Search results

1

Psychological Determinants of Meta-Linguistic Skills by Pre-School Children

100%

Jachimowska K., Pawłowska P.

Logopaedica Lodziensia

|

2020

|

issue 4

61-72

PL

Artykuł dotyczy psycholingwistycznych zjawisk związanych z metajęzykiem, świadomością metajęzykową oraz dziecięcą sprawnością semantyczną. Głównym celem działań empirycznych było zgłębienie psychologicznych i językowych uwarunkowań nabywania znaczeń wyrazów przez dzieci 4- i 6-letnie. Sprawdzono, jak dzieci rozumieją znaczenia wyrazów z dwóch kategorii: dom oraz rodzina. Zaprezentowane w artykule analizy i wnioski dotyczące kreowania znaczeń pojęć skoncentrowane są wokół symbiozy dwóch płaszczyzn: poznawczej oraz językowej. Analiza zebranego materiału empirycznego wskazała, że dzięki ich kompilacji ujawnia się specyfika dziecięcej refleksji metajęzykowej oraz profili pojęć – ściśle zdeterminowanych przez procesy mentalne.

EN

The paper concerns psycholinguistic phenomena connected with meta-language, meta-linguistic awareness and children’s semantic skills. The main aim of empirical activities was to analyze psychological and linguistic conditionings of acquiring the meanings of words by 4- and 6-year-old children. It was examined how children understand the meaning of words from two categories: home and family. The analyses and conclusions on the creation of meaning presented in the paper are focused around the symbiosis of two planes: cognitive and linguistic. An analysis of the collected empirical material shows that their compilation reveals the unique nature of children’s meta-language reflection, the character of concepts and notion profiles which are closely determined by mental processes.

2

Objaśnianie terminów religijnych w Ilustrowanym słowniku katechetycznym Beaty Boguszewskiej

100%

Nowak M.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 6

141-154

EN

The article discusses the microstructure of the Illustrated Catechetical Dictionary addressed to school children. The publication has been composed by Beata Boguszewska (Wydawnictwo JUT, Szczebrzeszyn 2018) and is among few such lexicons in Poland. As intended by its author, the dictionary, with its 336 entries, explains basic theological concepts, terms related to prayer, liturgy and sacraments, and complements the knowledge obtained through school catechetical instruction. The iconic code indicated in the lexicon title has an auxiliary character-Boguszewska’s dictionary features no “pure” iconographic definitions. The entries are generally devoid of linguistic information (occasionally there are simplified etymological explanations of the type: this word comes from language x (and) means…). The lexicon adopts a discursive model of concept explanation. Definitions (full-sentence, analytical, and devoid of unnecessary scientistic elements) are incorporated into narratives (short stories), which constitute entry paragraphs. The particular stories serve not only to explain the concepts, as in a regular dictionary (nominative and descriptive function), but they also provide a wider educational context for the believer (educational and formative function). The recipient of the work is clearly profiled as a (true) friend (of Lord) Jesus.

PL

W artykule omawia się mikrostrukturę adresowanego do dzieci szkolnych Ilustrowanego słownika katechetycznego autorstwa Beaty Boguszewskiej (Wydawnictwo JUT, Szczebrzeszyn 2018), jednego z nielicznych tego typu leksykonów w Polsce. W zamierzeniu twórcy słownik, obejmujący 336 haseł, ma wyjaśniać podstawowe pojęcia teologiczne, terminy związane z modlitwą, liturgią oraz sakramentami i stanowić uzupełnienie wiedzy otrzymanej w czasie katechezy szkolnej. Sygnalizowany w tytule leksykonu kod ikoniczny ma charakter pomocniczy – w słowniku Boguszewskiej nie występują „czyste” definicje ikonograficzne. Artykuły hasłowe są zasadniczo pozbawione informacji językowych (sporadycznie pojawiają się uproszczone objaśnienia etymologiczne typu: słowo / wyraz pochodzi z języka x (i) oznacza…). W leksykonie przyjęto dyskursywny model objaśniania pojęć. Definicje (pełnozdaniowe, analityczne, pozbawione zbędnych elementów scjentystycznych) wkomponowane są w narracje (opowiadania) stanowiące artykuł hasłowy. Specyficzne opowiadania służą nie tylko oczekiwanemu od słownika objaśnianiu pojęć (funkcja nominatywna i deskryptywna), ale także ogólniejszemu kształceniu i wychowaniu człowieka wierzącego (funkcja wychowawczo-formacyjna). Odbiorca dzieła jest wyraźnie profilowany jako (prawdziwy) przyjaciel (Pana) Jezusa.

