Search results

1

Dołożyć ci jeszcze? Czasowniki prefiksalne na bazie -kładać i -łożyć

100%

Łukaszewicz B.

Kwartalnik Polonicum

|

2018

|

issue 30

31 - 38

EN

In the article, the author challenges the Polish verbs with prefixes created on the basis of -–kładać (imperfect verb form) and -–łożyć (perfect verb form), e.g. złożyć: składać (to fold, to deposit). Many foreigners have problems with recognizing the similarity between them because the root part of words don’t look alike. As a result, students cannot understand the meaning of some verb despite they know its imperfect or perfect form. The theoretical part is a short introduction to the theory of the Polish word formation and the way the topic is described in the Polish language coursebooks. The practical part involves showing tasks and exercises by introducing the meaning of the verbs and practicing using them.

2

O odmianie czasowników o podstawach „mleć” i „pleć”

61%

Czerepowicka M., Saloni Z.

Język Polski

|

2017

|

vol. 97

|

issue 1

94-106

PL

Celem artykułu jest dyskusja nad paradygmatami czasowników o podstawach: mleć – mielić, pleć – pielić oraz ich derywatów leksykalnych. Współczesne słowniki języka polskiego podają z reguły paradygmaty hybrydalne. Ich trzon stanowią tradycyjne formy utworzone od podstaw mleć i pleć, jednak imiesłowy bierne oraz gerundia zaczerpnięte są z nowych wariantów – mielić, pielić. Autorzy badają obecność obu typu form w tekstach. Stare warianty form powszechnie występują w NKJP, ale po analizach danych korpusowych okazuje się to wynikiem automatycznego znakowania morfosyntaktycznego, sprzyjającego wariantom akceptowanym przez słowniki normatywne. W rzeczywistości nowe warianty form okazują się częstsze. W podsumowaniu autorzy proponują podzielić paradygmaty zgodnie z rozwojem form i uznać czasowniki „mielić”, „pielić” za niezależne warianty neutralne. Rozwiązanie to zostało już wprowadzone do nowej edycji (online) „Słownika gramatycznego języka polskiego”.

EN

The article discusses the contemporary situation of the lexical variants of two Polish verbs: “mleć” : “mielić”, “pleć” : “pielić” (and their prefixed derivatives). As a rule Polish dictionaries give the hybrid paradigms with the majority forms built from the traditional variants “mleć” and “pleć”, but the participle and the gerund are taken from the new variants “mielić” and “pielić”, belonging to the productive conjugational pattern (“mielony”, “mielenie”; “pielony”, “pielenie” instead of the old forms “mlety”, “mlecie”; “plety”, “plecie”, now completely obsolete). In Polish text corpora the old variants are seemingly prevalent, but this is the result of automatic tagging, favoring the variants accepted by traditional normative dictionaries. In fact, new variants are more frequent. In conclusion, the authors propose to divide the paradigms according to their history and to recognize “mielić” and “pielić” as neutral variants. This solution has been introduced in the new on-line edition of the “Grammatical Dictionary of Polish”.

3

English Equivalents of dicere in Prose Translations of Jerome’s Psalters

51%

Charzyńska-Wójcik M.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 5: Neofilologia

7-27

EN

An examination of English prose translations of Jerome’s Psalter from OE to EMnE reveals that there are four relevant equivalents of the Latin verb dicere: cweðan, secgan > seien > say, tell and speak. In each period in the history of English the verb dicere is translated by a prototypical verb of saying but the prototypes change over time. In OE both cweđan and secgan were amply attested but it was the former that had the status of the prototype. The two verbs are continued in ME but the use of qu8then undergoes morphological and syntactic restrictions as a result of which seien takes over the status of the prototype and is used in all examined ME texts in all contexts. Similarly, in the EMnE translation seien is selected in thirty-four out of thirty-eight contexts, with the remaining four occurrences of dicere are rendered by tell and speak, which were quite frequently attested in the examined texts in the ME period but they were selected as equivalents of loqui, annuntiare, enarrare and narrare. Consistent selection of equivalents seems to characterise the traditional approach to biblical translation, which focuses on the form in the first place. This attitude results from the conviction that sacred texts convey their message not only via direct linguistic expression and is at the same time an expression of the translators’ reverence and respect for the sacred nature of the text they translated.

