermediality is dominant in the tetralogy Na wysokiej połoninie, because the combination of different arts (including music and painting) facilitates a better disclosure of the unique folk customs and rituals, the ontology of life, the history of Hutsul folk instruments and the specifi c characteristics of their use, symbolism, folk dances, the role played by sounds of nature, mystical meaning of the natural phenomena that have surrounded the human being since ancient time. The paper deals with the analysis of the specifi c characteristics of the writer’s use of musical and pictorial paintings in the work, the use of linguistic means with which the author creates rhythmic prose, captures the sound vibrations of the nature of the Carpathians as a unique space existing in harmony with the human being, which was an innovative phenomenon at the beginning of the 20th century. It was established that musicality in the tetralogy Na wysokiej połoninie is constructed through onomatopoeia, mythologisation of the natural elements, is an important part of the Hutsuls’ traditions, history, life, is a manifestation of the love of nature as a source of a unique polyphony, harmony, silence, promotes the opening of space-time to the macrocosm, and emphasises the uniqueness of the greatness of the Carpathian region and its inhabitants.

PL

Twórczość S. Vincenza jawi się jako fenomen pogranicza kultur pogłębiający ukraińsko-polskie relacje kulturalne i literackie. W pierwszej części tetralogii Na wysokiej połoninie została nakreślona szeroka panorama Huculszczyzny, pełne harmonii współistnienie przedstawicieli różnych grup etnicznych na tle natury, która – poddana mitologizacji – staje się ważną częścią życia mieszkańców Karpat. Dominująca intermedialność w utworze, wynikająca z połączenia muzyki, malarstwa i sztuk plastycznych, sprzyja lepszemu ujawnieniu unikatowych, ludowych obyczajów i obrzędów, ontologii, historii tworzenia ludowych huculskich instrumentów muzycznych i specyfi ki ich wykorzystania, symboliki, huculskich tańców, roli dźwięków natury, mistycznego sensu zjawisk przyrody, które otaczały człowieka od wieków. Celem niniejszej analizy uczyniono próbę ukazania specyfi ki wykorzystania w utworze przez pisarza muzycznych i artystycznych obrazów, użycia środków językowych, za pomocą których autor konstruuje prozę rytmizowaną, rejestruje dźwiękowe wibracje natury Karpat, jakby unikatowego kosmosu harmonizującego z egzystencją człowieka, co niewątpliwie było nowatorskim zjawiskiem na początku XX wieku. Muzyczność w analizowanym utworze jest oddawana za pomocą onomatopei, mitologizacji żywiołów natury, mistyki. Muzyczność została zapisana w tradycjach Hucułów, ich historii, bycie, zamiłowaniu do natury, która jest źródłem tworzenia polifonii, połączenia milczenia i ciszy, sprzyja rozszerzeniu przestrzeni i czasu do wszechświata.

11

Integrating Plenitude, Axiarchism And Agency

51%

Forrest P.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 2

73-91

PL

Rozważam trzy potencjalne wyjaśnienia ostatecznościowe: (1) ostatecznościowe sprawstwo, czyli znaną ideę, że istnienie i natura wszechświata zostały stworzone przez Boga na podstawie dobrych racji; (2) aksjarchizm, czyli początkowo niezgodną z naszymi intuicjami ideę, że dobro jest pierwszą przyczyną przygodnej rzeczywistości; oraz (3) pełnię, czyli tezę, że wszystkie możliwe typy sytuacji są rzeczywiste. Po uwagach wstępnych określam problemy aksjarchizmu, a następnie proponuję ich rozwiązania. Rozwiązania te wymagają połączenia przestrzeni i czasu w czasoprzestrzeń, a w konsekwencji wprowadzenia tzw. hiperczasu, który nazywam prawdziwym czasem - czasem przez duże „C”. Wskazuję, jak aksjarchizm i pełnię można połączyć w tezę Plenum Bonum, zgodnie z którą rzeczywiste są wszystkie i tylko dobre wszechświaty. Następnie identyfikuję niektóre problemy ze sprawczością jako ostatecznym sposobem wyjaśnienia. Na zakończenie rozwiązuję te problemy za pomocą pewnej teorii sprawczości dopełniającej aksjarchizm, którą nazywam teorią Dobro versus Dobro.