3

Wybrane informacyjne problemy definiowania zrównoważonego i trwałego rozwoju – ujęcie teoretyczne

85%

Czaja S., Becla A.

Optimum. Studia Ekonomiczne

|

2016

|

vol. 1(79)

PL

Ważnym problemem współczesnej teorii ekonomii jest definiowanie podstawowych pojęć, a przede wszystkim stworzenie wspólnego języka, którego elementy będą akceptowalne środowiskowo, użyteczne w praktyce i dostatecznie precyzyjne z punktu widzenia poznawczego i metodyczno-metodologicznego. W opracowaniu przedstawiono główne etapy dyskusji, która doprowadziła do powstania w polskim piśmiennictwie kategorii „zrównoważony i trwały rozwój”. Dyskusja ta toczy się od końca lat osiemdziesiątych XX wieku i w znacznym zakresie była spowodowana stosowaniem angielskiego zwrotu „Sustainable Development”. Omówiono również główne aspekty sporów towarzyszących procesowi kreacji tej kategorii. Dotyczyły one przede wszystkim jej wymiaru semantycznego oraz kognitywnego. Zaprezentowano określone wyzwania informacyjne związane nie tylko z samym pojęciem zrównoważonego i trwałego rozwoju, ale także z kwestiami poznawczymi i implementacyjnymi, zwłaszcza w zakresie kwantyfikacji tej kategorii (ważne pod względem gromadzenia odpowiednich danych statystycznych) oraz modelowania tego typu rozwoju. Powszechne wykorzystanie we współczesnej ekonomii języka formalno-matematycznego stawia przed każdą taką kategorią nowe wyzwania. Dotyczą one przede wszystkim sposobów i precyzyjności pomiarów, jak również bardziej generalnych kwestii – charakteru opisywanych relacji. Z praktycznego punktu widzenia nie bez znaczenia są jednocześnie wyzwania związane z kosztami pozyskiwania odpowiednich informacji w kontekście ich: wiarygodności, aktualności, kompletności oraz relewantności i towarzyszących im zagrożeń – redundancji i szumów informacyjnych.

EN

Defining of the basic notions is an important problem of the modern theory of economics. What is particularly significant is the creation of a common language whose elements will be acceptable for the scientific community, useful in practice, and sufficiently precise from the cognitive and methodological points of view. This paper presents the main stages of the debate which introduced the category of 'balanced and steady development' into the Polish literature. The debate has lasted since the 1980s and was triggered by the widespread use of the English phrase 'sustainable development'. The main aspects of the disputes which accompanied the rise of the concept are also discussed, particularly those related to its semantic and cognitive dimensions. Specific informative challenges connected not only with the notion of 'balanced and steady development' itself, but also with the cognitive and implementation issues, especially as regards the quantification of this category (important from the viewpoint of collecting relevant statistical data) and the modelling of this type of development. The use of mathematical language that is prevalent in the contemporary economics poses new challenges for every such category. They concern above of all the methods and the precision of measurement, as well as more general matters associated with the nature of described relationships. From the practical point of view, the main challenges include those connected with the costs of obtaining appropriate information in the context of their credibility, currentness, completeness, and relevance, as well as the accompanying threats of redundancy and information noise.

4

Słownik ilustrowany języka polskiego M. Arcta jako dzieło popularnonaukowe 1. połowy XX wieku

71%

Kasza M.

Język Polski

|

2012

|

vol. 92

|

issue 1

43–54

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest Słownik ilustrowany języka polskiego M. Arcta jako dzieło popularnonaukowe pierwszej połowy XX wieku. Autorka przedstawia pokrótce autora dzieła, historię wydań słownika oraz jego strukturę i charakter. Następnie uwzględnia także opinie na temat słownika we współczesnej literaturze językoznawczej. Badawcza część pracy poświęcona jest metodom definiowania nazw roślin i zwierząt pod kątem cech popularnonaukowych. Analiza obejmuje najczęstsze składniki definicji, a także zwraca uwagę na rolę ilustracji obrazkowych w definicjach językowych. Analiza dzieła z pierwszej połowy XX w. została oparta na współczesnych teoriach metaleksykograficznych i semantycznych.

EN

The main subject of the article is The Illustrated Dictionary of Polish Language by M. Arct as a work of popular science from the first half of the twentieth century. It briefly presents the author of the dictionary, the history of editions, its structure and character. Besides, opinions concerning the dictionary in contemporary linguistic literature are also included. The research part of the article is devoted to the methods of defining the names of plants and animals with regard to popular science properties. The analysis contains the most popular elements of definitions and takes notice of the meaning of illustrations in linguistic definitions. The analysis of the dictionary from the first half of the twentieth century has been based on contemporary meta-lexicographical and semantic theories.