PL

Badanie ekwiwalentów łacinskiego dicere w angielskich tłumaczeniach Psałterzy św. Hieronima dokonanych pomiędzy okresem staroangielskim a wczesno-nowoangielskim wykazuje, że mamy do czynienia z czterema relewantnymi odpowiednikami: cweðan, secgan > seien > say, tell i speak. W każdym z badanych okresów czasownik dicere jest tłumaczony na angielskie prototypowe czasowniki, z tym, że prototypy z upływem czasu ulegają zmianom: w języku staroangielskim występują zarówno cweðan jak i seccgan, ale to cweðan ma status prototypu. W okresie średnioangielskim oba czasowniki są kontynuowane, ale użycie quēthen podlega ścisłym ograniczeniom zarówno morfologicznym jak i syntaktycznym, a status prototypu uzyskuje seien i to właśnie seien jest użyte we wszystkich badanych tekstach i we wszystkich kontekstach w okresie średnioangielskim oraz w przeważającej większości kontekstów w tłumaczeniu z okresu wczesno-nowoangielskiego. W ostatnim okresie jako odpowiedniki dicere pojawiają się w 4 z 38 badanych kontekstów również czasowniki tell i speak, które już od okresu średnioangielskiego cechuje duża częstotliwość użycia w języku, ale w badanych tekstach są one używane jako ekwiwalenty loqui, annuntiare, enarrare i narrare. Wskazuje to na dużą stabilność wyboru ekwiwalentów (największą w okresie średnioangielskim), co z kolei jest przejawem tradycyjnego podejścia do tłumaczeń biblijnych, w których tłumaczeniu podlega w pierwszej kolejności warstwa formalna. Jest to w równym stopniu skutek przekonania, że w tekście sakralnym znaczenie niesione jest nie tylko drogą bezpośredniego przekazu językowego, co przejaw postawy szacunku dla tłumaczonego tekstu.

4

Struktura tematyczna czasownikowych zapożyczeń leksykalnych z języka niemieckiego zanikających w dobie nowopolskiej

51%

Kwapień E.

Forum Lingwistyczne

|

2018

|

issue 5

53-68

EN

The paper presents the semantic structure of verb borrowing from German going out of use during the New Polish period. Lexical material included 86 semantic units extracted from Słownik języka polskiego (dictionary of Polish language) edited by Witold Doroszewski described as: archaic, obsolete, going out of use. The semantic structure shows that significant part of vocabulary was collected in 2 fields: ‹‹Work life›› and ‹‹Social behavior in the community›› occurring to extralinguistic circumstances like changes of work organization and realities of social life.

5

Principles of Equivalent Selection in English Prose Translations of Jerome’s Psalters: A Study Based on exaudire and videre

41%

Charzyńska-Wójcik M., Wójcik J.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 5: Neofilologia

27-45

EN

The paper examines equivalents of the Latin verbs exaudire and videre in prose translations of Jerome’s Psalters executed between Old and Early Modern English. The objective of the paper is to establish the principle of equivalent selection in the analysed texts. The study revealed that exaudire and videre were translated in OE, ME and EMnE by their prototypical equivalents but the prototypes changed due to language internal factors: from prefixed ge-verbs (ge-hȳran and ge-sēon ) to their simplex equivalents (hēren > hear and sēn > see). Next, it was established that while the equivalents of exaudire represented a stable pattern: ge-hȳran > hēren > hear, the equivalents of videre tended to exhibit some variation. The variation, however, was recorded in one translation only – in the Paris Psalter. These differences stem from two factors. The first of them is language internal and follows from the universally recorded property of the verb see, which tends to develop metaphorical meanings, as opposed to hear, which does not exhibit the same tendency. The second factor is language external and is a consequence of the dominant theory of biblical translation, which was based on the principle that every word of the text was sacred. As a result, biblical translations generally reflected the original very closely. The only text which exhibits dynamic correspondences is Old English Paris Psalter, which focuses on the clarity of the message not on the closeness of the rendering. The remaining translations are characterised by extreme reverence to the sacred nature of the text in all its layers, which results in the static equivalent selection.