EN

I consider three candidates for ultimate understanding: (1) ultimate agency, the familiar idea of understanding the existence and nature of the universe as created by God for good reasons; (2) axiarchism, the initially counter-intuitive idea that goodness is the first cause of contingent reality; and (3) plenitude, the thesis that all possible types of situation are real. After some initial clarification, I note the problems with axiarchism, and offer solutions. These solutions require the unification of space and time as space-time, and the consequent introduction of what might be called hypertime, but which I take to be true time-Time with an upper case “T”. I note how axiarchism and plenitude may be combined into the Plenum Bonum thesis that all and only good universes are real. Next, I note some problems with agency as an ultimate way of understanding. Finally, I solve these by means of a theory of agency as completing axiarchism, the Good versus Good theory.

12

Компонент хронотопу в романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького

45%

Jaruczyk В.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2020

|

vol. 6

|

issue Numer Specjalny

301-315

PL

Czasoprzestrzeń w powieściach Jurija Andruchowycza i Tadeusza Konwickiego jest zjawiskiem wielowymiarowym. Posiada komponenty narodowe, metafizyczne, społeczno-kulturowo-historyczne, indywidualno-psychologiczne oraz geograficzne. Tadeusz Konwicki w ramach czasowych obejmujących jeden dzień oddaje nastroje społeczne całego kraju, trwające przez wiele lat. Umiejętnie stosuje różnorodne techniki gry z czasem: aktualizację pamięci subiektywnej, retrospekcje i odniesienia do przeszłości historycznej, wspomnienia, rozszerzanie, a także zawężanie ram czasowych. Należy zwrócić uwagę na chronotop ze wszystkimi jego elementami składowymi, poza czasem i przestrzenią, obejmującymi również osobę, ruch, drogę, cel, charakter ruchu. Biorąc pod uwagę potencjalne podobieństwo koncepcji ideowych i ich formalnego wyrażenia w powieściach Mała apokalipsa T. Konwickiego i Moscowiada J. Andruchowycza, można stwierdzić podobieństwo cech chronotopów. Zasadniczy ładunek wartości i emocji w analizowanych powieściach zawierają chronotopy progu, spotkania i drogi.

EN

Time space in the novels of Yuri Andrukhovych and Tadeusz Konwicki is a multidimensional phenomenon. It has national, metaphysical, socio- and cultural-historical, individual-psychological, geographical components. In one day, Tadeusz Konwicki conveyed the public mood of the whole country for many years. Skillfully applying various techniques of the game over time: actualization of subjective memory, retrospectives and references to the historical past, memories, stretching and, conversely, compression of the time frame. It is necessary to pay attention to the chronotope with all its components, ie to the chronotopic complex, except for time and space it is the person, movement, road, purpose, character of movement. Given the potential similarity of the ideological plan and its formal expression in the novels Small Apocalypse by T. Konwicki and Moscoviada by Yu. Andrukhovych, the features of the chronotopes will also be similar. The main value and emotional load in the novels have chronotopes of thresholds, meetings and roads.

UK

Часопростір у романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького є явищем багатовимірним. Він має національну, метафізичну, соціально- та культурно-історичну, індивідуально-психологічну, географічну складові. Тадеуш Конвіцький в часових рамках одного дня передав суспільні настрої цілої країни протягом багатьох років. Вміло застосовуючи різні прийоми гри з часом: актуалізацією суб’єктивної пам’яті, ретроспекціями і посиланнями до історичного минулого, спогадами, розтягуванням і, навпаки, стисненням часових рамок. Потрібно звертати увагу на хронотоп з усіма його складниками, тобто на хронотопний комплекс, крім часу і простору, це – людина, рух, дорога, мета, характер руху. Зважаючи на потенційну схожість ідейного задуму і його формального вираження у романах Малий апокаліпсис Т. Конвіцього і Московіада Ю. Андруховича, особливості хронотопів також будуть схожими. Основне ціннісно-емоційне навантаження в романах мають хронотопи порогу, зустрічі та дороги.