5

Jaki właściwie jest dziwny świat? O znaczeniu przymiotnika dziwny i jego bliskoznaczników

71%

Wołk M.

Linguistica Copernicana

|

2017

|

vol. 14

EN

The paper focuses on the Polish adjective dziwny [‘strange’] in its most typical position, that is adjacent to a noun. The aim of the analysis is to provide a description of its meaning which leads to proposing its semantic definition. Hence, the connectivity of this adjective is characterised, with a view to indicating possible selectional limitations imposed on nouns which could enter a collocation with it. In order to propose fundamental semantic hypotheses, the analysed lexical properties of the focal adjective are compared with other predicates with a similar meaning, that is expressions such as dziwaczny [‘bizzare’], nietypowy [‘untypical’], osobliwy [‘peculiar’] and specyficzny [‘specific’].

PL

Głównym przedmiotem badań w niniejszym artykule jest przymiotnik dziwny występujący w najczęstszej dla niego pozycji, tj. przy rzeczowniku. Celem analizy jest opis jego znaczenia prowadzący do sformułowania definicji semantycznej. Środkiem do niego jest charakterystyka łączliwości tego wyrażenia ukierunkowana na wskazanie ewentualnych ograniczeń selekcyjnych nałożonych na rzeczowniki mogące przy nim występować. Sformułowaniu zasadniczych hipotez semantycznych służy także porównanie rozpatrywanych właściwości leksykalnych centralnego przymiotnika dziwny z predykatami o podobnym znaczeniu, tj. wyrażeniami dziwaczny, nietypowy, osobliwy i specyficzny.

6

Wartości młodzieży niewidomej w aspekcie społecznym i lingwistycznym

71%

Kuczyńska-Kwapisz J., Rybińska J.

Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania

|

2017

|

issue 1(22)

39-54

PL

Artykuł podejmuje temat wzajemnych zależności pomiędzy całkowitym zaburzeniem widzenia a hierarchią wartości niewidomej młodzieży. Rozważania ujęte w tekście dotyczą perspektywy społecznej i lingwistycznej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie wartości niewidoma młodzież deklaruje jako najwyżej cenione, czym te preferencje uzasadnia oraz jak rozumie nazwy wybranych wartości. Podstawą przeprowadzonej analizy są wyniki wywiadu diagnostycznego przeprowadzonego w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Laskach, w grupie uczniów gimnazjum i liceum. Analiza materiału badawczego przynosi przekonanie o wysokiej kompetencji aksjologicznej niewidomej młodzieży i zarysowuje pozytywny obraz świata wartości badanych. Niewidoma młodzież dodatnio waloryzuje wartości afiliacyjne, wartości związane z samorozwojem, przezwyciężaniem trudności i osiągnięciem obranego celu. W warstwie lingwistycznej mentalne wyobrażenia definiowanych wartości mieszczą się w ramach definicji słownikowych, jak również ujawniają cechy istotne dla badanych, kluczowe dla ich postrzegania danego pojęcia. Weryfikacja hipotezy badawczej przynosi częściowe przekonanie o wpływie niepełnosprawności na hierarchię wartości osób niewidomych.

EN

This article discusses the relationships between vision disturbances and the hierarchy of values in blind teenagers, analysing the matter from a social and linguistic perspective. The purpose of this article is to provide an answer to the question: what values do blind teenagers declare to be the most valued, what is the justification for those preferences and how do they understand the names of the values they provide. Results of a diagnostic interview carried out at the Special Purpose School and Education Center in Laski among secondary school and high school students are used as the base for the analysis. Analysing the research material brings the conclusion that there is a high level of axiological competence in blind teenagers and outlines a positive image of the world of studied values. Blind teenagers also cherish affiliative values, values related to selfdevelopment, overcoming obstacles and attaining the set goal. In the linguistic aspect the mental constructs of the values defined fit in with dictionary definitions but also reveal important features of the respondents, which are key for their perception of a particular notion. A verification of the research hypothesis brings about a partial conviction of the impact disability has on the value hierarchy of the blind.

7

O interiekcjach kaszubskich w perspektywie leksykograficznej

71%

Kaszewski M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2020

|

vol. 19

163-180

EN

The subject of this sketch is the status of the class of interjections in the Kashubian language, the role of interjections in the linguistic awareness of the Kashubian lexicographers, methods of defining these units in three dictionary sources, their characteristics, and an attempt at typology.

PL

Przedmiotem szkicu jest status klasy interiekcji w języku kaszubskim, miejsce wykrzykników w świadomości lingwistycznej kaszubskich leksykografów, metody opisu tych jednostek w trzech źródłach słownikowych, ich zróżnicowanie oraz próba typologii.

