Search results

1

Galicyjska prowincja wobec demoniczności zła w powieściach kryminalnych "Złoty wilk" i "Czarne złoto" Bartłomieja Rychtera

100%

Darska B.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2018

|

vol. 50

|

issue 4

195-208

EN

This article addresses two crime novels by Bartłomiej Rychter, Złoty wilk (Gold wolf) and Czarne złoto (Black gold), which are set in the 19th century Galicia, in order to demonstrate how the nature of the setting and events is connected with the characteristic features of the epoch. In both novels, the author combines the social climate typical of the epoch with a crime story. In this way, the story of evil and its demonic nature becomes a pretext for pondering on rationality, rules governing a small community, and the ease with which a social group’s emotions can be manipulated by referring to fear-inducing phenomena. Additionally, what is of great importance is the backwater setting; when its firmly established order is threatened by a demonic force, the latter has to be identified and fought against so that the balance can be restored.

PL

Na przykładzie dwóch powieści kryminalnych Bartłomieja Rychtera Złoty wilk i Czarne złoto, który akcja rozgrywa się w dziewiętnastowiecznej Galicji, próbuję pokazać, w jaki sposób atmosfera miejsca i zdarzeń wiąże się z tym, co charakterystyczne dla opisywanej epoki. W przypadku obu utworów autor łączy typowe dla więc opowieść o zło i jego demonicznej odsłonie staje się pretekstem do zastanowienia się nad racjonalnością, nad regułami rządzącymi małą społecznością, nad łatwością manipulowania emocjami zbiorowości poprzez odwoływanie się do tego, co budzi grozę. Ważnym kontekstem jest także prowincjonalność opisywanego miejsca ze swoim ustalonym porządkiem, do którego naruszenia dochodzi w wyniku demonicznej siły, z którą należy podjąć walkę, wcześniej ją identyfikując.

2

Interpretacja politycznej agresji w dramacie Mariusa Ivaškevičiusa Mistrz (Mistras, 2010)

89%

Čiočytė D.

Tematy i Konteksty

|

2019

|

vol. 14

|

issue 9

422-430

EN

Marius Ivaškevičius’ drama The Mistr (2010) is a tragi-comical grotesque pasted together from historical and cultural symbols and interpreting the person of Adomas Mickevičius (1798–1855) and his relationships with Andrzej Towiański (1799–1878), the prototype for the Mistr in the play. In religious and cultural history Andrzej Towiański, a self-proclaimed prophet, „a mistr called by God“, represents the archetypical figure of the false prophet. M. Ivaškevičius’ play constructs the demonic figure of the Mistr as the sign of the demonic nature of political oppression. The entanglement of political aggression and the demonic is typically found in Lithuanian literature. The work offers an original variation on the entanglement by reflecting the Soviet propaganda, its fantastic ability to penetrate into the deepest levels of a victim’s mentality.

3

Demoniczne źródła nauk społecznych

71%

Łuczewski M.

Stan Rzeczy

|

2011

|

issue 1(1)

16-47

PL

Celem niniejszej pracy jest ukazanie represji szatana w myśli Zachodu oraz udowodnienie, że był to proces niezbędny dla rozwoju nauk społecznych. Rozpoczynam od szkicu teorii religii i teologii jako funkcjonalnych systemów kulturowych – opisujących, wyjaśniających i zmieniających rzeczywistość – które operują binarnym kodem Bóg–szatan, tworzącym jednocześnie ich tożsamość. Następnie wskazuję na pięć strategii neutralizacji demonicznego elementu tego kodu: przemilczanie, anestezję, metaforyzację, negację i subwersję, które czynią teologię niefunkcjonalną, a tym samym podatną na instrumentalizację. Przy użyciu tych pojęć śledzę wreszcie neutralizację szatana i dekonstrukcję teologii od chrześcijańskiego neoplatonizmu poprzez scholastykę i tradycję hermetyczną po – co stanowi główną oś mojego wywodu – Machiavellego, Francisa Bacona, Kartezjusza i Hobbesa. Pokazuję przy tym, że żaden z ojców nauk społecznych nie negował istnienia Boga, lecz każdy – na swój własny sposób – neutralizował szatana. Machiavelli czynił to po to, aby zakwestionować teleologiczność poznania (epistemologia), Bacon i Kartezjusz, aby ugruntować metodę naukową (metodologia), a Hobbes – aby wyodrębnić właściwy przedmiot nauki (ontologia). Te operacje były następnie powielane przez kolejne pokolenia myślicieli aż do naszych dni, sprawiając, że początkowe wyparcie demonów samo uległo wyparciu. Naukowcy zapomnieli o tym, że zapomnieli o demonach. Dopiero Max Weber na powrót odkrył demoniczność nauki. Nie doprowadziło to jednak do jej dekonstrukcji, lecz do dalszego rozwoju.

EN

The aim of this paper is both to trace the process of repression of the demonic in history of Western thought as well as to prove that it was necessary for development of social sciences. I start with a theory of religion and theology as functional cultural systems, which employ a binary code God/Satan to describe, explain and change social world. I then go on to show five strategies of neutralization of the demonic: silencing, anesthesia, metaphorization, negation and subversion, which render theology unfunctional and prone to instrumentalization. With the help of these concepts I investigate transformations of theology starting with neo-Platonism through scholasticism and hermetic tradition to Machiavelli, Bacon, Descartes and Hobbes. I show hereby that they did not question existence of God but – each in their own way – neutralized Satan. Machiavelli did it to free science from scholastic teleology (epistemology), Bacon and Descartes to ground scientific method (methodology), and Hobbes to define object of science (ontology). Since then this repression has been repeated time and again by most prominent thinkers of modern era. It is only Max Weber who rediscovered the demonic in social sciences. Surprisingly, this did not bring about deconstruction of social sciences, but to their further development.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

1 Stan Rzeczy

1 Tematy i Konteksty

1 Darska B.

1 Čiočytė D.

1 Łuczewski M.

1 2019

1 2018

1 2011

Galicyjska prowincja wobec demoniczności zła w powieściach kryminalnych "Złoty wilk" i "Czarne złoto" Bartłomieja Rychtera

Interpretacja politycznej agresji w dramacie Mariusa Ivaškevičiusa Mistrz (Mistras, 2010)

Demoniczne źródła nauk społecznych