13

Napisać noc

45%

Fiedorczuk J.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

issue 2(3)

71-75

PL

Obierając za punkt wyjścia książkę Pisać Marguarite Duras, tekst przygląda się relacji między pisaniem a alkoholizmem. Duras do końca życia zmagała się z alkoholizmem i dość otwarcie o tym mówiła, mimo że pijąca pisarka nie ma w kulturze tak romantycznego statusu jak pijący mężczyzna. Tekst jest następnie zwięzłą pisarską autobiografią, opowiada o doświadczeniach czasu i poza-ludzkiej przyrody, a także o ewolucji podmiotowej postawy wobec tych fundamentalnych kwestii. W ostatniej części tekst przechodzi od tonu eseistycznego do literackiego.

EN

Taking Marguerite Duras’ book Ecrire as its starting point the text examines the relationships between writing and alcoholism. Duras struggled with alcoholism till the end of her life and spoke about it relatively openly, in spite of the fact that a drinking woman-writer does not hold the same romantic position in literary culture as drinking male writers do. Next the text presents a brief literary autobiography, discussing the experience of time and non-human nature, as well as the evolution of the subjective response to these fundamental issues. In the last part of the text the essay gives way to literary fiction.

14

O nowej przestrzeni edukacyjnej w hybrydowym świecie

45%

Morbitzer J.

Labor et Educatio

|

2015

|

issue 3

411-430

PL

Przestrzeń edukacyjna należy do najważniejszych pojęć w obszarze szeroko pojmowanej edukacji. Często jest jednak rozumiana nieprecyzyjnie, intuicyjnie. Rozwój nowych technologii, jak też towarzyszące mu przemiany kulturowe, społeczne i cywilizacyjne oraz rodzący się nowy model człowieka coraz silniej zanurzonego w świecie cyfrowych mediów – człowieka sieciowego, prowadzą do konieczności zmiany interpretacji przestrzeni edukacyjnej. Jesteśmy bowiem świadkami przenikania i łączenia się dotychczas postrzeganych całkowicie odrębnie dwóch światów: realnego i wirtualnego. W rezultacie powstaje świat, który można nazwać hybrydowym, w którym granice między światem realnym i wirtualnym są jedynie umowne, dla każdego inne i tracą swój sens. Współczesny człowiek w oraz większym stopniu staje się obywatelem tego nowego hybrydowego świata. Świat hybrydowy oznacza spektakularne poszerzenie przestrzeni edukacyjnej. Oferuje on nowe możliwości, ale też niesie nowe, na obecnym etapie rozwoju trudne do określenia i zdefiniowania zagrożenia.

EN

Educational space is one of the most important concepts in the area of broadly understood education. However, very often its understanding is imprecise and intuitive. The development of new technologies, as well as cultural, social and civilizationrelated changes accompanying it, and a new model of man immersed to a greater and greater extent in the world of digital media that has recently emerged – the man of the network, all lead to the necessity of change of interpretation of educational space. We are witnessing a penetration and unification of the two worlds: the real and the virtual one, that previously have been perceived completely separately. The result of that is a world that can be called a hybrid world, in which the boundaries between the real world and the virtual one are symbolic and for many, seen as different, lose their meaning. A contemporary man is becoming more and more a citizen of this new hybrid world. The hybrid world means spectacular expansion of educational space. It offers new opportunities, but also brings about new risks difficult to identify and to define at the current stage of development.

15

Obiektyw kamery Stefanii Zahorskiej

38%

Hendrykowska M.