8

Problem synonimii wyrażeń inny niż_ i różny od_

71%

Wołk M.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/1

37–48

PL

Przedmiotem badań w niniejszym artykule jest rodzaj relacji semantycznej, jaka zachodzi pomiędzy dwiema jednostkami języka: inny niż_ i różny od_. Ponieważ uznawanie ich synonimiczności wydaje się raczej powszechne, w rozważaniach tych podjęta została próba sfalsyfikowania tej hipotezy. W tym celu przywołane zostały zarówno argumenty za jej utrzymaniem (np. testy substytucji pokazujące możliwości zamieniania porównywanych przymiotników w wielu kontekstach), jak i za jej odrzuceniem (np. ograniczenia nałożone na dystrybucję jednostki różny od_). W analizie uwzględnione zostały także propozycje definiowania obu wyrażeń w słownikach współczesnej polszczyzny. Ustalenia końcowe zawierają rozstrzygnięcie badanego problemu oraz wstępne eksplikacje opisywanych jednostek.

EN

The study presented in the article focuses on a semantic relationship between two linguistic units: inny niż_ [other than] and różny od_ [different than]. Since their synonymy seems to be a common assumption, an attempt is made to classify this hypothesis. For that purpose arguments supporting (e.g. substitution tests showing to what extent the units can be used interchangeably in particular contexts) as well as those negating (limitations imposed on the distribution of the unit różny od_) the hypothesis are quoted. Additionally, the analysis encompasses definitions of both expressions available in dictionaries of modern Polish. The article includes a conclusion of the discussed problem as well as preliminary explications of the analysed linguistic units.

9

Formalna analiza konceptualna – reprezentacja wiedzy – przekład

57%

Boroch R.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 6: Językoznawstwo

121-154

EN

The article presents the possibilities of using Formal Concept Analysis, FCA, in intralingual and machine translations. Let me draw your attention to the necessity of joining formal and conceptual systems into one system based on relations of the particular semantic deposits SD in the specific knowledge representation KR with defining linguistic units. I called this defining a hybrid defining. The hybrid defining of linguistic units enables to examine their cognitive (hybrid) meaning, which is implemented in a form of a coherent semantic map of meanings. An exemplifying material, by means of which a process of meaning creation is shown, is a light unit.

10

Definicja realna vs. definicja nominalna w języku niemieckich rozpraw prawniczych dziewiętnastego wieku

57%

Szubert R.

Orbis Linguarum

|

2018

|

issue 52

151-160

EN

Real versus nominal definitions in the language of 19th century German legal dissertations Definition is included in the basic (scientific) activities (methods). The results of the definition are communicated in the language. In my paper I take up the topic of functions performed by definitions in the development of knowledge about law. The basis for my deliberations are selected fragments of German scientific treatises from the 19th century. I am particularly interested in the above topic in the context of the principle of dividing definitions into real and nominal definitions adopted since the times of Aristotle. In my paper I try to establish the status of definitions used in the texts I analyse. The fundamental research problem is whether the definitions formulated by the 19th century German law theorists are certificated, real, classical essential definitions – established in the final analysis (this would be consistent with the expectations of some researchers of the language of law related to its character, i.e. its accuracy, accuracy), or whether these definitions are understood in a fallible way, subject to revision and change, which are the results of the field of law.

11

Marginalia to the new edition of Bogusław Wolniewicz’s 'Things and Facts'

36%

Jadacki J., Jadacki J.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2020

|

issue 1

Refine search results

Psychological Determinants of Meta-Linguistic Skills by Pre-School Children

Objaśnianie terminów religijnych w Ilustrowanym słowniku katechetycznym Beaty Boguszewskiej

Wybrane informacyjne problemy definiowania zrównoważonego i trwałego rozwoju – ujęcie teoretyczne

Słownik ilustrowany języka polskiego M. Arcta jako dzieło popularnonaukowe 1. połowy XX wieku

Jaki właściwie jest dziwny świat? O znaczeniu przymiotnika dziwny i jego bliskoznaczników

Wartości młodzieży niewidomej w aspekcie społecznym i lingwistycznym

O interiekcjach kaszubskich w perspektywie leksykograficznej

Problem synonimii wyrażeń inny niż_ i różny od_

Formalna analiza konceptualna – reprezentacja wiedzy – przekład

Definicja realna vs. definicja nominalna w języku niemieckich rozpraw prawniczych dziewiętnastego wieku

Marginalia to the new edition of Bogusław Wolniewicz’s 'Things and Facts'