PL

Artykuł analizuje odpowiedniki łacińskich czasowników exaudire i videre w angielskich tłumaczeniach Psałterzy św. Hieronima dokonanych pomiędzy okresem staroangielskim a wczesno-nowoangielskim w celu ustalenia zasad rządzących wyborami ekwiwalentów w analizowanych tekstach. W drodze badania ustalono, że oba łacińskie czasowniki były tłumaczone na język angielski (w przeważającej większości przypadków) przy pomocy czasowników prototypowych, z tym, że pod wpływem zmian zachodzących w języku prototypy te ulegają zmianom. W języku staroangielskim status prototypów miały czasowniki prefiksalne ge-hȳran i ge-sēon, podczas gdy poczynając od okresu średnioangielskiego, były to ich nieprefiksalne odpowiedniki: hēren > hear i sēn > see. Następnie ustalono, że o ile odpowiedniki czasownika exaudire były we wszystkich testach i w wszystkich kontekstach takie same, to odpowiedniki videre wykazywały zróżnicowanie, ale dotyczyło ono wyłącznie tłumaczenia staroangielskiego. Różnice te wynikają z dwóch czynników. Pierwszy z nich jest ulokowany wewnątrz języka i wynika z uniwersalnego dla czasownika widzieć rozwoju znaczeń metaforycznych, które występują również w badanym tekście. Drugi jest pozajęzykowy i związany jest ze średniowieczną konwencją tłumaczeń tekstów biblijnych: jedynym tekstem, który tej konwencji się opiera i w którym te metaforyczne znaczenia tłumaczone są kontekstowo, tj. za pomocą różnych czasowników, jest staroangielski Psałterz Paryski. Wszystkie pozostałe teksty cechuje stały wybór ekwiwalentów, przez co wpisują się one w średniowieczną konwencję tłumaczeń sakralnych, które charakteryzuje niezwykła bliskość tekstowi oryginalnemu.

6

Valenzrealisierung in juristischen Texten des Deutschen und des Polnischen

41%

Golonka J.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2017

|

issue 26

107-126

PL

Artykuł porusza istotny problem tzw. pragmatycznej walencji czasownika. Stanowi on analizę faktycznej realizacji syntaktycznych wymagań czasowników w niemieckich i polskich tekstach prawniczych. Autorka przedstawia typy syntagm zawierających czasowniki główne (pełnoznaczne) oraz ich wzorce walencyjne. Główny akcent położony jest na zbadanie licznych przypadków pełnej i niepełnej realizacji walencji, a także przykładów jej rozszerzenia. Osiągnięte wyniki Autorka porównuje z wynikami wcześniejszych analiz, którym poddano artykuły z czasopism, anonse reklamowe oraz wiersze.

DE

Der Artikel befasst sich mit einem relevanten Problem der pragmatischen Verbvalenz. Vor allem wird darin die tatsächliche Realisierung syntaktischer Verbforderungen in deutschen und polnischen juristischen Texten analysiert. Die Autorin untersucht zuerst die Syntagmentypen mit Hauptverben sowie deren Valenzmuster. Insbesondere erforscht sie aber die zahlreichen Fälle voller und reduzierter Valenzrealisierung wie auch die Beispiele der „Valenzerweiterung“. Die Ergebnisse werden mit den Ergebnissen aus früheren Beiträgen der Autorin verglichen, in denen Zeitschriftenartikel, Werbeanzeigen und Gedichte auf Valenzrealisierung geprüft wurden.

EN

The article touches upon a significant issue relating to the pragmatic valency of verbs. Its main purpose is to show the factual implementation of the syntactic requirements of verb valency in German and Polish legal texts. The author not only analyses the syntagmas involving the main verbs and their valency patterns, but also the numerous cases of filled and incomplete valency implementation, as well as the examples of “valency expansion”. The results of this analysis are compared with the results of the previous studies by the author on valency implementation in magazine articles, ads and poetry.

Refine search results

2 Roczniki Humanistyczne

1 Colloquia Germanica Stetinensia

1 Forum Lingwistyczne

1 Język Polski

1 Kwartalnik Polonicum

2 Charzyńska-Wójcik M.

1 Czerepowicka M.

1 Golonka J.

1 Kwapień E.

1 Saloni Z.

1 Wójcik J.

1 Łukaszewicz B.

2 2018