Forum Poetyki

|

2021

|

issue 23

246-259

EN

The vast and varied literary output of Stefania Zahorska (1889-1961) including, among others, articles on art history and theory, philosophy, psychology, history of culture, out of which reflections on film theory and criticism have the most prominent position. Zahorska was the most distinguished film critic of the Polish interwar period, due not only to her talent for writing and criticism, but also her erudition, education, and most importantly, independent judgment. While in the 1930s film was commonly seen as a parasite preying on literature, Zahorska in her essay “What literature owes film”, published in 1934 in Kurier Literacko-Naukowy, states that the novel was also slowly getting something from film. She focused on the contemporary Polish novel and the potential benefits which literature could gain from film. She convincingly demonstrated how film inspirations influenced literary concreteness, how – under film’s influence – the spatiotemporal model changed in literature. By analyzing novels “infected” with film, she pointed to its role in shaping contemporary literary metaphors. Her originality of thought stemmed from her breaking from popular discourse regarding the similarities between an adaptation and its source, and her indicating that the relation between film and literature is not simply unidirectional: from literature to film. It can be described beyond the traditional domain of adaptation, in terms of metapoetics and the aesthetics of word and moving pictures. In Poland hers was an important, pioneering voice in terms of how the relations between film and literature were seen.

PL

W obszernym i różnorodnym dorobku Stefanii Zahorskiej (1889–1961) obejmującym m.in. publikacje z zakresu historii i teorii sztuki, filozofii, psychologii, historii kultury, istotne miejsce zajmuje refleksja teoretyczno- i krytycznofilmowa. Stefania Zahorska była najwybitniejszym krytykiem filmowym dwudziestolecia międzywojennego. Decydował o tym nie tylko jej talent pisarski, krytyczny, ale erudycja, rozległe wykształcenie, a przede wszystkim niezależność sądów. Gdy w latach trzydziestych dość powszechnie traktowano film jako hubę żerującą na organizmie literatury, Zahorska w artykule Co powieść zawdzięcza filmowi opublikowanym w 1934 roku na łamach „Kuriera Literacko-Naukowego”, stwierdza, że także powieść powoli zaczyna być dłużnikiem widowiska filmowego. Autorka skupia swoją uwagę na polskiej powieści współczesnej i na potencjalnych zyskach, jakie dla literatury płyną ze strony filmu. Przekonująco pokazuje, w jaki sposób inspiracja filmowa wpłynęła na literacki konkret, jak pod wpływem filmu zmienił się model czasoprzestrzeni w literaturze. Analizując „zainfekowanie” powieści filmem, wskazuje na jego udział w kształtowaniu współczesnej metafory literackiej. Oryginalność jej spojrzenia polega na przełamaniu popularnego dyskursu na temat podobieństw między ekranizacją a pierwowzorem oraz wskazaniu, że relacja między obiema dziedzinami nie przebiega wyłącznie jednokierunkowo: od literatury w stronę filmu. Można ją opisać poza tradycyjną domeną samej adaptacji, w kategoriach metapoetyki oraz estetyki słowa i ruchomego obrazu. W Polsce to ważny i prekursorski głos w sposobie widzenia głębszych relacji pomiędzy filmem a literaturą.

Refine search results

Rdzenie strukturalnych ontologii czasoprzestrzeni — analiza i krytyka

Projektanci czasoprzestrzeni. Modernistyczna architektura w kadrze filmowym

AUTOBIOGRAFICZNA MITYZACJA CZASU I PRZESTRZENI W DOLINIE ISSY CZESŁAWA MIŁOSZA

Czasoprzestrzeń – część struktury czy strukturalny aspekt? Ontologia czasoprzestrzeni w kontekście umiarkowanego ontycznego realizmu strukturalnego

Punktowa koncepcja teraźniejszości

Czarno-zielone czasoprzestrzenie wyobrażone

Czasoprzestrzenna. Architektura Teatralna Grupy Praesens.

Zagadnienia holizmu w kontekście relacjonizmu i strukturalizmu

Twórca wobec przestrzeni i czasu. Przyczynek do rozważań o filozofii mobilności Andrzeja Stasiuka

Muzyczne inspiracje w Prawdzie starowieku – pierwszej części tetralogii Stanisława Vincenza

Integrating Plenitude, Axiarchism And Agency

Компонент хронотопу в романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького

Napisać noc

O nowej przestrzeni edukacyjnej w hybrydowym świecie

Obiektyw kamery Stefanii Zahorskiej